آیه 104 سوره یونس
| <<103 | آیه 104 سوره یونس | 105>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
بگو که ای مردم، اگر شما به آیین من شک دارید پس (یقین دارید که) من هرگز خدایان باطلی را که شما می‌پرستید نخواهم پرستید، بلکه تنها خدای یکتایی را که مرگ (و زندگانی) همه شما خلایق به امر اوست می‌پرستم و مأمورم که خود از اهل ایمان باشم.
بگو: ای مردم! اگر شما در [حقّانیّت] دین من تردید دارید [من در حقّانیّت دینم و بطلان آیین شما هیچ تردیدی ندارم] من آنهایی را که شما به جای خدا می پرستید، نمی پرستم، بلکه خدایی را می پرستم که جان همه شما را می ستاند، و من مأمورم که از مؤمنان باشم.
بگو: «اى مردم، اگر در دين من ترديد داريد، پس [بدانيد كه من] كسانى را كه به جاى خدا مى‌پرستيد نمى‌پرستم، بلكه خدايى را مى‌پرستم كه جان شما را مى‌ستاند، و دستور يافته‌ام كه از مؤمنان باشم.»
بگو: اى مردم، اگر شما در دين من ترديد داريد، من چيزهايى را كه به جاى اللّه مى‌پرستيد نمى‌پرستم. من اللّه را مى‌پرستم كه شما را مى‌ميراند و مأمور شده‌ام كه از مؤمنان باشم.
بگو: «ای مردم! اگر در عقیده من شک دارید، من آنهایی را که جز خدا می‌پرستید، نمی‌پرستم! تنها خداوندی را پرستش می‌کنم که شما را می‌میراند! و من مأمورم که از مؤمنان باشم!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«مِن دُونِ اللهِ»: بجز خدا. به جای خدا. «یَتَوَفَّاکُمْ»: شما را می‌میراند.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ «104»
بگو: اى مردم! اگر از (درستى) دين من در شك و ترديديد، پس (بدانيد كه من) كسانى را كه شما به جاى خدا مى‌پرستيد، نمى‌پرستم، بلكه خدايى را مى‌پرستم كه جان شما را (در وقت مرگ) مى‌گيرد و مأمورم كه از مؤمنان باشم.
پیام ها
1- شكّ ديگران، باعث شك وترديد ما نشود. قاطعيّت، شرط رهبرى است. إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ ...
2- هرگونه سازش، مداهنه و انعطاف با كافران ممنوع است، بايد جبهه‌ى كفر را از خود مأيوس سازيم. فَلا أَعْبُدُ ...
3- دشمن حتّى در سران اسلام هم طمع دارد. پس بايد برائت و تسليم‌ناپذيرى خود را به صراحت اعلام كنيم. «فَلا أَعْبُدُ»
4- كسى كه مرگ و حيات به دست اوست، سزاوار پرستش است. «أَعْبُدُ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ»
5- با آنكه مرگ و حيات هر دو تنها به دست خداست، امّا اين آيه، مرگ را مطرح مى‌كند. زيرا مرگ، بهترين وسيله‌ى هشدار است. «الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ»
6- مشركان، معبودهاى خود را عاقل مى‌پنداشتند. ( «الَّذِينَ» براى عقلا مى‌باشد)
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 629
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ (104)
«1» تفسير عياشى ج 2 ص 128 حديث 51.
ج5، ص 407
بعد از آن حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله را امر به برائت از تمام معبودان باطله مى‌فرمايد:
قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ: بگو اى پيغمبر به اين جماعت كفار، اى گروه مردمان.
إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي: اگر در شك هستيد نسبت به دين من كه آيا حق است يا نه، يا اگر شما در شكيد كه من چه دينى و اعتقادى دارم، بدانيد كه بر طريقه و دين شما نيستم. فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ: پس عبادت نمى‌كنم اصنام و اوثانى كه شما پرستش مى‌كنيد غير از ذات احديت خداى متعال. وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ: و لكن پرستش و ستايش مى‌كنم آن خدائى كه به قدرت كامله مى‌ميراند شما را. تخصيص ذكر «توفى» ممكن است به جهت تنبه و اشعار باشد به مراتب ثلاثه خلق و موت و بعث. يا آنكه چون موت اشدّ تمام حالات انسانى است از حيث مهابت، لذا ذكر آن اقوى باشد در زجر و منع.
تنبيه- اگر كسى گويد: چگونه فرمود «إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي» با اعتقاد ايشان به بطلان دين آن حضرت؟ جواب آنكه: بر سبيل تقدير و فرض كه اگر شما را شكى در اعتقاد و دين من هست، من آن شك بردارم به بيان دين و اعتقاد خود. يا در بعض اوقات به سبب ديدن آيات و معجزات، ايشان را شك وارد شدى. يا عده‌اى از آنها متشكك بودند، و توجه خطاب به تمام بر سبيل تغليب باشد. چون عبادت عبارت است از غايت تعظيم معبود، و آن سزاوار نباشد.
مگر براى ذاتى كه غايت جلال و عظمت را دارا است، و انسان اشرف موجودات را شايسته نيست پرستش اوثان و اصنام كه ماده آنها سنگ است، زيرا ستايش اشرف نسبت به اخس، عقلا مذموم و ممنوع خواهد بود، لذا ابتدا مقام نفى را مقدم داشته فرمود: عبادت نمى‌كنم معبودانى كه شما غير از خداى تعالى عبادت كنيد، بعد از آن مقام اثبات را كه پرستش حق تعالى است عنوان فرمايد كه: و لكن عبادت مى‌كنم ذات قادرى را كه شما را مى‌ميراند. وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ: و امر شده‌ام كه باشم از تصديق كنندگان به توحيد و
ج5، ص 408
اخلاص عبادت براى ذات احديت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ (104) وَ أَنْ أَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ (105) وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكَ وَ لا يَضُرُّكَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذاً مِنَ الظَّالِمِينَ (106) وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (107)
ترجمه
بگو اى مردمان اگر باشيد در شكّ از دين من پس نمى‌پرستم آنانرا كه مى‌پرستيد از غير خدا ولى مى‌پرستم خدائيرا كه ميميراند شما را و مأمور شدم كه باشم از گروندگان
و آنكه مستقيم كن توجّهت را بدين كه ثابت باشى بحقّ و مباش البتّه از مشركان
و مخوان از غير خدا آنچه نفع نمى‌بخشد تو را و ضرر نميرساند تو را پس اگر بجا آوردى همانا تو در آنهنگام باشى از ستمكاران
و اگر برساند تو را خدا ضررى پس نيست دفع كننده‌اى مر آنرا مگر او و اگر بخواهد براى تو خيرى را پس نباشد منع كننده‌اى مر فضل او را ميرساند آنرا بهر كس ميخواهد از بندگانش و او است آمرزنده مهربان.
تفسير
پيغمبر اكرم پس از ارشاد و انذار كفّار كه مستفاد از آيات سابقه بود مأمور شد از جانب خداوند كه دين خود و آباء گرامش را بعالميان اظهار فرمايد تا اگر شكّى در اعتقاد آنحضرت و حقّيّت دين او داشته باشند رفع شود چون حقّ به اظهار و بيان واضح و آشكار ميشود لذا صريحا نفى شرك و اقرار بتوحيد فرمود با اشاره بآنكه اختيار حيات در كف قدرت الهى است اگر خواسته باشد تمام مردم را در يك آن ميميراند و آنكه از طرف خداوند مأمور شده است به اختيار دين حق و استقامت در آن و توجّه تام و تمام بآن بدون ميل بباطل و شرك بنابراين آيه دوم عطف است بر ما سبق نهايت آنكه تصريح شده است در آن بلفظ امر براى افاده تاكيد و رفع شبهه دلالت
جلد 3 صفحه 55
آن بر وجوب تا كفار بدانند مأموريّت حضرت نسبت به استقامت و جدّيّت تام در ترويج دين حق حتمى است گويا فرموده و گفته شد بمن كه استقامت كن بتمام همّت و توجّه قلب براى رواج دين حقّ و محو باطل و نفى شرك و در آيه سوم اشاره شده است بعلّت نهى از شرك كه بى‌فائده بودن است در دنيا براى عجز خدايان باطل از كمك نمودن نسبت به پرستش كنندگان خودشان خواه ايصال نفع باشد خواه دفع ضرر و استحقاق عقوبت است در آخرت براى آنكه شرك ظلم بزرگى است و معلوم است كه خطاب اگر چه در ظاهر متوجّه به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است ولى مقصود مردمند چنانچه قمّى ره فرموده و در آيه چهارم تصريح شده است بآنكه در ملك وجود مؤثرى جز اراده الهى نيست و رادع و مانعى ندارد پس بايد با او ساخت و از غير او به او پرداخت و اينكه در ضرر تصريح به اراده نشده است با آنكه ايصال و مس ملازم با اراده است براى اشاره بآنستكه اراده الهى اوّلا و بالذّات بخير تعلّق دارد و اينكه احيانا بمقابل آن متعلّق ميشود باقتضاء عمل و كسب بندگان است و اينكه از ضمير راجع به خير عدول به اسم ظاهر كه فضل است شده براى اشاره بآنستكه هر خيرى كه از خداوند به خلق عائد شود فضل است چون بنده بواسطه عمل حقّى بر خدا پيدا نميكند و معناى استحقاق بعمل قابليّت براى تفضّل است چنانچه قبلا بيان و تحقيق شده و اراده الهى بهيچ وجه تخلّف از مراد پيدا نميكند و ردّ آن ممكن نيست و دائما فيض از مبدء فيّاض بر وفق حكمت و مشيّت بموادّ قابله ميرسد و متعقّب برحمت در نتيجه طاعت و مغفرت در صورت معصيت است اگر مقرون بتوبه و انابه شود انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل يا أَيُّهَا النّاس‌ُ إِن كُنتُم فِي شَكٍّ مِن دِينِي فَلا أَعبُدُ الَّذِينَ تَعبُدُون‌َ مِن دُونِ اللّه‌ِ وَ لكِن أَعبُدُ اللّه‌َ الَّذِي يَتَوَفّاكُم وَ أُمِرت‌ُ أَن أَكُونَ مِنَ المُؤمِنِين‌َ (104)
بفرما اي رسول محترم خطاب بجميع ناس از افراد بشر اگر شما هستيد
جلد 10 - صفحه 468
در شك از دين من پس من عبادت نميكنم كساني را که شما ميپرستيد از غير خدا و لكن عبادت ميكنم خداوند را آن خدايي که جان شما را ميگيرد بشدّت و مأمور شده‌ام اينكه بوده باشم از مؤمنين بخداوند.
قُل يا أَيُّهَا النّاس‌ُ و لو بلسان عموم است لكن مراد مشركين هستند بقرينه تعبدون من دون اللّه.
إِن كُنتُم فِي شَكٍّ مِن دِينِي اشكال- شك تساوي طرفين است در مقابل ظن و وهم و يقين و قطع بخلاف و مشركين قطع بخلاف داشتند.
جواب- اولا شك دو معني دارد يكي بمعناي اخص که تساوي احتمالين باشد و ديگر بمعني اعم که خلاف يقين باشد که شامل ظن و وهم ميشود و مشركين قطع بخلاف نداشتند بلكه ظن بخلاف داشتند بدليل قوله تعالي وَ ما لَهُم بِذلِك‌َ مِن عِلم‌ٍ إِن هُم إِلّا يَظُنُّون‌َ جاثيه آيه 23.
و ثانيا آيه دلالت ندارد بر اينكه اينها شاك بودند چون قضيه شرطيه است يعني اگر شك داريد نه فعلا شاك هستيد.
و ثالثا اينها بعد از آني که حضرت را كذّاب و مفتري ميگفتند شك داشتند که عقيده قلبي پيغمبر چيست.
فَلا أَعبُدُ الَّذِينَ تَعبُدُون‌َ مِن دُونِ اللّه‌ِ اشكال- مشركين عبادت اصنام ميكردند و مناسب اينکه بود که بفرمايد فلا اعبد ما تعبدون زيرا الّذين براي ذوي العقول است.
جواب- اولا اينها بسياري عبادت ملائكه يا عبادت جن‌ّ كردند و اصنام را بصورت ملائكه بخيال واهي خود تصور ميكردند بلكه ميگفتند ما نَعبُدُهُم إِلّا لِيُقَرِّبُونا إِلَي اللّه‌ِ زُلفي زمر آيه 4.
و ثانيا تعبير بالذين باعتبار جمع بين ذوي العقول و غير ذوي العقول مانعي
جلد 10 - صفحه 469
ندارد چنانچه ضمير هم در لا نعبدهم از همين باب است و اگر مجرد اصنام بود مناسب بود بگويند لا نعبدها.
وَ لكِن أَعبُدُ اللّه‌َ اللّه اسم و علم است براي ذات مقدس مستجمع جميع صفات كمال و منزه از جميع نواقص امكان الَّذِي يَتَوَفّاكُم توفي اخذ بقوت است که يكي از افرادش اماته است و شايد اشاره باين است که بشدت و قوت شما را قبض ميكند و بعذاب سخت دچار ميفرمايد.
وَ أُمِرت‌ُ أَن أَكُونَ مِنَ المُؤمِنِين‌َ بلكه اول المؤمنين چنانچه ميفرمايد قُل إِن‌َّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحياي‌َ وَ مَماتِي لِلّه‌ِ رَب‌ِّ العالَمِين‌َ لا شَرِيك‌َ لَهُ وَ بِذلِك‌َ أُمِرت‌ُ وَ أَنَا أَوَّل‌ُ المُسلِمِين‌َ انعام آيه 163 و 164.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 104)- قاطعیت در برابر مشرکان! این آیه و چند آیه بعد که همگی در رابطه با مسأله توحید و مبارزه با شرک و دعوت به سوی حق سخن می‌گوید، آخرین آیات این سوره است، و در واقع فهرست یا خلاصه‌ای است از بحثهای توحیدی این سوره، و تأکیدی است بر مبارزه با بت پرستی که در این سوره کرارا بیان شده است.
لحن آیات نشان می‌دهد که مشرکان گاهی گرفتار این توهم بودند، که ممکن است پیامبر در اعتقاد خود پیرامون بتها نرمش و انعطافی به خرج دهد، و به نوعی آنها را بپذیرد.
قرآن با قاطعیت هرچه تمامتر به این توهم بی‌اساس پایان می‌دهد، و فکر آنها را برای همیشه راحت می‌کند که هیچ گونه سازش و نرمشی در برابر بت معنی ندارد، و جز «اللّه» معبودی نیست، تنها «اللّه» نه یک کلمه بیشتر، نه یک کلمه کمتر.
نخست به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله دستور می‌دهد که تمام مردم را مخاطب ساخته «بگو:
ای مردم! اگر شما در اعتقاد من شک و تردیدی دارید (آگاه باشید که) من کسانی را که- غیر از خدا- پرستش می‌کنید، هرگز نمی‌پرستم» (قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی شَکٍّ مِنْ دِینِی فَلا أَعْبُدُ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ).
تنها به نفی معبودهای آنان قناعت نمی‌کند بلکه برای تأکید بیشتر، تمام پرستش را برای خدا اثبات کرده، می‌گوید: «ولی خدایی را می‌پرستم که شما را می‌میراند» (وَ لکِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُمْ).
و باز برای تأکید افزونتر می‌گوید: این تنها خواسته من نیست بلکه «این فرمانی است که به من داده شده است که از ایمان آورندگان (به اللّه) بوده باشم» (وَ أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
