اما آنان که به خدا ایمان آورده و به اعمال صالح پرداختند و به درگاه خدای خود خاضع و خاشع گردیدند آنها البته اهل بهشت جاویدند که در آن بهشت متنعّم ابدی خواهند بود.
قطعاً کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و به پروردگارشان آرامش و اطمینان یافتند، اهل بهشت اند و در آن جاودانه اند.
بىگمان كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده و [با فروتنى] به سوى پروردگارشان آرام يافتند، آنان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهند بود.
كسانى كه ايمان آوردهاند و كارهاى شايسته كردهاند و در برابر پروردگارشان فروتنى نمودهاند، اهل بهشتند و در آن جاويدانند.
کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و در برابر پروردگارشان خضوع و خشوع کردند، آنها اهل بهشتند؛ و جاودانه در آن خواهند ماند!
Indeed those who have faith and do righteous deeds and are humble before their Lord—they shall be the inhabitants of paradise, and they shall remain in it [forever].
Surely (as to) those who believe and do good and humble themselves to their Lord, these are the dwellers of the garden, in it they will abide.
Lo! those who believe and do good works and humble themselves before their Lord: such are rightful owners of the Garden; they will abide therein.
But those who believe and work righteousness, and humble themselves before their Lord,- They will be companions of the gardens, to dwell therein for aye!
معانی کلمات آیه
اخبتوا: خبت (بر وزن عقل) : زمين هموار يا زمين هموار وسيع .
اخبات را مجمع البيان اطمينان گفته است . أَخْبَتُوا إِلى رَبِّهِمْ: به پروردگارشان مطمئن شدند.[۱]
چون مقدم شد ذكر كفار و ايعاد الهى مر ايشان را به عذاب، در عقب آن ذكر مؤمنين و وعده آنها را به ثواب بيان مىفرمايد:
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا: بتحقيق آنان كه ايمان آوردند به وحدانيت الهى و تصديق نمودند حضرت رسالت پناهى را. وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و بجا آوردند كارهاى شايسته را از واجبات و مستحبات و اوامر سبحانى. وَ أَخْبَتُوا إِلى رَبِّهِمْ: و توبه و انابه و تضرع نمودند بسوى پروردگار خود. يا مطمئن شدند به ذكر الهى، يا خشوع و خضوع كردند بدرگاه سبحانى «1» و از ماسواى او منقطع گرديدند. أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ: آن جماعت متصفه به صفات ثلاثه مذكوره، ملازمان بهشت هستند. هُمْ فِيها خالِدُونَ: ايشان در آن بهشت دائم و جاويد باشند متنعم به نعم ابدى، و باقى به بقاى سرمدى.
تنبيه: قوله «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا» مندرج است در تحت آن هر چه را كه ايمان به آن واجب باشد از اعتقاد به خدا و پيغمبر و قرآن و معاد و آنچه كتاب و سنّت بيان فرموده.
قوله «وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» دال است بر آنكه ايمان به تنهائى فايده ندارد، بلكه بايد توأم با عمل صالحه مرضيه الهى باشد از واجبات و مستحبات و
«1» تفسير مجمع البيان ج 3 ص 152.
جلد 6 - صفحه 49
مكروهات و محرمات و مباحات.
قوله «وَ أَخْبَتُوا إِلى رَبِّهِمْ» اشاره است به آنكه اعمال صالحه فايده ندهد شخص را در آخرت مگر با احوال قلبيه از صدق و صفا و خلوص نيت و صرف نظر از حيثيت و انقطاع به حضرت ربوبيت بعبارة اخرى: در طاعات و عبادات، خشوع جوارح و خضوع قلب را مراعات بنمايد تا منظور نظر خاصه الهيه واقع شود، و لكن سلوك به چنين طريقهاى بايد به دستور شرع انور باشد نه كيفيات مجعوله رهبر.
همانا آنانكه گرويدند و بجا آوردند كارهاى شايسته را و آرميدند بسوى پروردگارشان آنگروه اهل بهشتند ايشان در آن جاويدانند
مثل آن دو گروه مانند كور و كر و بينا و شنوا است آيا يكسانند آن دو در مثل آيا پس پند نميگيريد.
تفسير
مراد از اخبات آرامش بذكر حقّ و خضوع و خشوع در پيشگاه احديّت است و نتيجه اين حال براى بنده بعد از ايمان و عمل صالح دخول در بهشت جاويد است و مراد از فريقين كفّار موصوف در آيات سابقه و اهل ايمان موصوف به دو صفت مذكور است و كور و كر بودن آنها بيان شد و بينا و شنوا بودن اينها محتاج به بيان نيست چون كسيكه امير المؤمنين عليه السّلام را به نورانيّت مشاهده نمايد و معترف به امامت و ولايت او و ائمّه اطهار از اولاد او شود و بدستورات ايشان عمل نمايد و مطمئن بياد حق باشد بينا و شنوا است و نبايد مقايسه شود با كسيكه منكر مقام ايشان باشد كه واضح است در دنيا و آخرت كور و كر است چون از منافع چشم و گوش كه ديدن و شنيدن حق و حقيقت است محروم است ..
محققا كساني که ايمان آوردند و بصالحات عمل كردند و سكون و اطمينان و خضوع و خشوع پيدا كردند بسوي پروردگارشان اينها اصحاب بهشت هستند که آنها در بهشت مخلد و هميشه متمتع هستند.
اينکه آيه شريفه مشتمل بر چند جمله است که هر كدام يك آثاري و نتائجي بر آن مترتب ميشود 1- إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ايمان اعتقاد بجميع عقائد حقّه مطابق مذهب شيعه اثني عشري خالي از افراط و غلو و از تفريط و انكار و در مقام خود گفتهايم و مكرر در اينکه تفسير تذكر دادهايم و در مجلد سوم كلم الطيب در باب عمل صالح ثمرات ايمان را مفصلا بيان كردهايم، خلاصه اگر كسي با ايمان از دنيا رفت مسلّما اهل نجات و اهل بهشت است و لو گناه زيادي داشته باشد مورد مغفرت و عفو الهي و شفاعت خاندان نبوّت [ص] ميشود.
جلد 11 - صفحه 33
2- وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ اعمال صالحه عبارت از واجبات و مستحبات شرع است که بنحو صحيح با مراعات جميع شرائط و اجزاء و فقدان موانع و قواطع و مبطلات انجام گيرد و فائده آنها در دنيا نگهبان ايمان و تقويت آن و بعبارت ديگر علت مبقيه ايمانست که اگر در آنها كوتاهي شد بسا باعث زوال ايمان يا ضعف ايمان ميشود و در آخرت باعث ارتفاع درجات، هر چه بهتر و بيشتر باشد درجه رفيعتر ميشود.
3- وَ أَخبَتُوا إِلي رَبِّهِم بعضي تفسير كردند بسكون و طمأنينه، بعضي بخضوع و خشوع، بعضي باستقامت چنانچه در ترجمه ذكر شد لكن در خبر از حضرت صادق عليه السّلام بچهار سند روايت كردهاند که اخبات را حضرت تفسير بتسليم فرموده و تسليم بالاترين اخلاق حميده است حتي از مقام رضا چه نسبت بامور تكوينيه از واردات الهيه نوعيه و شخصيه از نعم و بليات و پيشامدات
در بلا خوش ميكشم لذات او
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 23)- در تعقیب آیات گذشته که حال گروهی از منکران وحی الهی را
ج2، ص336
تشریح میکرد، این آیه و آیه بعد نقطه مقابل آنها یعنی حال مؤمنان راستین را بیان میکند.
نخست میگوید: «کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند و در برابر خداوند خاضع و تسلیم و به وعدههای او مطمئن بودند، اصحاب و یاران بهشتند و جاودانه در آن خواهند ماند» (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَخْبَتُوا إِلی رَبِّهِمْ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: