آیه 120 سوره آل عمران
| <<119 | آیه 120 سوره آل عمران | 121>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
اگر شما (مسلمین) را خوشحالی پیش آید از آن غمگین شوند، و اگر به شما حادثه ناگواری رسد خوشحال شوند. اما اگر شما صبر پیشه کنید و پرهیزکار باشید مکرر و عداوت آنان آسیبی به شما نرساند، که همانا خدا بر آنچه می‌کنید محیط و آگاه است.
اگر به شما خیر و خوشی [و پیروزی و غنیمت] رسد، آنان را بدحال [و دلتنگ] می کند، و اگر بدی و ناخوشی [و حادثه تلخی] رسد به سبب آن خوشحال می شوند؛ و اگر شکیبایی ورزید و پرهیزکاری کنید، نیرنگشان هیچ زیانی به شما نمی رساند؛ مسلماً خدا به آنچه انجام می دهند، احاطه دارد.
اگر به شما خوشى رسد آنان را بدحال مى‌كند؛ و اگر به شما گزندى رسد بدان شاد مى‌شوند؛ و اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد، نيرنگشان هيچ زيانى به شما نمى‌رساند؛ يقيناً خداوند به آنچه مى‌كنند احاطه دارد.
اگر خيرى به شما رسد اندوهگين شوند و اگر به مصيبتى گرفتار آييد شادمان گردند. اگر شكيبايى ورزيد و پرهيزگارى كنيد از مكرشان به شما زيانى نرسد، كه خدا بر هر كارى كه مى‌كنند احاطه دارد.
اگر نیکی به شما برسد، آنها را ناراحت می‌کند؛ و اگر حادثه ناگواری برای شما رخ دهد، خوشحال می‌شوند. (امّا) اگر (در برابرشان) استقامت و پرهیزگاری پیشه کنید، نقشه‌های (خائنانه) آنان، به شما زیانی نمی‌رساند؛ خداوند به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«إِن تَمْسَسْکُمْ»: اگر به شما برسد. «لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً»: اصلاً مکر ایشان به شما زیانی نمی‌رساند. (شَیْئاً) مفعول مطلق است. انگار که چنین فرموده است: لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ ضُرًّا (نگا: آل‌عمران / و نساء / ).
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«120» إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ
اگر خوبى به شما رسد، آنان را غمگين سازد و اگر بدى به شما رسد، آنها بدان شادمان مى‌شوند و اگر (در برابرشان) صبر كنيد و پرهيزكار باشيد، حيله‌ى بدخواهانه‌ى آنان هيچگونه آسيبى به شما نرساند. همانا خداوند به آنچه انجام مى‌دهند احاطه دارد.
نکته ها
اين آيه راه شناختِ دوست و دشمن را بيان مى‌كند كه آن، توجّه به روحيات و عكس‌العمل ديگران در مواقع كاميابى و يا ناكامى مسلمانان است. در سياست خارجى نيز توجّه به محكوم كردن‌ها، تأييد و تكذيب‌ها، و انواع كمك‌ها و تبليغات، لازم است.
در آيات قبل، به مسلمانان سفارش كرد كه دشمنان را نه ياور همراه خود بگيرند و نه دوست خود. اين آيه مى‌فرمايد: اين برخورد ممكن است تاوان سختى داشته باشد و آنان عليه شما توطئه كنند، بنابراين شما بايد اهل صبر و تقوا باشيد، تا حيله‌هاى آنان ضربه‌اى به شما نزند.
پیام ها
1- حسادتِ دشمنان به قدرى است كه اگر اندك خيرى به شما برسد، ناراحت مى‌شوند. «إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ»
2- راه نفوذ دشمن در مسلمانان، يا ترس و طمع خودمان است و يا بى‌پروايى و بى‌تقوايى ما كه صبر و تقوا، راه چاره آن است. «إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ»
3- در مقابله با حسودانى كه از رشد ما ناراحتند، صبر و تقوا چاره‌ساز و كليد
جلد 1 - صفحه 594
پيروزى است. «إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ»
4- خداوند با افشاى روحيّات دشمن، به مسلمانان هم روحيّه مى‌دهد و هم بيدار باش. «إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ ... لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ (120)
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 226
بعد از آن بيان تناهى عداوت ايشان را فرمايد:
إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ: اگر برسد شما را نصرتى و غنيمتى مانند جنگ بدر، تَسُؤْهُمْ: بد آيد ايشان را و دلتنگ شوند. وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ: و اگر برسد شما را غمى و المى چنانكه در احد واقع شد، يَفْرَحُوا بِها: خوشدل و شادمان شوند به آن. و اين علامت كمال عداوت است كه به مصيبت كسى شادمان و به شادى كسى غمناك گردند. وَ إِنْ تَصْبِرُوا: و اگر صبر كنيد اى مؤمنان بر جفاى يهود، يا كيد منافقان، يا آزار منافقان، يا بر جميع تكاليف دينيه، وَ تَتَّقُوا: و بپرهيزيد از مخالطه و مجالست دشمنان خدا، لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً: ضرر نرساند شما را مكر و حيله آنها هيچ چيز را، و فضل الهى و حفظ و نصرت او است كه وعده فرموده صابران و متقيان را. إِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ: بتحقيق خداى تعالى به آنچه بجا مى‌آوريد از صبر و تقوا، به علم ازلى، احاطه كننده است.
تنبيه: آيه شريفه اشعار است به آنكه كفار و معاندان نسبت به مسلمانان، حالشان چنين است كه در مصيبت مسلمانان، شادمان و به شادى و خوشى آنان غمناك شوند. و اگر مسلمانان صبر نمايند در ناملايمات و مشقات و بپرهيزند از مخالفت فرمان الهى، هر آينه كيد و مكر و حيله معاندين به ايشان ضرر نرساند و فرج را خداوند متعال ظاهر سازد، چنانچه در كتاب كافى از حضرت صادق عليه السّلام مروى است:
اوحى اللّه تعالى الى داود ما اعتصم بي عبد من عبادى دون احد من خلقى عرفت ذلك من نيّته، ثمّ تكيده السّموات و الارض و من فيهنّ الّا جعلت له المخرج من بينهنّ. «1» وحى فرمود خداى تعالى به حضرت داود عليه السّلام: تمسك ننمايد به من بنده‌اى از بندگان من بدون توجه به فردى از خلق من، و به حقيقت دانم، پس در مقام كيد او برآيند آسمان و زمين و هر كه در آنها است، مگر آنكه قرار
«1» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، صفحه 63، حديث اوّل.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 227
دهم براى او راه خلاصى از ميان آنها.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ (120)
ترجمه
اگر بر خورد بشما خوبى بد مى‌آيدشان و اگر برسد بشما بدى شاد ميشوند بآن و اگر صبر كنيد و بپرهيزيد ضرر نميرساند بشما مگر ايشان چيزى همانا خداوند بآنچه ميكنند احاطه دارد.
جلد 1 صفحه 486
تفسير
عالى تاكيد فرموده بيان عداوت كفار را باثبات صفاتى كه ضد تام صداقت است و مى‌فرمايد اگر اتفاقا برخورد كند بشما نعمتى يا خداوند فتح و ظفر و قوت و ايتلاف نصيب شما فرمايد بدشان ميآيد و حسد ميبرند و غمگين مى- شوند و اگر برسد بشما فقر و محنت و مرض و مغلوبيت و امثال اين بليات خوشحال ميشوند بواسطه گرفتارى شما و تصور نكنيد كه اينها با ايندرجه از عداوت اگر شما مخالطه و آميزش خودتان را با آنها ترك كنيد بتوانند بمكر و حيله به شما صدمه و ضررى برسانند زيرا كه خداوند صابرين و متقين را دوست دارد و با آنها كمك ميكند پس خوب است صبر كنيد بر عداوت و ترك معاشرت با آنها و بپرهيزيد از مخالفت امر الهى باجتناب از آنها تا خداوند بوعده خود كه بصابرين و متقين داده كه آنها را حفظ فرمايد عمل نموده شما را از كيد آنها مأمون دارد چون خداوند احاطه دارد بتمام اعمال آنها تا بخواهند بشما صدمه برسانند يا پيغمبر را مطلع مى‌فرمايد كه شما مانع شويد يا خودش بوسائل ديگرى دفع كيد آنها را خواهد فرمود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِن تَمسَسكُم حَسَنَةٌ تَسُؤهُم وَ إِن تُصِبكُم سَيِّئَةٌ يَفرَحُوا بِها وَ إِن تَصبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُم كَيدُهُم شَيئاً إِنَّ اللّه‌َ بِما يَعمَلُون‌َ مُحِيطٌ (120)
اگر خوبي بشما برسد و مساس كند اينکه كفار را بد آيد و اگر سيّئه‌اي بشما اصابة كند خوشحال ميشوند ولي اگر شما از اينکه خوشحالي و بد حالي آنها از ميدان در نرويد و در شدائد صبر كنيد و بر طبق دستورات الهي ثابت باشيد
جلد 4 - صفحه 330
و مخالفت نكنيد و تقوي داشته باشيد هيچگونه ضرري از آنها و مكر و كيد آنها بشما وارد نخواهد شد خداوند بآنچه عمل ميكنند از كيد و مكر و دشمني احاطه دارد و دفع شرّ آنها را از شما ميفرمايد.
إِن تَمسَسكُم حَسَنَةٌ مس‌ّ حسنة مراد نصرت و فتح و فيروزي مسلمين و تسلّط آنها بر مشركين در بدر و حنين و ساير غزوات است.
تسؤهم البته ساير كفار بخصوص يهود بسيار غمنده خواهند شد.
وَ إِن تُصِبكُم سَيِّئَةٌ اگر چشم زخمي و شكستي بر شما وارد شود مثل غزوه احد و موته يفرحوا بها خورسند خواهند شد.
وَ إِن تَصبِرُوا و اگر در اينکه شكستها ثابت قدم باشيد و فرار نكنيد و در جهاد كوتاهي نكنيد وَ تَتَّقُوا و تقوي را پيشه خود قرار دهيد و اطاعت اوامر الهي كنيد و پيرامون معاصي نگرديد لا يَضُرُّكُم هيچ ضرري بشما متوجه نخواهد شد چنانچه گذشت در آيه 110 لَن يَضُرُّوكُم إِلّا أَذي‌ً الايه بيان آن كَيدُهُم شَيئاً كيد آنها دو نحوه است يكي با مسلمين چنانچه در آيات قبل بيان فرمود از اظهار ايمان و القاء دوستي و همراهي صوري و امثال اينها.
و ديگر تماس گرفتن با محاربين از كفار و تشجيع آنها و وعده مساعدت با آنها در حرب با مسلمين چنانچه در سوره مباركه حشر آيه 14 ميفرمايد أَ لَم تَرَ إِلَي الَّذِين‌َ نافَقُوا يَقُولُون‌َ لِإِخوانِهِم‌ُ الَّذِين‌َ كَفَرُوا مِن أَهل‌ِ الكِتاب‌ِ لَئِن أُخرِجتُم لَنَخرُجَن‌َّ مَعَكُم وَ لا نُطِيع‌ُ فِيكُم أَحَداً أَبَداً وَ إِن قُوتِلتُم لَنَنصُرَنَّكُم وَ اللّه‌ُ يَشهَدُ إِنَّهُم لَكاذِبُون‌َ، لَئِن أُخرِجُوا لا يَخرُجُون‌َ مَعَهُم وَ لَئِن قُوتِلُوا لا يَنصُرُونَهُم وَ لَئِن نَصَرُوهُم لَيُوَلُّن‌َّ الأَدبارَ ثُم‌َّ لا يُنصَرُون‌َ.
إِنَّ اللّه‌َ بِما يَعمَلُون‌َ مُحِيطٌ تعبير باحاطه اشاره باينست که كارها و مكرهاي آنها و كليه اعمال آنها در تحت قدرت و مشيت الهيست و بدون اراده خداوند ممكن
جلد 4 - صفحه 331
نيست عملي از آنها انجام بگيرد و اينکه هم يك دليل بارزيست بر نفي جبر و تفويض و ثبوت اختيار در افعال عباد زيرا اگر جبر بود يعملون مناسب نبود و حال آنكه عمل فعل آنها است از روي اختيار، و اگر تفويض بود تحت احاطه حق نبود فثبت الامر بين الامرين.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 120)- در این آیه یکی از نشانه‌های کینه و عداوت آنها بازگو شده است که «اگر فتح و پیروزی و پیشامد خوبی برای شما رخ دهد، آنها ناراحت می‌شوند، و چنانچه حادثه ناگواری برای شما رخ دهد خوشحال می‌شوند» (إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُوا بِها).
«اما اگر در برابر کینه‌توزیهای آنها استقامت کنید، و پرهیزکار و خویشتن دار باشید، آنان نمی‌توانند به وسیله نقشه‌های خائنانه خود به شما لطمه‌ای وارد کنند، زیرا خداوند به آنچه می‌کنید کاملا احاطه دارد» (وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
