شعارهای عاشورا: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{مدخل دائرة المعارف|کتاب [[فرهنگ عاشورا(کتاب)|فرهنگ عاشورا]]}}
 
{{مدخل دائرة المعارف|کتاب [[فرهنگ عاشورا(کتاب)|فرهنگ عاشورا]]}}
  
برخى از كلمات [[سیدالشهدا]] علیه السلام چه در فاصله [[مدينه]] تا [[كربلا]] و چه در روز [[عاشورا]]، داراى پيام هاى مؤثر و ديدگاه هاى الهام‌بخش براى جهاد و كرامت است.
+
برخى از کلمات [[سیدالشهدا]] علیه السلام چه در فاصله [[مدینه]] تا [[کربلا]] و چه در روز [[عاشورا]]، داراى پیام هاى مؤثر و دیدگاه هاى الهام‌بخش براى [[جهاد]] و کرامت است.
  
اين سخنان يا در ضمن خطبه‌ها آمده است، يا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت ‌شعارى به خود گرفته ‌است. مى‌توان هدف حسينى و انديشه‌ها و روحيه‌هاى عاشورايى را از آنها دريافت و آن ‌فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از اين شعارها چنين است:
+
این سخنان یا در ضمن [[خطبه|خطبه‌ها]] آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت ‌شعارى به خود گرفته ‌است. مى‌توان هدف حسینى و اندیشه‌ها و روحیه‌هاى عاشورایى را از آنها دریافت و آن ‌فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از این شعارها چنین است:
  
# «على الاسلام السلام، اذ بليت الامة براع مثل يزيد»<ref>موسوعة كلمات الامام الحسين علیه السلام، ص 284.</ref> (اين را در پاسخ مروان در مدينه فرمود كه از آن حضرت مى‌خواست تا با يزيد بيعت كند).
+
#«على الاسلام السلام، اذ بُلیت الامة براع مثل یزید»<ref>موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۲۸۴.</ref> (این را در پاسخ [[مروان بن حکم|مروان]] در مدینه فرمود که از آن حضرت مى‌خواست تا با [[یزید بن معاویه|یزید]] بیعت کند).
# «والله لولم يكن ملجا و لا ماوى لما بايعت ‌يزيد بن معاوية‌»<ref>[[بحارالانوار]]، ج 44، ص 329، اعيان الشيعه، ج ص 588.</ref> (در پاسخ برادرش‌ محمد حنفيه فرمود).
+
#«والله لو لم یکن ملجأ و لا ماوى لما بایعت ‌یزید بن معاویة‌»<ref>بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۲۹، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۸۸.</ref> (در پاسخ برادرش‌ [[محمد بن حنفیه|محمد حنفیه]] فرمود).
# «انى لا ارى الموت الا سعادة والحياة مع الظالمين الا برما»<ref>بحارالانوار، ج 44، ص 381.</ref> (خطاب به يارانش در كربلا).
+
#«انى لا ارى الموت الا سعادة والحیاة مع الظالمین الا برما»<ref>بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۸۱.</ref> (خطاب به یارانش در کربلا).
# «الناس عبيد الدنيا والدين لعق على السنتهم يحوطونه مادرت معايشهم فاذا محصوابالبلاء قل الديانون‌»<ref>تحف العقول (چاپ جامعه مدرسين)، ص 245، بحارالانوار، ج 75، ص 117.</ref> (در مسير رفتن به كربلا در منزلگاه ذى حسم).
+
#«الناس عبید الدنیا والدین لعق على السنتهم یحوطونه ما درّت معایشهم فاذا مُحّصوا بالبلاء قلّ الدیانون‌»<ref>تحف العقول (چاپ جامعه مدرسین)، ص ۲۴۵، بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۷.</ref> (در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه [[ذو حسم|ذى حسم]]).
# «الا ترون ان الحق لايعمل به و ان الباطل لايتناهى عنه؟ فليرغب المؤمن في لقاء ربه ‌محقا...»<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج ص 68. </ref> (در كربلا خطاب به اصحاب خويش فرمود).
+
#«الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لایتناهى عنه؟ فلیرغب المؤمن فی لقاء ربه ‌محقا...»<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۶۸. </ref> (در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود).
# «خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جيد الفتاة‌»<ref>لهوف، ص 53، بحارالانوار، ج 44، ص 366.</ref> (از سخنرانى [[امام ‌حسين]] علیه السلام در [[مكه]] پيش از خروج به سوى كوفه، در ميان جمعى از خانواده، ياران‌ و شيعيان خويش).
+
#«خطّ الموت على ولد آدم مخط القلادة على جید الفتاة‌»<ref>لهوف، ص ۵۳، بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۶۶.</ref> (از سخنرانى [[امام ‌حسین]] علیه السلام در [[مکه]] پیش از خروج به سوى کوفه، در میان جمعى از خانواده، یاران‌ و [[شیعه|شیعیان]] خویش).
# «من راى سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناكثا عهده مخالفا لسنة رسول الله يعمل‌ فى عبادالله بالاثم والعدوان فلم يغير عليه بفعل ولا قول كان حقا على الله ان يدخله‌ مدخله‌»<ref>وقعة الطف، ص 172، موسوعة كلمات الامام الحسين علیه السلام، ص 361.</ref> (در منزلگاه بيضه در مسير كوفه، خطاب به سپاه حر).
+
#«من راى سلطانا جائرا مستحلّا لحرام الله، ناکثا عهده، مخالفا لسنة رسول الله، یعمل‌ فى عبادالله بالاثم و العدوان، فلم یغیر علیه بفعل ولا قول، کان حقّا على الله ان یدخله‌ مُدخله‌»<ref>وقعة الطف، ص ۱۷۲، موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۳۶۱.</ref> (در منزلگاه بیضه در مسیر [[کوفه|کوفه]]، خطاب به سپاه [[حر بن یزید ریاحی|حر]]).
# «ما الامام، الا العامل بالكتاب والآخذ بالقسط والدائن بالحق والحابس نفسه على ذات‌الله‌»<ref>بحارالانوار، ج 44، ص 334.</ref> (امام اين صفات امام راستين را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى كوفيان نوشت و توسط مسلم بن عقيل به كوفه فرستاد).
+
#«ما الامام الا العامل بالکتاب والآخذ بالقسط والدائن بالحق والحابس نفسه على ذات‌الله‌»<ref>بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۳۴.</ref> (امام این صفات [[امام]] راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى کوفیان نوشت و توسط [[مسلم بن عقیل|مسلم بن عقیل]] به کوفه فرستاد).
# «سامضى و ما بالموت عار على الفتى اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما»<ref>همان، ص 378.</ref> (شعر از ديگرى است، اما امام حسين‌ علیه السلام آن را در پاسخ به تهديدهاى حر، در مسير كوفه خواند).
+
#«سأمضى و ما بالموت عار على الفتى * اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما»<ref>همان، ص ۳۷۸.</ref> (شعر از دیگرى است، اما امام حسین‌ علیه السلام آن را در پاسخ به تهدیدهاى حر، در مسیر کوفه خواند).
# «رضى الله رضانا اهل البيت، نصبر على بلائه و يوفينا اجر الصابرين‌»<ref>همان، ص 366، اعيان الشيعه، ج ص 539.</ref> (در خطبه‌اى‌ كه هنگام خروج از [[مكه]] ايراد نمود، خطاب به اصحاب و ياران فرمود.
+
#«رضى الله رضانا اهلَ البیت، نصبر على بلائه و یوفینا اجر الصابرین‌»<ref>همان، ص ۳۶۶، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۳۹.</ref> (در خطبه‌اى‌ که هنگام خروج از [[مکه]] ایراد نمود، خطاب به اصحاب و یاران فرمود.
#« مَن کانَ باذِلا فینا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطنا عَلی لِقأ اللهِ نَفْسَهُ فَلْیرْحَلْ مَعَنا » <ref>همان</ref> ( در آستانه خروج از مکه به سوی کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود ) .
+
#« مَن کانَ باذِلا فینا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطّنا عَلی لِقاء اللهِ نَفْسَهُ فَلْیرْحَلْ مَعَنا»<ref>همان</ref> (در آستانه خروج از مکه به سوی کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود).
# «انما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدى‌»<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج ص 89.</ref> (در وصيت نامه سيدالشهدا علیه السلام به ‌برادرش محمد حنفيه آمده است كه قبل از خروج به سوى مدينه نوشت).
+
#«انما خرجتُ لطلب الاصلاح فى امة جدى‌»<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۸۹.</ref> (در وصیت نامه سیدالشهدا علیه السلام به ‌برادرش محمد حنفیه آمده است که قبل از خروج به سوى مدینه نوشت).
# «لا اعطيكم بيدى اعطاء الذليل و لا اقر اقرار العبيد (لاافر فرار العبيد)»<ref>مقتل الحسين، مقرم، ص 280.</ref> (در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نيروهاى دشمن فرمود كه خواستار تسليم شدن آن حضرت بودند).
+
#«لا اعطیکم بیدى اعطاء الذلیل و لا أقرّ اقرار العبید (لا افر فرار العبید)»<ref>مقتل الحسین، مقرم، ص ۲۸۰.</ref> (در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نیروهاى دشمن فرمود که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند).
# «هيهات منا الذلة، يابى الله ذلك لنا و رسوله والمؤمنون...»<ref>نفس المهموم، ص 131، مقتل خوارزمى، ج ص 7.</ref> (در خطاب به سپاه‌ دشمن فرمود، پس از آن كه خود را سر دوراهى ذلت و شهادت محير ديد).
+
#«هیهات منّا الذلة، یابى الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون...»<ref>نفس المهموم، ص ۱۳۱، مقتل خوارزمى، ج ۲، ص ۷.</ref> (در خطاب به سپاه‌ دشمن فرمود، پس از آن که خود را سر دوراهى ذلت و شهادت محیر دید).
# «فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به‌»<ref>موسوعة كلمات الامام الحسين علیه السلام، ص 382.</ref>(در پاسخ عمر سعد كه نامه‌اى به آن حضرت‌ فرستاد و خواستار تسليم شدن بود).
+
#«فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به‌»<ref>موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۳۸۲.</ref> (در پاسخ [[عمر بن سعد|عمر سعد]] که نامه‌اى به آن حضرت‌ فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).
# «صبرا بنى الكرام، فما الموت الا قنطرة تعبربكم عن البؤس والضراء الى الجنان‌الواسعة والنعيم الدائمة‌»<ref>نفس المهموم، ص 135، معانى الاخبار، ص 288.</ref> (خطاب به ياران فداكار خويش در صبح عاشورا، پس از آن كه تعدادى از اصحابش شهيد شدند كه روز عاشورا هنگام ‌پيكار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسليم، ترجيح مى‌داد).
+
#«صبرا بنى الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس والضراء الى الجنان‌الواسعة والنعیم الدائمة‌»<ref>نفس المهموم، ص ۱۳۵، معانى الاخبار، ص ۲۸۸.</ref> (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا، پس از آن که تعدادى از اصحابش شهید شدند که روز عاشورا هنگام ‌پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح مى‌داد).
#المَوتُ خَیرٌ مِنْ رُکوبِ العارِوَالعارُ اَولی مِنْ دُخُولِ النارِ » <ref>مناقب ، ابن شهرآشوب ، ج 1 ، ص 68 </ref>( که روز عاشورا هنگام پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسی می خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم و ننگ را بر آتش دوزخ ، ترجیح می داد ) .
+
#المَوتُ خَیرٌ مِنْ رُکوبِ العارِوَالعارُ اَولی مِنْ دُخُولِ النارِ»<ref>مناقب ، ابن شهرآشوب ، ج ۱ ، ص ۶۸ </ref> (که روز عاشورا هنگام پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسی می خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم و ننگ را بر آتش دوزخ ، ترجیح می داد).
# «موت فى عز خير من حياة في ذل‌»<ref>[[بحارالانوار]]، ج 44، ص 192.</ref> (كه مرگ سرخ، به از زندگى ننگين است).  
+
#«موت فى عزّ خیر من حیاة فی ذل‌ّ»<ref>بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۹۲.</ref> (که مرگ سرخ، به از زندگى ننگین است).
# «ان لم يكن لكم دين و كنتم لاتخافون المعاد فكونوا احرارا فى دنياكم‌»<ref>همان، ج 45، ص 51.</ref> (در آخرين‌ لحظات پيش از شهادت، وقتى شنيد سپاه كوفه به طرف خيمه‌هاى حرم او حمله‌ كرده‌اند، خطاب به پيروان ابوسفيان چنان فرمود).
+
#«ان لم یکن لکم دین و کنتم لاتخافون المعاد فکونوا احرارا فى دنیاکم‌»<ref>همان، ج ۴۵، ص ۵۱.</ref> (در آخرین‌ لحظات پیش از شهادت، وقتى شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‌هاى حرم او حمله‌ کرده‌اند، خطاب به پیروان [[ابوسفیان|ابوسفیان]] چنان فرمود).
# «هل من ناصر ينصر ذريته الاطهار؟»<ref>ذريعة النجاة، ص 129.</ref> «هل من ذاب يذب عن حرم رسول الله؟»<ref>بحارالانوار، ج 45، ص 46.</ref> (وقتى سيدالشهدا علیه السلام اين نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد كه همه ياران و بستگانش شهيد شده بودند).
+
#«هل مِن ناصر ینصر ذریته الاطهار؟»<ref>ذریعة النجاة، ص ۱۲۹.</ref> «هل من ذابٍّ یذبّ عن حرم رسول الله؟»<ref>بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۴۶.</ref> (وقتى [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] علیه السلام این نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد که همه یاران و بستگانش شهید شده بودند).
  
از مجموعه اين جملات نورانى و حماسى كه شعارهاى حسين‌ علیه السلام در نهضتش‌ به شمار مى‌آيد، تاكيد آن امام بر مفاهيم و ارزش هاى زير به دست مى‌آيد: نابودى اسلام در شرايط سلطه يزيدى، حرمت بيعت با كسى چون يزيد، شرافت [[مرگ]] سرخ بر زندگى‌ ذلت بار، اندك بودن انسان هاى راستين در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاكميت باطل، زينت بودن شهادت براى انسان، تكليف مبارزه با سلطه جور و طغيان، اوصاف پيشواى حق، تسليم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جويانه، حرمت ذلت پذيرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‌ براى عبور به بهشت برين، آزادگى و جوانمردى، يارى خواهى از همه و هميشه در راه‌ احقاق حق و...
+
از مجموعه این جملات نورانى و حماسى که شعارهاى حسین‌ علیه السلام در نهضتش‌ به شمار مى‌آید، تاکید آن امام بر مفاهیم و ارزش هاى زیر به دست مى‌آید: نابودى [[اسلام]] در شرایط سلطه یزیدى، حرمت بیعت با کسى چون [[یزید بن معاویه|یزید]]، شرافت مرگ سرخ بر زندگى‌ [[ذلت نفس|ذلت]] بار، اندک بودن انسان هاى راستین در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاکمیت [[باطل]]، زینت بودن [[شهادت در راه خدا|شهادت]] براى انسان، تکلیف مبارزه با سلطه جور و طغیان، اوصاف پیشواى [[حق]]، [[تسلیم|تسلیم]] و رضا در برابر خواسته [[الله|خداوند]]، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جویانه، حرمت ذلت پذیرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن [[مرگ|مرگ‌]] براى عبور به [[بهشت]] برین، آزادگى و جوانمردى، یارى خواهى از همه و همیشه در راه‌ احقاق حق و...
  
بقا و جاودانگى عاشورا، در سايه همين تعليمات و آرمانهاست كه در كلام آن حضرت ‌جلوه‌گر است و نهضت هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از اين پيام ها و درونمايه‌ها الهام‌ گرفته‌اند.
+
بقا و جاودانگى عاشورا، در سایه همین تعلیمات و آرمانهاست که در کلام آن حضرت ‌جلوه‌گر است و نهضت هاى ضد [[ظلم|ستم]] و ضد استبداد، همواره از این پیام ها و درونمایه‌ها الهام‌ گرفته‌اند.
  
درس آزادى به دنيا داد رفتار حسين بذر همت در جهان افشاند، افكار حسين «گر ندارى دين به عالم، لااقل آزاده باش‌» اين كلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسين «مرگ با عزت ز عيش در مذلت بهتر است‌» نغمه‌اى مى‌باشد از لعل دربار حسين.<ref>حسين پيشواى انسانها، ص 70 (شعر از فضل الله صلواتى).</ref>
+
درس آزادى به دنیا داد رفتار حسین * بذر همت در جهان افشاند، افکار حسین
 +
 
 +
«گر ندارى دین به عالم، لااقل آزاده باش‌» * این کلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسین
 +
 
 +
«مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است‌» * نغمه‌اى مى‌باشد از لعل درربار حسین<ref>حسین پیشواى انسانها، ص ۷۰ (شعر از فضل الله صلواتى).</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
+
* جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، نشر معروف.
  
 
[[رده:شعارهای عاشورائی]]
 
[[رده:شعارهای عاشورائی]]
 
{{الگو:واقعه عاشورا}}
 
{{الگو:واقعه عاشورا}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۰۶

Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


برخى از کلمات سیدالشهدا علیه السلام چه در فاصله مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا، داراى پیام هاى مؤثر و دیدگاه هاى الهام‌بخش براى جهاد و کرامت است.

این سخنان یا در ضمن خطبه‌ها آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت ‌شعارى به خود گرفته ‌است. مى‌توان هدف حسینى و اندیشه‌ها و روحیه‌هاى عاشورایى را از آنها دریافت و آن ‌فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از این شعارها چنین است:

  1. «على الاسلام السلام، اذ بُلیت الامة براع مثل یزید»[۱] (این را در پاسخ مروان در مدینه فرمود که از آن حضرت مى‌خواست تا با یزید بیعت کند).
  2. «والله لو لم یکن ملجأ و لا ماوى لما بایعت ‌یزید بن معاویة‌»[۲] (در پاسخ برادرش‌ محمد حنفیه فرمود).
  3. «انى لا ارى الموت الا سعادة والحیاة مع الظالمین الا برما»[۳] (خطاب به یارانش در کربلا).
  4. «الناس عبید الدنیا والدین لعق على السنتهم یحوطونه ما درّت معایشهم فاذا مُحّصوا بالبلاء قلّ الدیانون‌»[۴] (در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه ذى حسم).
  5. «الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لایتناهى عنه؟ فلیرغب المؤمن فی لقاء ربه ‌محقا...»[۵] (در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود).
  6. «خطّ الموت على ولد آدم مخط القلادة على جید الفتاة‌»[۶] (از سخنرانى امام ‌حسین علیه السلام در مکه پیش از خروج به سوى کوفه، در میان جمعى از خانواده، یاران‌ و شیعیان خویش).
  7. «من راى سلطانا جائرا مستحلّا لحرام الله، ناکثا عهده، مخالفا لسنة رسول الله، یعمل‌ فى عبادالله بالاثم و العدوان، فلم یغیر علیه بفعل ولا قول، کان حقّا على الله ان یدخله‌ مُدخله‌»[۷] (در منزلگاه بیضه در مسیر کوفه، خطاب به سپاه حر).
  8. «ما الامام الا العامل بالکتاب والآخذ بالقسط والدائن بالحق والحابس نفسه على ذات‌الله‌»[۸] (امام این صفات امام راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى کوفیان نوشت و توسط مسلم بن عقیل به کوفه فرستاد).
  9. «سأمضى و ما بالموت عار على الفتى * اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما»[۹] (شعر از دیگرى است، اما امام حسین‌ علیه السلام آن را در پاسخ به تهدیدهاى حر، در مسیر کوفه خواند).
  10. «رضى الله رضانا اهلَ البیت، نصبر على بلائه و یوفینا اجر الصابرین‌»[۱۰] (در خطبه‌اى‌ که هنگام خروج از مکه ایراد نمود، خطاب به اصحاب و یاران فرمود.
  11. « مَن کانَ باذِلا فینا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطّنا عَلی لِقاء اللهِ نَفْسَهُ فَلْیرْحَلْ مَعَنا»[۱۱] (در آستانه خروج از مکه به سوی کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود).
  12. «انما خرجتُ لطلب الاصلاح فى امة جدى‌»[۱۲] (در وصیت نامه سیدالشهدا علیه السلام به ‌برادرش محمد حنفیه آمده است که قبل از خروج به سوى مدینه نوشت).
  13. «لا اعطیکم بیدى اعطاء الذلیل و لا أقرّ اقرار العبید (لا افر فرار العبید)»[۱۳] (در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نیروهاى دشمن فرمود که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند).
  14. «هیهات منّا الذلة، یابى الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون...»[۱۴] (در خطاب به سپاه‌ دشمن فرمود، پس از آن که خود را سر دوراهى ذلت و شهادت محیر دید).
  15. «فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به‌»[۱۵] (در پاسخ عمر سعد که نامه‌اى به آن حضرت‌ فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).
  16. «صبرا بنى الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس والضراء الى الجنان‌الواسعة والنعیم الدائمة‌»[۱۶] (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا، پس از آن که تعدادى از اصحابش شهید شدند که روز عاشورا هنگام ‌پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح مى‌داد).
  17. المَوتُ خَیرٌ مِنْ رُکوبِ العارِوَالعارُ اَولی مِنْ دُخُولِ النارِ»[۱۷] (که روز عاشورا هنگام پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسی می خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم و ننگ را بر آتش دوزخ ، ترجیح می داد).
  18. «موت فى عزّ خیر من حیاة فی ذل‌ّ»[۱۸] (که مرگ سرخ، به از زندگى ننگین است).
  19. «ان لم یکن لکم دین و کنتم لاتخافون المعاد فکونوا احرارا فى دنیاکم‌»[۱۹] (در آخرین‌ لحظات پیش از شهادت، وقتى شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‌هاى حرم او حمله‌ کرده‌اند، خطاب به پیروان ابوسفیان چنان فرمود).
  20. «هل مِن ناصر ینصر ذریته الاطهار؟»[۲۰] «هل من ذابٍّ یذبّ عن حرم رسول الله؟»[۲۱] (وقتى سیدالشهدا علیه السلام این نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد که همه یاران و بستگانش شهید شده بودند).

از مجموعه این جملات نورانى و حماسى که شعارهاى حسین‌ علیه السلام در نهضتش‌ به شمار مى‌آید، تاکید آن امام بر مفاهیم و ارزش هاى زیر به دست مى‌آید: نابودى اسلام در شرایط سلطه یزیدى، حرمت بیعت با کسى چون یزید، شرافت مرگ سرخ بر زندگى‌ ذلت بار، اندک بودن انسان هاى راستین در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاکمیت باطل، زینت بودن شهادت براى انسان، تکلیف مبارزه با سلطه جور و طغیان، اوصاف پیشواى حق، تسلیم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جویانه، حرمت ذلت پذیرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‌ براى عبور به بهشت برین، آزادگى و جوانمردى، یارى خواهى از همه و همیشه در راه‌ احقاق حق و...

بقا و جاودانگى عاشورا، در سایه همین تعلیمات و آرمانهاست که در کلام آن حضرت ‌جلوه‌گر است و نهضت هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از این پیام ها و درونمایه‌ها الهام‌ گرفته‌اند.

درس آزادى به دنیا داد رفتار حسین * بذر همت در جهان افشاند، افکار حسین

«گر ندارى دین به عالم، لااقل آزاده باش‌» * این کلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسین

«مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است‌» * نغمه‌اى مى‌باشد از لعل درربار حسین[۲۲]

پانویس

  1. موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۲۸۴.
  2. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۲۹، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۸۸.
  3. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۸۱.
  4. تحف العقول (چاپ جامعه مدرسین)، ص ۲۴۵، بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۷.
  5. مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۶۸.
  6. لهوف، ص ۵۳، بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۶۶.
  7. وقعة الطف، ص ۱۷۲، موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۳۶۱.
  8. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۳۴.
  9. همان، ص ۳۷۸.
  10. همان، ص ۳۶۶، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۳۹.
  11. همان
  12. مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۸۹.
  13. مقتل الحسین، مقرم، ص ۲۸۰.
  14. نفس المهموم، ص ۱۳۱، مقتل خوارزمى، ج ۲، ص ۷.
  15. موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۳۸۲.
  16. نفس المهموم، ص ۱۳۵، معانى الاخبار، ص ۲۸۸.
  17. مناقب ، ابن شهرآشوب ، ج ۱ ، ص ۶۸
  18. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۹۲.
  19. همان، ج ۴۵، ص ۵۱.
  20. ذریعة النجاة، ص ۱۲۹.
  21. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۴۶.
  22. حسین پیشواى انسانها، ص ۷۰ (شعر از فضل الله صلواتى).

منابع

11.jpg
واقعه عاشورا
قبل از واقعه
شرح واقعه
پس از واقعه
بازتاب واقعه
وابسته ها