اصول الدین (مقدس اردبیلی) (کتاب)
 | |
| نویسنده | مقدس اردبيلی |
| موضوع | اصول دین |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | محسن صادقی |
|
| |
«اصول الدین» تألیف مقدس اردبیلی (م، ۹۹۳ ق)، کتابی در اثبات اصول دین از دیدگاه شیعه به زبان فارسی است. مباحثی از قبیل اثبات واجب الوجود، ضرورت نبوت، اثبات امامت و اثبات معاد، از مطالب مهم این کتاب مىباشد.
محتویات
مؤلف
احمد بن محمد اردبیلی نجفی معروف به «مقدس اردبیلی» (م، ۹۳۳ ق)، از علما و فقهای برجسته شیعه در قرن دهم هجری و از شاگردان ملا عبدالله یزدی است. وی با دربار صفویه ارتباط داشت و از این وسیله در گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان بهره برد.
علمای بزرگی چون حسن بن زین الدین عاملی (صاحب «معالم») و سید محمد عاملی (صاحب «مدارک») و ملا عبدالله شوشتری از شاگردان او میباشند.
محقق اردبیلی صاحب آثار ارزشمندی مانند: مجمع الفائدة و البرهان فى شرح ارشاد الأذهان، زبدة البیان فی آیات احکام القرآن، حدیقة الشیعه و اصول الدین بوده است.
مرحوم مقدس اردبیلی در سال ۹۹۳ هـ.ق در نجف اشرف به رحمت ایزدی پیوست و در حرم امام علی (علیه السلام) مدفون گردید.
معرفی کتاب
کتاب «اصول الدین»، از کتابهای معروف مقدس اردبیلی به زبان فارسی است. در فهرست مرکزی دانشگاه تهران، در وصف آن آمده است: «رساله در کلام به روش شیعی در چهار باب و بیشتر در امامت است و از تفسیر کشاف و تفسیر طبری و کتابهای اخبار و اصول چهارگانه شیعی و از ابن ابی الحدید و سعد تفتازانی و قوشچی و شاه اسماعیل یاد میکند…».
شرححالنگاران و فهرستنگاران برای مقدس اردبیلی کتابهایی با عنوانهای «اثبات واجب»، «اصول الدین» و «اثبات امامت» یاد کردهاند که به نظر محقق کتاب، اینها همه نامهای یک کتاب و آنهم همان «اصول الدین» است. البته خود محقق اردبیلی نامی برای این کتاب انتخاب نکرده است، اما در دیگر تألیفاتش، با عناوین «اثبات واجب»، «اثبات امامت»، «رساله فارسیه» و «بعض الرسائل» از آن یاد کرده و گاهی از آن مطالبی نقل کرده است.
علت اینکه از این کتاب به «اثبات امامت» هم تعبیر شده - چنانکه خود اردبیلی هم در «حديقة الشيعة» به آن تعبیر کرده - شاید این باشد که بیشتر مطالب این کتاب را بحث امامت آن تشکیل میدهد و نیز علت اشتهار این کتاب به «اثبات واجب»، ممکن است این باشد که باب اول آن، در اثبات واجب تعالی است و این نوع اسمگذاری رایج است.
محتوای کتاب
کتاب حاضر با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در چهار باب تنظیم شده است. در مقدمه نویسنده، اشاره کوتاهی به اهمیت دانستن اصول دین شده است. مؤلف در این اثر به اثبات اصول مذهب شیعه -درباره خداوند و صفات او، نبوت، امامت و معاد- پرداخته است. وى در هر فصل با دلایل عقلى، اصول دین را اثبات مى کند. سپس آیات و احادیثى را در تأیید آن ارائه مى نماید.
- باب اول، در بیان اثبات واجبالوجود است. از جمله مباحث مطرحشده در این باب، میتوان به معانی «من عرف نفسه فقد عرف ربه»؛ و صفات ثبوتی خداوند مانند مختار، عالم، حیّ، مرید، مدرک، سرمدی، متکلم، صادق؛ و صفات سلبی مانند اینکه شریک ندارد، مرکب نیست، جسم و جوهر و عرض نیست، محل حوادث نیست، دیدنی نیست و... .
- باب دوم، در بیان نبوت است.
- باب سوم، که بیشترین حجم مطالب را به خود اختصاص داده، در بیان امامت میباشد. از جمله مباحث این باب عبارتند از: دلیل عقلی و نقلی از قرآن بر امامت امیرالمؤمنین(ع)؛ اخبار دال بر امامت امیرالمؤمنین(ع)؛ اعمال سه خلیفه نخست؛ دلایل شیعه بر افضلیت امیر مؤمنان(ع) از نظر اهل سنت؛ امامت نزد شیعه؛ روایات اهل سنت درباره دوازده امام(ع)؛ اعتقاد به امامت حضرت صاحب(عج).
- آخرین باب درباره معاد بوده و در آن، از حقیقت ما جاء به النبی، معاد، سؤال قبر و حشر و نشر سخن به میان آمده است.
منابع
- نرم افزار نور الولایة، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
