آیه 1 سوره ابراهیم

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ الر ۚ كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ

[14–1] (مشاهده آیه در سوره)

<<1	آیه 1 سوره ابراهیم	2>>
سوره : سوره ابراهیم (14) جزء : 13 نزول : مکه ترتیل ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

• الهی قمشه‌ای
• انصاریان
• فولادوند
• آیتی
• مکارم شیرازی

الر (حروف مقطعه و اسرار الهی است) این قرآن کتابی است که ما به تو فرستادیم تا مردم را به امر خدایشان از ظلمات (جهل و کفر) بیرون آری و به عالم نور رسانی و به راه خدای مقتدر ستوده صفات رهسپار گردانی.

الر ـ [این] کتابی است که آن را بر تو نازل کردیم تا مردم را به اجازه پروردگارشان از تاریکی ها [یِ جهل، گمراهی و طغیان] به سوی روشناییِ [معرفت، عدالت و ایمان و در حقیقت] به سوی راه [خدایِ] توانای شکست ناپذیر و ستوده بیرون آوری.

الف، لام، راء. كتابى است كه آن را به سوى تو فرود آورديم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آورى: به سوى راه آن شكست ناپذير ستوده.

الف، لام، را. كتابى است كه بر تو نازل كرديم تا مردم را به فرمان پروردگارشان از تاريكى به روشنايى ببرى و به راه خداى پيروزمند ستودنى راه نمايى-

الر، (این) کتابی است که بر تو نازل کردیم، تا مردم را از تاریکیها (ی شرک و ظلم و جهل،) به سوی روشنایی (ایمان و عدل و آگاهی،) بفرمان پروردگارشان در آوری، بسوی راه خداوند عزیز و حمید.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

• Qarai
• Shakir
• Pickthall
• yusufali

Alif, Lam, Ra. [This is] a Book We have sent down to you that you may bring mankind out from darkness into light, by the command of their Lord, to the path of the All-mighty, the All-laudable

Alif Lam Ra. (This is) a Book which We have revealed to you that you may bring forth men, by their Lord's permission from utter darkness into light-- to the way of the Mighty, the Praised One,

Alif. Lam. Ra. (This is) a Scripture which We have revealed unto thee (Muhammad) that thereby thou mayst bring forth mankind from darkness unto light, by the permission of their Lord, unto the path of the Mighty, the Owner of Praise,

A. L. R. A Book which We have revealed unto thee, in order that thou mightest lead mankind out of the depths of darkness into light - by the leave of their Lord - to the Way of (Him) the Exalted in power, worthy of all praise!-

معانی کلمات آیه

صراط: راه. طبرسى فرمايد: راه آشكار وسيع. راغب گويد: راه راست. آن با سين و صاد هر دو خوانده مى‏ شود. آن در راه معنوى و در راه معمولى به كار مى ‏رود.

الحميد: حمد: ستودن. حميد: پسنديده . فعيل به معناى مفعول ، (محمود) است..

تفسیر آیه

• تفسیر نور
• اثنی عشری
• روان جاوید
• اطیب البیان
• برگزیده تفسیر نمونه
• سایر تفاسیر

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

جلد 4 - صفحه 381

سیمای سوره ابراهيم‌

اين سوره پنجاه و دو آيه دارد و در مكّه نازل شده است، البتّه آيه‌هاى 28 و 29، در مورد كشته‌شدگان بدر، در مدينه نازل شده است. در اين سوره مطالبى درباره‌ى رسالت انبيا و موعظه‌ها وبشارت‌ها ودعاهاى حضرت ابراهيم عليه السلام مطرح شده است. به فرموده‌ى روايات تلاوت اين سوره بركاتى دارد كه از جمله‌ى آنها در امان بودن از بلا و فقر و جنون است.

اين سوره به دليل بيان مطالبى درباره‌ى حضرت ابراهيم عليه السلام سوره «ابراهيم» ناميده شده و مانند سوره‌هاى قبلش يونس، هود، يوسف با «الر» آغاز شده است.

اوّلين آيه‌ى اين سوره‌ها درباره اوصاف قرآن است.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌4، ص: 382

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

به نام خداوند بخشنده مهربان.

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «1»

الف، لام، را، (اين) كتابى است كه آن را به سوى تو نازل كرديم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاريكى‌ها (ى شرك وجهل) به سوى نور (ايمان) خارج كنى. به سوى راه خداوند عزيز حميد.

نکته ها

خارج كردن مردم از ظلمات به نور، در قرآن بارها تكرار شده است؛

گاهى به خدانسبت داده شده. «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ» «1»

گاهى به پيامبران نسبت داده شده. «أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ» «2»

وگاهى به كتاب نسبت داده شده است. «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ»

تشبيه كفر و تفرقه و جهل و شرك و شك به «ظلمات» بخاطر آن است كه انسان در آن حالت‌ها متحيّر است، مثل زمانى كه در تاريكى به سر مى‌برد.

نور وسيله بينايى، بيدارى، حركت ورشد است همانگونه كه همه‌ى اينها در كتاب آسمانى و راه خدا موجود است. كِتابٌ‌ ... إِلَى النُّورِ ... إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ

---

«1». بقره، 257

«2». ابراهيم، 5.

جلد 4 - صفحه 383

پیام ها

1- قرآن به تنهايى كافى نيست، براى هدايت مردم رهبر الهى نيز لازم است. «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ»

2- فلسفه‌ى نزول كتاب‌هاى آسمانى و بعثت انبيا، نجات بشر از ظلمت‌هاست. لِتُخْرِجَ النَّاسَ‌ ...

از ظلمت جهل به نور علم، از ظلمت كفر به نور ايمان، از ظلمت تفرقه به نور وحدت و از ظلمت گناه به نور تقوا.

3- مايه‌ى تبليغ و ارشاد بايد قرآن باشد. كِتابٌ‌ ... لِتُخْرِجَ‌

4- ظلمت‌ها بسيارند، امّا نور يكى است. حقّ يكى، ولى باطل زياد است. الظُّلُماتِ‌ ... النُّورِ (نور مفرد و ظلمات جمع آمده است.)

5- پيامبران وكتاب‌هاى آسمانى وسيله‌ى هدايتند، اصل هدايت با اذن خداست. «بِإِذْنِ رَبِّهِمْ»

6- راه خدا، راه عزّت و سربلندى و كمال است. «إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «1»

الر: در حروف مقطعه و فواتح السور، مفسران را اقوالى است:

1- از جمله آنكه چون مسميات اين اسماء، عنصر كلام و بسائطند كه تركيب كلام از آنست، پس گوئيا حق تعالى خطاب به بندگان فرمايد كه قرآنى كه شما را عاجز ساخته از اتيان مثل آن، هرآينه از جنس اين حروفى‌

«1» جلد 2، صفحه 222.

جلد 7 - صفحه 9

است كه در محاوره و مخاطبه خود استعمال كنيد و چون قادر نيستيد بر آوردن مثل آن، پس بدانيد از جانب قادر مطلق باشد و تمام اشياء در تحت قدرت و غلبه او است.

2- اسامى قرآن.

3- اسامى سور.

4- هر يك از حروف، اشاره به اسمى از اسماء الهى.

5- اشعار بر حروف مبسوط كه مقسم بها هستند به جهت شرافت آن، چه آنها بسايط اسماء و ماده خطابند.

6- رمزى است بين خدا و پيغمبر.

7- جزو متشابهات و تأويل آن نزد امام عليه السّلام است.

كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ‌: اين قرآن كتابى است كه نازل فرموديم آن را به سوى تو اى پيغمبر. لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ: براى اينكه بيرون آورى مردمان را به سبب دعوت به مضمون آن، از تاريكيهاى كفر و نفاق و شك و بدعت، به روشنى ايمان و يقين و سنت و هدايت. بِإِذْنِ رَبِّهِمْ‌: به فرمان پروردگارشان، يعنى به توفيق و تيسير او. إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ:

به راه خداوند غالب ستوده، يعنى راه اسلام. حاصل آنكه: نزول قرآن بسوى تو براى آنست كه مردم را به سبب آن از ظلمات كفر و ضلالت، به شاهراه ايمان و هدايت برسانى، و حقانيت اسلام و شريعت خود را بر عالميان ثابت گردانى.

حضرت امير المؤمنين در ذيل خطبه 196 نهج البلاغه فرمايد:

جعله اللّه سبحانه بلاغا لرسالته و كرامة لامته و ربيعا لاهل زمانه و رفعة لاعوانه و شرفا لانصاره. ثمّ انزل عليه الكتاب نورا لا تطفأ مصابيحه و سراجا لا يخبو توقده و بحرا لا يدرك قعره و منهاجا لا يضل نهجه و شعاعا لا يظلم ضوئه و فرقانا لا يخمد برهانه و تبيانا لا تهدم اركانه و شفاء لا تخشى اسقامه و عزا لا تهزم انصاره و حقا لا تخذل اعوانه.

قرار داد خداوند سبحان پيغمبر آخر الزمان را رساننده و تبليغ كننده مر رسالت‌

جلد 7 - صفحه 10

او را، و مكرمت و عاطفت براى امت او، و بهار براى اهل زمان او، و سر بلندى براى يارى‌كنندگان او، و بزرگوارى براى نصرت نمايندگان او، پس نازل فرمود بر آن حضرت كتاب بزرگوار قرآن در حالتى كه نورى است كه خاموش نشود چراغهاى روشن آن، و چراغى است كه فرو نشانده نشود افروختن آن، و دريائى است كه يافت نشود قعر آن، و راه راستى است كه گمراه كرده نشود راههاى آن، و شعاعى است كه تاريك نمى‌شود نور درخشان آن، و فارقى است ميان حق و باطل كه خاموش نگردد برهان ساطع آن، و اساسى است كه ويران كرده نشود اصول آن، و شفائى است كه ترسان نشوند بيماران او.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «1» اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ «2» الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ «3»

ترجمه‌

اين كتابى است كه فرستاديم آنرا بسوى تو تا بيرون آورى مردمانرا از تاريكيها بروشنائى بدستور پروردگارشان بسوى راه آن تواناى ستوده‌

خداوند آنچنانيكه مر او را است آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است و واى بر كافران از عذاب سخت‌

آنانكه اختيار ميكنند از راه دوستى زندگانى دنيا را بر آخرت و باز ميدارند از راه خدا و ميخواهند در آن كجى را آنگروه در گمراهى دورند.

تفسير

بيان الر در ابتداء سور سابقه گذشت و قرآن كتابى است كه خداوند آنرا بتوسط جبرئيل فرستاده است بر پيغمبر خاتم براى آنكه نجات دهد آنحضرت تمام مردم عالم را و بيرون آورد آنها را از انواع تاريكيهاى كفر و جهالت و ضلالت و وارد فرمايد ايشان را در روشنائى و هدايت و معرفت و ايمان بدستور و توفيق و تسهيل خداوند امر را بر ايشان و آن روشنائى و نور راه خداوند تواناى غالب قادر ارجمند حميد محمود در جميع صفات و افعال است كه او خداوندى است كه مالك آسمانها و زمين و تمام موجودات در آنها است و كسى قادر بر تخلّف از حكم او نيست و ويل و هلاك مر كافران را است از عذاب شديد قيامت و آنها كسانى هستند كه براى ضعف عقل و غلبه شهوت اختيار نمودند زندگانى موقت مشوب بألم دنياى دنى را بر حيات دائم و عيش خالص آخرت باقى و باز ميدارند مردم را از متابعت راه حقّ چنانچه خودشان را باز داشتند و ميخواهند كه در راه حق و دين اسلام عيب و عوجى پيدا كنند و بآنوسيله مانع از قبول اسلام مردم شوند و اينجماعت بسيار از وادى حقّ دورند چون‌

جلد 3 صفحه 219

دين اسلام منزّه از عيب و نقص است و بنابراين ضمير در يبغونها بسبيل راجع ميشود كه مذكّر و مؤنث در آن يكسان است و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه ميجويند دنيا را از غير راهش چون دنيا را براى آخرت بايد طلبيد پس كسيكه دنيا را براى آخرت نجويد از راه كج دنيا را طلب نموده و بنابراين ضمير راجع به الحيوة الدنيا است و در هر حال اين جماعت در وادى ضلالت و گمراهى سير ميكنند كه بمراحل عديده از حقّ دور است ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيم‌ِ

الر كِتاب‌ٌ أَنزَلناه‌ُ إِلَيك‌َ لِتُخرِج‌َ النّاس‌َ مِن‌َ الظُّلُمات‌ِ إِلَي‌ النُّورِ بِإِذن‌ِ رَبِّهِم‌ إِلي‌ صِراطِ العَزِيزِ الحَمِيدِ «1»

امّا كلام‌ ‌در‌ فضل‌ سوره‌‌-‌ ‌از‌ ‌إبن‌ بابويه‌ باسناده‌ ‌از‌ عنبسة ‌بن‌ مصعب‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ ‌عليه‌ السّلام‌ فرمود

(‌من‌ قرء ‌سورة‌ ابراهيم‌ و الحجر ‌في‌ ركعتين‌ جميعا ‌لم‌ يصبه‌ فقر ابدا و ‌لا‌ جنون‌ و ‌لا‌ بلوي‌)

و عياشي‌ ‌هم‌ روايت‌ كرده‌ بهمين‌ مفاد.

و روايتي‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ ‌عليه‌ السّلام‌ مرسلا نقل‌ كردند ‌که‌ فرمود

(‌من‌ كتبها ‌علي‌ خرقة بيضاء و جعلها ‌علي‌ عضد طفل‌ صغير امن‌ ‌من‌ البكاء و الفزع‌ و التوابع‌ و سهّل‌ اللّه‌ فطامه‌ ‌عليه‌ باذن‌ اللّه‌ ‌تعالي‌.

) الر مكرر گفته‌ ‌شده‌ رموزي‌ ‌است‌ ‌بين‌ اللّه‌ و رسوله‌ كِتاب‌ٌ أَنزَلناه‌ُ إِلَيك‌َ قرآن‌ مجيد ‌است‌ ‌که‌ خداوند نازل‌ فرموده‌ ‌که‌ يكي‌ ‌از‌ اسامي‌ قرآن‌ كتاب‌ ‌است‌ چون‌ مجموع‌ ‌بين‌ الدّفتين‌ ‌شده‌ و مراتب‌ نزول‌ ‌هم‌ مكررا بيان‌ ‌شده‌ ‌تا‌ ‌بر‌ قلب‌ مطهر پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌که‌ مفاد اليك‌ ‌است‌.

جلد 11 - صفحه 356

لِتُخرِج‌َ النّاس‌َ جميع‌ افراد بشر بلكه‌ جن‌ّ و انس‌ ‌تا‌ قيام‌ قيامت‌ و لام‌ لتخرج‌ لام‌ عاقبت‌ نيست‌ زيرا لازم‌ ميآيد جميع‌ افراد بشر مؤمن‌ شوند بلكه‌ علية ‌است‌ ‌که‌ خداوند اراده‌ فرموده‌ باراده‌ تشريعي‌ ‌يعني‌ تكليف‌ و فرض‌ فرموده‌ ‌بر‌ جميع‌ ناس‌ و حكمت‌ نزول‌ قرآن‌ اينست‌ مِن‌َ الظُّلُمات‌ِ إِلَي‌ النُّورِ ‌از‌ ظلمت‌ جهل‌ بنور علم‌، ‌از‌ شرك‌ بتوحيد، ‌از‌ كفر بايمان‌، ‌از‌ ضلالت‌ بهدايت‌، ‌از‌ معاصي‌ بعبادت‌ و طاعت‌، ‌از‌ صفات‌ رذيله‌ بملكات‌ حسنه‌، ‌از‌ علائق‌ بزخارف‌ دنيوي‌ بمثوبات‌ اخروي‌ ‌از‌ توجه‌ بغير ‌خدا‌ بخداوند متعال‌، ‌از‌ آتش‌ جهنم‌ بنعم‌ بهشت‌ و بالجمله‌ ‌از‌ كليه‌ شرور بكليه‌ خيرات‌.

بِإِذن‌ِ رَبِّهِم‌ ‌که‌ مشيت‌ ‌او‌ ‌هم‌ موافقت‌ كند و محل‌ ‌هم‌ قابل‌ ‌باشد‌ و توفيق‌ ‌هم‌ شامل‌ شود إِلي‌ صِراطِ العَزِيزِ الحَمِيدِ صراط مستقيم‌ ‌که‌ ‌او‌ ‌را‌ مشمول‌ رحمتهاي‌ ‌خود‌ و عنايات‌ و تفضلات‌ و قرب‌ بمقام‌ ربوبي‌ نمايد ‌که‌ ‌هر‌ يك‌ ‌از‌ اينها طريقي‌ ‌است‌ بسوي‌ ‌او‌ ‌که‌ فرمود

الطرق‌ ‌الي‌ اللّه‌ بعدد انفاس‌ الخلائق‌

جميع‌ عقائد حقه‌ و اعمال‌ صالحه‌ و اخلاق‌ حميده‌ طرق‌ ‌الي‌ اللّه‌ ‌است‌ و صراط الهي‌ ‌است‌ ‌که‌ صراط مستقيم‌ ‌است‌.

العَزِيزِ الحَمِيدِ عزيز شامل‌ جميع‌ صفات‌ ذاتيه‌ ميشود: علم‌، قدرت‌، حيات‌، كبريايي‌، عظمت‌، علوّ و ‌غير‌ اينها. و حميد شامل‌ جميع‌ صفات‌ فعليه‌ افعال‌ الهي‌ ‌از‌ خلق‌ و رزق‌ و اماته‌ و احياء و اعطاء و غني‌ و فقر و صحت‌ و مرض‌ و تمام‌ افعال‌ تشريعيه‌ ‌از‌ ارسال‌ رسل‌ و جعل‌ احكام‌ و انزال‌ كتب‌ و نصب‌ خليفه‌ و ‌غير‌ اينها تمام‌ موافق‌ حكمت‌ و مصلحت‌ و بجا و بموقع‌ پسنديده‌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 1)- بیرون آمدن از ظلمتها به نور: این سوره همانند بعضی دیگر از

ج2، ص492

سوره‌های قرآن با حروف مقطعه شروع شده است. نکته‌ای که تذکر آن را در اینجا لازم می‌دانیم این است که از 29 سوره‌ای که با حروف مقطعه آغاز شده، درست در 24 مورد از آنها بلافاصله سخن از قرآن مجید به میان آمده است که نشان می‌دهد پیوندی میان این دو یعنی حروف مقطعه و قرآن برقرار است، و ممکن است خداوند بخواهد با این بیان روشن کند که این کتاب بزرگ آسمانی با این محتوای پرعظمت که رهبری همه انسانها را به عهده دارد از مواد ساده‌ای به نام «حروف الفبا» تشکیل یافته و این نشانه اهمیت این اعجاز است.

به هر حال بعد از ذکر حروف «الف، لام، راء» (الر).

می‌فرماید: «این کتابی است که بر تو نازل کردیم به این منظور که مردم را از گمراهیها به سوی نور خارج کنی» (کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ).

در حقیقت تمام هدفهای تربیتی و انسانی، معنوی و مادی نزول قرآن، در همین یک جمله جمع است: «بیرون ساختن از ظلمتها به نور»! از ظلمت جهل به نور دانش، از ظلمت کفر به نور ایمان، از ظلمت ستمگری و ظلم به نور عدالت، از ظلمت فساد به نور صلاح، از ظلمت گناه به نور پاکی و تقوا، و از ظلمت پراکندگی و تفرقه به نور وحدت.

و از آنجا که سر چشمه همه نیکیها، ذات پاک خداست، و شرط اساسی درک توحید، توجه به همین واقعیت است بلافاصله اضافه می‌کند: همه اینها «به اذن پروردگارشان (پروردگار مردم) می‌باشد» (بِإِذْنِ رَبِّهِمْ).

سپس برای توضیح و تبیین بیشتر هدایت به سوی نور می‌فرماید: «به سوی راه خداوند عزیز و حمید» (إِلی صِراطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ).

خداوندی که عزتش دلیل قدرت اوست، و حمید بودنش نشانه مواهب و نعمتهای بی‌پایان او می‌باشد.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

منابع

• تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
• اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
• تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
• تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
• برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
• تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌