و اگر بميريد يا كشته شويد، قطعاً به سوى خداوند برانگيخته مى‌شويد.
نکته ها
در آيه‌ى 158 عبارت «فِي سَبِيلِ اللَّهِ» نيامده، تا بگويد: محشور شدن همه‌ى كسانى كه بميرند يا كشته شوند در هر راهى كه باشند، به سوى خداست. اكنون كه مرگ براى همه حتمى است و حشرِ همه در محضر خداوند نيز حتمى است، پس چرا بهترين نوع رفتن را با رضايت پذيرا نباشيم؟ اگر مرگ و شهادت، هر دو بازگشت به سوى خداست، پس نگرانى از شهادت چرا؟
امام حسين عليه السلام مى‌فرمايند:
فان تكن الابدان للموت انشئت
فقتل امرء فى اللّه بالسّيف افضل
اگر بدن‌ها براى مرگ آماده شده‌اند، پس شهادتِ مرد در راه خدا با شمشير بهترين مرگ است. «1»
وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ: و اگر هر آينه بميريد اى مؤمنان با رضاى الهى يا در جهاد كشته شويد، يعنى به هر وجهى كه ازهاق روح شما شود، لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ: هر آينه به سوى جزاى الهى بازگشت خواهيد نمود.
تبصره: آيه شريفه را دلالاتى است: 1- اعلام به آنكه مغفرت و رحمت الهى در مقابل زخارف و عوارضات دنيا از مال و منال، مقايسه نشود، زيرا خير به تمام جهات، هر آينه مغفرت و رحمت سبحانى است كه نتيجه اخروى و باقى است به سعادت ابدى، لكن مال دنيا فانى و بسا شود و زر و وبال پيدا كند. 2- سفر در جهاد موجب نشود تقدم اجل را، و اگر تقدير الهى واقع شود به موت و قتل در راه خدا، واهمه نداشته باشيد، زيرا مغفرت و رحمت بعد از مرگ
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 283
بهتر است از دنيا و منافع آن كه اهل دنيا جمع كنند. 3- موت امرى است مسلم و حتم، و هر كس به هر جا و مكانى كه باشد، شربت مرگ را خواهد چشيد. بنابراين موت به عنوان شهادت در راه خدا به درجات، اولى و افضل و اشرف باشد، و لذا حضرت سيد الشهداء عليه السّلام روز عاشورا فرمود:
و همانا اگر مرديد يا كشته شديد هر آينه بسوى خدا محشور ميشويد.
تفسير
علاوه بر آنچه ذكر شد در آيه سابق مؤمن نبايد از مرگ و قتل خوف داشته باشد زيرا كه مردن انتقال از نشئه است به نشئه كه براى مؤمن موجب قرب
جلد 1 صفحه 521
بخدا و نعيم ابد است خواه شهيد شده باشد يا در مهاجرت بخدا از قبيل سفر مكه يا زيارت اعتاب عاليه يا طلب علم فوت كرده باشد خواه هيچ كدام نباشد همين قدر مؤمن باشد بالاخره و اصل ببساط قرب الهى خواهد شد و با مواليان خود محشور ميگردد انشا اللّه تعالى علاوه بر آن كه در علم الهى مفصلا حشر تمام موجودات الى اللّه ثابت شده است.
و هر آينه اگر موت و قتل بر شما وارد شد بسوي خدا است حشر و بازگشت شما اينکه آيه شريفه دلالت بر قوس صعودي ميكند که كسي که در راه دين بميرد يا كشته شود مقامش بحدّي بالا ميرود که از حشر با مؤمنين و ملائكه و انبياء بالاتر ميشود که حشر با خدا و در جوار رحمت او و پيشگاه عظمت او است چنانچه بكلمه عِندَ رَبِّهِم تعبير فرموده در آيه شريفه در چند آيه ديگر در همين سوره که آيه 169 باشد وَ لا تَحسَبَن‌َّ الَّذِين‌َ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللّه‌ِ أَمواتاً بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقُون‌َ و اينکه بيان باعث تسليت مؤمنين ميشود که كسان آنها در جنگ كشته شده و موجب شوق بجهاد ميگردد و آرزوي شهادت و مورث حسرت مقام شهداء ميشود، و حقيقت اينکه معنا را اصحاب ابي عبد اللّه عليه السّلام در روز عاشورا در كربلا درك كردند و بر يكديگر سبقت ميگرفتند حتي دارد که
لا يمسون الم الحديد
جلد 4 - صفحه 406
و هر چه امر سخت‌تر ميشد بر افروخته‌تر ميشدند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 158)- سوم: از همه گذشته مرگ به معنی فنا و نابودی نیست که این قدر از آن وحشت دارید بلکه دریچه‌ای است به سوی زندگانی دیگری در سطحی بسیار وسیعتر و آمیخته با ابدیت «و اگر بمیرید و یا کشته شوید به سوی خدا باز می‌گردید» (وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اللَّهِ تُحْشَرُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
