فرهنگ سخنان امام زمان (عج) (کتاب)
کتاب «فرهنگ سخنان امام زمان (عجل الله فرجه)» اثر فارسى محمد دشتى، گردآورى روایاتى از امام زمان (علیه السلام) در موضوعات گوناگونى از قبیل فضیلت امامان معصوم و ضرورت اطاعت از ایشان است. آنچه موجب اهمیت این اثر شده، آن است که روایات پس از استخراج، ترجمه و دسته‌بندى شده و با نظم الفبایى ارائه گردیده است.
ساختار کتاب
دو مقدمه از مؤلف و ناشر آغازگر مطالب کتاب مى‌باشد. در اثر حاضر، سعى شده است مجموعه‌ى سخنان وارده از ناحیه حضرت مهدى (ع)، ذیل موضوع‌هاى مختلف فقهى، اخلاقى، اجتماعى، عقیدتى و سیاسى به ترتیب حروف الفبا ارائه گشته است.
سخنان امام زمان(ع) چه در قالب توقیع و چه به صورت شفاهى، خطاب به علما یا نائبان یا هر کسى که به نحوى به تشرف آن حضرت نایل آمده، در کتاب جمع‌آورى و اصل روایت به همراه ترجمه فارسى آن نقل شده که دربردارنده ۱۷۱ روایت در این زمینه است.
براى بهتر روشن شدن اهداف آموزشى معصومین(ع) و جلوگیرى از سرگردانى مراجعه‌کنندگان در پیداکردن معانى واقعى روایات، دو کار انجام شده است: ۱- انتخاب سوژه‌ها، ۲- زمینه‌سازى براى درک روایت؛ بدین صورت که قبل از آوردن یک حدیث، در چند خط، علت صدور، مکان و زمان روایت و هدف امام(ع) به روشنى بیان شده تا مطالعه کننده به آسانى اهداف سیاسى و عقیدتى آن بزرگوار را بشناسد. در این رابطه از روش شهید مطهرى در کتاب «داستان راستان» رهنمود گرفته شده است.
در تعیین جایگاه اصلى احادیث، سعى شده است تا علت لطف و محبت یا خشم و غضب در آغاز یا پایان روایات آورده شود.
مؤلف در کنار هر روایتى، سعى کرده است تا نتیجه‌هاى لازم و ضرورى را به دست آورده و اهداف آموزشى خود را مشخص نماید.
براى روایات مطرح شده در کتاب، اسناد و مدارک متعددى از منابع دست اول اسلامى ارائه گردیده و نام راویان احادیث به‌طور کامل ذکر شده است.
با توجه به اینکه هدف اصلى در این مجموعه، نقل سخنان صاحب الزمان(عج) است، مؤلف سه محور اصلى که در طول تاریخ در مورد ایشان مورد توجه بوده، مدنظر قرار داده و به همین دلیل گاهى در ضمن مقدمه احادیث یا در ترجمه و توضیح متن حدیث و یا در پاورقى‌ها، از بیان اشارات لازم در مورد این سه محور کوتاهى نکرده است. این سه محور عبارتند از:
۱- بشارت به اصل ظهور مصلح کل به طور عموم.
۲- در ضمن این بشارت، شخص ظهورکننده نیز مشخص شده که از چه نسلى است.
۳- سؤال از جریان رجعت امامان معصوم(ع) و زندگى آنان در زمان ظهور و حتى پس از شهادت حضرت ولی عصر(عج).
در ترجمه روایات، سعى بر این شده تا اهداف اصلى معصومین(ع) در قالب عبارات فارسى گنجانده شود و مقید بودن به عبارات عربى، مشکلى را در فهم مباحث پدید نیاورد.
گزارش محتوا
مقدمه مؤلف، ضمن اشاره به درست بودن این مطلب که همه چیز را باید از قرآن خواست و در آن جستجو کرد، و تذکر اینکه بدون رهنمودهاى عترت پیامبر(ص) در قالب هزاران حدیث که در تأویل و تفسیر آیات مطرح شده، هرگز نمى‌توان حقایق قرآنى را شناخت و به ارزش‌هاى واقعى آن راه یافت؛ مجموعه «نهج الحیاة» -که کتاب حاضر جزئى از این مجموعه است- توضیح داده و ویژگى‌هاى آن را بیان کرده است.
هدف مؤلف معرفى الگوهاى اصیل و ارزش‌هاى ناب اسلامى براى شناسایى بایدها و نبایدها از دیدگاه معصومین(ع) است؛ لذا زحمت ارزیابى و مشکلات تشخیص صحت یا بطلان روایات را بر خود هموار ساخته و از این‌رو با ملاک‌ها و مبانى اصولى و فقهى شیعه و اصول مسلم اعتقادى، به نقد و ارزیابى روایات پرداخته است. در این راستا سعى کرده است تا روایات مطرح شده‌ى مخالف قرآن، سنت رسول خدا(ص)، عقل مستفاد از قرآن و حدیث، اجماع علماى شیعه، اصول مسلم اعتقادى و صفات و ویژگى‌هاى معصومین(ع) نباشد.
برخى از روایات مطرح شده عبارتند از:
حرف الف: که موضوعاتى از قبیل ائمه، ارتش امام زمان(ع)، احسان و نیکوکارى، امتحان و انتظار در آن مطرح شده است.
مطالب مربوط به ائمه، در دو مبحث دنبال شده است:
۱- فضیلت امامان معصوم(ع): جایگاه امامان معصوم(ع) در آفرینش، هیچ استقلالى از خود ندارد، بلکه هرچه هست از ذات پروردگار است. این جایگاه بزرگى است که گروهى از بندگان خدا، واسطه حاجات دیگر بندگان باشند و این ویژگى مخصوص امامان معصوم(ع) است که واسطه فیض پروردگارند و هیچ اقدامى را بدون اذن خداوند انجام نمى‌دهند.
۲- ضرورت اطاعت از آنان: انتخاب امام معصوم و دستیابى به پیشواى عدل، کار آسانى نیست و اساساً این‌گونه انتخاب‌ها لغزش‌گاه‌هاى فراوانى دارد. براى عبور از این لغزش‌گاه‌ها فقط یک راه ممکن است و آن هم راه ولایت و الگوگیرى از گفتار امام معصوم(ع) است.
در بخش ج: بعد از بیان روایتى که به افشاى چهره جعفر کذاب و رد ادعاهاى باطل او در خصوص ارث بردن از حضرت امام حسن عسکری(ع) توسط حضرت مهدى(ع) پرداخته، روش امام زمان(ع) در جنگ تشریح شده است.
چون تعداد روایات نقل شده از امام زمان(عج) محدود بوده و از طرفى هم سعى مؤلف بر این است که هر آنچه از زبان مبارک امام زمان(ع) صادر شده، هرقدر که کوتاه باشد، را ثبت کند، لذا در بعضى موارد، سخن آن حضرت فقط یک کلمه است؛ اما چون بار فرهنگى حدیث زیاد بوده، با توجه به قبل و بعد حدیث و مطالب آنها، آن حدیث آورده شده است.
در برخى موارد هم، روایت نقل شده، جنبه فقه و بیان مسئله شرعى دارد که مؤلف آنها را یادآور شده و تذکر داده است تا در این موارد هر کسى به رساله عملیه مرجع تقلید خود مراجعه نماید.
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- «امام مهدى(عج) در آینه قلم، کارنامه منابع پیرامون امام مهدى(علیه‌السلام) و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى ۱۳۸۸، مرجع، ج۱، ص۳۲۰.
منبع
ویکی نور
