مقتل
هم به معناى محل قتل است، هم كتابى كه درباره شرح قتل حسين بن على علیه السلام و واقعه كربلا نوشته شده باشد. به نقل دهخدا: جايى و زمينى كه كسى در آنجا كشته شده باشد. البته به معناى جايى و عضوى از بدن نيز گفته كه اگر تير يا تيغى بر آنجا وارد آيد، سبب قتل شخص مى‌شود.
(لغت‌نامه دهخدا) به انگيزه زنده نگهداشتن ياد حادثه عاشورا و شهداى كربلا، از صدر اسلام تاكنون، همواره كتاب هايى به عنوان «مقتل» نوشته شده و مى‌شود. شيخ آقا بزرگ تهرانى بيش از هفتاد كتاب را با همين عنوان نام مى‌برد كه به حادثه كربلا مربوط مى‌شود [۱] و «مقتل» اصبغ بن نباته (از ياران على عليه السلام) را اولين مقتلى مى‌داند كه نگاشته شده است.[۲]
نام برخى از مقتلهاى معروف از اين قرار است (البته آنها كه عنوان «مقتل» دارد): «مقاتل الطالبيين»: نوشته ابوالفرج اصفهانى (م 356) كه در شرح حال و ذكر اسامى شهداى فرزندان ابوطالب است. اين كتاب به فارسى نيز ترجمه شده است: «سرگذشت كشته‌شدگان از فرزندان ابوطالب» سيد هاشم رسولى محلاتى «مقتل ابى مخنف»: نوشته لوط بن يحيى بن سعيد بن مخنف، معروف به ابومخنف كه درباره حوادث عاشوراست. اين كتاب نيز به فارسى ترجمه شده است. اخيرا با نام «مقتل‌الحسين و مصرع اهل بيته و اصحابه فى كربلا» در 230 صفحه توسط مؤسسة الوفاء چاپ شده است.
«مقتل خوارزمى»: متن تاريخى مربوط به حوادث كربلاست، در دو جزء كه توسط موفق بن احمد مكى خوارزمى (م 568) تاليف شده و اغلب مطالبش را از تاريخ ابن اعثم (م 314) نقل كرده است.
«مقتل الحسين»: عبدالرزاق المقرم (م 1391 ق در نجف) كه درباره نهضت حسينى است و وقايع كربلا از خروج امام حسين علیه السلام از مدينه تا حوادث پس از عاشورا را دربردارد. كتاب هاى مقتل ديگرى هم معروف است، همچون: نفس المهموم، لهوف، منهاج الدموع، العيون العبرى، مثير الاحزان، روضة الشهدا، اسرار الشهادة، منتهى الآمال، بحارالانوار، ج 45 و...
پانویس
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
