شهید صدوقی

شهید آیت الله محمد صدوقی (۱۳۶۱-۱۲۸۷ ش) از روحانیون مبارز و فعال در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی بود. ایشان در تیرماه ۱۳۶۱، به عنوان سومین شهید محراب، پس از اقامه نماز جمعه، به دست منافقان خائن به شهادت رسید.


نام کامل	محمد صدوقی
زادروز	۱۲۸۷ شمسی
زادگاه	یزد
وفات	۱۳۶۱ شمسی
مدفن	مسجد حظیره یزد

اساتید	شیخ عبدالکریم حائری، سید محمدتقی خوانساری، امام خمینی،...
شاگردان	محمدتقی جعفری، شهید مرتضی مطهری و شهید قدوسی

زندگی‌نامه

محمد صدوقی، در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی، در یزد به دنیا آمد و در اوان کودکی، پدر و مادر خویش را از دست داد. دوران تحصیل ایشان، در شهرهای یزد، اصفهان و البته بیشتر قم رقم خورده است.

اساتیدی که محمد صدوقی در قم به فراگیری علوم اسلامی از ایشان پرداخت عبارتند از: شیخ عبدالکریم حائری، سید صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمری و امام خمینی.

و از جمله شاگردانی که از محضر وی کسب فیض کرده اند می توان به این افراد اشاره کرد: علامه محمدتقی جعفری، شهید مرتضی مطهری و شهید قدوسی.

آن بزرگوار در سال ۱۳۳۰، به علت اصرار مردم یزد به زادگاه خود بازگشت و به ساماندهی وضعیت دینی و معیشتی مردم پرداخت.

در ۱۳۴۱ همگام با امام خمینی رحمه الله، نهضت را شروع کرده و با اطلاعیه‌های آتشین و مبارزات خود، عرصه را بر رژیم طاغوت سخت کرد. اسناد باقی مانده از ساواک استان یزد و نیز استان‌های مجاور، بیانگر نفوذ ایشان در شهرهای مختلف کشور بوده است.

آن شهید سعید پس از انقلاب، به عنوان نماینده ولی فقیه در یزد و نماینده مردم این استان در مجلس خبرگان برای تدوین قانون اساسی خدمت نمود.

ویژگی‌های شهید محراب

در اندیشه مسلمانان:

از ویژگی‌های شهید صدوقی، نگاه ایشان به تمام زوایای جهان به ویژه جهان اسلام بود. آن شهید بزرگوار با اطلاع دقیق از محیط و زمان، خود را به عنوان یک برادر دلسوز، برای همه مسلمانان جهان می‌دانست و در برابر وضعیت و تفکر مسلمان دیگر کشورها، حساس بود. ایشان در اطلاعیه‌ها و پیام‌هایی که به ملت‌های مسلمانان جهان می‌فرستاد، با تکیه بر نقش استکبار جهانی در ایجاد تفرقه میان مسلمانان، مؤمنان را از حس خودپرستی برحذر می‌داشت و محبوب‌ترین انسان‌ها را نزد خداوند، باتقواترین افراد معرفی می‌کرد.

عشق و علاقه به اهل بیت علیهم‌السلام:

روش زندگی و سخنانی که از شهید صدوقی به یادگار مانده، بیانگر ارادت خاص ایشان به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‌السلام است. شهید صدوقی از آغاز تشکیل خانواده، همواره مقید بود که یک روز در هفته، مجلس سوگواری و ذکر فضایل اهل بیت علیهم‌السلام را در منزل برگزار کند. او حتی در دوران اختناق رضاخان نیز از این روش پسندیده دست برنداشت و با برپایی این مجالس، مردم را در راه خوشه‌چینی از فضایل و برکات ذکر اهل بیت علیهم‌السلام یاری می‌رساند.

روح جوان‌پذیری:

شهید آیت الله صدوقی، نه تنها با احترام به بزرگان، مقام آنان را در اجتماع ارج می‌نهاد؛ بلکه در جذب جوانان و تربیت آنان نیز تلاش وافری از خود نشان می‌داد. زمانی که آن بزرگوار به یزد آمد، حدوداً ۴۵ ساله بود، ولی چنان با نسل جوان صمیمی ‌گردید که بیشتر شرکت‌کنندگان در نماز جماعت ایشان، جوانان بودند. شهید صدوقی می‌دانست که با ورود جوانان به مساجد، آن‌ها آداب و سنت‌های اسلامی‌ را فرامی‌گیرند و در محیط مسجد و مسجدیان، پایبندی بیشتری به اسلام از خود نشان خواهند داشت.

معلم شجاعت:

یکی از ویژگی‌های بارز شهید صدوقی، شجاعت منحصر به فرد ایشان در مبارزه با رژیم شاه و پس از انقلاب بود. مقام معظم رهبری در مورد شجاعت ایشان می‌فرمایند: «بنده از تبعید برمی‌گشتم. وقتی به یزد سفر کردم و وارد مسجد ایشان شدم، دیدم مثل این که این جا جزء محیط اختناق کشور ایران نیست. توی مسجد اعلامیه‌هایی زده بودند خیلی آزاد. همه می‌آمدند و می‌خواندند... (که) دارای مضامین فوق‌العاده تحریک آمیزی بود... یا طریقه ساختن «کوکتل مولوتف» یا «نارنجک دستی»... را زده بودند پشت شیشه مسجد... خود (شهید صدوقی) هر شب منبر می‌رفت و جمعیت انبوهی در مسجد جمع می‌شدند و با بیانات خودش ارشاد می‌کرد و به طور صریح علیه مقامات سخن می‌گفت. این روحیه شجاعانه آیت اللّه صدوقی، مردم یزد را هم شجاع کرده بود».

مدیری مدبّر:

شهید صدوقی، دانشوری اندیشمند و مدیری توانا بود که با حق‌مداری و مردم‌داری در مدیریتِ بحران‌ها، کارهای شگفتی از خود نشان می‌داد. وی با تأکید بر رعایت حدود الهی و پافشاری بر حفظ ارزش ها، مردم را جذب می‌کرد و در عین حال، با مُدارای خود اصول دینی و اخلاقی آنان را متزلزل نمی‌ساخت. شهید صدوقی با راهنمایی‌های خود، بحران‌های پیچیده جامعه را به گونه‌ای حل و فصل می‌کرد که اصول دینی خدشه‌دار نشود.

دیدگاه‌های شهید صدوقی

ولایت فقیه از نگاه شهید صدوقی:

شهید صدوقی در مورد نقش ولایت فقیه در اداره جامعه چنین می‌فرمایند: «امام خمینی با ایدئولوژی اسلام راستین و نیروی لایزال و خلاق ایمان، زنجیرهای اسارت را یکی پس از دیگری از دست و پای خلق مسلمان ایران برداشت. امام خمینی در رهبری خویش، به دنبال رهبری و ادامه رهبری ائمه معصومین علیهم‌السلام است».

روحانیت از دیدگاه شهید صدوقی:

شهید صدوقی، روحانیت را چنین توصیف می‌کرد: «روحانیت نه تنها از شهادت نمی‌هراسد، بلکه عاشق شهادت است و تاریخ سرخ تشیع، ثابت کرده است (که) ملت مسلمان، همیشه شخصیت‌های ارزنده خود را فدای هدف کرده است». ایشان همچنین با اشاره به مسأله ارتباط روحانیت با مردم فرمودند: «جدایی روحانیت از توده‌های میلیونی مردم، مساوی انهدام کامل انقلاب و تحقق خواسته‌های ابرقدرت‌های خارجی و مزدوران خودفروخته داخلی آن‌هاست».

سفارش به حضور در صحنه:

آیت الله شهید صدوقی، در یکی از توصیه‌های خود به ملت ایران، چنین می‌فرماید: «ملت ما بدانند آن عامل مهمی‌ که دشمن را ناامید و مأیوس می‌سازد، حضور مردم در صحنه است. پس اکنون یکی از وظایف دینی و الهی مردم، حضور آنان در صحنه‌های سیاسی کشور است».

شهید صدوقی در نگاه بزرگان

علامه طباطبایی:

مرحوم استاد علامه طباطبایی رحمه الله از دانشمندانی بود که بیشتر وقت خود را به تدریس و مطالعه اختصاص می‌داد تا دید و بازدید، ولی در مورد شهید محراب آیت الله صدوقی، استثنا قایل بود و با تواضع خاصی در مورد ایشان می‌فرمود: «صدوقی، شخص ظریفی است و زحمات زیادی (برای اسلام) کشیده است».

آیت الله بهاءالدینی:

همچنین عارف بزرگوار آیت الله بهاءالدینی درباره ایشان می‌گوید: «(او) عالم مجاهدی بود که در مکتب تشیع و اهل بیت عصمت و طهارت، از مفاخر روحانیت محسوب می‌شد».

امام خمینی:

در دوران انقلاب، اعلامیه وسیله‌ای بود که گروه‌های مبارز با آن خط‌دهی می‌شدند و جامعه در پرتو و اُفق آن حرکت می‌کرد. شهید محراب آیت الله صدوقی در نهضت مردم ایران بر ضد حکومت شاهنشاهی، افزون بر ایجاد پل ارتباطی میان مردم و امام خمینی رحمه الله در رسانیدن این اعلامیه‌ها به مردم، خود نیز با صدور اعلامیه و خط‌دهی مردم، می‌کوشید بار سنگین مبارزه را از دوش امام بکاهد و شاید به همین دلیل است که امام خمینی رحمه الله در مورد ایشان می‌فرمودند: «می‌توانم بگویم که (شهید صدوقی) محور این انقلاب بوده است».

مقام معظم رهبری:

آیت الله خامنه‌ای در مورد شهید صدوقی می‌فرمایند: «این عالم ربانی، که یکی از ارکان اسلام و بانیان انقلاب اسلامی ‌ایران بود، با مبارزات خود در دوران اختناق و مقاومتش در برابر دشمن و با ایثار و فداکاری اش پس از انقلاب و حضورش در همه صحنه‌های حساس و سازنده، سند افتخاری برای جامعه روحانیت و نمونه‌ای از یک عالم مبارز و مجاهد اسلام بود. وجود با برکت او، می‌توانست در عرصه پیکار حق علیه باطل کارساز و مشکل‌گشا و راهنما باشد و حیاتش، مشحون از جلوه‌های مبارک حیات طیبه اسلامی‌ بود. (او) از شهادت بیمی ‌نداشت و با حضور خود و عمل صالح خود، آمادگی‌اش را برای شهادت اعلام می‌کرد».

شهادت

از چندین هفته قبل از شهادت آیت اللّه صدوقی، جوانی در حدود ۲۵ ساله با لباس بسیجیان در مسجد ایشان پیدا شده بود که زاهدانه به مسجد رفت و آمد می کرد. این برخورد او باعث می شد کسی به او بدبین نشود. سرانجام روز دهم ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۲ قمری (۱۱ تیر ۱۳۶۱)، پس از خطبه ها و اقامه نماز جمعه، آن جوان -که بعدا مسلم شد از وابسته های منافقین است- از پشت سر به آیت اللّه صدوقی هجوم آورد و با انفجار بمب، آن بزرگوار را به شهادت رساند.

منابع

احسان شریعتی، آیت صدق و صفا (سالروز شهادت آیت الله صدوقی)، گلبرگ: تیر ۱۳۸۳، شماره ۵۲.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه.

آرشیو عکس و تصویر

شهید محمد صدوقی در جوانی
شهید محمد صدوقی
از راست: شهید محمد صدوقی، محمدتقی فلسفی و سید روح الله خاتمی
از راست: شهید محمد صدوقی، ناشناسان و سید علی حسینی خامنه ای
از راست نشسته پایین: ناشناس، شهید محمد صدوقی، سید روح الله خاتمی، ناشناس، شهید سید اسدالله مدنی، شهید سید عبدالحسین دستغیب - از راست نشسته بالا: ناشناسان، حسین علی منتظری، سید جلال الدین طاهری، علی اکبر فیض آلنی (علی مشکینی)
از راست: شهید محمد صدوقی، لطف الله صافی گلپایگانی و محمد کرمی
1. شهید سید محمد حسینی بهشنی، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی)، 4. حسین علی منتظری، 5. ناصر مکارم شیرازی، 6. جعفر سبحانی، 7. شهید محمد صدوقی، 8. سید محمدعلی انگجی، 9. مرتضی حائری یزدی و 10. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
1. حسین‌علی منتظری، 2. شهید محمد صدوقی، 3. سید محمدعلی انگجی، 4. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، 5. علی فلسفی، 6. جوادآقا تهرانی، 7. محمدمهدی ربانی املشی، 8. شهید سید عبدالحسین دستغیب، 9. شهید سید محمد حسینی بهشتی
از راست: شهید محمد صدوقی، ناشناسان و شهید عطاالله اشرفی خوزانی (اصفهانی)
شهید محمد صدوقی
شهید محمد صدوقی در منزل شخصی
از راست: شهید محمد بروجردی و شهید محمد صدوقی
از راست: ناشناس، شهید محمد صدوقی و شهید علی صیاد شیرازی
پیکر شهید محمد صدوقی
تشییع شهید محمد صدوقی
سید علی حسینی خامنه ای بر مزار شهید محمد صدوقی در مسجد حظیره یزد