آیه 20 سوره طه
| <<19 | آیه 20 سوره طه | 21>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
موسی چون آن را به زمین افکند عصا اژدهایی مهیب شد که (به هر سو) می‌شتافت.
پس آن را افکند، ناگهان ماری عظیم شد که به سرعت می شتافت.
پس آن را انداخت و ناگاه مارى شد كه به سرعت مى‌خزيد.
بيفكندش. به ناگهان مارى شد كه مى‌دويد.
پس موسی آن (عصا) را افکند، که ناگهان اژدهایی شد که به هر سو می‌شتافت.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«حَیَّةٌ»: مار بزرگ. «تَسْعی»: به سرعت حرکت می‌کند و راه می‌رود.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ ما تِلْكَ بِيَمِينِكَ يا مُوسى «17»
و (خداوند فرمود:) اى موسى! آنچه به دست راست توست چيست؟
قالَ هِيَ عَصايَ أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها وَ أَهُشُّ بِها عَلى غَنَمِي وَ لِيَ فِيها مَآرِبُ أُخْرى «18»
(موسى) گفت: اين عصاى من است كه بر آن تكيه مى‌دهم و با آن براى گوسفندانم (از درختان) برگ مى‌ريزم ودر آن منافع ديگرى (نيز) براى من است.
قالَ أَلْقِها يا مُوسى «19»
(خداوند) فرمود: اى موسى! عصا را بيفكن.
فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى «20»
پس (موسى) آن را افكند، پس ناگهان آن (عصا) مارى شد كه مى‌شتافت.
قالَ خُذْها وَ لا تَخَفْ سَنُعِيدُها سِيرَتَهَا الْأُولى «21»
(خداوند) فرمود: آن را بگير و نترس، ما بزودى آن را به حالت اوليّه‌اش بر مى‌گردانيم.
نکته ها
انسان‌ها به طور طبيعى از خطر و عوامل شرّ و ضرر مى‌ترسند و از رويارويى با آن پرهيز مى‌كنند و بديهى است موسى عليه السلام نيز كه انسان است بترسد، آنچه مورد انتقاد و مذمّت است، تأثّر، خشيت و اضطراب قلبى از غير خداست كه مخالف شجاعت واز صفات رذيله است والبتّه موسى از آن دور بوده است.
شايد ترس موسى عليه السلام به خاطر آن بود كه فرمان «أَلْقِها» را مثل فرمان «فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ» براى احترام مى‌پنداشت، امّا همين كه تبديل به مار شد، جا خورد.
اصلًا همين ترس، خود دليلى بر معجزه بودن اين واقعه است، وگرنه، ساحرى كه خودش مى‌داند سحرش واقعيّت ندارد، از سحر و جادوى خود نمى‌ترسد.
خداوند در هر لحظه به ميليون‌ها بى‌جان، جان مى‌دهد و يا جان ميليون‌ها جاندار را مى‌گيرد، در اينجا نيز به عصاى بى‌جان، جان داد و سپس آن را گرفت و بار ديگر عصا
جلد 5 - صفحه 332
شد. «1» آيا او نمى‌تواند انسان زنده را بميراند و دوباره او را به صورت اوليّه‌اش در آورد؟
به راستى اگر نظر الهى چوب را اژدها مى‌كند، پس اگر بر ما نظر لطفى كند چه مى‌شود؟! و اگر نظر كرده‌ى او سحر تمامى ساحران را مى‌بلعد، آيا نظر او بر قلب ما همه وسوسه‌ها را نخواهد بلعيد؟!
در همين ابتداى كار براى موسى دو معجزه صورت گرفت، يكى اينكه عصا به اژدها تبديل شد، «فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى» و ديگر اينكه اژدها به صورت عصاى اوّليه در آمد. «سِيرَتَهَا الْأُولى»
پیام ها
1- خداوند براى قدرت نمايى خود، حتّى از نزديك‌ترين و ساده‌ترين ابزارها نيز استفاده مى‌كند. «وَ ما تِلْكَ بِيَمِينِكَ يا مُوسى»
2- با بهره‌بردارى از ابزارهاى چند منظوره مى‌توان از حجم كمتر استفاده‌ى بيشترى برد. أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها وَ أَهُشُّ بِها ...
3- تكيه بر عصا و ابزار مادّى، با توكّل بر خداوند منافاتى ندارد. «أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها»
4- چوپانى شغل اكثر انبيا بوده است. «أَهُشُّ بِها عَلى غَنَمِي»
5- تمرين، تجربه و آمادگى قبل از دعوت ضرورى است. موسى عليه السلام كه مى‌خواهد در برابر فرعون عصا را بيفكند تا اژدها شود، بايد خودش قبلًا صحنه را ديده باشد. «فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى»
«1». تفسير فى‌ظلال‌القرآن.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى «20»
فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى: پس انداخت آن را موسى، پس ناگاه آن عصا مارى شد كه تاخت مى‌نمود به هر طرفى. مفسرين نقل نموده‌اند كه اول مارى بود زرد به قدر عصا، و بعد بتدريج بزرگ شده برابر شتر گشت، و لذا حق تعالى آن را در جائى (جان) فرموده و در موضعى (ثعبان) به اعتبار مبدء و منتهى، و در محل ديگر (حيه) نام برده كه اسمى است شامل هر دو. نزد بعضى به ضخامت ثعبان و به جلادت جان بود، و چون اين معجزه چندين مرتبه ظهور يافت، ممكن است در هر دفعه‌اى قسمى ظاهر مى‌شد به قدرت كامله سبحانى.
رفع شبهه: طبيعيون كه منكر صانع و خالقند گويند: محال است انقلاب عصا به مار.
اما جواب: اولا بر شخص عاقل بصير، مخفى نباشد كه تبدلات و تغييرات احوال اشياء از ايجاد و اعدام و حدوث حوادث در عالم كون و فساد، بالضروره دال است بر آنكه موجودات، مقهور اراده و سلطه ذات يگانه هستند كه قدرت او بر تمامى ممكنات احاطه دارد. بنابراين انقلاب عصا به مار امرى است ممكن و در تحت قدرت قادر متعال «إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ»* پس وقوع آن محال عقلى نيست، و حقيقت معجزه هم خارق عادت بشريه و ظهور قدرت الهيه مى‌باشد.
ثانيا متكلمين اثبات نموده‌اند كه ذوات اجرام و اجسام، همه متماثل و متشابه يكديگرند در ماهيت و حقيقت، پس هر امرى كه صحيح شد بر جسمى، همان بر مثل او ثابت است، و هر صفت و حالت كه بر بعض اجسام ثابت باشد، همان صفت و حالت واجب است كه بر سائر اجسام و اجرام ثابت باشد، خواه آن جسم و جرم علوى باشد يا سفلى، بزرگ باشد يا كوچك، حيوان باشد يا جماد، از آن جمله: انقلاب و انتقال و استحاله و خرق و التيام و تغير و انفعال در
جلد 8 - صفحه 258
صور و اشكال و تبديل و ابدال، صحيح و ممكن باشد. بنابراين جسم عصا نيز از همين اجسام بود و قابليت انقلاب را داشت كه به اراده قادر قاهر خداوند متعال ماهيت آن به ماهيت مار مبدل گشت.
تبصره: در تغيير عصا به مار در آن مكان دو قول گفته‌اند: 1- آنكه موسى عليه السلام مستأنس شود و بداند كه در عصا اين معجزه نهاده‌اند تا چون نزد فرعون آن را بيندازد، ترسى او را عارض نشود. 2- آنكه خداوند عصا را معجزه ساخت تا بداند كلامى كه از درخت شنيد از جانب آن ذاتى است كه اين خارق عادت را ظاهر فرموده و فعل او سبحانه مى‌باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ ما تِلْكَ بِيَمِينِكَ يا مُوسى «17» قالَ هِيَ عَصايَ أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها وَ أَهُشُّ بِها عَلى غَنَمِي وَ لِيَ فِيها مَآرِبُ أُخْرى «18» قالَ أَلْقِها يا مُوسى «19» فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى «20» قالَ خُذْها وَ لا تَخَفْ سَنُعِيدُها سِيرَتَهَا الْأُولى «21»
وَ اضْمُمْ يَدَكَ إِلى جَناحِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ آيَةً أُخْرى «22» لِنُرِيَكَ مِنْ آياتِنَا الْكُبْرى «23» اذْهَبْ إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى «24» قالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي «25» وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي «26»
وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِي «27» يَفْقَهُوا قَوْلِي «28» وَ اجْعَلْ لِي وَزِيراً مِنْ أَهْلِي «29» هارُونَ أَخِي (30) اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي (31)
وَ أَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي (32) كَيْ نُسَبِّحَكَ كَثِيراً (33) وَ نَذْكُرَكَ كَثِيراً (34) إِنَّكَ كُنْتَ بِنا بَصِيراً (35) قالَ قَدْ أُوتِيتَ سُؤْلَكَ يا مُوسى (36)
ترجمه
- و چيست اينكه در دست راست تو است اى موسى
گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است
گفت بيندازش اى موسى
پس انداخت آنرا پس آنگاه آن مارى بود كه ميشتافت
گفت بگير آنرا و نترس زود باشد كه برگردانيم آنرا بحال اوّلش
و متّصل كن دستت را بزير بازويت بيرون ميآيد سفيد نورانى بدون عيب كه معجزه ديگرى است
تا بنمايانيم بتو از معجزات ما كه بزرگ است
برو بسوى فرعون همانا او طغيان نموده
گفت پروردگار من گشاده گردان براى من سينه‌ام را
و آسان كن براى من كارم را
و بگشاى گره را از زبان من
كه بفهمند گفتار مرا
و قرار ده براى من معاونى از كسانم
هارون برادرم را
قوى ساز باو پشتم را
و شريك كن او را در كار من
تا تسبيح گوئيم تو را بسيار
و ياد كنيم تو را بسيار
همانا تو باشى باحوال ما بينا
گفت بتحقيق داده شدى خواسته‌ات را اى موسى.
تفسير
- خداوند پس از بيان اصول شرائع حقّه در آيات سابقه كه آشنا نمودن خلق است بتوحيد و معاد و ياد خدا در تمام احوال براى حضرت موسى خواست معجزه او را باو ارائه دهد لذا سؤال فرمود كه چيست اينكه در دست تو است و او چون مشتاق بمكالمه با محبوب حقيقى بود و احتمال ميداد مقصود بيان
جلد 3 صفحه 503
فوائد و آثار باشد بمجرد ذكر اسم اكتفا ننمود و عرضه داشت آن عصاى من است تكيه ميكنم بآن در وقت راه رفتن و خسته شدن يا ايستادن بر سر گله گوسفند و ميريزم برگ درختان سبز را بر سر گوسفندانم با آن و حوائج ديگرى هم از من بوسيله آن رفع ميشود مانند آنكه بدوش ميگذارم و خرجينم را بآن مى‌آويزم و اگر بخواهم از چاهى آب بيرون آورم و ريسمان كوتاه باشد بآن متصل ميكنم و اگر درنده‌ئى بخواهد بگوسفندانم حمله كند با آن دفاع ميكنم و از اين قبيل فوائد بسيار دارد خداوند فرمود بينداز آنرا و آنحضرت اطاعت نمود و انداخت ناگاه مار قوى هيكلى شد كه بسرعت حركت ميكرد لذا ترسيد و فرار كرد خدا فرمود بگير آنرا و نترس بزودى بر ميگردانيم آنرا بصورت و سيرت اوّليه خودش و موسى عليه السّلام اطاعت نمود و بحال اوّل برگشت گفته‌اند آن عصا بقدر قامت آنحضرت بود و از شعيب عليه السّلام باو رسيده بود بعد خداوند فرمود دستت را ببر زير بغلت و چون بيرون آورى سفيد نورانى شود بدون عيب پيسى كه مرض بدى است و اين معجزه ديگرى خواهد بود براى تو در مجمع فرموده مراد از غير سوء غير برص است بقول جميع و در طب الائمه از امام باقر عليه السّلام اينمعنى را نقل نموده و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد بدون علّت است و آنكه حضرت موسى گندم گون شديدى بود و چون دستش را از زير بغلش در آورد دنيا برايش روشن شد و گفته‌اند چون بار ديگر دستش را زير بغلش ميبرد بحال اوّل بر ميگشت و ارائه اين قبيل معجزات بآنحضرت در بدو امر بعثت براى آن بود كه بعضى از آيات بزرگ قدرت و عظمت الهى را مشاهده نمايد و از فرعون و فرعونيان نترسد و در امر دعوت قوى دل و مستظهر بالطاف الهيّه گردد لذا بعدا فرمود با اين دو معجزه برو بجانب فرعون كه او از حدّ خود تجاوز نموده و سركشى و تمرّد و طغيان كرده موسى عليه السّلام عرضه داشت حال كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد مواجه ميشوم سازگار شوم و حلّ و هموار نمايم و در شدائد صبور و بردبار باشم و گره از زبان من بگشاى تا بسهولت بتوانم با فرعون و فرعونيان سخن بگويم و آنها سخن مرا بفهمند و بپذيرند و قمّى ره از امام
جلد 3 صفحه 504
صادق عليه السّلام نقل نموده كه موسى عليه السّلام اوقاتيكه در تحت تربيت فرعون بود يكروز عطسه كرد و گفت الحمد للّه رب العالمين فرعون بدش آمد و لطمه‌اى بصورت آنحضرت زد و گفت اين چه حرفى بود زدى موسى عليه السّلام از جا جست و ريش فرعون را كه دراز بود گرفت و كند و فرعون خيلى دردش آمد و عزم قتل او را نمود پس زنش گفت اين پسر كوچك نميداند چه ميگويد فرعون گفت خير ميداند زنش گفت يك مقدار خرما و قدرى آتش در مقابل خود بگذار اگر آن دو را از يكديگر تميز داد حقّ با شما است فرعون بهمان دستور عمل كرد و بموسى گفت بخور موسى دستش بطرف خرما دراز شد پس جبرئيل دستش را برگرداند بطرف آتش و آنرا در دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن بود و نيز آنحضرت از خداوند خواست كه هارون برادرش را معاون و وزير و كمك او قرار دهد كه موجب قوّت پشت او باشد و شريك در امر رسالت او گردد تا بيشتر راغب بكمك او شود و گفته‌اند هارون سه سال بزرگتر از حضرت موسى عليه السّلام بود و هيكلش درشت‌تر و رنگش سفيدتر و زبانش گوياتر بود و سه سال زودتر از آنحضرت از دنيا رحلت نمود و در خاتمه حوائج خود عرضه داشت كه هارون در تسبيح و تقديس و دعا و ثناى توهم با من كمك و معاونت خواهد نمود ولى باز اختيار در قبول اين ملتمسات با تو است چون تو از حال ما كاملا آگاهى و بهتر ميدانى كه من محتاج بكمك هستم و هارون كفايت اين مهمّ را مينمايد و خداوند فرمود حوائج تو بر آورده شد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَأَلقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسعي «20»
پس انداخت عصا را پس ناگاه آن عصا ماري شد بحركت آمد با اينكه موسي آثار غريبه از اينکه عصا مشاهده كرده بود اينکه اثر را از او نديده بود لذا خطاب شد باو.
(قالَ أَلقِها يا مُوسي) آثار قبلي که مشاهده كرده بود عصا در دست او آن آثار ظاهر شده بود ولي اينکه اثر بعد از القاء عصي بود.
(فَأَلقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسعي) در اينکه آيه تعبير بحيه فرموده براي اينكه موسي اينکه آية را مشاهده كند و اما در مقابل فرعون و فرعونيان تعبير بثعبان فرموده که عبارت از مار عظيم الجثّه که بزبان ما او را افعي مي‌گوييم که بمراتب از مار بزرگتر و مخوفتر و معروف است که مار را تا نكشند نميميرد بلكه در هر سالي پوست عوض ميكند که گفتند (صد ساله شوي مار تا نكشندت نميري مار) و زهر مار
جلد 13 - صفحه 20
كشنده است و انسان راه بحالش پيدا نميكند و از اينکه طرف و آن طرف بخود مي‌پيچد و لذا در حق سه نفر از ائمه عليهم السلام دارد که مثل مار گزيده بخود مي‌پيچيدند حضرت مجتبي عليه السلام موقعي که از آن آب زهرآلود آشاميد حضرت سيد الشهداء عليه السلام در گودال قتلگاه حضرت رضا عليه السلام از اثر انگور زهر آلود حضرت موسي ترسيد و در جاي ديگر دارد تعبير بجان ميكند در سوره قصص (كَأَنَّها جَان‌ٌّ وَلّي مُدبِراً وَ لَم يُعَقِّب) حضرت موسي فرار كرد و بسيار ترسيد و جان‌ّ يك نوع از حيّات است و ظاهرا حيّه باشد که ما تعبير باژدها ميكنيم و بالجمله حيّه و ثعبان و جان‌ّ سه نوع از حيّات هستند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 20)- «موسی فورا (و بدون فوت وقت) عصا را افکند، ناگهان مار عظیمی شد و شروع به حرکت کرد» (فَأَلْقاها فَإِذا هِیَ حَیَّةٌ تَسْعی).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
