آیه 3 سوره اعراف
| <<2 | آیه 3 سوره اعراف | 4>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(ای اهل ایمان) از آنچه از خدایتان به سوی شما فرستاده شده پیروی کنید و پیرو دستورهای غیر او نباشید و جز خدا را به دوستی مگیرید. اما اندکی بدین پند متذکر می‌گردید.
آنچه را از سوی پروردگارتان به جانب شما نازل شده پیروی کنید، و از معبودانی غیر او پیروی ننمایید، ولی بسیار اندک و کم، پند می گیرید.
آنچه را از جانب پروردگارتان به سوى شما فرو فرستاده شده است، پيروى كنيد؛ و جز او از معبودان [ديگر] پيروى مكنيد. چه اندك پند مى‌گيريد!
از آنچه از جانب پروردگارتان برايتان نازل شده است پيروى كنيد و سواى او، از خدايان ديگر متابعت مكنيد. شما چه اندك پند مى‌پذيريد.
از چیزی که از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده، پیروی کنید! و از اولیا و معبودهای دیگر جز او، پیروی نکنید! اما کمتر متذکّر می‌شوید!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«مِن دُونِهِ»: بجز او. به جای او. ضمیر (هِ) به (رَبِّ) برمی‌گردد. اگر مرجع آن (ما) باشد، پیش از (اَوْلِیَآءَ) مضافی چون (أَباطیل) محذوف است. در این صورت معنی چنین می‌شود: جز از وحی آسمان، از یاوه‌سرائی سرپرستان دیگری پیروی مکنید. «قَلِیلاً مَّا تَذَکَّرُونَ»: کمتر پند می‌گیرید و متذکّر می‌گردید. راجع به قوانین و احکام الهی چندان چیزی نمی‌دانید. گاه‌گاهی یادآور و پندپذیر می‌گردید. (قَلِیلاً) صفت موصوف محذوفی چون (زَمَاناً) یا (تذکّراً) است و (ما) زائد و برای تأکید قلّت است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ «3»
آنچه را از جانب پروردگارتان به سوى شما نازل شده، پيروى كنيد و از سرپرستانى جز او پيروى نكنيد. چه اندك پند مى‌پذيريد!
نکته ها
آيه‌ى قبل، وظيفه‌ى پيامبر صلى الله عليه و آله را در انذار و تذكّر بيان كرد و اين آيه وظيفه‌ى امّت را در اطاعت و تبعيّت. آن آيه از پيامبر صلى الله عليه و آله «سعه صدر» مى‌خواست، اينجا از امّت، «تبعيّت» مى‌طلبد. آيه‌ى قبل، «أُنْزِلَ إِلَيْكَ» بود، اينجا «أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ» است.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: فاذا التَبَست عليكم الفِتَن كقطع الليل المظلِم فعليكم بالقرآن ... مَن جعله امامه قاده الى الجنّة و مَن جَعَله خلفه ساقه الى النّار «1»، هر گاه فتنه‌ها همچون پاره‌هاى شبِ تار شما را فرا گرفت، پس بر شما باد به قرآن، هركس قرآن را امام خود قرار دهد به بهشت مى‌رسد و هر كس به آن پشت كند، به آتش دوزخ رهنمون مى‌شود. چنانكه حضرت على عليه السلام فرمود:/ «ففى اتّباع ماجاءكم من اللّه الفوزالعظيم و فى تركه الخطاء المبين» «2»، رستگارى بزرگ در پيروى از قرآن است و در ترك آن، خطا و گمراهى آشكار مى‌باشد.
پیام ها
1- پيروى از آيات الهى، سبب رشد و تربيت بشر است. اتَّبِعُوا ... رَبِّكُمْ
2- لازمه‌ى ربوبيّت و تربيت الهى، نزول دستورات و راهنمايى‌ها و تذكّرات
«1». تفسير اثنى‌عشرى.
«2». تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 18
است. «ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ»
3- نتيجه‌ى پيروى از وحى، قرار گرفتن تحت ولايت الهى است و ترك آن، قرار گرفتن تحت ولايت ديگران است. «وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ»
4- اطاعت و پيروى از ديگران، در حقيقت پذيرش ولايت آنهاست. «وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ» با آنكه مى‌توانست بگويد: «لا تتّبعوا من دونى احدا»
5- كسى كه ولايتِ خداى يكتا را نپذيرد، «رَبِّكُمْ» بايد چندين «ولىّ» را از خود راضى كند. «أَوْلِياءَ»
6- پندپذيرى انسان، اندك است. «قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ «3»
بعد از آن خطاب به عامه مكلفان فرمايد:
اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ: متابعت كنيد اى مكلفان آنچه نازل شده بسوى شما از جانب پروردگار شما. يعنى پيروى قرآن نمائيد و به اوامر و نواهى آن رفتار و در محافظت آن بكوشيد. يا تابع پيغمبر صلّى اللّه عليه
جلد 4 صفحه 11
و آله و سلّم شويد در هر چه به شما فرمايد از قرآن و سنت. و معتقد آن شويد لقوله:
وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى.
بعد نهى از پيروى غير قرآن و پيغمبر فرمايد: وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ:
و پيروى نكنيد غير خدا اوليائى را از اصنام كفار يا شياطين جن و انس كه خلق را در گمراهى مى‌اندازند. يا پيروى مكنيد به غير دين الهى، دين دوستان ديگر را از كفره كه گمراه شويد. آنگاه بر سبيل ملاحت فرمايد: قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ:
عده كمى و اندكى پند پذيرند به حق، و تابع آن گردند.
تنبيه: آيه شريفه اشعار به سستى، و امر است به تذكر و يادآورى، يعنى بسيار متذكر شويد آنچه ملزم فرموده از امر دين شما و آنچه واجب نموده خداى تعالى بر شما.
عياشى از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله در حديثى فرمايد: فاذا التبست عليكم الفتن كقطع اللّيل المظلم فعليكم بالقران فانّه شافع مشفّع و ما حل مصدّق من جعله امامه قاده الى الجنّة و من جعله خلفه ساقه الى النّار. «1» فرمود: هر گاه فرا گرفت شما را فتنه مانند شب تاريك، پس بر شما باد به قرآن؛ بدرستى كه قرآن شافعى است كه شفاعت او قبول، و مجادلى است تصديق شونده. هر كه قرار دهد قرآن را پيشواى خود، برنده است او را به بهشت.
و هر كه قرار دهد قرآن را پشت سر خود، كشاننده است او را به جهنم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ «3»
ترجمه
پيروى كنيد آنچه فرستاده شد بسوى شما از پروردگارتان و پيروى مكنيد از جز او دوستان را اندكى پند ميگيريد.
تفسير
مراد از آنچه نازل شده است بسوى مردم قرآن است كه متابعت احكام آن واجب است و مراد از سواى قرآن كه جائز نيست متابعت آن دوستان صورى از جنّ و انس است كه آمر بمنكر و ناهى از معروف و ضالّ و مضلّ باشند و تذكّر و اتّعاظ مردم از پند و موعظه كم است پس قليلا صفت تذكرا محذوف است كه مقدم شده و ماء زائده براى تاكيد قلّت است.
جلد 2 صفحه 409
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
اتَّبِعُوا ما أُنزِل‌َ إِلَيكُم مِن رَبِّكُم وَ لا تَتَّبِعُوا مِن دُونِهِ أَولِياءَ قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ «3»
متابعت كنيد آنچه را که نازل شده بسوي شما از جانب پروردگار شما و متابعت نكنيد از غير پروردگارتان که اولياء خود قرار دهيد چه اندازه قليل است آنچه متذكر ميشويد.
اتَّبِعُوا خطاب بجميع اهل عالم است تا قيامت زيرا قرآن بر سرتاسر جن و انس تا آخر دنيا نازل شده و وجوب متابعت مثل وجوب اطاعت عقلي است و حسن ذاتي دارد و مترتب نميشود بر موافقت و مخالفت آن جز آنچه بر موافقت و مخالفت اوامر و نواهي است چون ارشادي است و معناي متابعت طبق دستورات الهي رفتار كردن است که در قرآن مجيد نازل فرموده و فرق بين متابعت و اطاعت اينست که اطاعت نسبت بآمر داده ميشود خدا و پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و امام عليه السّلام ميفرمايد أَطِيعُوا اللّه‌َ وَ أَطِيعُوا الرَّسُول‌َ وَ أُولِي الأَمرِ مِنكُم نساء آيه 62، و متابعت نسبت بدستورات مثل دستورات قرآني داده ميشود که مطابق دستورات الهي رفتار كنيد و بر خلاف دستور مشي نكنيد و حكم عقل بوجوب اطاعت و متابعت فقط نسبت بولي و صاحب اختيار است و ولي‌ّ بنص‌ّ قرآن منحصر است بخدا و رسول و امام إِنَّما وَلِيُّكُم‌ُ اللّه‌ُ وَ رَسُولُه‌ُ وَ الَّذِين‌َ آمَنُوا الاية ولايت خدا ذاتي است و ولايت رسول و امام بجعل خداوند است آنهم عين ولايت خدا است
(من والاكم فقد وال اللّه)
(من اطاعكم فقد اطاع اللّه)
جامعه صغير و كبير، لذا ميفرمايد وَ لا تَتَّبِعُوا مِن دُونِهِ أَولِياءَ چون غير از او ولي‌ّ و صاحب اختياري نداريد نبايد متابعت آنها و دستورات آنها را بكنيد مثل شيطان و نفس امّاره و رؤساء شرك و كفر و ظلم که بر خلاف دستورات
جلد 7 - صفحه 270
الهي دستورات آنها است حرام است متابعت آنها.
قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ ممكن است قليل صفت مكلفين باشد يعني كساني که متذكر شوند بسيار كم هستند زيرا مؤمن مطاع نسبت بكافر، مشرك، منافق، مخالف و عاصي مثل قطره است بدريا. و ممكن است ما انزل باشد يعني كمي از دستورات الهي را متذكر ميشويد و در اكثر آنها مخالفت ميورزيد. و ممكن است نسبت باوقات تذكر باشد يعني اغلب مدت عمر را بغفلت ميگذرانيد و تمام اينها صادق است لكن اول اظهر است.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 3)- سپس روی سخن را به عموم مردم کرده، می‌گوید: «از آنچه از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده است، پیروی کنید» (اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ). و به این ترتیب، سخن از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و مأموریت و رسالت او شروع می‌شود و به وظیفه مردم منتهی می‌گردد.
و برای تأکید اضافه می‌کند: «از فرمان غیر خداوند پیروی نکنید و از انتخاب
ج2، ص25
ولیّ و سرپرستی جز او خودداری نمایید» (وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ).
اما چون آنها که به تمام معنی در برابر حق تسلیمند و از تذکرات، متذکر می‌گردند کمند، در پایان آیه می‌گوید: «کمتر متذکر می‌شوید» (قَلِیلًا ما تَذَکَّرُونَ).
از این آیه ضمنا استفاده می‌شود که انسان بر سر دو راهی است، یا پذیرش ولایت و رهبری خداوند، و یا داخل شدن در (ولایت) دیگران، اگر مسیر اول را قبول کند، (ولیّ) او تنها خداست، اما اگر تحت ولایت دیگران قرار گیرد، هر روز باید بار کسی را بر دوش گیرد و ارباب تازه‌ای انتخاب کند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
