تاریخ بغداد (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:تاریخ بغداد.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:تاریخ بغداد.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده= خطیب بغدادی |
| − | |موضوع= تاریخ | + | |موضوع= تاریخ و شرح حال |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۱۴ |
|عنوان افزوده1= تحقیق | |عنوان افزوده1= تحقیق | ||
| سطر ۲۱: | سطر ۲۱: | ||
|افزوده2= | |افزوده2= | ||
| − | |لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38743/ تاريخ | + | |لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38743/ تاريخ بغداد] |
}} | }} | ||
| − | + | '''«تاریخ بغداد»''' یا '''«مدینة السلام»''' اثر [[خطیب بغدادی|خطیب بغدادی]] (۳۹۲-۴۶۳ ق)، مشتمل بر شرح حال [[محدث|محدثان]] و برخی دیگر صاحبان علوم مختلف و رجال اجتماعى است. وى در این کتاب در صدد ارائه شرح حال کاملى از افراد از جمله نام و نسب و [[کنیه|کنیه]] و نیز ذکر [[مشایخ|مشایخ]] و شاگردان و... می باشد. | |
| − | + | == محتوای کتاب == | |
| + | «تاریخ بغداد» از مهمترین و بزرگ‌ترین تألیفات [[خطیب بغدادی|خطیب بغدادى]] است. چرا که کتاب شرح حال ۷۸۳۱ [[محدث]] و دیگر صاحبان علوم مختلف و برخی رجال اجتماعى و دولتى را در خود جاى داده است. | ||
| − | + | اهمیت خاص این کتاب در توجه آن به «[[حدیث|حدیث]]» آشکار مى شود، چرا که مؤلف شرح حال حدود پنج هزار نفر از رجال حدیث را در این کتاب گرد آورده است. خطیب به شرح حال ریاضى دانان، منجمین و فلاسفه نپرداخته، چنانکه درباره رجال سیاسى و فرماندهان جنگ و ادیبان و شاعران و مغنى ها نیز بصورت کامل بحث نکرده است. از این رو «تاریخ بغداد» یک کتاب تاریخى فراگیر و شامل به شمار نمى‌آید. | |
| − | + | وى معمولاً در شرح حال محدثان، از آنان یک یا چند حدیث نقل کرده؛ ازاین‌رو، مى‌توان کتاب را اثرى روایى نیز به شمار آورد. او در نقل این روایات، از کتاب‌هاى حدیث و فرهنگ‌هاى حدیثى و روایى استفاده برده است. | |
| − | + | اهمیت دیگر این کتاب از جهت حیات علمى در این است که این کتاب از روشهاى تدریس و رویه هاى علما در برخورد با شاگردانشان و نیز از مدارسى که در دو قرن ۴ و ۵ هجرى وجود داشته و حلقات علمى و نشست‌هاى دانشمندان در [[مسجد|مساجد]] به جهت حدیث کردن و تدریس، گزارش مى دهد. چنانکه از نشاط علمى موجود در شهرهاى اسلامى آن دوران خبر مى‌دهد. | |
| − | + | نکته مهم دیگر دقتى است که از جانب خطیب نسبت به [[سند حدیث|اسناد]] روایات صورت مى گیرد، چه این روایات مربوط به حدیث و رجال حدیث باشد و چه مربوط به [[تاریخ|تاریخ]] و ادب. با توجه به فقدان تعداد زیادى از مصنفاتى که وى از آنها مطالبى را فرا گرفته است، اهمیت أسانید خطیب به این کتابها روشن مى شود چرا که در واقع خطیب با این أسانید گویى خود آن کتابها را در اختیار ما قرار مى دهد. | |
| − | + | پرداختن مؤلف به روایات شاذّ که با اتفاق علماء مخالف است، از دیگر ویژگى هاى کتاب به شمار رفته، از گستره آگاهى وى نسبت به این گونه روایات حکایت مى کند، چرا که شناخت این دسته از روایات مستلزم احاطه و تسلط نسبت به سایر روایات و نیز شناخت اجماع‌هاست. | |
| − | + | خطیب در این کتاب به شرح حال دانشمندانى که در بغداد مى‌زیسته و یا از آن دیدار کرده‌اند مى‌پردازد. از اینرو به نوشته‌هایى که قبل از وى در شرح حال محدثین، خلفاء، أدبا و شعراء به رشته تحریر در آمده است اعتماد مى‌ورزد. وىوى در این کتاب در صدد ارائه شرح حال کاملى از افراد است که شامل معرفى شخصى به وسیله ذکر نام و نسب و [[کنیه|کنیه]] او و نیز یاد کرد شیوخ و شاگردان و برخى ویژگى‌هاى اخلاقى افراد و نیز [[جرح و تعدیل|جرح و تعدیل]] هایى که نسبت به آنها از جانب منتقدان صورت گرفته و همچنین تاریخ درگذشت و محل دفن آنان مى باشد. | |
| − | |||
| − | + | خطیب، دانشمندى نقّاد و جستجوگر است و وسعت اطلاعات و قابلیت وى براى نقد و ارزیابى در آنجا ظاهر مى شود که وى به بیان اوهام علماء و مصنفین گذشته مى‌پردازد و سپس این اوهام را تصحیح مى‌کند. این اوهام یا مربوط به تاریخ وفات افراد و یا مربوط به تاریخ ولادت آنان و نیز شهرهایى که افراد در آن مى زیسته اند مى باشد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | از جمله ویژگى‌هاى کتاب این است که در برگیرنده برخى کتابهاست که در تاریخ [[بغداد]] نگاشته شده و در حال حاضر در دسترسى ما قرار ندارند. خطیب بغدادی با تألیف این کتاب این آثار را براى آیندگان حفظ نموده است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * تراث (لوح | + | * [[نرم افزار تراث]] (لوح فشرده). |
| + | * مرتضی دهقان، [[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، تهران، ۱۳۸۰. | ||
==متن کتاب== | ==متن کتاب== | ||
| − | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38743/ تاريخ بغداد أو مدينة السلام] | + | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38743/ '''تاريخ بغداد أو مدينة السلام'''] |
[[رده:منابع تاریخ اسلام]] | [[رده:منابع تاریخ اسلام]] | ||
نسخهٔ ۲۳ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۵:۵۲
 | |
| نویسنده | خطیب بغدادی |
| موضوع | تاریخ و شرح حال |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱۴ |
| تحقیق | مصطفی عبدالقادر عطا |
|
| |
«تاریخ بغداد» یا «مدینة السلام» اثر خطیب بغدادی (۳۹۲-۴۶۳ ق)، مشتمل بر شرح حال محدثان و برخی دیگر صاحبان علوم مختلف و رجال اجتماعى است. وى در این کتاب در صدد ارائه شرح حال کاملى از افراد از جمله نام و نسب و کنیه و نیز ذکر مشایخ و شاگردان و... می باشد.
محتوای کتاب
«تاریخ بغداد» از مهمترین و بزرگ‌ترین تألیفات خطیب بغدادى است. چرا که کتاب شرح حال ۷۸۳۱ محدث و دیگر صاحبان علوم مختلف و برخی رجال اجتماعى و دولتى را در خود جاى داده است.
اهمیت خاص این کتاب در توجه آن به «حدیث» آشکار مى شود، چرا که مؤلف شرح حال حدود پنج هزار نفر از رجال حدیث را در این کتاب گرد آورده است. خطیب به شرح حال ریاضى دانان، منجمین و فلاسفه نپرداخته، چنانکه درباره رجال سیاسى و فرماندهان جنگ و ادیبان و شاعران و مغنى ها نیز بصورت کامل بحث نکرده است. از این رو «تاریخ بغداد» یک کتاب تاریخى فراگیر و شامل به شمار نمى‌آید.
وى معمولاً در شرح حال محدثان، از آنان یک یا چند حدیث نقل کرده؛ ازاین‌رو، مى‌توان کتاب را اثرى روایى نیز به شمار آورد. او در نقل این روایات، از کتاب‌هاى حدیث و فرهنگ‌هاى حدیثى و روایى استفاده برده است.
اهمیت دیگر این کتاب از جهت حیات علمى در این است که این کتاب از روشهاى تدریس و رویه هاى علما در برخورد با شاگردانشان و نیز از مدارسى که در دو قرن ۴ و ۵ هجرى وجود داشته و حلقات علمى و نشست‌هاى دانشمندان در مساجد به جهت حدیث کردن و تدریس، گزارش مى دهد. چنانکه از نشاط علمى موجود در شهرهاى اسلامى آن دوران خبر مى‌دهد.
نکته مهم دیگر دقتى است که از جانب خطیب نسبت به اسناد روایات صورت مى گیرد، چه این روایات مربوط به حدیث و رجال حدیث باشد و چه مربوط به تاریخ و ادب. با توجه به فقدان تعداد زیادى از مصنفاتى که وى از آنها مطالبى را فرا گرفته است، اهمیت أسانید خطیب به این کتابها روشن مى شود چرا که در واقع خطیب با این أسانید گویى خود آن کتابها را در اختیار ما قرار مى دهد.
پرداختن مؤلف به روایات شاذّ که با اتفاق علماء مخالف است، از دیگر ویژگى هاى کتاب به شمار رفته، از گستره آگاهى وى نسبت به این گونه روایات حکایت مى کند، چرا که شناخت این دسته از روایات مستلزم احاطه و تسلط نسبت به سایر روایات و نیز شناخت اجماع‌هاست.
خطیب در این کتاب به شرح حال دانشمندانى که در بغداد مى‌زیسته و یا از آن دیدار کرده‌اند مى‌پردازد. از اینرو به نوشته‌هایى که قبل از وى در شرح حال محدثین، خلفاء، أدبا و شعراء به رشته تحریر در آمده است اعتماد مى‌ورزد. وىوى در این کتاب در صدد ارائه شرح حال کاملى از افراد است که شامل معرفى شخصى به وسیله ذکر نام و نسب و کنیه او و نیز یاد کرد شیوخ و شاگردان و برخى ویژگى‌هاى اخلاقى افراد و نیز جرح و تعدیل هایى که نسبت به آنها از جانب منتقدان صورت گرفته و همچنین تاریخ درگذشت و محل دفن آنان مى باشد.
خطیب، دانشمندى نقّاد و جستجوگر است و وسعت اطلاعات و قابلیت وى براى نقد و ارزیابى در آنجا ظاهر مى شود که وى به بیان اوهام علماء و مصنفین گذشته مى‌پردازد و سپس این اوهام را تصحیح مى‌کند. این اوهام یا مربوط به تاریخ وفات افراد و یا مربوط به تاریخ ولادت آنان و نیز شهرهایى که افراد در آن مى زیسته اند مى باشد.
از جمله ویژگى‌هاى کتاب این است که در برگیرنده برخى کتابهاست که در تاریخ بغداد نگاشته شده و در حال حاضر در دسترسى ما قرار ندارند. خطیب بغدادی با تألیف این کتاب این آثار را براى آیندگان حفظ نموده است.
منابع
- نرم افزار تراث (لوح فشرده).
- مرتضی دهقان، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، تهران، ۱۳۸۰.
متن کتاب
