المهدی حقیقة لا خرافة (کتاب)
کتاب «المهدىّ حقیقةٌ لا خُرافة» اثر محمد بن احمد بن اسماعیل از علماى معاصر اهل سنت است، که ضمن نقل احادیث در شأن حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) و صفات ایشان، به نقد و بررسى دیدگاه‌هاى فرق مختلف اسلامى درباره مهدى موعود و پاسخ به شبهاتى درباره مهدویت می‌پردازد.
 | |
| نویسنده | محمد بن اسماعیل |
| موضوع | مهدویت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
معرفی کتاب
محمد بن احمد ابن اسماعیل که از علماى اهل سنت است، با استناد به منابع روایى عامه، به شبهاتى درباره مهدویت، صفات حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) و علائم ظهور او پاسخ مى‌گوید.
وی در مقدمه، بعد از اشاره به افراط و تفریط برخى در مسئله مهدویت، به انتقاد از گروهى پرداخته است که با عنوان «آزاد اندیشی»، دست به اصلاحات دینى زده و از این طریق، بسیارى از حقایق اسلامى که نصوص صریح متواتر در رابطه با آن موجود است را انکار مى‌کنند. وى در ابتداى مباحث، به تذکر چند نکته پرداخته است؛ از جمله این که توحید یکى از مسائل اعتقادى بوده که هیچ‌گاه در میان علماى گذشته، مورد تنازع نبوده و اختلافات مطرح شده، پیرامون فروع دین مى‌باشد... و عدم اعتقاد به احادیثى که اسنادش به رسول خدا(ص) مسلم بوده، انکار توحید است و مهدویت از جمله این احادیث مى‌باشد.
مؤلف معقتد است، در این قضیه برخى کاملا منکر احادیث مهدویت شده و برخى حتى احادیث ضعیف را نیز قبول کرده‌اند؛ ولى در این زمنیه، احادیث مسلم و قابل اسنادى وجود دارد که مى‌شود بر آن اتفاق کرد.
وى با برشمردن نام صحابه و اصحاب حدیث که روایات درباره مهدى موعود را نقل نموده یا در این باره کتاب نوشته‌اند، به ذکر برخى از این احادیث پرداخته است. مؤلف همچنین با ذکر اسامى برخى از مدعیان مهدویت، پندار آنان را رد کرده و در ادامه، حال جهان پس از ظهور را بررسى مى‌نماید.
محتوای کتاب
مطالب کتاب «المهدی حقیقة لا خرافة» در سه باب و هر باب در چندین فصل به شرح زیر، ارائه گردیده است:
الف. باب اول، در سه بخش، به بررسى احادیث مهدویت پرداخته است:
- بعضى از احادیثى که در شأن حضرت مهدى(عج) وارد شده است؛ شامل بیست و دو حدیث که به سه بخش زیر تقسیم شده‌اند:
- - احادیثى که در آن‌ها به لقب مهدى(عج) تصریح شده است.
- - احادیثى که به برخى صفات و احوال مهدى(عج) اشاره مى‌کنند.
- - روایاتى که احتمال دارد در شأن مهدى(عج) باشند.
- اهتمام علماى اهل سنت به احادیث مهدویت(عج) که شامل معرفى اسامى اشخاص زیر است:
- - سى و یک نفر از صحابى که احادیث حضرت مهدى(عج) را روایت کرده‌اند؛ از جمله: امام على(ع)، عثمان، عبدالرحمن بن عوف و...
- - سى و هشت نفر از دانشمندانى که آن احادیث را در کتاب‌هایشان نقل کرده‌اند؛ از قبیل: ابوداود در «سنن»، ترمذى در «سنن»، ابن ماجه در «سنن» و...
- - شصت و سه نفر از علما که آن احادیث را صحیح یا حسن دانسته‌اند؛ شامل: ابوجعفر عقیلى در «الضعفاء»، ابن‌حبان بستى صاحب «الصحیح» و...
- - سى و یک نفر از دانشمندان که مستقلاً کتابى درباره حضرت مهدى(ع) نوشته‌اند؛ از جمله: ابوبکر بن ابى‌خیثمه، نعیم بن حماد بخارى، ابوداود سجستانى و...
- تصریح علما به اثبات حقیقت مهدى موعود(عج) که شامل متن کامل نوشته‌هایى است که علما در کتب خویش آورده‌اند؛ از جمله: حسن بن البربهارى در «شرح السنه»، قاضى عیاض در «الشفا» و...
ب. باب دوم، در دو بخش، به طرح و پاسخ برخى شبهاتى که در حوزه مهدویت وارد شده است اختصاص دارد:
- شبهات علمى ساختگى؛ که نویسنده شبهات زیر را مطرح و بدان‌ها پاسخ داده است:
- - سواى قرآن حجتى نیست و آیه‌اى در آن به مهدى(عج) اشاره نکرده است.
- - این روایات، صلاحیت آنکه اعتقادات خود را بر پایه آن‌ها استوار کنیم، ندارند.
- - احادیث مهدویت در هیچ یک از صحیح مسلم و صحیح بخارى نیامده، که دلیل ضعف آن‌هاست.
- - مهدى همان عیسى بن مریم(ع) است.
- نویسنده در پاسخ معتقد است، احادیث مربوط به حضرت مهدى(عج) خبر واحد نبوده، بلکه از تواتر معنوى برخوردار است و بسیارى از علما؛ از جمله ابن القیم، الآبرى، السفارینى، ابوالمسعود ادریس، ابن حجر، القرطبى، السخاوى و سیوطى به این امر اشاره دارند.
- وى بر این باور است که اگر هم قبول کنیم این روایات متواتر نبوده و خبر واحداند، مذهب جمهور علماى سلف و اکثر محدثین و فقهاى مذاهب چهارگانه، معتقدند که اگر راوى خبر واحد عادل باشد، روایت او مفید علم و یقین است.
- شبهات عقلى مردود؛ که نویسنده با استفاده از کلمات و مستندات مورد قبول اهل سنت، به هر یک از این شبهات، پاسخ مناسب داده است. این پنج شبهه عبارتند از:
- - تصدیق به خروج مهدى(عج) قضیه نظرى صرف بوده و عملى بر آن مترتب نخواهد بود.
- - چگونه ممکن است که مهدى(عج) در مدت هفت سال زمین را مملو از عدل و داد خواهد کرد، با این که رسول خدا(ص) طى سیزده سال رسالت خویش، موفق به این کار نشد؟
- - روایات مهدى(عج) صحیح است؛ ولى مراد، هدایت و صلاح است، نه شخص خاصى.
- - اعتقاد به خروج مهدى(عج)، خرافه‌اى شیعى است که به اهل سنت نیز راه پیدا کرده است.
- - اعتقاد به مهدى(عج) عقیده‌اى است که موجب ضرر و فتنه در جامعه است؛ در حالى که انکار آن موجب امان و سلامت خواهد شد.
ج. باب سوم، در سه فصل زیر، ارائه شده است:
- - ذکر مختصرى از مشخصات و اقدامات اشخاصى که ادعاى مهدویت کرده و یا این ادعا درباره آن‌ها شده است؛ از جمله: عیسى بن مریم(ع)، محمد بن حنفیه، مهدى عباسى، احمد البریلوى، عبیدالله بن میمون قداح، محمد بن عبدالله کردى و...
- - تذکر چند نکته؛ از جمله این که سوء فهم عده‌اى از عوام، مجوز انکار یا تأویل یک واقعیت نبوده و انتظار و امید حصول شرایط ظهور، باعث اخلال به انجام تکالیف شرعیه نخواهد شد.
- - بعد از انتقاد از کسانى که به دنبال یافتن ارتباطى خاص بین احادیث وارده پیرامون اوضاع و احوال آخرالزمان و اوضاع کنونى جهان بوده و از این طریق مقاصد خویش را دنبال مى‌کنند، به دو پرسش زیر پاسخ داده شده است: ۱. حال امت اسلامى قبل از ظهور مهدى(عج) چگونه خواهد بود؟ ۲. آیا قبل از ظهور، خلافت اسلامى دوباره احیا خواهد شد یا نه؟ در پاسخ، به دو مسلک اشاره شده است که اولى معتقد است قبل از ظهور امام، اسلام در غربت به سر خواهد برد و دومى بر این باور است که اسلام به عزت زمان نبوت بازخواهد گشت.
منابع
- "امام مهدى علیه‌السلام در آینه قلم؛ کارنامه منابع پیرامون امام مهدى و مهدویت"، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع.
- سایت خبرى مؤسسه تحقیقاتى حضرت ولى‌عصر(عج).
- نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
