آیه 16 سوره نجم
| <<15 | آیه 16 سوره نجم | 17>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
چون سدره را می‌پوشاند (از نور عظمت حق) آنچه که احدی از آن آگه نیست.
آن گاه که سدره را احاطه کرده بود آنچه [از فرشتگان، نور و زیبایی] احاطه کرده بود.
آنگاه كه درخت سدر را آنچه پوشيده بود، پوشيده بود.
وقتى كه سدره را چيزى در خود مى‌پوشيد،
در آن هنگام که چیزی [= نور خیره‌کننده‌ای] سدرة المنتهی را پوشانده بود،
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«یَغْشی»: می‌پوشاند. فرا می‌گیرد. احاطه می‌کند. «مَا»: چیزهائی که. مراد آفریده‌هائی است که تنها خدا بدانها آشنا است. برخی هم گفته‌اند: منظور انوار تجلی الهی، و زیبائیهای غیرقابل توصیف است. «مَا یَغْشی»: مراد تعظیم و تفخیم و تکثیر شی‌ء یا اشیائی است که سدره را در آن وقت در بر گرفته بود.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى «16»
آنگاه كه سدرة المنتهى را پوشاند آن (نورى) كه مى‌پوشاند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى «16»
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ: آن هنگام كه پوشيده و فرا گرفته بود سدره، ما يَغْشى:
آنچه فرا گرفته بود. اين اشاره است به تعظم و تكثير غاشى، بر وجهى كه هيچ وصفى و نعتى به كنه آن نمى‌توان رسيد و احصاى آن نتوان نمود. مراد، بدايع عجيبه و غرايب بديعه‌اند كه دلالت تمام دارند بر كمال قدرت و علم سبحانى؛ يا جمع كثير ملائكه اطراف آن درخت مشغول تسبيح بودند و آن حضرت با وجود مشاهده اين همه عجائبات و غرائبات ملكوت به جهت حسن ادب و علوّ همت بزرگوارى خود، پرتو التفات بر هيچ زرّه از ذرات آن، و ديده دل از مشاهده آثار عظمت الهى نگشود، چنانچه فرمايد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى «11» أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى «12» وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى «13» عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى «14» عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى «15»
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى «16» ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى «17» لَقَدْ رَأى مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى «18» أَ فَرَأَيْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّى «19» وَ مَناةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرى «20»
ترجمه
خطا نكرد دل آنچه را كه ديد
آيا مجادله ميكنيد با او در آنچه ديده
و بتحقيق ديد او را در يك فرود آمدن ديگر
نزديك درخت سدرة المنتهى
نزديك آن بهشت اقامتگاه است
هنگاميكه ميپوشاند سدره را آنچه ميپوشاند
منحرف بجانبى نشد چشم و تجاوز از حدّ ننمود
بتحقيق ديد از نشانه‌هاى بزرگتر پروردگارش
آيا پس ديديد لات و عزّى را
و منات بت سوّمين ديگر را.
تفسير
قمّى ره در ذيل حديثى كه در آن قاب قوسين را امام عليه السّلام بما بين زه كمان و چوب آن تقدير فرموده نقل نموده كه پرسيدند از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم ما أوحى در آيه سابقه چيست و خدا چه وحى فرمود حضرت جواب داد وحى شد بمن كه على سيّد مؤمنين و امام متّقين و قائد غرّ محجّلين و اوّل خليفه خاتم النبيّين است پس مردم گفتگو كردند كه آيا اين از جانب خدا بوده يا از جانب پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پس خدا به پيغمبر خود فرمود بگو بآنها ما كذب الفؤاد ما رأى پس ردّ فرمود آنها را و فرمود أ فتمارونه على ما يرى و از چند روايت معتبر در اين مقام استفاده ميشود كه رؤيت حق بقلب بوده و رؤيت ببصر اختصاص بنور و آيات عظمت داشته و بنابراين مفاد آيات شريفه آنستكه خلاف واقع مشاهده ننمود قلب آنچه را مشاهده كرد آيا مراء و جدال ميكنيد شما با او در آنچه ميبيند و ميشنود و ميداند از شخص امير- المؤمنين و كلام خدا بدون واسطه و عظمت پروردگار چون بر حسب روايات عديده على عليه السّلام در تمام مقامات عاليه با پيغمبر بوده و حضرت او را در كنار خود مشاهده مينموده است و بتحقيق ديد پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نور حق را يكمرتبه ديگر در
جلد 5 صفحه 87
وقت نزول از عرش و رسيدن بدرخت سدرة المنتهى كه جبرئيل آنجا متوقّف شده بود چون نتوانسته بود بالاتر رود و پيغمبر با رفرف بهشتى بالا رفته بود و در مراجعت او را ملاقات فرمود و با او داخل در بهشت شد و مقام خود و امير المؤمنين عليه السّلام را در آن مشاهده نمود پس در بين آنكه جبرئيل با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم صحبت مينمود نورى از انوار الهى ساطع گشت و حضرت از روزنه‌اى مانند ته سوزن ديد مانند آنچه را در مرتبه اولى ديده بود و در آيات سابقه ذكر شد چنانچه در برهان از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و آنكه خداوند در اينحال به پيغمبر خود خطاب فرمود كه اى محمد سبقت گرفته است رحمت من بر غضبم براى تو و ذريّه‌ات و قسم ياد فرمود بعزّت و جلال خود كه اگر تمام خلق يك چشم بهم زدن كوتاهى كنند در اداء حق تو و ذريّه طاهره‌ات همه را داخل در جهنّم خواهم نمود و اينكه نزلة موصوف بأخرى شده اگر چه بمعناى مرّه است ولى چون متضمّن معناى دنوّ است شايد براى آن باشد كه اينمرتبه محبوب بحبيب نزديك شده و مشاهده حاصل گشته در نزديك شدن ديگرى و سدرة المنتهى درختى است در آسمان هفتم و بهشت كه جايگاه اهل تقوى است در كنار آنست و اينكه منتهى ناميده شده براى آنستكه اعمال بندگان بتوسط ملائكه حافظين تا آنجا بالا ميرود و آنجا بكرام الكاتبين سپرده ميشود و شاخه‌هاى آن تا زير عرش و اطراف آن رفته است و چون نور خداوند تجلّى نمود براى پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم پوشاند نور سدره را و احاطه نمود بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم و لرزه بر اندام مباركش افتاد ولى چشم را از آن برنداشت و بهم نزد و واداشت بر آن و تند نمود نظر دوربين را و خدا تأييد فرمود او را بقوّت بصر و بصيرت پس ديد از آيات عظمت الهى بزرگترين آنها را و قطر سدره يكصد سال راه از سالهاى دنيا است و يك برگ آن تمام اهل دنيا را ميپوشاند و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه ديدم بر هر برگى از برگهاى آن ملكى ايستاده و خدا را تسبيح مينمايد و در كافى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه خدا بزرگتر از من آيتى ندارد آنچه بيان شد مستفاد از اخبار معتبره اين باب و منطبق با ظاهر آيات است بنظر حقير ولى مفسّرين در تمام مراحل اختلافات سابقه را ادامه
جلد 5 صفحه 88
داده‌اند در رؤيت اختلاف نموده‌اند كه ببصر بوده يا بصيرت و در مرئى اختلاف شده كه نور حق بود يا جبرئيل بصورت اصليّه و در اطراف سدرة المنتهى و جنّة المأوى اختلاف زيادتر شده و در آنكه چه چيز سدره را پوشانده از حدّ گذشته و حقير فائده مهمّى در ذكر آنها نمى‌بينم بلى مسلّم است كه مرئى ذات حق ببصر نبوده و در روايات استدلال شده بر اينمعنى بقول خداوند ما كذب الفؤاد ما رأى در صدر اين آيات و قول خداوند ذيلا لقد رأى من آيات ربه الكبرى و ظاهرا تجلّى اوّل براى ارائه حقايق ما فوق آسمانهاى هفتگانه بوده از قبيل عرش و كرسى و لوح و قلم و امثال آنها كه فوق اينعالم است و تجلّى دوّم براى ارائه حقايق اينعالم و هر دو در يك سفر بوده يكى در وقت عروج از آسمانها بعرش و ديگر در وقت نزول بآسمان هفتم ولى در بعضى از روايات تصريح شده كه معراج دو مرتبه بوده و در هر دو سفر امير المؤمنين عليه السّلام با پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم بوده است و اللّه اعلم بحقائق الامور در هر حال خداوند خطاب بمشركين مكّه فرموده كه پيغمبر من ديد آيات عظمت مرا آيا شما ديديد لات و عزّى و منات بت سوّمى خودتان را كه مؤخّر از آندو و بيرون از حرم قرار گرفته چنانچه قمّى و غيره نقل فرموده‌اند و بنابراين اخرى وصف مستقلى است براى منات والا مؤكّد معناى ثالثه است و ظاهرا اينها مجسّمه‌هائى بودند كه بعنوان تصوير ملائكه ساخته بودند و عبادت ميكردند آنها را براى تقرّب بخدا چون ملائكه را دختران خدا ميدانستند خدا ميفرمايد آيا شما صورت اصلى اين بتها را ديديد كه براى آنها مجسمه ساخته‌ايد و اسم‌گذارى نموده‌ايد و بقيّه توضيحات اين قسمت در آيات آتيه بيايد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري «13» عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي «14» عِندَها جَنَّةُ المَأوي «15» إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي «16»
و هر آينه ديد او را دفعه ديگر نزد سدرة المنتهي که نزد سدرة المنتهي بود جنة المأوي.
وَ لَقَد رَآهُ نَزلَةً أُخري مفسرين فاعل رَآهُ را پيغمبر گفتند: و مرجع ضمير را جبرائيل که پيغمبر (ص) دو مرتبه جبرائيل را بصورة اصلي مشاهده كرده يكي در قاب قوسين او ادني و يكي در سدرة المنتهي، و ما مي‌گوييم فاعل رَآهُ خداوند متعال است و مرجع ضمير پيغمبر اكرم است، يعني حضرت رسول منظور نظر الهي واقع شد در سدرة المنتهي که آيات كبراي الهي را مشاهده كند در واقع حكمت معراج پيغمبر (ص) دو چيز بود يكي اينكه اسراري باو سپرده شد که هيچ نبي مرسلي
جلد 16 - صفحه 327
و ملك مقربي حتي جبرائيل و حمله عرش و ساير ملائكه مقرّبين اطلّاعي و خبري نداشته باشند که در دعاء ندبه ميخواني
(و علمته علم ما کان و ما يکون الي انقضاء خلقك)
که بعض آنها را مأمور بود براي امّت بيان كند، و بعضي را بسپار بأوصياء خود و ممكن است بعض آن بايد مستور باشد و اينکه در موردي بود که دَنا فَتَدَلّي فَكان‌َ قاب‌َ قَوسَين‌ِ أَو أَدني که شرحش بيان شد، و حكمت ديگر اينكه آيات كبراي الهي را بحس مشاهده كند چنانچه در حق ابراهيم ميفرمايد: وَ كَذلِك‌َ نُرِي إِبراهِيم‌َ مَلَكُوت‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌ِ انعام آيه 75 اگر بابراهيم ملكوت السماوات و الارض را ارائه داد به پيغمبر اكرم فوق سماوات و ارض را نشان داد.
عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي باشد که فوق آسمان هفتم است که.
عِندَها جَنَّةُ المَأوي است که بهشت فوق آسمانها است، زيرا يوم القيامة نه آسماني است نه زميني که ميفرمايد يَوم‌َ نَطوِي السَّماءَ كَطَي‌ِّ السِّجِل‌ِّ لِلكُتُب‌ِ انبياء آيه 104 و ميفرمايد: وَ إِذَا السَّماءُ كُشِطَت تكوير آيه 11 يعني از جا كنده ميشود إِذَا السَّماءُ انفَطَرَت انفطار آيه 1 إِذَا السَّماءُ انشَقَّت انشقاق آيه 1 و غير اينها و مسلما بهشت بجاي خود هست پس فوق سماوات است و تفسير سدرة المنتهي بر ما معلوم نيست فقط از كلمه المنتهي استفاده ميشود که منتهاي عوالم جسماني بوده که ميفرمايد: إِذ يَغشَي السِّدرَةَ ما يَغشي زماني که پوشانيد سدرة را آنچه پوشانيد که احدي جز ذات مقدّس پروردگار از او خبري نداشت شايد اشاره باشد بفوق عالم ناسوت و عالم ملكوت مثل عالم عقول عالم جبروت عالم لاهوت و حضرت رسالت مشاهده كرد آيات قدرت الهي را تا حدّ امكان.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 16)- «در آن هنگام که چیزی [نور خیره کننده‌ای] سدرة المنتهی را پوشانده بود» (إِذْ یَغْشَی السِّدْرَةَ ما یَغْشی).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
