آیه 88 سوره یونس
| <<87 | آیه 88 سوره یونس | 89>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و موسی عرض کرد: بار الها تو به فرعون و فرعونیان در حیات دنیا ملک و اموال و زیورهای بسیار بخشیدی که-پروردگارا-بدین وسیله بندگان را از راه تو گمراه کنند، بار خدایا، اموال آنها را نابود گردان و دلهایشان را سخت بربند که ایمان نیاورند تا هنگامی که عذاب دردناک را مشاهده کنند.
و موسی گفت: پروردگارا! فرعون و اشراف و سرانش را در زندگی دنیا زیور و زینت [بسیار] و اموال [فراوان] داده ای که [نهایتاً مردم را] از راه تو گمراه کنند، پروردگارا! اموالشان را نابود کن و دل هایشان را سخت گردان که ایمان نیاورند تا آنکه عذاب دردناک را ببینند.
و موسى گفت: «پروردگارا، تو به فرعون و اشرافش در زندگى دنيا زيور و اموال داده‌اى، پروردگارا، تا [خلق را] از راه تو گمراه كنند، پروردگارا، اموالشان را نابود كن و آنان را دل‌سخت گردان كه ايمان نياورند تا عذاب دردناك را ببينند.»
موسى گفت: اى پروردگار ما، به فرعون و مهتران قومش در اين جهان زينت و اموال داده‌اى، اى پروردگار ما، تا ديگران را از طريق تو گمراه كنند. اى پروردگار ما، اموالشان را تباه ساز و دلشان را سخت كن. ايمان نمى‌آورند تا آنگاه كه عذاب دردآور را بنگرند.
موسی گفت: «پروردگارا! تو فرعون و اطرافیانش را زینت و اموالی (سرشار) در زندگی دنیا داده‌ای، پروردگارا! در نتیجه (بندگانت را) از راه تو گمراه می‌سازند! پروردگارا! اموالشان را نابود کن! و (بجرم گناهانشان،) دلهایشان را سخت و سنگین ساز، به گونه‌ای که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند!»
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«زِینَةً»: بهجت. دارائی و فرزندان . «لِیُضِلُّوا»: تا عاقبت کارشان بدانجا بکشد که دیگران را گمراه کنند. حرف (لِ)، لام عاقبت است. «إِطْمِسْ»: از میان ببر. بیسود و بی‌اثر کن. «أُشْدُدْ عَلَی قُلُوبِهِمْ»: دریچه سراچه دلهایشان را محکم ببند. بند کیسه دلهایشان را سفت و سخت ببند تا نور و مدد الهی به داخل آنها نرود و قدرت تفکّر و اندیشه از آنان سلب شود.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قالَ مُوسى رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ أَمْوالًا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ «88»
و موسى گفت: پروردگارا! تو به فرعون و بزرگان قومش در زندگى دنيا زينت و اموال بسيار داده‌اى، پروردگارا تا (به وسيله‌ى آنها،) مردم را از راه تو گمراه سازند. پروردگارا! اموالشان را نابود كن و دلهايشان را سخت، زيرا كه آنان تا عذاب دردناك را نبينند، ايمان نخواهند آورد.
جلد 3 - صفحه 614
نکته ها
قطع شيرهاى نفت، بستن راههاى تجارتى ونظامى و آتش‌زدن انبار مهمات دشمن، از مصاديقِ «رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ» مى‌باشد.
پیام ها
1- كلمه‌ى «رَبَّنا» در دعا نقش مهمى دارد. «رَبَّنا» (سه بار در آيه تكرار شده)
2- هر كس هر چه دارد، از خداست. «آتَيْتَ فِرْعَوْنَ»
3- مال ودارايى، نشانه‌ى محبوبيّت نزد خدا نيست. آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً ...
4- كفر، مانع كاميابى نيست. آتَيْتَ فِرْعَوْنَ ... زِينَةً وَ أَمْوالًا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا
5- جلوه‌هاى مادّى مستكبرين، تنها در چند روزه‌ى دنياست. «فِي الْحَياةِ الدُّنْيا»
6- طاغوت‌ها هم خود گمراهند، هم ديگران را به گمراهى مى‌كشند. «لِيُضِلُّوا»
7- نفرين انبيا، نه بر اساس كينه‌ى شخصى، بلكه به خاطر حفظ مكتب و امّت است. «لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ»
8- سرمايه ومال نزد افراد ناصالح، سبب انحراف واغفال، وفقر نيز زمينه‌ى كفر مى‌شود. أَمْوالًا ... لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ
9- در دعاها، دعاى سياسى و نفرين بر دشمنان را فراموش نكنيم. رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ ...
10- آنجا كه استدلال و معجزه كارساز نباشد، نوبت نفرين است. رَبَّنَا اطْمِسْ ...
11- سنگدلان تا اجبار وقهر الهى را نبينند، حقّ را باور نمى‌كنند. «فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ قالَ مُوسى رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ أَمْوالاً فِي الْحَياةِ الدُّنْيا رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ (88)
«1» برهان ج 2 ص 193.
ج5، ص 383
پس در اين آيه شريفه منزلت هارون را به موسى بيان فرمايد:
وَ قالَ مُوسى: و عرض كرد موسى در مقام مناجات. رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ: پروردگارا بدرستى كه عطا فرمودى تو فرعون و اشراف قوم او را به جهت انعام بر ايشان. زِينَةً: زينتهائى كه مزين شدند به آن از حلى و حلل و لباس فاخر، يا زينت جسدى از جمال و صحت بدن و طول قامت و حسن صورت. وَ أَمْوالًا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا: و اموالى كه عظمت و بزرگى كنند به آن در زندگانى دنيا، لكن به عوض شكران، كفر ورزيده سركشى نمودند.
رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ: پروردگارا عاقبت كار فرعونيان بجائى رسيد كه گمراه شدند از راه حق تو و سر انجام اقبال نعم به آنان اعراض از منعم حاصل آمد، مانند آيه شريفه «فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً» «1» وجه دوم- «لئلّا يضلّوا» يعنى بار خدايا تو اين همه نعم عطا فرمودى تا ناسپاسى و حق ناشناسى نكنند، پروردگارا ناسپاسى نموده كفر و گمراهى را اختيار كردند؛ و امثله آن بسيار است مانند قوله تعالى: «يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا» «2»: يعنى (لئلّا تضلّوا) و معلوم است كه خداى تعالى بيان آيات براى نفى ضلالت فرمايد نه براى ضلال مانند: «وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ»* «3» يعنى لئلّا تميد بكم) و قوله «شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ» «4» يعنى ما شاهد هستيم براى اينكه نگوئيد روز قيامت، و «لا» حذف شده به جهت دلالت عقل بر آن و جايز نيست كه لام غرض باشد، زيرا به ادله واضحه مسلم آمده كه خداوند سبحان بعث
«1» قصص آيه 8.
«2» نساء آيه 176.
«3» سوره نحل آيه 15.
«4» اعراف آيه 172.
ج5، ص 384
رسول نفرمايد تا امر به ضلالت نمايد. و ايضا اراده ضلال از بندگان ننموده، و همچنين اعطاء نعم و مال نفرموده براى گمراهى، بلكه كفار و فساق كه مى‌توانند ثروت و زينت سبحانى را سرمايه ايمان و طاعت و خير و سعادت قرار دهند، به سوء اختيار، بدون جبر و اضطرار، آن نعم را صرف كفر و معصيت و شر و ضلالت نمايند.
رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ: بار پروردگارا محو فرما اثر انتفاع را از اموال ايشان و تغيير ده كه منتفع نشوند به آن. تمام مفسرين معتقدند كه كليه اموال فرعونيان سنگ گرديد. وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ: بار پروردگارا سخت و برجا و ثابت بدار قلوب آنان را بر مقام و ماندن در شهر تا هر زمان به آن اموال نظر نموده غم بر غم ايشان افزوده، آتش حسرت در كانون آنها مشتعل گردد. (بنابراين «رَبَّنَا اطْمِسْ» به ضم ميم باشد چنانچه قرائت شده) يا هلاك كن و بميران ايشان را بعد از سلب اموالشان. نزد بعضى مراد خذلان آنها است.
فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ: پس 1- ايمان نياورند تا اينكه ببينند.
عذاب دردناك را. 2- يا ايمان نياورند ايمان الجائى و اجبارى تا ببينند عذاب اليم را با وجود بر اين بالاختيار ايمان نياورند اصلا. 3- «لا» به معنى «لن» هرگز ايمان نياورند حتى ببينند عذاب را مانند قول نوح عليه السّلام «رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرِينَ دَيَّاراً ...» «1» 4- ابو مسلم محمد بن الاصفهانى گفته اعطاء زينت و مال به فرعونيان بر سبيل عقوبت و استدراج بوده، چون عناد و سركشى را به غايت رسانيده به حدى كه مستوجب خذلان گرديدند، پس موسى عليه السّلام دعا نمود خدايا مرا معلوم است كه اعطاء اين نعم بر وجه كرامت نباشد، بلكه بر سبيل عقوبت است كه در دنيا مفتون و در قيامت مخذول شوند؛ اكنون اين مالها را مطموس و از اينان بستان و قلوبشان را سخت كن تا بر اين حال حسرت و مكروه بميرند؛ زيرا علم ازلى تو سبقت دارد به اينكه اينها ايمان نيارند مگر در قيامت كه عذاب ببينند و ملجأ شوند، و آن ايمان، فايده‌اى نخواهد
«1» سوره نوح آيه 26.
ج5، ص 385
داشت.
نكته- قوله تعالى «فَلا يُؤْمِنُوا» در اعرابش دو وجه است: نصب و جزم، اما نصب بنابر دو وجه: اول- جواب صيغه امر به سبب «فا». دوم- عطف بر (ليضلّوا اى ليضلّوا فلا يؤمنوا) اين قول مبرد و بنابر قوله «رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ» جمله معترضه است. اما جزم بنابر وجه دعا باشد بر ايشان تقدير آنكه «فلا آمنوا».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ (87) وَ قالَ مُوسى رَبَّنا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ أَمْوالاً فِي الْحَياةِ الدُّنْيا رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَ اشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ (88) قالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما فَاسْتَقِيما وَ لا تَتَّبِعانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ (89)
ترجمه
و وحى نموديم بسوى موسى و برادرش كه بگيريد از براى كسانتان در مصر خانه‌ها و بگردانيد خانه‌هاى خودتان را قبله و بر پا داريد نماز را و مژده ده گروندگان را
و گفت موسى پروردگار ما همانا تو دادى فرعون و كسانش را پيرايه و مالها در زندگانى دنيا پروردگار ما تا گمراه گردانند از راه تو پروردگار ما نابود فرما مالهاشان را و سخت كن دلهاشان را پس ايمان نياورند تا به بينند عذاب دردناك را
گفت بتحقيق اجابت شد دعاى شما پس ثابت باشيد و پيروى نكنيد راه آنانرا كه نميدانند.
تفسير
خداوند به حضرت موسى و هرون وحى فرمود كه براى بنى اسرائيل در مصر خانه‌هائى مهيّا نمايند كه در آنها باز گشت كنند براى عبادت تا از شرّ كفّار محفوظ باشند و نمازشان را در آنخانه‌ها بخوانند چنانچه قمّى ره از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و آنكه بشارت دهد حضرت موسى آنها را بنصرت در دنيا و دخول بهشت در آخرت و در علل و عيّاشى روايت نموده كه روزى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم خطبه خواند و فرمود اى مردم خداوند عزّ و جلّ بموسى و هرون امر فرمود كه براى قومشان در مصر خانه‌هائى بنا كنند و در مساجدشان با جنابت شب را بروز نياورند و با زنهاشان نزديكى نكنند مگر هرون و اولادش و اى مردم على عليه السّلام نسبت بمن مانند هرون است نسبت بموسى عليه السّلام پس حلال نيست براى احدى كه در مسجد من نزديكى كند با زنان مگر براى على عليه السّلام و ذريّه‌اش پس كسيكه از اين حكم بدش آيد برود آنجا و با دست اشاره بشام فرمود كه شايد مراد آن باشد كه برود از اتباع معاويه شود و در عيون نيز قريب باين مضمون روايت شده است و مراد از قرار دادن بيوت را قبله بنظر حقير آنستكه پس از فراغت از كار، خانه‌هاى خودشان را مورد اقبال و محلّ توجّه قرار دهند و از مجالست
جلد 3 صفحه 40
و مؤانست با كفار اجتناب نمايند و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه خانه‌ها مقابل يكديگر ساخته شود كه همه در يك جا جمع باشند و با هم كمك كنند در اينحال حضرت موسى غضبناك شد از قدرت و شوكت فرعونيان و غمگين گشت از ضعف و انكسار بنى اسرائيل و نفرين فرمود باين بيان كه خداوندا بفرعون و اتباعش مايه جمال و جلال و فخر و مباهات و انواع ثروت و مكنت را عطا فرمودى در دنيا و نتيجه‌اش آن شد كه از ياد تو غافل شدند و مشغول به گمراه نمودن بندگان تو گشتند قمّى ره فرموده مراد از گمراه نمودن مردم آنستكه مال ميدادند براى آنكه مردم عبادت كنند فرعون را و از عبادت خدا چشم بپوشند و لام در ليضلّوا براى بيان عاقبت است مانند آنكه ميگويند بزائيد براى مردن و بسازيد براى خراب شدن و ممكن نيست براى بيان غرض باشد چون اضلال نميشود مقصود خداوند باشد و بعضى گفته‌اند اين كلام را حضرت موسى در مقام تعجّب عرضه داشت يعنى آيا بآنها مال دادى كه مردم را گمراه كنند و در هر حال از خداوند مسئلت نمود كه اموال آنها را فاسد و ضايع و نيست و نابود فرمايد و دلهاى آنها را قسى و سخت و مسدود از راه حقّ نمايد كه ايمان نياورند تا بميرند و معذّب بعذاب ابدى گردند چون ميدانست كه ايمان نميآورند و ميخواست از آنها و عملشان تبرّى جويد و در پيشگاه الهى شهادت باستحقاقشان براى محروميّت از رحمت دهد و خداوند آنها را بحال خودشان واگذار نمايد گفته‌اند بعد از نفرين آنحضرت تمام اموال و نقود آنها مبدّل بسنگ شد چون طمس اموال تغيير آنست به چيزيكه بى فائده باشد و موسى عليه السّلام دعا ميكرد و هرون آمين ميگفت و خداوند فرمود دعاى شما دو نفر مستجاب شد پس در دعوت و اتمام حجّت خودتان مستقيم و ثابت باشيد و تعجيل در عقوبت آنها ننمائيد و متابعت از نادانان و طريقه آنان نكنيد كه تعجيل در نيل بمقصود دارند و اطمينان بمواعيد الهيّه ندارند و در كافى و عيّاشى از امام صادق و در خصال از امام باقر عليهما السلام نقل نموده كه ما بين اعلام خداوند به اجابت دعاى آندو و هلاك فرعون و اتباعش چهل سال فاصله شد كه خدا بآنها مهلت داده بود.
جلد 3 صفحه 41
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ قالَ مُوسي رَبَّنا إِنَّكَ آتَيت‌َ فِرعَون‌َ وَ مَلَأَهُ زِينَةً وَ أَموالاً فِي الحَياةِ الدُّنيا رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَن سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطمِس عَلي أَموالِهِم وَ اشدُد عَلي قُلُوبِهِم فَلا يُؤمِنُوا حَتّي يَرَوُا العَذاب‌َ الأَلِيم‌َ (88)
و عرض كرد موسي در پيشگاه احديت پروردگار ما محققا تو عطا فرموده‌اي بفرعون و اتباع او زينت و مالهايي در زندگاني دنيا پروردگارا اينکه سبب شده که اينها بنده‌گان تو را گمراه كنند از راه حق تو پروردگارا از بين ببر اموال آنها را و تغيير ده و سخت كن دلهاي آنها را پس اينها ايمان نخواهند آورد تا آنكه عذاب دردناك را مشاهده كنند.
وَ قالَ مُوسي انبياء و رسل تا مادامي که قوم را قابل هدايت ميدانند در مقام هدايت برميآيند ولي موقعي که مأيوس شدند و يقين پيدا كردند بايد در حق آنها نفرين كنند که دعاء شرّ است مثل حضرت نوح، هود، صالح بلكه هر مؤمن بايد چنين باشد.
رَبَّنا إِنَّكَ آتَيت‌َ فِرعَون‌َ وَ مَلَأَهُ هيچ چيز باحدي نميرسد از نعم مگر باراده حق و لو كفار گمان كنند که بكوشش خود است مثل قارون و قارون صفتها که گفت إِنَّما أُوتِيتُه‌ُ عَلي عِلم‌ٍ عِندِي قصص آيه 77.
زِينَةً وَ أَموالًا بعضي گفتند زينت حلي و حلل است که خود را بآنها زينت ميكنند لكن اموال شامل اينها ميشود بعلاوه زينة مفرد است و اموال جمع و مقتضاي عطف مغايرت است، و بعضي گفتند حسن و جمال و صحت بدن و طول قامت و حسن صورت، اينکه قول علاوه بر اينكه صحت ندارد خلاف ظاهر بلكه خلاف واقع است که خداوند قبطيان را خوش‌صورت خلق كند و بني اسرائيل را بد صورت بلكه مسلما در هر دو طائفه هر دو قسم بوده، و آنچه بنظر ميرسد و اللّه العالم مراد قوت و قدرت و رياست و عنوان و تسلط بر بني اسرائيل است و اموال
جلد 10 - صفحه 448
از جواهرات و ذهب و فضة و املاك و ساير زخارف دنيويه است.
فِي الحَياةِ الدُّنيا در اينکه چهار روزه زندگاني دنيوي رَبَّنا لِيُضِلُّوا عَن سَبِيلِكَ لام عاقبت است نه لام غرض يعني براي اينکه جهت بآنها نعمت ندادي بلكه عاقبت كار آنها به اينجا كشيد که اينکه نعمت‌ها وسيله شد که اينها مردم را گمراه كنند و از صراط مستقيم تو منع كنند که ميفرمايد وَ أَن‌َّ هذا صِراطِي مُستَقِيماً فَاتَّبِعُوه‌ُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُل‌َ فَتَفَرَّق‌َ بِكُم عَن سَبِيلِه‌ِ انعام آيه 154.
رَبَّنَا اطمِس عَلي أَموالِهِم طمس از بين بردن و محو كردن است چنانچه ميفرمايد فَإِذَا النُّجُوم‌ُ طُمِسَت مرسلات آيه 8، و نيز ميفرمايد وَ لَو نَشاءُ لَطَمَسنا عَلي أَعيُنِهِم يس آيه 65، و غير اينها که بمعني محو است و گفتند اموال آنها سنگ شد ما مي‌گوييم فاسد شد.
وَ اشدُد عَلي قُلُوبِهِم شدّ در قرآن بمعاني زيادي استعمال شده در اينکه مورد شدّ قلب بستن دل است که عبارت از قساوت و طبع و ختم است و در مورد سليمان [ع] وَ شَدَدنا مُلكَه‌ُ ص آيه 29 ثبات و بقاء است و در باب ايتام حَتّي يَبلُغ‌َ أَشُدَّه‌ُ انعام آيه 153، بلوغ و رشد است يعني دلهاي آنها مثل سنگ يا سخت‌تر از سنگ که ميفرمايد در حق منافقين ثُم‌َّ قَسَت قُلُوبُكُم مِن بَعدِ ذلِك‌َ فَهِي‌َ كَالحِجارَةِ أَو أَشَدُّ قَسوَةً بقره آيه 69.
فَلا يُؤمِنُوا حَتّي يَرَوُا العَذاب‌َ الأَلِيم‌َ يا مراد عذاب نازله بر آنها مثل غرق يا عذاب حال احتضار يا عذاب قيامت و تمام اينها عذاب اليم است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 88)- سپس به یکی از علل طغیان فرعون و فرعونیان اشاره کرده، چنین می‌گوید: «موسی گفت: پروردگارا! تو فرعون و اطرافیانش را زینت و اموال در زندگی دنیا بخشیده‌ای» (وَ قالَ مُوسی رَبَّنا إِنَّکَ آتَیْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَأَهُ زِینَةً وَ أَمْوالًا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا).
ج2، ص311
«پروردگارا! سر انجام این ثروت و تجملات و عاقبت کارشان این شده که آنها بندگانت را از راه تو منحرف و گمراه می‌سازند» (رَبَّنا لِیُضِلُّوا عَنْ سَبِیلِکَ).
سپس موسی (ع) از پیشگاه خدا تقاضا می‌کند و می‌گوید: «پروردگارا! اموال آنها را محو و بی‌اثر ساز» تا نتوانند از آن بهره گیرند (رَبَّنَا اطْمِسْ عَلی أَمْوالِهِمْ).
بعد اضافه کرد: پروردگارا! «علاوه بر این، قدرت تفکر و اندیشه را نیز از آنان بگیر» (وَ اشْدُدْ عَلی قُلُوبِهِمْ).
چه این که با از دست دادن این دو سرمایه، آماده زوال و نیستی خواهند شد و راه ما به سوی انقلاب و وارد کردن ضربه نهایی بر آنان باز می‌گردد.
خداوندا! اگر من از تو در باره فرعونیان چنین می‌خواهم نه به خاطر روح انتقامجویی و کینه توزی است، بلکه به خاطر این است که آنها دیگر هیچ گونه آمادگی برای ایمان ندارند «و تا عذاب الیم تو فرا نرسد ایمان نمی‌آورند» (فَلا یُؤْمِنُوا حَتَّی یَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِیمَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
