مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

امامزاده ابواحمد محمد بن محمد حنفيه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(تغییرات اساسی در عناوین و مطالب)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
ابواحمد محمد بن محمد حنفيه بن علی بن ابی طالب از امامزادگان مدفون در شهر قم است.  
+
{{خوب}}
 +
امامزاده «ابواحمد محمد بن محمد بن حنفیه» از نوادگان «[[محمد بن حنفیه]]»، و یکى از [[سادات]] علوى است که به تصریح مولّف تاریخ قدیم [[قم]]، در این شهر وفات یافته و دفن شده است.
 +
[[پرونده:امامزاده ابواحمد.jpg|بندانگشتی|امامزاده ابواحمد محمد بن محمد حنفیه]]
  
==ابواحمد محمد بن محمد حنفيه==
+
نام این امامزاده در لوح مزارش با حذف نام تعدادی از واسطه‌ها به صورت «احمد بن محمد حنفیّه» درج شده است؛ اما به اعتقاد مرحوم عباس فیض قمی، مخفّف «ابواحمد محمّد بن محمّد حنفیّه» است. بدون شک، بین ابواحمد محمد تا [[محمد بن حنفیه]] وسایطى نیز بوده که طبق معمولِ سنگ نوشته ها در امامزادگان، براى اختصار، واسطه ها حذف شده است.
نام این امام زاده در لوح مزارش با حذف نام تعدادی از واسطه ها به صورت احمد بن محمد حنفیّه درج شده است. اما نسب صحیح و کامل ایشان چنین است:  «ابو احمد محمد بن عبدالله بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن حنفیّه بن علی بن ابی طالب علیه السلام» <ref>انجم فروزان، ص 146.</ref>
 
  
از آنجا که بقعه این امامزاده در شهر قم در میان چهار امام زاده و امام زاده سید علی واقع شده به امام زاده میانی شهرت یافته است. <ref>بانک جامع امام زادگان ایران،ص1079</ref>
+
برخی نویسندگان معتقدند که نسب امامزاده احمد، با پنج واسطه به [[امام علی علیه السلام|امام على]] (علیه السلام) منتهى مى شود، و نسب صحیح و کامل ایشان چنین است: «ابواحمد محمد بن عبدالله بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن حنفیّه بن [[علی بن ابی طالب]] علیه السلام».<ref>انجم فروزان، ص ۱۴۶</ref>
  
== بارگاه امامزاده محمد بن محمد حنفيه==
+
برخی محققان این اختلاف نسب را به این صورت توجیه نموده اند که احتمالاً در یک بقعه دو امامزاده مدفون شده اند. فارغ از صحت این موضوع، نامی که با لوح مزار تطبیق دارد همان ابواحمد محمد است که سلسله نسب وی در اول ذکر گردید.<ref>بانک جامع امام زادگان ایران، ص۱۰۷۹</ref>
گنبد و بارگاه بقعه شاه زاده ابو احمد محمد نسبتاً در وسط صحن واقع شده، که در جانب شرقی و مدخل آن ایوانچه ای است به دهانه 5/2 متر، عرض 2 متر با جدار ساده سفیدکاری شده و پوشش مقرنس گچی که در حسن قطار و زیبایی ممتازند در داخل هر یک از حوضچه های مقرنس اسامی مقدّسات و صلوات بر معصومین گچ بری شده بود که در تعمیرات قابل خواندن نمی باشد. در زیر همین مقرنس، کتیبه ای از کاشی خشتی که روی آن به خط نستعلیق سفیدی عبارت «شاه زاده احمد بن محمد حنفیّه» نوشته شده است. در روی بقعه گنبدی هرمی است به ارتفاع تقریبی 4 متر که نماسازی آن با جوزهای ساده آجری که اسپر هر نمایی مزیّن به کاشی های الوان و فیروزه ای که متضمن کتیبه ای به خط بنایی از کاشی های الوان که روی بعضی از آن به جمله های «الملک لله» یا «لا ملک اِلّا لِله» و در قسمتی نام مبارک امام متقیان حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام به طور تکراری دیده می شود و همچنین در اطراف و منتهی الیه عنق گلوبندی زنجیری است که کلمات سابق الذکر در آن به طور مکرّر به چشم می خورد و بدنه هرمی گنبد هم آراسته به کاشی های دوالی است که روی هر ترکی از بالا به پایین نام جلاله و اسم محمد صلی الله علیه و آله و دو نام علی به طور متعاکس به خط کوفی بنایی مزیّن گشته است. در زیر گنبد روی طاقچه ها کتیبه ای است به عرض 60 سانتی متر که بسیار زیبا و با خط برجسته ثلثی که آراسته به گل و بوته می باشد، سوره مبارکه «انّا فتحنا» به طور کامل گچ بری شده است که جا دادن این سوره بدون کم و کاست در این کمربند کمال مهارت استاد آن را نشان می دهد. بنای این بقعه در سال 932 ه . ق به امر شاه طهماسب حسینی موسوی صفوی بوده که الان کاشی های مربوط به آن تخریب و منهدم گشته است. <ref>گنجینه آثار قم، ج 2، ص 614</ref>
 
  
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران توجّهات زیادی به بقعه مبارکه امام زاده ابو احمد محمد مبذول گشته است، که ساخت مدخل بزرگ به صحن و حصار اطراف بقعه و مسطح نمودن اطراف صحن و تعمیر بقعه و نصب ضریح آلومینیم از جمله اقدامات مهمی است که صورت گرفته است.  
+
هجرت امامزاده ابواحمد محمّد ظاهراً در سال ۲۵۰ هجری پس از قیام و شهادت یحیى بن عمر بن یحیى صورت گرفته است؛ زیرا در این سال بود که [[متوکل (خلیفه عباسی)|متوکّل عبّاسى]]، آزار و اذیّت خود را نسبت به سادات و [[علویان]] مضاعف نموده و همین امر باعث مهاجرت تعداد زیادى از علویان به کرمان، فارس، [[قم]]، [[اصفهان]]، [[خراسان]] و طبرستان و رى شد.
<ref>بانک جامع امام زادگان ایران ص1079</ref>
 
  
==پانویس ==
+
در کتاب «انجم فروزان» به نقل از کتاب «[[تاریخ قم (کتاب)|تاریخ قم]]» نوشته شده که «دیگر از اعقاب محمد بن حنفیه که به قم آمدند، ابواحمد عبیدالله بن احمد بن جعفر بن عبدالله بن محمد حنفیه بن امام علی (ع) بوده است، و از ابوالقاسم محمدی روایت می کند که ابواحمد مزبور از [[کوفه]] به قم آمد و در این شهر ساکن شد و همچنان بود تا اینکه وفات یافت و او را به مقبره مالک آباد در قبه آجریه که نزدیک آن بر مردگان [[نماز میت|نماز]] می گذاردند به خاک سپردند و از او فرزندی باقی نماند».
 +
 
 +
امامزاده ابواحمد (علیه السلام) از [[محدثان]] جلیل‌القدر در تاریخ [[شیعه]] است؛ [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] در کتاب رجالش برادر ایشان جعفر (علیه السلام) را اینگونه معرفی می‌کند: «اوثق الناس فی الحدیث و سید الزمانه»؛ یعنی موثق‌ترین و حدیث‌شناس‌ترین فرد و سید زمان خودش. و جالب اینکه جناب جعفر، روایاتی که از پدرش عبدالله نقل می‌کند، از طریق برادرش ابواحمد [[احادیث]] را شنیده و روایت کرده است.
 +
 
 +
بنای آستان امامزاده احمد بن محمد حنفیه(ع) مربوط به سدهٔ ۸ تا ۱۰ قمری است و در شهر [[قم]]، خیابان پانزده خرداد واقع شده است. و از آنجا که بقعه این امامزاده در شهر قم در میان [[بقعه چهار امامزاده قم|بقعه چهار امامزاده]] و [[امامزاده سید على علیه السلام|امامزاده سید علی]] واقع شده، به «امامزاده میانی» نیز شهرت یافته است.<ref>بانک جامع امام زادگان ایران، ص۱۰۷۹</ref> این بنا از آثار اصیل شهر قم است که در سال ۹۳۲ هجری تجدید بنا و تزیین شده و داراى بقعه اى نشان دهنده آثار هنرى از گچ‌برى و مرقدى کاشى کارى است.
 +
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
 +
==منابع==
 +
 +
*بانک جامع امامزادگان ایران.
 +
*انجم فروزان، عباس فیض قمی.
 +
*گنجینه آثار قم، عباس فیض قمی.
 +
*[http://shrines.ir/post/1868/%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D8%A8%D9%86%20%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C%D9%87%20%D9%88%20%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%20%D9%85%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A8%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A7%DB%8 "فرزندان محمد بن حنفیه و مزارات منسوب به ایشان"، سایت مزارات ایران و جهان اسلام].
 +
*[https://qom.oghaf.ir/?news/238360/478102/500908/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%8 "ابواحمد، امامزاده‌ای از نسل شبیه‌ترین فرد به امام علی(ع)"، سازمان اوقاف و امور خیریه قم].
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 +
 
[[رده:خاندان اهل البیت علیهم السلام]]
 
[[رده:خاندان اهل البیت علیهم السلام]]
 
+
[[رده:امامزادگان]][[رده:امامزاده های قم]]
==منابع==
 
*بانک جامع امامزادگان ایران
 
*تاریخ قم  
 
*گنجینه اثار قم
 
*انجم فروزان
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۱۶

امامزاده «ابواحمد محمد بن محمد بن حنفیه» از نوادگان «محمد بن حنفیه»، و یکى از سادات علوى است که به تصریح مولّف تاریخ قدیم قم، در این شهر وفات یافته و دفن شده است.

امامزاده ابواحمد محمد بن محمد حنفیه

نام این امامزاده در لوح مزارش با حذف نام تعدادی از واسطه‌ها به صورت «احمد بن محمد حنفیّه» درج شده است؛ اما به اعتقاد مرحوم عباس فیض قمی، مخفّف «ابواحمد محمّد بن محمّد حنفیّه» است. بدون شک، بین ابواحمد محمد تا محمد بن حنفیه وسایطى نیز بوده که طبق معمولِ سنگ نوشته ها در امامزادگان، براى اختصار، واسطه ها حذف شده است.

برخی نویسندگان معتقدند که نسب امامزاده احمد، با پنج واسطه به امام على (علیه السلام) منتهى مى شود، و نسب صحیح و کامل ایشان چنین است: «ابواحمد محمد بن عبدالله بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن حنفیّه بن علی بن ابی طالب علیه السلام».[۱]

برخی محققان این اختلاف نسب را به این صورت توجیه نموده اند که احتمالاً در یک بقعه دو امامزاده مدفون شده اند. فارغ از صحت این موضوع، نامی که با لوح مزار تطبیق دارد همان ابواحمد محمد است که سلسله نسب وی در اول ذکر گردید.[۲]

هجرت امامزاده ابواحمد محمّد ظاهراً در سال ۲۵۰ هجری پس از قیام و شهادت یحیى بن عمر بن یحیى صورت گرفته است؛ زیرا در این سال بود که متوکّل عبّاسى، آزار و اذیّت خود را نسبت به سادات و علویان مضاعف نموده و همین امر باعث مهاجرت تعداد زیادى از علویان به کرمان، فارس، قم، اصفهان، خراسان و طبرستان و رى شد.

در کتاب «انجم فروزان» به نقل از کتاب «تاریخ قم» نوشته شده که «دیگر از اعقاب محمد بن حنفیه که به قم آمدند، ابواحمد عبیدالله بن احمد بن جعفر بن عبدالله بن محمد حنفیه بن امام علی (ع) بوده است، و از ابوالقاسم محمدی روایت می کند که ابواحمد مزبور از کوفه به قم آمد و در این شهر ساکن شد و همچنان بود تا اینکه وفات یافت و او را به مقبره مالک آباد در قبه آجریه که نزدیک آن بر مردگان نماز می گذاردند به خاک سپردند و از او فرزندی باقی نماند».

امامزاده ابواحمد (علیه السلام) از محدثان جلیل‌القدر در تاریخ شیعه است؛ نجاشی در کتاب رجالش برادر ایشان جعفر (علیه السلام) را اینگونه معرفی می‌کند: «اوثق الناس فی الحدیث و سید الزمانه»؛ یعنی موثق‌ترین و حدیث‌شناس‌ترین فرد و سید زمان خودش. و جالب اینکه جناب جعفر، روایاتی که از پدرش عبدالله نقل می‌کند، از طریق برادرش ابواحمد احادیث را شنیده و روایت کرده است.

بنای آستان امامزاده احمد بن محمد حنفیه(ع) مربوط به سدهٔ ۸ تا ۱۰ قمری است و در شهر قم، خیابان پانزده خرداد واقع شده است. و از آنجا که بقعه این امامزاده در شهر قم در میان بقعه چهار امامزاده و امامزاده سید علی واقع شده، به «امامزاده میانی» نیز شهرت یافته است.[۳] این بنا از آثار اصیل شهر قم است که در سال ۹۳۲ هجری تجدید بنا و تزیین شده و داراى بقعه اى نشان دهنده آثار هنرى از گچ‌برى و مرقدى کاشى کارى است.

پانویس

  1. انجم فروزان، ص ۱۴۶
  2. بانک جامع امام زادگان ایران، ص۱۰۷۹
  3. بانک جامع امام زادگان ایران، ص۱۰۷۹

منابع