ابوالقاسم حجتی
«آیت الله شیخ ابوالقاسم حجتي» (1310-1387 ق)، عالم ربانی و مجاهد شیعه در قرن 14 قمری و از شاگردان شيخ عبدالحسين فقيهي رشتي بود. وی ساليان متمادي عمر شريف خود را در تبليغ دين، اقامه نماز جماعت و تدريس معارف اسلامی سپري نمود.
| نام کامل | ابوالقاسم حجتی |
| زادروز | 1272 شمسی |
| زادگاه | لشت نشاء - گیلان |
| وفات | 1344 شمسی |
| مدفن | قم، قبرستان شیخان |
|
| |
| اساتید |
ميرزا آقا اصطهباناتي، آیت الله فتاح نجفي، آیت الله عبدالحسين فقيهي رشتي و آیت الله شعبان گيلاني |
|
| |
| آثار |
يك دوره تفسير سوره يوسف و شرح حال امامان معصوم علیهم‌السلام |
محتویات
ولادت و خاندان
ابوالقاسم حجتي در حدود سال 1310 ق (1272 ش)، در خانواده‌اي مشهور به فضيلت و تقوا در لشت نشاء گيلان ديده به جهان گشود. پدر بزرگوارش شيخ حسين حجتي، اصالتاً اصفهاني بود كه براي تبليغ و ترويج معارف ديني در لشت نشاء رحل اقامت افكند. شيخ حسين، از وعاظ متقي و از عالمان پرهيزگار و زاهد منطقه به شمار می‌‌رفت. اهالي آن سامان همگي از علاقمندان و مريدان او به شمار می‌‌آمدند.
حجةالاسلام حسن حجتی واعظ (۱۳۰۶-۱۳۳۸ ش) از فرزندان آیت الله ابوالقاسم حجتی، واعظ جوان گیلانی و از روحانیون مبارز پیش از انقلاب است.
تحصیل و استادان
شيخ ابوالقاسم حجتي دوران كودكي را در لشت نشاء سپري نمود و براي فراگيري قرآن و ادبيات فارسي راهي مكتب‌خانه محل گرديد. وي، بعد از سپري كردن دوران كودكي و نوجواني به سبب علاقه وافر و تشويق‌هاي والدين محترم خود، راهي حوزه علميه رشت گرديد و دروس مقدمات، ادبيات و سطوح متوسط فقه و اصول را نزد استادان بزرگ فراگرفت. معظم‌له در همين دوران در حوزه علميه رشت با چهره‌هايي همانند آيات بزرگوار: سيد حسن بحرالعلوم، سيد مرتضي مرتضوي لنگرودي، سيد رضي رودباري و ميرزا علي‌اكبر طلوعي (صاحب ديوان طلوعي)، آشنا گرديد كه بعد همگي آنان در شمار استوانه‌هاي علمی قرار گرفتند.
دوران تحصيلي آیت الله حجتي در رشت، مصادف با انقلاب مشروطه بود. علما و بزرگان رشت نيز نقش فعالانه و عالمانه‌اي داشتند. مرحوم حجتي در اين ايام جزء طلاب انقلابي و پرشور بود و در مجالس گوناگون مردم را با سخنراني‌هاي خويش تشويق به تبديل حكومت استبداد به مشروطه می‌‌كرد.
آیت الله حجتي در ايام اقامت خود در رشت، تحصيلات مقدماتي خويش را تا اتمام «لمعه» در نزد این استادان آموخت: آیت الله آقا سيد عبدالوهاب ضيابري از علما و يكي از رهبران مشروطه در گيلان، آقا شيخ محمد صيقلاني و آقا شيخ محمد رزگر.
آیت الله حجتي بعد از اتمام لمعتين در رشت، راهي حوزه علميه نجف اشرف گرديد. او براي كسب معارف و طي مدارج و مراحل عالي علمی و معنوي، به مدت دوازده سال نزد استادان فرزانه آن ديار مقدس، حاضر شد و بهره‌ها برد. مكاسب را نزد آیت الله سید ابراهیم اصطهباناتی، درس رسائل (فرائد الاصول) را نزد آیت الله شيخ فتاح نجفي، كفايةالاصول را نزد آیت الله شيخ عبدالحسين فقيهي رشتي تلمذ نمود. آن گاه دروس خارج فقه و اصول را از محضر آيات بزرگوار كه ذيلاً نامشان می‌‌آيد، آموخت:
- آیت الله شيخ شعبان گيلاني (م 1348 ق)
- آیت الله ميرزا حسين نائيني (م 1355 ق)
- آیت الله سید ابوالحسن موسوي اصفهاني (م 1365 ق)
- آیت الله شيخ ضياءالدين عراقي (م 1359 ق)
- آیت الله سيد حسين اشكوري (م 1349 ق)؛
- علامه شيخ محمدجواد بلاغي (م 1352 ق): آیت الله حجتي دروس تفسير، علوم قرآني و حكمت را در نزد اين عالم فرزانه فراگرفت.
آیت الله شيخ ابوالقاسم حجتي به سبب داشتن پشتكار، جديت، تلاش مستمر و حافظه قدرتمند توانست از همه مراجع و اعلام ياد شده اجازه اجتهاد دريافت نمايد. آن بزرگوار خود نيز در ساليان اقامتش در نجف اشرف، سطوح مختلف حوزه را براي عده‌اي از فضلا تدريس می‌‌فرمود.
فعالیت‌های علمی و اجتماعی
آیت الله حجتي بعد از دوازده سال اقامت در حوزه نجف و بهره‌گيري از دانش فراوان فرزانگان علمی و معنوي آن سامان، به زادگاه خويش مراجعت نمود و مورد استقبال علما و مردم آن ديار قرار گرفت. وي به دعوت علماي رشت به اين شهر رفت و در طول بيست سال اقامت در رشت مقيد بود نماز جماعت را در سه وعده در مسجد كاسه‌فروشان، مسجد آقا سيد ابوالقاسم و مسجد ميدان اقامه نمايد. او علاوه بر تدريس در مدرسه كاسه‌فروشان، براي عده‌اي از طلاب در منزل نيز تدريس خصوصي داشت.
آیت الله حجتي به فضايل و كمالات والاي اخلاقي و انساني آراسته بود و همواره به تهذيب نفس و مراقبه حالات نفساني اشتغال داشت. او چون انساني متواضع و متخلق به آداب پسنديده و زهد و وارستگي بود و اعتنايي به زخارف دنيوي نداشت، لذا فوق‌العاده ميان مردم و علما محبوبيت يافت.
آیت الله حجتي چون مقيد بود كه بعد از نماز منبر برود، در مدت كوتاهي مواعظ و نصايح حكيمانه وي مورد علاقه اقشار مردم قرار گرفت. همين امر باعث شد كه مردم محله ميدان هم از وي بخواهند كه در مسجد آن محله نيز اقامه نماز جماعت نمايد. آیت الله حجتي بدان جهت اقامه نماز جماعت را در آن مسجد پذيرفت كه آن مسجد را تعمير كند و از حالت متروكه بودن بيرون آورد. اين اقدام معظم‌له باعث گرديد كه آن مسجد قديمی را به طرز آبرومندي مرمت كند؛ به طوري كه پررونق‌ترين و آبرومندترين مساجد شهر رشت درآمد.
آیت الله حجتي معتقد بود هر كسي كه به كسوت روحانيت درآمده، بايد به قدر توانايي خويش به اسلام و مسلمين و پيشبرد اهداف عالي مكتب جعفري كمك نمايد. او ديده بود كه برخي از روحانيان با وجود قدرت علمی و فقهي، فقط به اقامه نماز جماعت قناعت می‌‌ورزند و منبر رفتن و پند و اندرز دادن را دون شأن خود می‌‌دانند و از نشر معارف و ترويج دين عملاً امتناع می‌‌ورزند. ايشان اين شيوه برخي از روحانيان را نمی‌‌پسنديد؛ بلكه او اعتقاد داشت كه آن‌ها بايد مردم را با مواعظ و خواندن روايات و منبر رفتن ارشاد كنند و اصولاً فلسفه خواندن دروس علوم اسلامی اين است كه مردم را هدايت و ارشاد كنند تا همگي سعادتمند شوند.
وي در جواب كساني كه با لحن دوستانه و دلسوزانه به او اعتراض می‌‌كردند كه شما با وجود اين موقعيت علمي، صلاح نيست به منبر برويد؟ فرموده بود: در منبر رفتن، مطامع مادي در نظر نيست؛ بلكه اين كار وظيفه است و هر كس وظيفه خويش را شناخت، بايد بدان عمل نمايد. او منبر رفتن را عار و ننگ نمی‌‌دانست؛ بلكه عاشقانه و خالصانه به منبر می‌‌رفت و سخن می‌‌گفت و قلب‌هاي غفلت زده جامعه را متوجه خدا و برنامه‌هاي مترقي اسلام می‌‌كرد.
در زماني كه ايشان به رشت آمده بود، تقريباً روضه‌خواني در همه جا قدغن بود، اما ايشان مجالس روضه را در منازل همگاني كرد و هنوز هم اين سنت جاريه ايشان باقي است.
آیت الله حجتي در اواخر عمر تمايل داشت كه در يكي از حوزه‌هاي بزرگ نجف يا قم باشد و چون استادان بزرگوارشان در نجف همگي درگذشته بودند و از طرفي، آوازه و شهرت علمی حوزه علميه قم را شنيده بود، تمايل پيدا كرد كه به اين حوزه جوان برود. لذا در حدود سال 1330 ش. به قم رفت و در اين شهر رحل اقامت افكند و در درس آیت الله العظمی بروجردي حضور يافت و از محضر علمی اين استاد فرزانه استفاده كرد. خود نيز در تكيه آقا سيد حسن قمی براي عده‌اي از فضلا تدريس می‌‌كرد و ماهيانه به همان افراد نيز شهريه‌اي می‌‌پرداخت. وي همچنين در سه وعده در مسجد رضوي (واقع در چهارراه بازار، ابتداي خيابان باجك قم) اقامه جماعت می‌‌كرد و بعضي اوقات نيز به وعظ و خطابه و ارشاد مردم می‌‌پرداخت.
آثار و تأليفات
آیت الله حجتي تأليفات طبع شده ندارد؛ ولي نوشته‌هاي دسته‌بندي شده و آماده طبع دارد كه شامل يك دوره تفسير سوره يوسف و شرح حال امامان معصوم علیهم‌السلام می‌‌باشد. همچنین تقريرات فراواني نيز از دروس برخی اساتید خود به يادگار باقي گذاشته است.
وفات
مرحوم آیت الله حجتي پس از عمري تلاش در راه اسلام، سرانجام در صبح روز 25 محرم سال 1387 ق (1344 ش) مصادف با روز شهادت امام سجاد علیه‌السلام، بعد از اداي فريضه صبح و انجام تعقيبات، هنوز از سجاده برنخاسته بود كه دچار سكته قلبي گرديد و روحش به ملكوت اعلي پرواز كرد.
پيكر پاكش از مسجد رضوي (خيابان باجك قم) كه محل اقامه نماز جماعت ايشان بود، با حضور گسترده مردم و علما به سوي حرم حضرت معصومه سلام الله علیها تشييع گردید و در قبرستان شیخان به خاك سپرده شد.
منابع
- ستارگان حرم، محمدتقي ادهم‌نژاد لنگرودي، ج 17، ص 187-203.
آرشیو عکس و تصویر
مزار ابوالقاسم حجتی در قبرستان شیخان قم
