سر امام حسین علیه السلام

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

روزى كه شد به نيزه سر آن بزرگوار خورشيد سر برهنه بر آمد به كوهسارمحتشم كاشانى

پس از شهادت ابا عبدالله علیه السلام، سپاه كوفه قساوت و دشمنى را به اوج رساندند و سر مطهر آن حضرت را از پيكر جدا كردند، سپس به دستور عمر سعد پيكر آن امام را زير سم‌ اسب ها له كردند.

اين سر مقدس، همراه سرهاى ديگر شهدا بر نيزه‌ها شد و در كوفه و شام و شهرهاى ديگر گرداندند تا ديگران را بترسانند. سر مطهر سیدالشهدا علیه السلام ماجراهاى ‌مختلفى در حادثه كربلا دارد، اين كه سر آن حضرت را از پشت گردن مى‌برند، بر نيزه‌ مى‌كنند، خولى سر را به خانه خويش برده در اتاقى يا تنورى پنهان مى‌كند.

سر امام بر فرازنى در كوچه‌هاى كوفه قرآن تلاوت مى‌كند نزد ابن زياد بر طشت طلا نهاده مى‌شود، در راه شام در دير راهب سبب مسلمان شدن قنسرين مى‌شود، در كاخ يزيد بر طشت نهاده‌ نزد او مى‌آورند، يزيد با خيزران بر آن سر و لب ها مى‌زند، در خرابه شام نزد رقيه دختر امام‌ حسين علیه السلام برده مى‌شود و... هر كدام موضوعى است كه دست مايه بسيارى از مرثيه‌هاى ‌سوزناك گشته و درباره اين وقايع، شعرها و نوحه‌هاى بسيار سروده‌اند.

اين كه سر مطهر كجا دفن شد، ميان محققان نظر واحدى نيست. برخى بر اين عقيده‌اند كه سر را از شام به كربلا آوردند و به بدن ملحق ساختند (نظر سيد مرتضى)، برخى ‌معتقدند در كوفه نزديك قبر امیرالمومنین علیه السلام دفن شد و برخى هم جاهاى ديگر را گفته‌اند.

در شام، محلى به نام جايگاه سر مطهر معروف است كه محل عبادت است. برخى هم مدفن سر را در مصر، مسجد راس الحسين مى‌دانند و براى كيفيت انتقال آن به‌ آن منطقه، تاريخچه‌اى را ذكر مى‌كنند.

اما مشهور آن است كه سر را به كربلا آوردند و كنار پيكر دفن شد و اين را جمعى از علما در تاليفاتشان آورده‌اند. اصل اين جنايت بى سابقه، براى امويان مايه ننگ بود.

اين كه به دستور ابن زياد، سر آن‌ حضرت را بر نيزه كرده در كوفه چرخاندند، اولين سرى بود كه در دوران اسلام با آن چنين ‌كردند. بريدن سر و بر نيزه كردن آن و شهر به شهر گرداندن، حتى در سروده‌ها و مرثيه‌هاى آن دوره نيز مطرح شده و به عنوان كارى فجيع و زشت از آن ياد شده است كه ‌نشانه مظلوميت ثارالله است.

در شعر بشير هنگام خبر دادنش از ورود اهل بيت به مدينه ‌مى‌خوانيم: «والراس منه على القناة يدار» و در شعر حضرت زينب در كوفه پس از ديدن‌ سر برادر بر فراز نى، آمده است: «يا هلالا لما استتم كمالا...».

اين بى‌حرمتى آشكار، برخلاف آنچه كه يزيديان مى‌خواستند ديگران را مرعوب كنند، موجى از احساسات خصمانه بر ضد آنان پديد آورد و مردم، عمق خباثت دودمان ‌«شجره ‌ملعونه‌» را شناختند. چند بيت از سروده‌هاى شاعران را به عنوان نمونه، پيرامون سر مطهر مى‌آوريم:

اى رفته سرت بر نى، وى مانده تنت تنها ماندى تو و بنهاديم ما سر به بيابان ها

اى كرده به كوى دوست، هفتاد و دو قربانى قربان شومت اين رسم، ماند از تو به دوران ها

سر بى تن كه شنيده است به لب،آيه كهف يا كه ديده است به مشكات تنور آيه نور؟

بر نيزه، سرى به نينوا مانده هنوز خورشيد فراز نيزه‌ها مانده هنوز

در باغ سپيده، بوته بوته گل خون از رونق دشت كربلا مانده هنوز

زان فتنه خونين كه به بار آمده بود خورشيد «ولا» بر سر دار آمده بود

با پاى برهنه دشت ها را زينب دنبال حسين، سايه‌وار آمده بود

روزى كه در جام شفق، مل كرد خورشيد بر خشك چوب نيزه‌ها گل كرد خورشيد

شيد و شفق را چون صدف در آب ديدم خورشيد را بر نيزه، گويى خواب ديدم

خورشيد را بر نيزه؟ آرى اين چنين است خورشيد را بر نيزه ديدن، سهمگين است

بر صخره از سيب زنخ، بر مى‌توان ديد خورشيد را بر نيزه كمتر مى‌توان ديد

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.