حاکم نیشابوری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
−
حاکم نیشابوری(۳۲۱ ـ ۴۰۵ ق) محدث و قاضی شافعی قرن چهارم بود. کتاب او با نام [[مستدرک حاکم نیشابوری (کتاب)|مستدرک]] که تکمله دو کتاب [[صحیح بخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]] است شهرت دارد
+
محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری (۳۲۱ ـ ۴۰۵ ق) [[محدث]] و قاضی [[شافعی]] قرن چهارم هجری بود. کتاب او با نام «[[مستدرک حاکم نیشابوری (کتاب)|مستدرک علی الصحیحین]]» که تکمله دو کتاب [[صحیح بخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]] است شهرت دارد. برخی مورخین، حاکم نیشابوری را از علمای [[اهل سنت]] دانسته‌اند ولی جمعی از علمای دیگر به [[شیعه|تشیع]] وی تصریح نموده اند.
  
−
==زندگی نامه==
+
==زندگی‌نامه==
−
وی به سال ۳۲۱ ق در نیشابور به دنیا آمد.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۶، تاریخ نیشابور، طبقة شیوخ الحاکم، ص۷.</ref> در کودکی، زیر نظر پدر و دایی خود به علم آموزی و استماع حدیث پرداخت.<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۶.</ref> در دوره سامانیان، در وزارت ابوجعفر عُتبی، در سال ۳۵۹ ق، مسئولیت قضای ناحیه نسا را بر عهده گرفت<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۸.</ref> و قضای جرجان هم پس از آن به او پیشنهاد شد، امّا نپذیرفت.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۷.</ref> سامانیان، حاکم نیشابوری را به عنوان سفیر خود نزد آل بویه می فرستادند.<ref>دانش نامه جهان اسلام، ج۱۲، ص۴۳۴.</ref> حاکم، به جهت آزاداندیشی و نگاشتن کتاب هایی در فضائل اهل بیت(ع) و گزارش روایات حدیث «طیر مَشوِی»<ref>المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۴۱ و ۱۴۲، ش۴۶۵۰.</ref> و عبارتی در حدیث غدیر که رسول خدا(ص) فرمود «من کنت مولاه فعلی مولاه»<ref>المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۱۸ ش۴۵۷۷.</ref> و مانند آن، از سوی اهل سنّت به تشیع<ref>میزان الإعتدال ، ج۳، ص۶۰۸ ش۷۸۰۴، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۴، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱.</ref>، یا رافضی بودن متّهم شد.<ref>تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۳۱ ش۱۸۳، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۲.</ref> در مقابل، برخی به پاسخ گویی به آنان پرداختند که تمایل حاکم به امام علی(ع)، به حدّی نیست که او را بر شیخین، مقدّم بدارد.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، دانش نامه جهان اسلام ، ج۱۲، ص۴۳۴، تذکرة الحفّاظ ، ج۳، ص۱۰۴۵.</ref> برخی محقّقان معاصر، حاکم نیشابوری را شیعه می دانند.<ref>اُصول الحدیث و أحکامه ، ص۱۰-۱۱.</ref> حاکم، از مشاهیر شافعی مذهبان به شمار می رود و مسلمانی معتدل بوده و احادیث بسیاری در فضائل اهل بیت(ع) روایت کرد و آشکارا، محبّت خود را نسبت به علی(ع) و فرزندان ایشان نشان می داد و از معاویه و بنی امیه، بیزاری می جست. وی در سال ۴۰۵ ق، در نیشابور، درگذشت.<ref>وفیات الأعیان ، ج۴، ص۲۸۱ ش۶۱۵، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱، تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۳۱.</ref>
+
ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه بن محمد حاكم نيشابورى به سال ۳۲۱ قمری در نیشابور به دنیا آمد.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۶، تاریخ نیشابور، طبقة شیوخ الحاکم، ص۷.</ref> در کودکی، زیر نظر پدر و دایی خود به علم آموزی و استماع [[حدیث]] پرداخت.<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۶.</ref> در ۲۰ سالگی در سفری به [[عراق]] برای شنیدن حدیث رفت و پس از بجای آوردن [[حج]]، به [[خراسان]] و [[ماوراءالنهر]] بازگشت و در نیشابور ساکن شد. در دوره سامانیان، در وزارت ابوجعفر عُتبی، در سال ۳۵۹ ق، مسئولیت [[قضاوت]] ناحیه نَساء را بر عهده گرفت<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۸.</ref> و قضای جرجان هم پس از آن به او پیشنهاد شد، امّا نپذیرفت.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۷.</ref> «حاكم» عنوانى است كه به جهت تصدّى‌ منصب قضاوت به ابوعبداللّه داده‌اند.  
  
−
==جایگاه==
+
سامانیان، حاکم نیشابوری را به عنوان سفیر خود نزد [[آل بویه]] می فرستادند.<ref>دانش نامه جهان اسلام، ج۱۲، ص۴۳۴.</ref> در سياست برخى به نقش وى‌ در ميانجيگرى ميان سامانيان و آل بويه اشاره كرده‌اند. شايد تمايلى كه حاكم به تشيع داشته و نويسندگان اهل سنت غالباً او را از اين بابت، به شدّت مورد انتقاد قرار داده‌اند، در اصل همين تمايلات سياسى او بوده است‌، زيرا او در حقيقت براى آشتى ميان دو دولت شيعى و متمايل به شيعى ايرانى مى‌كوشيده‌ است و دشمنان او كه طرفدار [[حکومت بنی عباس|خلافت عباسى]] بوده‌اند اين كوشش او را نپسنديده‌ و او را به تشيع متهم كرده‌اند.
  
−
حاکم نیشابوری، از عالمان و محدّثان بسیاری روایت کرد، برخی از آنان عبارت اند از: محمّد بن یعقوب اصم، محمّد بن عبداﷲ بن احمد اصفهانی صفّار، ابو بکر احمد بن اسحاق صبغی و ابو حاتم ابن حبّان.<ref>تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۲۲ و ۱۲۳ ش۱۸۳.</ref> شاگردان بسیاری نیز از حاکم نیشابوری، اخذ و استماع حدیث کرده اند که ازجمله آنان، ابن المظفر، الدارقطنی، احمد بن ابی عثمان الحیری، ابوبکر القفال الشاشی، ابواحمد بن مطرف، ابومحمد بن زبارة العلوی، ابوعبداﷲ العصمی، ابو احمد بن شعیب المزکی، ابواسحاق ابراهیم بن محمّد یحیی، ابن ابی دارم و ابن القصار الرازی، یاد شده اند.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۷.</ref> علمای اهل سنّت، حاکم نیشابوری را شخصیتی بی نظیر در زمان خود برشمرده اند.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۵۹، تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الامام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۹.</ref> حاکم، ثقه و از حافظان حدیث در نیشابور بود و به علوم حدیث و رجال، وقوف کامل داشت.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، تاریخ بغداد ، ج۵، ص۴۷۳، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۶۳ ش۱۰۰.</ref> دار قطنی، حاکم را از حیث اتقان و حفظ، بر ابن منده، مقدّم دانسته است.<ref>سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۱.</ref>
+
== مذهب حاکم ==
 +
حاکم نیشابوری، از مشاهیر [[شافعی]] مذهبان به شمار می رود و مسلمانی معتدل بوده و [[حدیث|احادیث]] بسیاری در فضائل [[اهل البیت|اهل بیت]](ع) روایت کرد و آشکارا، محبّت خود را نسبت به [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]](ع) و فرزندان ایشان نشان می داد و از [[معاویه]] و [[بنی امیه]]، بیزاری می جست.  
  
−
==آثار==
+
حاکم، به جهت آزاداندیشی و نگاشتن کتاب هایی در فضائل [[اهل البیت|اهل بیت]](ع) و گزارش روایات حدیث «[[حدیث طیر مشوی|طیر مَشوِی]]»<ref>المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۴۱ و ۱۴۲، ش۴۶۵۰.</ref> و عبارتی در [[حدیث غدیر]] که [[پیامبر اسلام|رسول خدا]] (ص) فرمود «من کنت مولاه فعلی مولاه»<ref>المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۱۸ ش۴۵۷۷.</ref> و مانند آن، از سوی برخی [[اهل سنت|اهل سنّت]] به [[شیعه|تشیع]]،<ref>میزان الإعتدال ، ج۳، ص۶۰۸ ش۷۸۰۴، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۴، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱.</ref> یا [[رافضى|رافضی]] بودن متّهم شده است.<ref>تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۳۱ ش۱۸۳، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۲.</ref> در مقابل، برخی به پاسخ گویی به آنان پرداختند که تمایل حاکم به [[امام علی علیه السلام|امام علی]](ع)، به حدّی نیست که او را بر شیخین ([[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]])، مقدّم بدارد.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، دانش نامه جهان اسلام ، ج۱۲، ص۴۳۴، تذکرة الحفّاظ ، ج۳، ص۱۰۴۵.</ref> برخی محقّقان معاصر، حاکم نیشابوری را شیعه می دانند.<ref>اُصول الحدیث و أحکامه ، ص۱۰-۱۱.</ref> علامه [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]] که فهرست مؤلفات شیعه را بر می‌شمارد، تألیفات وی را نام برده است. [[شیخ حر عاملی|محدث حرّ عاملی]] کتاب تاریخ نیشابوری او را از کتابهای قابل اعتماد شیعه دانسته و صاحب [[ریاض العلماء (کتاب)|ریاض]] نیز او را از علمای شیعه بر شمرده است.
  
−
برخی از آثار حاکم نیشابوری چاپ نشده اند آثار موجود و چاپ شده او عبارت اند از: [[المستدرک علی الصحیحین]]، که مهم ترین و مشهورترین اثر حدیثی وی به شمار می آید. حاکم نیشابوری تلاش کرده بخشی از احادیث را که شرایط صحّت احادیث صحیحین بخاری و مسلم را دارند، امّا در آن دو کتاب گزارش نشده اند، گرد آورد. کتاب های دیگر او معرفة علوم الحدیث؛ تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم و ما انفرد به کلّ واحد منهما و سؤالات الحاکم للدار قطنی فی الجرح و التعدیل هستند.
+
حاکم نیشابوری در روز سه شنبه سوم ماه [[ماه صفر|صفر]] سال 405 قمری در 84 سالگی در شهر نیشابور چشم از جهان فرو بست.<ref>وفیات الأعیان ، ج۴، ص۲۸۱ ش۶۱۵، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱.</ref>
  
−
== پانویس ==
+
==جایگاه علمی==
 +
 
 +
علمای [[اهل سنت|اهل سنّت]]، حاکم نیشابوری را شخصیتی بی نظیر در زمان خود برشمرده اند.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۵۹، تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الامام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۹.</ref> حاکم، ثقه و از حافظان [[حدیث]] در نیشابور بود و به [[علوم حدیث]] و [[علم رجال|رجال]]، وقوف کامل داشت.<ref>طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، تاریخ بغداد ، ج۵، ص۴۷۳، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۶۳ ش۱۰۰.</ref> دارقطنی، حاکم را از حیث اتقان و حفظ، بر [[ابن منده]]، مقدّم دانسته است.<ref>سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۱.</ref>
 +
 
 +
حاکم نیشابوری، از عالمان و محدّثان بسیاری روایت کرد، برخی از آنان عبارت اند از: محمّد بن یعقوب اصم، محمّد بن عبداﷲ بن احمد اصفهانی صفّار، ابوبکر احمد بن اسحاق صبغی و ابو حاتم ابن حبّان.<ref>تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۲۲ و ۱۲۳ ش۱۸۳.</ref>
 +
 
 +
شاگردان بسیاری نیز از حاکم نیشابوری، اخذ و استماع حدیث کرده اند که از جمله آنان، ابن المظفر، الدارقطنی، احمد بن ابی عثمان الحیری، ابوبکر القفال الشاشی، ابواحمد بن مطرف، ابومحمد بن زبارة العلوی، ابوعبداﷲ العصمی، ابو احمد بن شعیب المزکی، ابواسحاق ابراهیم بن محمّد یحیی، ابن ابی دارم و ابن القصار الرازی، یاد شده اند.<ref>تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۷.</ref>
 +
 
 +
==آثار و تألیفات==
 +
 
 +
برخی از آثار حاکم نیشابوری چاپ نشده اند. آثار موجود و چاپ شده او عبارت اند از:
 +
 
 +
# [[المستدرک علی الصحیحین]]، که مهمترین اثر حدیثی وی به شمار می آید. حاکم نیشابوری تلاش کرده بخشی از احادیث را که شرایط صحّت احادیث [[صحیح بخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]] را دارند، امّا در آن دو کتاب گزارش نشده اند، گرد آورد.
 +
# معرفة علوم الحدیث؛
 +
# تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم و ما انفرد به کلّ واحد منهما؛
 +
# سؤالات الحاکم للدارقطنی فی الجرح و التعدیل.
 +
# تاريخ النّيسابوريين
 +
# مزكّى الأخبار
 +
# الاكليل
 +
# المدخل الى الاكليل
 +
# فضائل [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمة الزهرا]] (س)
 +
# فضائل الشافعى
 +
# المدخل الى الصحيح
 +
# كتاب الضعفاء
 +
# علل الحديث
 +
# مفاخر الرضا.
 +
 
 +
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
  
−
==منبع==
+
==منابع==
−
شناخت نامه حدیث، ج ۳، ص ۱۹۶ ـ ۱۹۸
+
 
 +
* شناخت نامه حدیث، ج ۳، ص ۱۹۶ ـ ۱۹۸.
 +
* ویکی نور.
 +
* دانشنامه رشد.
 +
 
 
[[رده:محدثان]]
 
[[رده:محدثان]]
 
<references />
 
<references />

نسخهٔ ‏۳۰ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۱۸

محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری (۳۲۱ ـ ۴۰۵ ق) محدث و قاضی شافعی قرن چهارم هجری بود. کتاب او با نام «مستدرک علی الصحیحین» که تکمله دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم است شهرت دارد. برخی مورخین، حاکم نیشابوری را از علمای اهل سنت دانسته‌اند ولی جمعی از علمای دیگر به تشیع وی تصریح نموده اند.

زندگی‌نامه

ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه بن محمد حاكم نيشابورى به سال ۳۲۱ قمری در نیشابور به دنیا آمد.[۱] در کودکی، زیر نظر پدر و دایی خود به علم آموزی و استماع حدیث پرداخت.[۲] در ۲۰ سالگی در سفری به عراق برای شنیدن حدیث رفت و پس از بجای آوردن حج، به خراسان و ماوراءالنهر بازگشت و در نیشابور ساکن شد. در دوره سامانیان، در وزارت ابوجعفر عُتبی، در سال ۳۵۹ ق، مسئولیت قضاوت ناحیه نَساء را بر عهده گرفت[۳] و قضای جرجان هم پس از آن به او پیشنهاد شد، امّا نپذیرفت.[۴] «حاكم» عنوانى است كه به جهت تصدّى‌ منصب قضاوت به ابوعبداللّه داده‌اند.

سامانیان، حاکم نیشابوری را به عنوان سفیر خود نزد آل بویه می فرستادند.[۵] در سياست برخى به نقش وى‌ در ميانجيگرى ميان سامانيان و آل بويه اشاره كرده‌اند. شايد تمايلى كه حاكم به تشيع داشته و نويسندگان اهل سنت غالباً او را از اين بابت، به شدّت مورد انتقاد قرار داده‌اند، در اصل همين تمايلات سياسى او بوده است‌، زيرا او در حقيقت براى آشتى ميان دو دولت شيعى و متمايل به شيعى ايرانى مى‌كوشيده‌ است و دشمنان او كه طرفدار خلافت عباسى بوده‌اند اين كوشش او را نپسنديده‌ و او را به تشيع متهم كرده‌اند.

مذهب حاکم

حاکم نیشابوری، از مشاهیر شافعی مذهبان به شمار می رود و مسلمانی معتدل بوده و احادیث بسیاری در فضائل اهل بیت(ع) روایت کرد و آشکارا، محبّت خود را نسبت به حضرت علی(ع) و فرزندان ایشان نشان می داد و از معاویه و بنی امیه، بیزاری می جست.

حاکم، به جهت آزاداندیشی و نگاشتن کتاب هایی در فضائل اهل بیت(ع) و گزارش روایات حدیث «طیر مَشوِی»[۶] و عبارتی در حدیث غدیر که رسول خدا (ص) فرمود «من کنت مولاه فعلی مولاه»[۷] و مانند آن، از سوی برخی اهل سنّت به تشیع،[۸] یا رافضی بودن متّهم شده است.[۹] در مقابل، برخی به پاسخ گویی به آنان پرداختند که تمایل حاکم به امام علی(ع)، به حدّی نیست که او را بر شیخین (ابوبکر و عمر)، مقدّم بدارد.[۱۰] برخی محقّقان معاصر، حاکم نیشابوری را شیعه می دانند.[۱۱] علامه آقا بزرگ تهرانی در الذریعه که فهرست مؤلفات شیعه را بر می‌شمارد، تألیفات وی را نام برده است. محدث حرّ عاملی کتاب تاریخ نیشابوری او را از کتابهای قابل اعتماد شیعه دانسته و صاحب ریاض نیز او را از علمای شیعه بر شمرده است.

حاکم نیشابوری در روز سه شنبه سوم ماه صفر سال 405 قمری در 84 سالگی در شهر نیشابور چشم از جهان فرو بست.[۱۲]

جایگاه علمی

علمای اهل سنّت، حاکم نیشابوری را شخصیتی بی نظیر در زمان خود برشمرده اند.[۱۳] حاکم، ثقه و از حافظان حدیث در نیشابور بود و به علوم حدیث و رجال، وقوف کامل داشت.[۱۴] دارقطنی، حاکم را از حیث اتقان و حفظ، بر ابن منده، مقدّم دانسته است.[۱۵]

حاکم نیشابوری، از عالمان و محدّثان بسیاری روایت کرد، برخی از آنان عبارت اند از: محمّد بن یعقوب اصم، محمّد بن عبداﷲ بن احمد اصفهانی صفّار، ابوبکر احمد بن اسحاق صبغی و ابو حاتم ابن حبّان.[۱۶]

شاگردان بسیاری نیز از حاکم نیشابوری، اخذ و استماع حدیث کرده اند که از جمله آنان، ابن المظفر، الدارقطنی، احمد بن ابی عثمان الحیری، ابوبکر القفال الشاشی، ابواحمد بن مطرف، ابومحمد بن زبارة العلوی، ابوعبداﷲ العصمی، ابو احمد بن شعیب المزکی، ابواسحاق ابراهیم بن محمّد یحیی، ابن ابی دارم و ابن القصار الرازی، یاد شده اند.[۱۷]

آثار و تألیفات

برخی از آثار حاکم نیشابوری چاپ نشده اند. آثار موجود و چاپ شده او عبارت اند از:

  1. المستدرک علی الصحیحین، که مهمترین اثر حدیثی وی به شمار می آید. حاکم نیشابوری تلاش کرده بخشی از احادیث را که شرایط صحّت احادیث صحیح بخاری و صحیح مسلم را دارند، امّا در آن دو کتاب گزارش نشده اند، گرد آورد.
  2. معرفة علوم الحدیث؛
  3. تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم و ما انفرد به کلّ واحد منهما؛
  4. سؤالات الحاکم للدارقطنی فی الجرح و التعدیل.
  5. تاريخ النّيسابوريين
  6. مزكّى الأخبار
  7. الاكليل
  8. المدخل الى الاكليل
  9. فضائل فاطمة الزهرا (س)
  10. فضائل الشافعى
  11. المدخل الى الصحيح
  12. كتاب الضعفاء
  13. علل الحديث
  14. مفاخر الرضا.

پانویس

  1. ↑ تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۶، تاریخ نیشابور، طبقة شیوخ الحاکم، ص۷.
  2. ↑ طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۶.
  3. ↑ طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۵۸.
  4. ↑ تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری، ص۲۲۷.
  5. ↑ دانش نامه جهان اسلام، ج۱۲، ص۴۳۴.
  6. ↑ المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۴۱ و ۱۴۲، ش۴۶۵۰.
  7. ↑ المستدرک علی الصحیحین ، ج۳، ص۱۱۸ ش۴۵۷۷.
  8. ↑ میزان الإعتدال ، ج۳، ص۶۰۸ ش۷۸۰۴، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۴، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱.
  9. ↑ تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۳۱ ش۱۸۳، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۲.
  10. ↑ طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، دانش نامه جهان اسلام ، ج۱۲، ص۴۳۴، تذکرة الحفّاظ ، ج۳، ص۱۰۴۵.
  11. ↑ اُصول الحدیث و أحکامه ، ص۱۰-۱۱.
  12. ↑ وفیات الأعیان ، ج۴، ص۲۸۱ ش۶۱۵، طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۱.
  13. ↑ طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۵۹، تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الامام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۹.
  14. ↑ طبقات الشافعیة الکبری ، ج۴، ص۱۶۷، تاریخ بغداد ، ج۵، ص۴۷۳، سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۶۳ ش۱۰۰.
  15. ↑ سیر أعلام النبلاء ، ج۱۷، ص۱۷۱.
  16. ↑ تاریخ الإسلام ، ج۲۸، ص۱۲۲ و ۱۲۳ ش۱۸۳.
  17. ↑ تبیین کذب المفتری فی ما نسب إلی الإمام أبی الحسن الأشعری ، ص۲۲۷.


منابع

  • شناخت نامه حدیث، ج ۳، ص ۱۹۶ ـ ۱۹۸.
  • ویکی نور.
  • دانشنامه رشد.
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=حاکم_نیشابوری&oldid=136788»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا