پس اگر باز به راه خطا رفتید با وجود آنکه ادلّه روشن از جانب خدا برای شما آمد، در این صورت بدانید که خدا (بر انتقام خطا کاران) توانا و دانا است.
پس اگر بعد از آنکه دلایل و نشانه های روشن برای شما آمد، لغزیدید [و به شرک و کفر روی کردید] نهایتاً بدانید که خدا [در انتقام از شما] توانای شکست ناپذیر و حکیم است.
و اگر پس از آنكه براى شما دلايل آشكار آمد، دستخوش لغزش شديد، بدانيد كه خداوند تواناى حكيم است.
هرگاه پس از آن كه اين آيات روشن خدا به شما رسيد، در ايمان خويش لغزشى يافتيد، بدانيد كه خدا پيروزمند و حكيم است.
و اگر بعد از این همه نشانه‌های روشن، که برای شما آمده است، لغزش کردید (و گمراه شدید)، بدانید (از چنگال عدالت خدا، فرار نتوانید کرد؛) که خداوند، توانا و حکیم است.
And should you stumble after the manifest proofs that have come to you, know that Allah is all-mighty, all-wise.
But if you slip after clear arguments have come to you, then know that Allah is Mighty, Wise.
And if ye slide back after the clear proofs have come unto you, then know that Allah is Mighty, Wise.
If ye backslide after the clear (Signs) have come to you, then know that Allah is Exalted in Power, Wise.
معانی کلمات آیه
«زَلَلْتُمْ»: لغزیدید. بیراهه رفتید و منحرف گشتید. «الْبَیِّنَاتُ»: دلائل روشن. «عَزِیزٌ»: غالب. چیره. «حَکِیمٌ»: آن که کارها را به مقتضای حکمت انجام می‌دهد.
و اگر بعد از آنكه نشانه‌هاى روشن براى شما آمد، دچار لغزش (وگمراهى) شديد، بدانيد كه خداوند عزيز و حكيم است. (طبق حكمت خود عمل مى‌كند و هيچ قدرتى مانع اراده‌ى او نيست.)
پیام ها
1- خداوند، اتمام حجّت نموده است. «جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ»
2- كسانى كه آگاهانه مرتكب خلاف مى‌شوند، در انتظار عذاب باشند. «زَلَلْتُمْ مِنْ
جلد 1 - صفحه 325
بَعْدِ ما جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ ... عَزِيزٌ حَكِيمٌ»
3- عدم تسليم شما، در عزّت خداوندى اثرى ندارد. «عَزِيزٌ»
فَإِنْ زَلَلْتُمْ: پس اگر بلغزيد از جاده حق و اسلام، مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ: از بعد آنچه آمد شما را آيات و حجج بينه كه شاهدند بر حقانيت اسلام و قرآن، فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ: پس بدانيد بدرستى كه خداى تعالى غالب است به عقوبت مخالفان دين. حكيم است كه انتقام نكشد مگر به حق.
از حضرت باقر عليه السّلام مروى است: قال جدّى رسول اللّه: ايّها النّاس حلالى حلال الى يوم القيمة و حرامى حرام الى يوم القيمة. الا و قد بيّنهما اللّه عزّ و جلّ فى الكتاب و بيّنتهما لكم فى سيرتى و سنّتى، و بينهما شبهات من الشّيطان و بدع بعدى، من تركها صلح له امر دينه و صلحت له مروّته و عرضه و من تلبّس بها و وقع فيها و اتّبعها كان كمن رعى غنمه قرب الحمى و من رعى ما شيته قرب الحمى نازعته نفسه الى ان يرعيها فى الحمى. الا و انّ لكلّ ملك حمى، الا و انّ حمى اللّه عزّ و جلّ محارمه فتوقوا حمى اللّه و محارمه. «1».
فرمود پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: اى گروه مردمان، حلال من حلال است تا روز قيامت، و حرام من حرام است تا روز قيامت. و بتحقيق بيان فرمود خداوند عز و جل در كتاب قرآن و بيان نمودم براى شما در سيرت و سنت خود، و ميان اين دو شبهاتى است از شيطان، و بدعتهائى است بعد از من هر كه ترك كند آن شبهات و بدعتها را سالم و صحيح باشد امر دين
«1» كنز الفوائد كراجكى، صفحه 164.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 374
او؛ و هر كه متلبس شد به آن شبهات و بدعتها و پيروى نمود آنها را، مانند كسى است كه بچراند گوسفندان خود را نزديك خطرگاه، و هر كه چراند مواشى خود را نزديك قرقگاه، منازعه كند نفس او به اينكه وارد آن شود (كنايه از اينكه هر كس گرد شبهات و بدعتها رود نفس او مايل شود آن را مرتكب شود) آگاه باشيد براى هر پادشاهى قرقگاهى است، و قرقگاه مالك الملوك خداوند عز و جل، محرمات او است، پس بپرهيزيد و بيانديشيد قرق الهى و محرمات سبحانى را.
پس اگر لغزيديد بعد از آنكه آمد شما را حجت‌ها پس بدانيد كه خداوند غالب و درست كردار است..
تفسير
لغزش از دخول در سلم بعد از شواهد و دلائل واضحه بر نبوت و امامت و ساير معارف حقه اسلاميه موجب انتقام الهى است كه بحق خواهد كشيد چون خداوند غالب و قادر و مسلط بر تمام موجودات است و هيچ كس و هيچ چيز نمى‌تواند مانع از نفوذ اراده او شود و حكيم على الاطلاق است و مقتضاى حكمت سركوبى سركشان و مجازات عاصيان و متمردان است.
آيه ديگر ميفرمايد وَ اللّه‌ُ عَزِيزٌ ذُو انتِقام‌ٍ«1» و حكيم است يعني بمقتضاي حكمت و بر وفق مصلحت قضاء او جاري ميگردد و از كساني که از فرمان او سرپيچي كنند مؤاخذه و انتقام ميگيرد و كار بيهوده و عبث در افعال او وجود ندارد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 209)- در این آیه به همه مؤمنان هشدار می‌دهد که «اگر بعد از (این همه) نشانه‌ها و برنامه‌های روشن که به سراغ شما آمده لغزش کنید و تسلیم وسوسه‌های شیطان شوید و گامی بر خلاف صلح و سلام بردارید بدانید (از پنجه عدالت خداوند فرار نتوانید کرد) چرا که خداوند توانا و شکست‌ناپذیر و حکیم است» (فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْکُمُ الْبَیِّناتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ).
برنامه روشن، راه روشن و مقصد هم معلوم است با این حال جایی برای لغزش و قبول وسوسه‌های شیطانی نیست! اگر منحرف شوید قطعا مقصر خود شمایید و بدانید خداوند قادر حکیم شما را مجازات عادلانه خواهد کرد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
