غطفان

این صفحه مدخلی از فرهنگ قرآن است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

«قبیله غطفان»، از قبايل عرب عدنانی و اهل نجد بودند، كه با پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله دشمنی سرسختی داشتند و با آن حضرت بارها از در جنگ درآمدند. چنانکه برخی از غزوات پيامبر اكرم با این قبیله بوده است، از جمله: غزوه ذى أمَر، غزوه ذات الرقاع، غزوه ذى قرد و غزوه قرقرة الکدر.

اين قبيله پس از رحلت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نیز مرتدّ شدند و به حالت کفر پیشین خود بازگشتند.

برخى مفسران، مقصود از «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَنْ يَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ...» در آيه ۱۱ سوره مائده را قبيله غطفان دانسته اند كه قصد ترور پيامبر صلى الله عليه و آله را داشتند و خداوند اين توطئه را ناكام گذاشت.

همچنین برخی مفسران، شأن نزول آيات ۹ و ۱۰ سوره احزاب را كه بيانگر هجوم احزاب كفرپيشه به مدينه است، قريش، يهود و غطفان دانسته اند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا * إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ...».

و نیز مقصود از «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَيْراً ما سَبَقُونا إِلَيْهِ وَ إِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هذا إِفْكٌ قَدِيمٌ» (سوره احقاف، آيه ۱۱) را قبايلى از عرب، از جمله غطفان دانسته اند كه معتقد بودند، اگر در اسلام خيرى بود، ما هر آينه آن را مى پذيرفتيم!

منابع

• فرهنگ قرآن، اکبر هاشمی رفسنجانی، جلد ۲۱، صفحه ۴۲۰.