سید محمدعلی علوی گرگانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(اضافه کردن رده)
 
(۳۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
'''آیت الله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی''' (۱۳۱۸-۱۴۰۰ ش)، از اساتید [[حوزه علميه قم|حوزه‌ علمیه قم]] و از مراجع تقلید معاصر [[شیعه]] و از شاگردان [[امام خمینى]] و [[مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضى حایرى]] بود. آیت  الله العظمى علوى، عمر پربار خویش را به تألیف و تدریس و تبلیغ [[دین]] گذرانید و احداث و بنیاد بناهاى خیریه و عام المنفعه را وجهه همت خویش ساخت. «المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة» و «ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقى» از تألیفات اوست.
 
{{مقاله از یک نشریه}}
 
{{مقاله از یک نشریه}}
−
'''منبع:''' [http://www.gorgani.ir/?culture=fa-IR&pageid=1 سایت محمدعلی علوی گرگانی]
 
  
−
'''پیشگفتار'''
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمدعلی علوى گرگانى
 +
||تصویر= [[پرونده:Alawy.jpg|220px|center]]
 +
||زادروز = ۱۳۱۸ شمسی
 +
|زادگاه = [[نجف]]
 +
|وفات = ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ شمسی
 +
|مدفن = [[قم]]، حرم حضرت معصومه
 +
|اساتید =  [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردى]]، [[امام خمینى]]، [[مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضى حایرى]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[شیخ عباسعلی شاهرودی|شیخ عباسعلى شاهرودى]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار =  المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقى، مناسک حج، نورالهدى،...
 +
}}
  
−
صفحات زرين كتاب پربرگ تاريخ، مردان بزرگى را به ما مى نمايد كه در راه نجات انسان‌ها از گرداب فساد و منجلاب بدبختى و گمراهى از هيچ كوششى فروگذار نكردند. مردانى كه زندگى پربار خويش را وقف هدايت بشر نمودند. [[پيامبران]] الهى و اوصياء آنان قافله سالار اين گروهند. آنان در تاريخ بشريت جلودار روشنى و آگاهى بوده و در رشد و اعتلاى ارزش‌هاى انسانى برترين مرتبه را به خود اختصاص دادند. عقل‌ها را برانگيختند و مردم را از سستى و نادانى به تلاش و تفكر و [[ايمان]] فراخواندند و سر خويش بر سر اين هدف نهادند.
+
==ولادت==
 +
سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، فرزند آیت الله سید سجاد علوى در سال ۱۳۵۹ ق (خرداد ۱۳۱۸ ش) در [[نجف]] اشرف، در بیت فضیلت و تقوا زاده شد. تا آن زمان چند پسر براى پدر بزرگوارش متولد شده بودند اما همگى در همان کودکى، از دنیا رفته بودند. لذا وى به ساحت مقدس [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین]] علیه  السلام متوسل شد و از آن حضرت، درخواست فرزندى عالم و صالح نمود.
  
−
عالمان دين نيز ادامه دهندگان همين راهند و مانند پيامبران الهى در راه هدايتگرى و نبرد با جهل و نادانى و فساد و بى دينى گام نهادند و مشعل فروزان هدايت را به دست گرفته و راه پرپيچ و خم تاريخ را در برابر ظلمت زدگان روشن نمودند.
+
آیت  الله حاج سید سجاد علوى، شبى در عالم خواب به محضر امیرمؤمنان علیه السلام مشرف شد و حضرت، بدو مژده ولادت پسرى را در آینده نزدیک داد و از او خواست تا فرزندش را به نام «على» نامگذارى نماید. هنگامى که این پسر به دنیا آمد، پدرش براى رعایت استحباب او را به نام «محمد» و براى قولى که به امیرالمؤمنین علیه السلام داده بود، او را به «على» نامگذارى کرد. پدرش، بارها بدو مى گفت: محمدعلى! تو با دیگر برادرانت تفاوت خواهى داشت و در آینده به مقامات عالیه خواهى رسید. چون تو را با [[توسل به اهل بیت علیهم السلام|توسل]] به عنایت امیرالمؤمنین، از خدا گرفته ام.  
  
−
به راستى آنان مصداق اتمّ «العلماء ورثة الأنبياء» و آينه تمام نماى «الفقهاء اُمناء الرسل» و «المؤمنون الفقهاء حصون الاسلام» مى باشند. آنان در راه رساندن پيام رسولان خدا و گسترش مرام خاتم پيامبران تمام توان خويش را بكار گرفتند و آن را از تمام آفت‌ها و گزندها مصون داشتند و از رنج و بلا نهراسيدند و در اين راه، فقر و غربت و بيمارى و تبعيد و اسارت و شهادت آنان را از هدف خود باز نداشت.
+
==تحصیل و اساتید==
 +
آیت  الله علوى گرگانی، هفت ساله بود (۱۳۶۵ ق) که همراه پدر بزرگوارش به [[ایران]] باز آمد و به قرائت [[قرآن مجید]] و آموختن [[نصاب‌ الصبیان (کتاب)|نصاب]] و حساب و گلستان و پس از آن به یادگیرى فنون ادب و علوم عرب نزد ایشان پرداخت. نخست، ادبیات و مغنى و مطول و بخشى از [[شرح لمعه]] را نزد والدش بیاموخت و در سن شانزده سالگى (۱۳۷۴ ق)، همراه با گروهى از همشهریانش به [[زیارت]] [[عتبات عالیات|عتبات عالیات]]، [[بیت الله الحرام]] و [[بیت المقدس|بیت المقدس]] نائل آمد (و در طول مسیر به بازگویى مسائل شرعى و خواندن کتاب‌هاى دینى براى کاروانیان مى پرداخت).  
  
−
سپاس خداى را كه اين ستارگان فروزان هماره خوش درخشيدند و نور پاشيدند و هدايت نمودند و با غروب آفتاب عمر يكى از آنان است كه خداوند، ديگر كسان را به جايش برمى گمارد و وظيفه خطير «بيان احكام حلال و حرام» را بر عهده شان وامى نهد. آن چنانكه خداوند بزرگ فرمود: «ما ننسخ من آية أو ننسها نأت بخير منها أو مثلها» پس از درگذشت اندوهبار مراجع بزرگ تقليد حوزه هاى علميه [[قم]] و [[نجف]] اشرف، اينك شاهد درخشش اختران تابناك فقاهت در آسمان حوزه علميه قم هستيم «والحمدللّه»، كه يكى از ايشان فقيه اهل بيت عصمت و طهارت حضرت آيت  الله العظمى آقاى حاج سيد محمدعلى علوى حسينى گرگانى مدظله العالى است، كه در اين مجال كوتاه نگاهى بر زندگانى ايشان مى افكنيم و تفصيل را به وقتى دگر وامى نهيم.
+
در بازگشت از سفر [[حج]]، قصد ماندن و تحصیل در [[حوزه علمیه]] نجف اشرف را داشت که مرحوم [[سید محسن حکیم|آیت  الله العظمى حکیم]] در زمانى که به دیدار پدر بزرگوارش آمده بود و از قصد ایشان آگاه شد، فرمودند: اگر ایشان در [[حوزه علمیه قم]] به تحصیل بپردازد بهتر است، چون حوزه [[قم]] واجد دو ویژگى است: فن تدریس و فن سخنورى، شخصى که در آن حوزه تحصیل نماید هر دو را فرامى گیرد، هم درس مى خواند و هم درس مى دهد و هم به تبلیغ دین مى پردازد، ولذا رهسپار حوزه علمیه قم شد و در محضر درس اساتید بزرگ همانند حضرات آیات: مجاهدى تبریزى، سلطانى طباطبایى و ستوده اراکى، زانوى ادب به زمین زد و باقیمانده سطوح را فراگرفت و این همه، ۴ سال به طول انجامید.  
  
−
'''خاندان'''
+
وی در خلال تحصیل خویش توفیق یافت از دانش سرشار استوانه هاى علم و فقاهت، توشه ها برگیرد و مبانى علمى اش را استوار سازد. آنان عبارتند از:
  
−
پدر بزرگوار ايشان، آيت الله آقاى حاج سيد سجاد علوى گرگانى طاب ثراه نخستين شخصيت علمى منطقه «گرگان و دشت» و از مشهورترين علماى استان مازندران به شمار مى رفت. وى در سال 1322 ق در يكى از روستاهاى گرگان - النگ - در خانه آقا سيد قاسم - كه مردى دائم الذكر و متهجد و مؤمن و متدين بود و پسردار نمى شد و با توسلات و ادعيه و اذكار فراوان، خداوند اين پسر را در 65 سالگى اش بدو بخشيد و پس از چند سال هم چشم از جهان فروبست - به دنيا آمد.  
+
*۱. زعیم بزرگ شیعه آیت الله [[آیت الله بروجردی|بروجردى]]، که سه سال از درس [[فقه]] ایشان بهره برد.
  
−
در حالي كه نوجوان بود، تندباد اجل، گوهر پدر و مادرش را به فاصله سه روز از كَفَش ربود و سرپرستى وى را مرحوم آيت الله حاج ملا محمدهاشم كبير كردكويى به عهده گرفت و مقدمات و ادبيات و بخشى از علوم دينى را از او آموخت. در سال 1344 ق، به [[مشهد]] مقدس عزيمت نمود و نزد اساتيد بنامِ حوزه علميه آن شهر مانند حضرات آيات: ميرزا مهدى اصفهانى، ملا هاشم خراسانى، فاضل بسطامى و اديب نيشابورى اول، سطوح عاليه را فراگرفت. در 1347 ق به حوزه علميه قم مهاجرت كرد و در محضر آيات عظام: حاج شيخ عبدالكريم حايرى يزدى، حاج شيخ محمدعلى حايرى قمى، حاج ميرزا محمد فيض قمى، حاج شيخ ابوالقاسم قمى، ميرزا محمدعلى شاه‌آبادى و ميرزا محمد ثابتى همدانى قدس الله اسرارهم زانوى ادب به زمين زد و [[فقه]] و [[اصول]] و [[حكمت]] و كلام را فراگرفت.
+
*۲. رهبر کبیر انقلاب آیت الله [[امام خمینى]]، که هشت سال از درس [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] ایشان استفاده کرد.
  
−
در سال 1353 ق، به توصيه استاد بزرگوارش آيت الله حايرى يزدى به [[نجف]] اشرف رفت و مبانى علمى خويش را نزد آيات عظام: سيد ابوالحسن اصفهانى، شيخ محمدكاظم شيرازى، محقق اصفهانى و آقا ضياء عراقى استوار ساخت و سخت مورد توجه آيت  الله سيد ابوالحسن اصفهانى قرار گرفت و همزمان به تدريس سطوح عاليه پرداخت (كه از جمله شاگردانش در [[نجف]]، حضرات آيات: شيخ محمدابراهيم و شهيد شيخ مرتضى بروجردى - فرزندان آيت  الله العظمى حاج شيخ على محمد بروجردى - و حاج ميرزا على محدث‌زاده و حاج ميرزا محسن محدث‌ زاده - فرزندان محدث بزرگوار حاج [[شيخ عباس قمى]] و مرحوم شهيد نواب صفوى بودند).
+
*۳. آیت الله [[سید محمد محقق داماد]]، که دوازده سال از درس فقه و اصول وى بهره برد.
  
−
وى، پس از 12 سال اقامت در نجف، بنا به تقاضاى فراوان مردم گرگان از آيت الله سيد ابوالحسن اصفهانى و امر معظم‌له، در 1365 ق رهسپار ايران شد و در [[حوزه علميه]] [[قم]] رحل اقامت افكند و به تدريس سطوح عاليه فقه و اصول پرداخت (كه از جمله شاگردانش مرحوم آيت  الله حاج آقا شهاب اشراقى بوده است). پس از چندى، با اصرار مردم متدين گرگان و امرِ آيت  الله العظمى بروجردى، در 1366 ق به گرگان بازگشت و به اقامه جماعت و تبليغ دين (در مسجد جامع)، تدريس علوم دينى (در مدرسه عماديه) - كه از جمله شاگردانش فهرست نگار مشهور مرحوم استاد محمدتقى دانش پژوه و فرزندان بزرگوارش و حضرات آيات: طاهرى گرگانى و جناتى شاهرودى بوده اند، بناى حسينيه ها و مساجد و امامزادگان (كه تعداد آن‌ها به 200 بنا مى رسد)، تفسير قرآن - كه چهار بار آن را به صورت كامل تفسير نمود - و گره گشايى از مشكلات مردم و حل و فصل امور عامه پرداخت.  
+
*۴. آیت الله [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|سید محمدرضا موسوى گلپایگانى]].
  
−
وى به واسطه دارابودن ملكات فاضله اخلاقى و مقام علم و دانش و تقوا و بيان شيوا در مواعظ و نصايح و تفسير [[قرآن]]، مورد توجه علما و مردم آن منطقه - از [[شيعه]] و سنى - قرار گرفته و در فقه و تفسير و اخلاق، گوى سبقت را از همگنان ربوده بود. او در پنجم [[ربيع الثانى]] 1407 ق بدرود حيات گفت و جهانى از علم و معرفت را با خود به خاك برد.<ref> آثار الحجة 342/2؛ گنجينه دانشمندان 415-413/6؛ آينه دانشوران /272؛ مجله مسجد، ش 35، ص 87-82.</ref>
+
*۵. آیت  الله حاج [[شیخ عباسعلی شاهرودی|شیخ عباسعلى شاهرودى]].
  
−
فرزندان ايشان، به غير از آيت الله العظمى علوى، حجج الاسلام آقايان حاج سيد محمدحسن و حاج سيد محمدحسين علوى مى باشند و دامادهاى معظم‌له نيز حضرات آيات: حاج سيد حبيب  الله طاهرى گرگانى و حاج سيد حسن سبط احمدى مى باشد. والده ماجده معظم‌له، صبيه مرحوم آقا شيخ على‌اصغر مؤيد الشريعه شاگرد و محرر مرحوم آيت الله حاج سيد محمد حجت كوه‌كمرى، داماد مرحوم حجت الاسلام ملا محمود زاهد قمى (1325-1266)<ref> رجال قم/162؛ گنجينه دانشوران/203؛ گنجينه آثار قم 371/1؛ اختران تابناك، ج 2، ص 196.</ref> نماينده مردم قم در اولين دوره مجلس شوراى ملى - در زمان مشروطيت - و همشيره زاده مرحوم آيت  الله حاج ميرزا ابوالفضل زاهدى قمى بوده است.
+
*۶. آیت الله حاج شیخ [[آیت الله محمد علی اراکی|محمدعلى اراکى]].
 +
*۷. آیت الله حاج آقا [[مرتضی حائری یزدی|مرتضى حایرى یزدى]]، که مدت ۱۵ سال در درس فقه ایشان شرکت جُست و مورد توجه فراوان معظم‌له بود.
  
−
ابوالزوجه آيت  الله العظمى علوى هم، اديب نامى قم، شارح و ناظم [[نهج البلاغه]] و شاعر اهل‌بيت عليهم السلام مرحوم حجت الاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدعلى انصارى قمى(1405 - 1328)<ref> گنجينه دانشمندان 343-339/2؛ اثرآفرينان 321/1؛ سخنوران نامى معاصر 404-401/1؛ مؤلفين كتب چاپى 192/4؛ الذريعه 108/9 و 1000؛ كتابنامه حضرت زهرا/28-23؛ فرهنگ رجال و مشاهير 186-185/2.</ref> - صاحب كتاب‌هاى متعدد در دفاع از حريم تشيع - بوده است كه او و برادرانش حضرات آيات: حاج شيخ مرتضى، حاج شيخ احمد و حاج شيخ محمود انصارى، همه از مشاهير علما و خطباى [[قم]] و [[نجف]] اشرف بوده اند.
+
وی همچنین، در ایام تعطیل حوزه علمیه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به [[نجف]] اشرف مى رفت و علاوه بر زیارت عتبات عالیات، به درس علماى بزرگ نجف رفته و از آنان بهره ور مى شد. ایشان عبارتند از آیات عظام: امام خمینى، آقاى [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|خویى]]، آقاى شاهرودى و میرزا باقر زنجانى.
  
−
'''ولادت'''
+
==تدریس==
 +
آیت  الله العظمى علوى، عمر پربار خویش را به تألیف و تدریس و تبلیغ [[دین]] گذرانید. ایشان از همان اوانِ تحصیل، به تدریس کتب ادبیات و سطوح پرداخت. بارها سیوطى و مغنى و مطول، شرح شمسیه و شرح نظام را تدریس کرد و در همان زمانِ نوجوانى (۱۶ سالگى) کتاب «کشف الغاشیة عن وجه الحاشیه» را تألیف نمود.
  
−
آيت  الله العظمى علوى، در خجسته ايام ولادت با سعادت حضرت صديقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله عليها در سال 1359 ق (خرداد 1318 ش) در [[نجف]] اشرف، در بيت فضيلت و تقوا زاده شد. اين ولادت، موجى از شادى و سرور در دل پدر بزرگوارش برانگيخت، چه تا آن زمان چند پسر براى وى متولد شده بودند اما همگى در همان كودكى، از دنيا رفته بودند. لذا وى به ساحت مقدس اميرالمؤمنين عليه  السلام متوسل شد و از آن حضرت، درخواست فرزندى عالم و صالح نمود.
+
از سال ۱۳۸۲ ق به تدریس سطوح ([[معالم الدين و ملاذ المجتهدين (کتاب)|معالم]]، [[قوانين الاصول (کتاب)|قوانین]]، [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|شرح لمعه]] و شرح [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید]]) و سطح عالى ([[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و [[کفاية الاصول (کتاب)|کفایه]] و [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه]]) پرداخت و گاه روزانه، چهار درس را تدریس مى کرد و درس‌هایش، در زمره معروفترین و چشمگیرترین درس‌هاى حوزه علمیه قم بود.  
  
−
'''رویای صادقه'''
+
ایشان در سال ۱۴۰۵ ق بود که بنا به تقاضاى گروهى از فضلاء تدریس خارج فقه (بر اساس کتاب [[شرایع الاسلام (کتاب)|شرایع الاسلام]] اثر [[محقق حلى]]) را آغاز کرد و کتاب‌هاى: طهارت و زکات را به پایان برد و همزمان خارج اصول را نیز بر پایه [[کفاية الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] آغاز نمود که دوره کامل آن ۱۵ سال به طول انجامید.
  
−
آيت  الله حاج سيد سجاد علوى، شبى در عالم خواب به محضر اميرمؤمنان عليه السلام مشرف شد و حضرت، بدو مژده ولادت پسرى را در آينده نزديك داد و از او خواست تا فرزندش را به نام «على» نامگذارى نمايد. هنگامى كه اين پسر به دنيا آمد، پدرش براى رعايت استحباب او را به نام «محمد» و براى قولى كه به اميرالمؤمنين عليه السلام داده بود، او را به «على» نامگذارى كرد. پدرش، بارها بدو مى گفت: محمدعلى! تو با ديگر برادرانت تفاوت خواهى داشت و در آينده به مقامات عاليه خواهى رسيد. چون تو را با توسل به ذيلِ عنايت اميرالمؤمنين، از خدا گرفته ام. معظم له، در دامان پاك پدر و مادرش رحمة الله عليهما باليد و پرورش يافت و بسيارى از مسائل دين و خواندن و نوشتن را در محضر پدرش بياموخت.
+
'''شیوه تدریس:'''
  
−
'''تحصیلات'''
+
درس معظم‌له از ملاحت گفتار، تتبع اقوال و دقت و بررسى آن‌ها، تحقیق مبسوط در روایات ([[فقه الحدیث|فقه الحدیث]]) و جمع بین اخبار متعارضه و بررسى رجال [[حدیث]] برخوردار بود و در خلال درس، نیز به ذکر مطالب مناسب از [[تاریخ|تاریخ]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[علم رجال|رجال]] و مواعظ نیز می پرداخت. 
  
−
آيت الله العظمى علوى، هفت ساله بود (1365 ق) كه همراه پدر بزرگوارش به ايران باز آمد و به قرائت [[قرآن]] مجيد و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس از آن به يادگيرى فنون ادب و علوم عرب نزد ايشان پرداخت. نخست، ادبيات و مغنى و مطول و بخشى از شرح لمعه را نزد والدش بياموخت و در سن شانزده سالگى (1374 ق)، همراه با معظم‌له و گروهى از همشهريانش به [[زيارت]] عتبات عاليات، بيت الله الحرام و بيت المقدس و شامات نائل آمد (و در طول مسير به بازگويى مسائل شرعى و خواندن كتاب‌هاى دينى براى كاروانيان مى پرداخت)، در بازگشت از سفر [[حج]]، قصد ماندن و تحصيل در حوزه علميه نجف اشرف را داشت كه مرحوم آيت  الله العظمى حكيم در زمانى كه به ديدار پدر بزرگوارش آمده بود و از قصد ايشان آگاه شد) فرمودند: اگر ايشان در حوزه علميه [[قم]] به تحصيل بپردازد بهتر است، چون حوزه قم واجد دو ويژگى است: فن تدريس و فن سخنورى، شخصى كه در آن حوزه تحصيل نمايد هر دو را فرامى گيرد، هم درس مى خواند و هم درس مى دهد و هم به تبليغ دين مى پردازد، ولذا رهسپار حوزه علميه قم شد و در محضر درس اساتيد بزرگ همانند حضرات آيات: مجاهدى تبريزى، سلطانى طباطبايى و ستوده اراكى، زانوى ادب به زمين زد و باقيمانده سطوح را فراگرفت و اين همه، 4 سال به طول انجاميد. (كه نشانگر استعداد بسيارش در كسب معلومات و ضبط محفوظات است).
+
ایشان، به حضور منظم و بدون تعطیل در ایام درسى و سرِ ساعت، بدون  اندکى تأخیر - مقید بود و در روزهاى چهارشنبه به شرح و توضیح حدیثى از فرمایشات [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله مى پرداخت و از این رهگذر به شرح وصایاى [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله به [[امیرالمومنین]] علیه السلام، [[ابوذر غفاری|ابوذر غفارى]] و [[ابن مسعود|عبدالله بن مسعود]] توفیق یافت. (که شرح وصایاى پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر به نام «انوار اخلاقى ره توشه پارسایان» چاپ رسیده است).  
  
−
'''اساتید'''
+
==آثار و تألیفات==
 +
آیت  الله العظمى علوى، داراى تألیفات متعدد فقهى، اصولى، حدیثى و رجالى است که نام آن‌ها عبارتند از:
 +
[[پرونده:Rah.jpg|thumb|left|ره توشه پارسایان - یکی از آثار آیت الله العظمی علوی گرگانی]]
  
−
معظم‌له، در خلال تحصيل خويش توفيق يافت از دانش سرشار استوانه هاى علم و فقاهت، توشه ها برگيرد و مبانى علمى اش را استوار سازد. آنان عبارتند از:
+
'''<I>الف. آثار چاپى:</I>'''
−
 
 
−
* 1. زعيم بزرگ شيعه آيت  الله العظمى بروجردى، كه سه سال از درس فقه ايشان بهره برد.
 
−
 
 
−
* 2. رهبر كبير انقلاب آيت  الله العظمى [[امام خمينى]]، كه هشت سال از درس اصول ايشان استفاده كرد.
 
−
 
 
−
* 3. آيت  الله سيد محمد محقق احمدآبادى يزدى - مشهور به محقق داماد - كه دوازده سال از درس فقه و اصول وى بهره برد.
 
−
 
 
−
* 4. آيت  الله العظمى سيد محمدرضا موسوى گلپايگانى.
 
−
 
 
−
* 5. آيت  الله حاج شيخ عباسعلى شاهرودى.
 
−
 
 
−
* 6. آيت  الله حاج شيخ محمدعلى اراكى.
 
−
 
 
−
* 7. آيت  الله حاج آقا مرتضى حايرى يزدى - كه مدت 15 سال در درس فقه ايشان شركت جُست و مورد توجه فراوان معظم‌له بود. همچنين، معظم‌له در ايام تعطيل حوزه علميه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به [[نجف]] اشرف مى رفت و علاوه بر [[زيارت]] عتبات عاليات، به درس علماى بزرگ نجف رفته و از آنان بهره ور مى شد. ايشان عبارتند از آيات عظام: امام خمينى، آقاى خويى، آقاى شاهرودى و ميرزا باقر زنجانى قدس الله اسرارهم.
 
−
 
 
−
'''تدریس'''
 
−
 
 
−
استاد معظم آيت  الله العظمى علوى مدظله العالى، عمر پربار خويش را به تأليف و تدريس و تبليغ دين گذرانيده است. ايشان از همان اوانِ تحصيل، به تدريس كتب ادبيات و سطوح پرداخت. (1334 ش) بارها [[سيوطى]] و مغنى و مطول، شرح شمسيه و شرح نظام را تدريس كرد و در همان زمانِ نوجوانى (16 سالگى) كتاب «كشف الغاشية عن وجه الحاشيه» را تأليف نمود.
 
−
 
 
−
از سال 1382 ق به تدريس سطوح (معالم، قوانين، شرح لمعه و شرح تجريد) و سطح عالى (رسائل، مكاسب و كفايه و شرح منظومه) پرداخت و گاه روزانه، چهار درس را تدريس مى كرد و درس‌هايش، در زمره معروفترين و چشمگيرترين درس‌هاى حوزه علميه قم بود. يكى از مورخين حوزه علميه قم - بيش از 30 سال پيش (1350 ش) درباره ايشان، نوشت: معظم‌له از فضلاء و مدرسين و اساتيد سطوح عالى حوزه علميه است، كه به زيور علم و تقوا و متانت و بزرگوارى آراسته است.<ref> گنجينه دانشمندان (شريف رازى)، ج 2، ص 206؛ اختران تابناك (محلاتى)، ج 2، ص 196.</ref>
 
−
 
 
−
جناب استاد، در سال 1405 ق بود كه بنا به تقاضاى گروهى از فضلاء تدريس خارج فقه (بر اساس كتاب شرايع الاسلامِ ابوالقاسم نجم الدين جعفرِ محققِ حلى) را آغاز كرد و تاكنون كتاب‌هاى: طهارت و [[زكات]] را به پايان برده و هم اكنون شرح كتاب صلاة را ادامه مى دهند و همزمان خارج اصول را نيز بر پايه كفاية الاصول آغاز نمود كه دوره كامل آن 15 سال به طول انجاميد و به پايان رسيد و هم اكنون دومين دوره آن، آغاز شده است. وى در طول 40 سال تدريس خويش، فضلاى بى شمارى را از سرچشمه زلال علوم اهل بيت عليهم السلام، بهره مند ساخته كه بسيارى از آنان، هم اينك در شهرهاى مختلف و سمَت‌هاى گوناگون مانند: تدريس در حوزه و دانشگاه، امامت جمعه و جماعت، قضاوت و نمايندگى مجلس به خدمت به [[اسلام]] و مسلمين اشتغال دارند.
 
−
 
 
−
'''تبیلغ دین'''
 
−
 
 
−
[[قرآن]] مجيد، يكى از وظايف فقيهان و عالمانِ دين را انذار مردمان و تبليغ رسالات خداوند برمى شمرد. آيه شريفه «نَفْر» وظيفه يكايك انديشمندان را تعيين نموده و آن «ابلاغ تكليف» است. آيت  الله العظمى علوى هم بر طبق عمل به وظيفه خويش، از همان اوان طلبگى اش به تبليغ دين پرداخت و ساليان فراوان در ايام ماه مبارك [[رمضان]] و [[محرم]] و [[صفر]] بر مسند وعظ و ارشاد تكيه زده و هزاران نفر را با بيان شيوا و سخنان زيباى خويش از آبشخور علوم اهل‌بيت عليهم السلام سيراب نموده است و اين شيوه پسنديده، حتى پس از مرجعيت معظم‌له ادامه دارد. ايشان، به جز اين ايام ساليان فراوان، قبل از رسيدن به مرجعيت (18 سال متمادى) در گرما و سرما در تابستان و زمستان هر پنج‌شنبه و جمعه به تهران مى رفت و پيرامون معارف دين در مسجد فاطميه سخن مى گفت و در همين راستا، هيئت محترم وحدت فاطميه و صندوق قرض الحسنه آن را هم تأسيس نمود و همزمان به تدريس شرح منظومه و شرح تجريد و اصول اعتقادات به گروهى از اساتيد دانشگاه و دانشجويان محترم مى پرداخت.
 
−
 
 
−
'''شیوه تدریس'''
 
  
−
درس معظم‌له از ملاحت گفتار، تتبع اقوال و دقت و بررسى آن‌ها، تحقيق مبسوط در روايات (فقه الحديث) و جمع بين اخبار متعارضه و بررسى رجال [[حديث]] برخوردار است. ايشان، با نظر افكندن در كتاب‌هاى متداول و غيرمتداول (همانند: غنائم الايام ميرزاى قمى، وسيلة المعاد ملا اسماعيل عقيلى نورى، جامع المدارك آيت اللَّه خوانسارى) و نقد و بررسى آن‌ها و كاويدن ادله، سرانجام قولى را برگزيده كه گاه اين سخن با سخنِ ديگر فقيهان منطبق بوده و گاه متفرد است.
+
*۱. توضیح المسائل (به اردو ترجمه شده است.)؛
  
−
ايشان، به حضور منظم و بدون تعطيل در ايام درسى و سرِ ساعت، بدون  اندكى  تأخير - مقيد بوده و در روزهاى چهارشنبه به شرح و توضيح حديثى از فرمايشات پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله مى پردازد - و اگر روزى چهارشنبه، تعطيل باشد اين كار را در روز پيشين آن انجام مى دهد - و از اين رهگذر تاكنون به شرح وصاياى [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله به [[امیرالمومنین]] عليه السلام، [[ابوذر]] غفارى و عبدالله بن مسعود توفيق يافته است. (كه شرح وصاياى پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله به ابوذر به نام انوار اخلاقى «ره توشه پارسايان» چاپ رسيده است).
+
*۲. اجوبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات (۲ ج)؛
  
−
معظم‌له در طول درس، به يكايك پرسش‌ها و اشكالات - هر چند سست و بى پايه - شاگردان خود گوش فراداده و با خوشرويى و اخلاق حسنه به پاسخ آن‌ها مى پردازد و از شاگردان سخت كوش خويش به شايستگى تقدير به عمل مى آورد و بر فراز منبر تدريس، از آنان احترام مى نمايد. ايشان در خلال درس، نيز به ذكر مطالب مناسب از تاريخ و تفسير و رجال و مواعظ نيز پرداخته و درسش، آميزه اى از مطالب گرانقيمت و ارزشمند است كه نتيجه ساليان فراوان مطالعات مختلف و تجربه هاى بسيار معظم‌له مى باشد.
+
*۳. مناسک حج (آداب، اعمال و استفتائات حج)؛
  
−
'''مرجعیت'''
+
*۴. منهج الصالحین (رساله توضیح المسائل عربى)؛
  
−
معظم‌له، يكى از چهره هاى مشهور علم و [[تقوا]] و فقاهت در حوزه علميه قم بوده و در زمان مرجعيت آياتِ عظام و مراجع تقليد پيشين، چشم‌هاى بسيارى به سويش دوخته شده بود، پس از ضايعه وفات آنان بود كه بسيارى از مردم مؤمن و متدين - به ويژه اهالى مازندران و گيلان - از جنابش تقاضاى رساله عمليه نمودند كه معظم له در سال 1412 ق، فتاواى خويش را در اختيار همگان قرار دادند - كه به زبان‌هاى عربى و اردو نيز ترجمه شده - و بسيارى از مؤمنان در داخل و خارج كشور تقليد ايشان را پذيرفته و بخشى از شهريه طلاب حوزه علميه قم، همه ماهه توسط ايشان پرداخت مى گردد.
+
*۵. منهج الناسکین (مناسک حج عربى)؛
  
−
'''تالیفات'''
+
*۶. نورالهدى (تعلیقه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]])؛
  
−
استاد بزرگوار ما، آيت  الله العظمى علوى به جز تدريس منظم فقه و اصول (كه صدها نوارِ آن موجود است)، تبليغ و ترويج شعائر دينى، پرورش شاگردان فراوان و راهنمايى مردمان و مقلدان، داراى تأليفات متعدد فقهى، اصولى، حديثى و رجالى است كه نام آن‌ها عبارتند از:
+
*۷. المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج ۱، بخشى از کتاب الطهارة)؛
  
−
'''<I>الف. آثار چاپى:</I>'''
+
*۸. تعلیقه بر [[تحرير الوسيلة (کتاب)|تحریرالوسیله]] (۲ ج، چاپ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى)؛
  
−
* 1. توضيح المسائل (به اردو ترجمه شده است.)؛
+
*۹. گلچینى از انوار اخلاقى (برگزیده درس [[اخلاق]] روز چهارشنبه)؛
  
−
* 2. اجوبة المسائل يا پاسخ به جديدترين استفتائات (2 ج)؛
+
*۱۰. ره توشه پارسایان، انوار اخلاقى (ج ۱، شرح وصایاى پیامبر اکرم به ابوذر غفارى)؛
  
−
* 3. مناسك حج. (آداب، اعمال و استفتائات حج)؛
+
*۱۱. توحید از دیدگاه علم (یکى از سخنرانى هاى معظم‌له).
  
−
* 4. منهج الصالحين (رساله توضيح المسائل عربى)؛
+
'''<I>ب. آثار غیرچاپى:</I>'''
  
−
* 5. منهج الناسكين (مناسك حج عربى)؛
+
*۱. المناظر الناضرة (ج ۲ تا ۱۰. شرح مفصل ابواب طهارت، صلاة و زکات شرایع الاسلام)؛
  
−
* 6. نورالهدى (تعليقه بر عروة الوثقى)؛
+
*۲. لئالى الاصول (۱۰ جلد. از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب)؛
  
−
* 7. المناظر الناضرة في احكام العترة الطاهرة (ج 1. بخشى از كتاب الطهارة)؛
+
*۳. زبدة اللئالى - تلخیص کتاب فوق؛
  
−
* 8. تعليقه بر تحريرالوسيله (2 ج، چاپ مؤسسه تنظيم و نشر آثار [[امام خمينى]])؛
+
*۴. القواعد الفقهیة (قاعده هاى: ضمان، لاضرر، تقیه، عدالت، میسور و اصالة الصحة)؛
  
−
* 9. گلچينى از انوار اخلاقى (برگزيده درس اخلاق روز چهارشنبه]؛
+
*۵. رساله در فروع علم اجمالى؛
  
−
* 10. ره توشه پارسايان، انوار اخلاقى (ج 1، شرح وصاياى پيامبر اكرم به ابوذر غفارى)؛
+
*۶. رساله در تعادل و تراجیح؛
  
−
* 11. توحيد از ديدگاه علم (يكى از سخنرانى هاى معظم‌له).
+
*۷. رساله در اجتهاد و تقلید؛
  
−
'''<I>ب. آثار غيرچاپى:</I>'''
+
*۸. تقریرات درس فقه آیت  الله العظمى بروجردى (بحث: طهارت و قضا)؛
  
−
* 1. المناظر الناضرة (ج 2 تا 10. شرح مفصل ابواب طهارت، صلاة و زكات شرايع الاسلام)؛
+
*۹. تقریرات درس فقه آیت  الله محقق داماد (کتاب صلاة و حج)؛
  
−
* 2. لئالى الاصول (10 جلد. از مباحث الفاظ تا پايان استصحاب)؛
+
*۱۰. تقریرات درس فقه آیت  الله حاج شیخ عباسعلى شاهرودى (کتاب طهارت)؛
  
−
* 3. زبدة اللئالى - تلخيص كتاب فوق؛
+
*۱۱. تقریرات درس فقه آیت  الله اراکى (بحث صلاة الجمعة)؛
  
−
* 4. القواعد الفقهية (قاعده هاى: ضمان، لاضرر، [[تقيه]]، [[عدالت]]، ميسور و اصالة الصحة)؛
+
*۱۲. تقریرات درس فقه آیت  الله حاج آقا مرتضى حایرى (کتاب طهارت و خمس)؛
  
−
* 5. رساله در فروع علم اجمالى؛
+
*۱۳. تقریرات درس اصول آیت  الله العظمى امام خمینى (از بحث مقدمه واجب تا آخر قطع و ظن)؛
  
−
* 6. رساله در تعادل و تراجيح؛
+
*۱۴. تقریرات درس اصول آیت  الله محقق داماد (دوره کامل)؛
  
−
* 7. رساله در اجتهاد و تقليد؛
+
*۱۵. تعلیقه بر وسیله النجاة؛
  
−
* 8. تقريرات درس فقه آيت  الله العظمى بروجردى (بحث: طهارت و قضا)؛
+
*۱۶. تعلیقه بر منهاج الصالحین؛
  
−
* 9. تقريرات درس فقه آيت  الله محقق داماد (كتاب صلاة و حج)؛
+
*۱۷. کشف الغاشیة عن وجه الحاشیة (توضیح مشکلات حاشیه ملا عبدالله، اولین تألیف معظم‌له)؛
  
−
* 10. تقريرات درس فقه آيت  الله حاج شيخ عباسعلى شاهرودى (كتاب طهارت)؛
+
*۱۸. نورالبیان فى تفسیر القرآن؛
  
−
* 11. تقريرات درس فقه آيت  الله اراكى (بحث صلاة الجمعة)؛
+
*۱۹. طبقات الرجال؛
  
−
* 12. تقريرات درس فقه آيت  الله حاج آقا مرتضى حايرى (كتاب طهارت و خمس)؛
+
*۲۰. ره توشه پارسایان انوار اخلاقى (ج ۲ و ۳. شرح وصایاى پیامبر اکرم به امیرالمؤمنین و عبدالله بن مسعود).
  
−
* 13. تقريرات درس اصول آيت  الله العظمى امام خمينى (از بحث مقدمه واجب تا آخر قطع و ظن)؛
+
==فعالیت‌های اجتماعی==
 +
'''مرجعیت:'''
  
−
* 14. تقريرات درس اصول آيت  الله محقق داماد (دوره كامل)؛
+
معظم‌له، یکى از چهره هاى مشهور علم و [[تقوا]] و فقاهت در حوزه علمیه قم بود و پس از وفات مراجع تقلید پیشین، بسیارى از مردم مؤمن و متدین - به ویژه اهالى مازندران و گیلان - از جنابش تقاضاى [[رساله]] عملیه نمودند که معظم له در سال ۱۴۱۲ ق، [[فتوا|فتاواى]] خویش را در اختیار همگان قرار دادند - که به زبان‌هاى عربى و اردو نیز ترجمه شد.
  
−
* 15. تعليقه بر وسيله النجاة؛
+
'''تبیلغ دین:'''
  
−
* 16. تعليقه بر منهاج الصالحين؛
+
آیت  الله العظمى علوى، از همان اوان طلبگى اش به تبلیغ [[دین|دین]] پرداخت و سالیان فراوان در ایام ماه مبارک [[رمضان]] و [[ماه محرم|محرم]] و [[صفر]] بر مسند وعظ و ارشاد تکیه زده و هزاران نفر را با بیان شیوا و سخنان زیباى خویش از آبشخور علوم اهل‌بیت علیهم السلام سیراب نمود و این شیوه پسندیده، حتى پس از مرجعیت معظم‌له ادامه داشت. ایشان، به جز این ایام سالیان فراوان، قبل از رسیدن به مرجعیت (۱۸ سال متمادى) هر پنج‌شنبه و جمعه به [[تهران]] مى رفت و پیرامون معارف دین در مسجد فاطمیه سخن مى گفت و در همین راستا، هیئت محترم وحدت فاطمیه و صندوق قرض الحسنه آن را هم تأسیس نمود و همزمان به تدریس [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه]] و شرح [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید]] و اصول اعتقادات به گروهى از اساتید دانشگاه و دانشجویان محترم مى پرداخت.
  
−
* 17. كشف الغاشية عن وجه الحاشية (توضيح مشكلات حاشيه ملا عبدالله، اولين تأليف معظم‌له)؛
+
'''بناهای ماندگار:'''
  
−
* 18. نورالبيان فى تفسير القرآن؛
+
آیت  الله  علوى، احداث و بنیاد بناهاى خیریه و عام المنفعه را وجهه همت خویش ساخته و در ساختمان - کلى یا جزئى - چندین بناى خیر، نقش اساسى و سهم چشمگیر داشته است. ایشان، علاوه بر اجازه مصرف بخشى از وجوه شرعیه براى احداث بناهاى عام المنفعه، خود نیز به بنیادِ [[مسجد]]، [[حسینیه]]، درمانگاه و صندوق [[قرض الحسنه]] در نقاط مختلف اقدام فرمود. تعمیر بخشى از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و روستاهاى اطراف، مسجد اعظم و درمانگاه آیت  الله حاج سید سجاد علوى در روستاى النگ، حسینیه سیدالشهدا در مهدى شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و هیئت محترم «وحدت فاطمیة» در خیابان هفده شهریور جنوبى (تهران) - از آن جمله است.  
  
−
* 19. طبقات الرجال؛
+
==وفات==
 +
مرحوم آیت‌الله العظمی سید محمدعلی علوى حسینی گرگانى، سرانجام در روز سه‌شنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ در [[قم]] دار فانی را وداع گفت و در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] علیها السلام به خاک سپرده شد.  
  
−
* 20. ره توشه پارسايان انوار اخلاقى (ج 2 و 3. شرح وصاياى پيامبر اكرم به اميرالمؤمنين و عبدالله بن مسعود).
+
==منابع==
  
−
'''بناهای ماندگار'''
+
* [http://www.gorgani.ir/?culture=fa-IR&pageid=1 سایت مرحوم آیت الله محمدعلی علوی گرگانی]
  
−
آيت  الله  العظمى علوى، احداث و بنياد بناهاى خيريه و عام المنفعه را وجهه همت خويش ساخته و تاكنون در ساختمان - كلى يا جزئى - چندين بناى خير، نقش اساسى و سهم چشمگير داشته است. معظم‌له، علاوه بر اجازه مصرف بخشى از وجوه شرعيه براى احداث بناهاى عام المنفعه، خود نيز به بنيادِ مسجد، حسينيه، درمانگاه و صندوق قرض الحسنه در نقاط مختلف اقدام فرموده است. تعمير بخشى از مسجد جامع گرگان، تأسيس و تعمير چند مسجد در گرگان و روستاهاى اطراف، مسجد اعظم<ref> اين مسجد عظيم - كه در نوع خود بى نظير است و در آن نواحى بسان گوهرى  مى درخشد - در سال1350 ش ساخته شد. ماده  تاريخ ساختمان آن را مرحوم حجةالاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدعلى انصارى قمى چنين سروده است: اين مسجد اعظم كه درش بر همه باز است × ستوار چو كعبه كه در مُلك حجاز است × از همت مردان خدا طى شد و تاريخ × تا روز جزا قبله گه اهل نماز است.(1390 ق)</ref> و درمانگاه آيت  الله حاج سيد سجاد علوى در روستاى النگ، حسينيه [[سيدالشهدا]] در مهدى شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و هيئت محترم «وحدت فاطمية» در خيابان هفده شهريور جنوبى (تهران) - از آن جمله است. همچنين دفتر معظم‌له در [[قم]] و [[مشهد]] مقدس، در ايام ولادت و شهادتِ [[ائمه اطهار]] عليهم السلام و روزهاى پنج‌شنبه هر هفته، شاهد برگزارى مجالس معظم و باشكوهى است كه خطبا و وعاظ محترم پيرامون معارف شيعى و احياى امر اهل‌بيت عليهم السلام، به سخنرانى مى پردازند و نام و ياد اهل‌بيت عصمت و طهارت را گرامى مى دارند. خداوند بر دوامِ توفيقات و صحت و خدمات ايشان بيافزايد و به آمال و مقاصدش در اجراى فرامين الهى، جامه عمل بپوشاند.
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:علوی (1).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در کودکی
 +
پرونده:علوی0 (1).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (نفر وسط) در نوجوانی
 +
پرونده:علوی (2).jpg|از راست: ناشناس، سید سجاد علوی حسینی گرگانی، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی و ناشناس
 +
پرونده:علوی (3).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در نوجوانی
 +
پرونده:علوی (4).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در جوانی
 +
پرونده:آملی01.jpg|alt=سه مرجع شمالی در یک قاب|از راست: [[میرزا هاشم آملی|هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)]]، عبدالله جوادی آملی و سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی
 +
پرونده:علوی (5).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی
 +
پرونده:علوی0 (2).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در راهپیمایی دوران انقلاب
 +
پرونده:علوی0 (3).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (نفر وسط) در لباس احرام و در سرزمین وحی
 +
پرونده:علوی (6).jpg|سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی
 +
پرونده:سبحانی (8).jpg|از راست: محمدابراهیم جناتی، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، ناصرالدین انصاری قمی و [[جعفر سبحانی]]
 +
پرونده:گرامی (7).jpg|از راست: ناشناس، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، [[محمدعلی گرامی]] و [[مسلم ملکوتی]]
 +
پرونده:مسلم ملکوتی (66).jpg|از راست: سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، [[عبدالله جوادی آملی]]، مسلم ملکوتی و [[سید علی حسینی خامنه ای]]
 +
پرونده:علوی.jpg|تشییع پیکر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در گرگان
 +
پرونده:علوی00.jpg|تشییع پیکر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در [[قم]]
 +
پرونده:علوی1.jpg|قبر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در [[حرم حضرت معصومه عليها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
 +
</gallery>
  
−
==پانویس ==
+
[[رده:علمای معاصر|علوی حسینی گرگانی،سید محمدعلی]]
−
<references />
+
[[رده:مراجع تقلید]]
−
[[رده: علمای قرن معاصر]]
+
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۳۸

آیت الله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (۱۳۱۸-۱۴۰۰ ش)، از اساتید حوزه‌ علمیه قم و از مراجع تقلید معاصر شیعه و از شاگردان امام خمینى و شیخ مرتضى حایرى بود. آیت الله العظمى علوى، عمر پربار خویش را به تألیف و تدریس و تبلیغ دین گذرانید و احداث و بنیاد بناهاى خیریه و عام المنفعه را وجهه همت خویش ساخت. «المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة» و «ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقى» از تألیفات اوست.

مقاله‌ی مربوط به این عنوان از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon article.jpg
محتوای فعلی "مقاله‌ یک نشریه" متناسب با این عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


Alawy.jpg
نام کامل سید محمدعلی علوى گرگانى
زادروز ۱۳۱۸ شمسی
زادگاه نجف
وفات ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

آیت الله بروجردى، امام خمینى، شیخ مرتضى حایرى، سید محمد محقق داماد، شیخ عباسعلى شاهرودى،...


آثار

المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقى، مناسک حج، نورالهدى،...


ولادت

سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، فرزند آیت الله سید سجاد علوى در سال ۱۳۵۹ ق (خرداد ۱۳۱۸ ش) در نجف اشرف، در بیت فضیلت و تقوا زاده شد. تا آن زمان چند پسر براى پدر بزرگوارش متولد شده بودند اما همگى در همان کودکى، از دنیا رفته بودند. لذا وى به ساحت مقدس امیرالمؤمنین علیه السلام متوسل شد و از آن حضرت، درخواست فرزندى عالم و صالح نمود.

آیت الله حاج سید سجاد علوى، شبى در عالم خواب به محضر امیرمؤمنان علیه السلام مشرف شد و حضرت، بدو مژده ولادت پسرى را در آینده نزدیک داد و از او خواست تا فرزندش را به نام «على» نامگذارى نماید. هنگامى که این پسر به دنیا آمد، پدرش براى رعایت استحباب او را به نام «محمد» و براى قولى که به امیرالمؤمنین علیه السلام داده بود، او را به «على» نامگذارى کرد. پدرش، بارها بدو مى گفت: محمدعلى! تو با دیگر برادرانت تفاوت خواهى داشت و در آینده به مقامات عالیه خواهى رسید. چون تو را با توسل به عنایت امیرالمؤمنین، از خدا گرفته ام.

تحصیل و اساتید

آیت الله علوى گرگانی، هفت ساله بود (۱۳۶۵ ق) که همراه پدر بزرگوارش به ایران باز آمد و به قرائت قرآن مجید و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس از آن به یادگیرى فنون ادب و علوم عرب نزد ایشان پرداخت. نخست، ادبیات و مغنى و مطول و بخشى از شرح لمعه را نزد والدش بیاموخت و در سن شانزده سالگى (۱۳۷۴ ق)، همراه با گروهى از همشهریانش به زیارت عتبات عالیات، بیت الله الحرام و بیت المقدس نائل آمد (و در طول مسیر به بازگویى مسائل شرعى و خواندن کتاب‌هاى دینى براى کاروانیان مى پرداخت).

در بازگشت از سفر حج، قصد ماندن و تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف را داشت که مرحوم آیت الله العظمى حکیم در زمانى که به دیدار پدر بزرگوارش آمده بود و از قصد ایشان آگاه شد، فرمودند: اگر ایشان در حوزه علمیه قم به تحصیل بپردازد بهتر است، چون حوزه قم واجد دو ویژگى است: فن تدریس و فن سخنورى، شخصى که در آن حوزه تحصیل نماید هر دو را فرامى گیرد، هم درس مى خواند و هم درس مى دهد و هم به تبلیغ دین مى پردازد، ولذا رهسپار حوزه علمیه قم شد و در محضر درس اساتید بزرگ همانند حضرات آیات: مجاهدى تبریزى، سلطانى طباطبایى و ستوده اراکى، زانوى ادب به زمین زد و باقیمانده سطوح را فراگرفت و این همه، ۴ سال به طول انجامید.

وی در خلال تحصیل خویش توفیق یافت از دانش سرشار استوانه هاى علم و فقاهت، توشه ها برگیرد و مبانى علمى اش را استوار سازد. آنان عبارتند از:

  • ۱. زعیم بزرگ شیعه آیت الله بروجردى، که سه سال از درس فقه ایشان بهره برد.
  • ۲. رهبر کبیر انقلاب آیت الله امام خمینى، که هشت سال از درس اصول ایشان استفاده کرد.

وی همچنین، در ایام تعطیل حوزه علمیه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به نجف اشرف مى رفت و علاوه بر زیارت عتبات عالیات، به درس علماى بزرگ نجف رفته و از آنان بهره ور مى شد. ایشان عبارتند از آیات عظام: امام خمینى، آقاى خویى، آقاى شاهرودى و میرزا باقر زنجانى.

تدریس

آیت الله العظمى علوى، عمر پربار خویش را به تألیف و تدریس و تبلیغ دین گذرانید. ایشان از همان اوانِ تحصیل، به تدریس کتب ادبیات و سطوح پرداخت. بارها سیوطى و مغنى و مطول، شرح شمسیه و شرح نظام را تدریس کرد و در همان زمانِ نوجوانى (۱۶ سالگى) کتاب «کشف الغاشیة عن وجه الحاشیه» را تألیف نمود.

از سال ۱۳۸۲ ق به تدریس سطوح (معالم، قوانین، شرح لمعه و شرح تجرید) و سطح عالى (رسائل، مکاسب و کفایه و شرح منظومه) پرداخت و گاه روزانه، چهار درس را تدریس مى کرد و درس‌هایش، در زمره معروفترین و چشمگیرترین درس‌هاى حوزه علمیه قم بود.

ایشان در سال ۱۴۰۵ ق بود که بنا به تقاضاى گروهى از فضلاء تدریس خارج فقه (بر اساس کتاب شرایع الاسلام اثر محقق حلى) را آغاز کرد و کتاب‌هاى: طهارت و زکات را به پایان برد و همزمان خارج اصول را نیز بر پایه کفایة الاصول آغاز نمود که دوره کامل آن ۱۵ سال به طول انجامید.

شیوه تدریس:

درس معظم‌له از ملاحت گفتار، تتبع اقوال و دقت و بررسى آن‌ها، تحقیق مبسوط در روایات (فقه الحدیث) و جمع بین اخبار متعارضه و بررسى رجال حدیث برخوردار بود و در خلال درس، نیز به ذکر مطالب مناسب از تاریخ و تفسیر و رجال و مواعظ نیز می پرداخت.

ایشان، به حضور منظم و بدون تعطیل در ایام درسى و سرِ ساعت، بدون اندکى تأخیر - مقید بود و در روزهاى چهارشنبه به شرح و توضیح حدیثى از فرمایشات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مى پرداخت و از این رهگذر به شرح وصایاى رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرالمومنین علیه السلام، ابوذر غفارى و عبدالله بن مسعود توفیق یافت. (که شرح وصایاى پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر به نام «انوار اخلاقى ره توشه پارسایان» چاپ رسیده است).

آثار و تألیفات

آیت الله العظمى علوى، داراى تألیفات متعدد فقهى، اصولى، حدیثى و رجالى است که نام آن‌ها عبارتند از:

ره توشه پارسایان - یکی از آثار آیت الله العظمی علوی گرگانی

الف. آثار چاپى:

  • ۱. توضیح المسائل (به اردو ترجمه شده است.)؛
  • ۲. اجوبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات (۲ ج)؛
  • ۳. مناسک حج (آداب، اعمال و استفتائات حج)؛
  • ۴. منهج الصالحین (رساله توضیح المسائل عربى)؛
  • ۵. منهج الناسکین (مناسک حج عربى)؛
  • ۷. المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج ۱، بخشى از کتاب الطهارة)؛
  • ۸. تعلیقه بر تحریرالوسیله (۲ ج، چاپ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى)؛
  • ۹. گلچینى از انوار اخلاقى (برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه)؛
  • ۱۰. ره توشه پارسایان، انوار اخلاقى (ج ۱، شرح وصایاى پیامبر اکرم به ابوذر غفارى)؛
  • ۱۱. توحید از دیدگاه علم (یکى از سخنرانى هاى معظم‌له).

ب. آثار غیرچاپى:

  • ۱. المناظر الناضرة (ج ۲ تا ۱۰. شرح مفصل ابواب طهارت، صلاة و زکات شرایع الاسلام)؛
  • ۲. لئالى الاصول (۱۰ جلد. از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب)؛
  • ۳. زبدة اللئالى - تلخیص کتاب فوق؛
  • ۴. القواعد الفقهیة (قاعده هاى: ضمان، لاضرر، تقیه، عدالت، میسور و اصالة الصحة)؛
  • ۵. رساله در فروع علم اجمالى؛
  • ۶. رساله در تعادل و تراجیح؛
  • ۷. رساله در اجتهاد و تقلید؛
  • ۸. تقریرات درس فقه آیت الله العظمى بروجردى (بحث: طهارت و قضا)؛
  • ۹. تقریرات درس فقه آیت الله محقق داماد (کتاب صلاة و حج)؛
  • ۱۰. تقریرات درس فقه آیت الله حاج شیخ عباسعلى شاهرودى (کتاب طهارت)؛
  • ۱۱. تقریرات درس فقه آیت الله اراکى (بحث صلاة الجمعة)؛
  • ۱۲. تقریرات درس فقه آیت الله حاج آقا مرتضى حایرى (کتاب طهارت و خمس)؛
  • ۱۳. تقریرات درس اصول آیت الله العظمى امام خمینى (از بحث مقدمه واجب تا آخر قطع و ظن)؛
  • ۱۴. تقریرات درس اصول آیت الله محقق داماد (دوره کامل)؛
  • ۱۵. تعلیقه بر وسیله النجاة؛
  • ۱۶. تعلیقه بر منهاج الصالحین؛
  • ۱۷. کشف الغاشیة عن وجه الحاشیة (توضیح مشکلات حاشیه ملا عبدالله، اولین تألیف معظم‌له)؛
  • ۱۸. نورالبیان فى تفسیر القرآن؛
  • ۱۹. طبقات الرجال؛
  • ۲۰. ره توشه پارسایان انوار اخلاقى (ج ۲ و ۳. شرح وصایاى پیامبر اکرم به امیرالمؤمنین و عبدالله بن مسعود).

فعالیت‌های اجتماعی

مرجعیت:

معظم‌له، یکى از چهره هاى مشهور علم و تقوا و فقاهت در حوزه علمیه قم بود و پس از وفات مراجع تقلید پیشین، بسیارى از مردم مؤمن و متدین - به ویژه اهالى مازندران و گیلان - از جنابش تقاضاى رساله عملیه نمودند که معظم له در سال ۱۴۱۲ ق، فتاواى خویش را در اختیار همگان قرار دادند - که به زبان‌هاى عربى و اردو نیز ترجمه شد.

تبیلغ دین:

آیت الله العظمى علوى، از همان اوان طلبگى اش به تبلیغ دین پرداخت و سالیان فراوان در ایام ماه مبارک رمضان و محرم و صفر بر مسند وعظ و ارشاد تکیه زده و هزاران نفر را با بیان شیوا و سخنان زیباى خویش از آبشخور علوم اهل‌بیت علیهم السلام سیراب نمود و این شیوه پسندیده، حتى پس از مرجعیت معظم‌له ادامه داشت. ایشان، به جز این ایام سالیان فراوان، قبل از رسیدن به مرجعیت (۱۸ سال متمادى) هر پنج‌شنبه و جمعه به تهران مى رفت و پیرامون معارف دین در مسجد فاطمیه سخن مى گفت و در همین راستا، هیئت محترم وحدت فاطمیه و صندوق قرض الحسنه آن را هم تأسیس نمود و همزمان به تدریس شرح منظومه و شرح تجرید و اصول اعتقادات به گروهى از اساتید دانشگاه و دانشجویان محترم مى پرداخت.

بناهای ماندگار:

آیت الله علوى، احداث و بنیاد بناهاى خیریه و عام المنفعه را وجهه همت خویش ساخته و در ساختمان - کلى یا جزئى - چندین بناى خیر، نقش اساسى و سهم چشمگیر داشته است. ایشان، علاوه بر اجازه مصرف بخشى از وجوه شرعیه براى احداث بناهاى عام المنفعه، خود نیز به بنیادِ مسجد، حسینیه، درمانگاه و صندوق قرض الحسنه در نقاط مختلف اقدام فرمود. تعمیر بخشى از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و روستاهاى اطراف، مسجد اعظم و درمانگاه آیت الله حاج سید سجاد علوى در روستاى النگ، حسینیه سیدالشهدا در مهدى شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و هیئت محترم «وحدت فاطمیة» در خیابان هفده شهریور جنوبى (تهران) - از آن جمله است.

وفات

مرحوم آیت‌الله العظمی سید محمدعلی علوى حسینی گرگانى، سرانجام در روز سه‌شنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ در قم دار فانی را وداع گفت و در حرم حضرت معصومه علیها السلام به خاک سپرده شد.

منابع

آرشیو عکس و تصویر

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در کودکی

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (نفر وسط) در نوجوانی

  • از راست: ناشناس، سید سجاد علوی حسینی گرگانی، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی و ناشناس

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در نوجوانی

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در جوانی

  • سه مرجع شمالی در یک قاب

    از راست: هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)، عبدالله جوادی آملی و سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در راهپیمایی دوران انقلاب

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (نفر وسط) در لباس احرام و در سرزمین وحی

  • سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی

  • از راست: محمدابراهیم جناتی، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، ناصرالدین انصاری قمی و جعفر سبحانی

  • از راست: ناشناس، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، محمدعلی گرامی و مسلم ملکوتی

  • از راست: سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، عبدالله جوادی آملی، مسلم ملکوتی و سید علی حسینی خامنه ای

  • تشییع پیکر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در گرگان

  • تشییع پیکر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در قم

  • قبر سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدعلی_علوی_گرگانی&oldid=148208»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا