آیه 2 سوره حجر
| <<1 | آیه 2 سوره حجر | 3>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
کافران (چون چشم حقیقت بین بگشایند) ای بسا آرزو کنند که کاش مسلم و خداپرست بودند.
کافران [هنگام روبرو شدن با عذاب] چه بسا آرزو می کنند که کاش تسلیم [فرمان های خدا] بودند.
چه بسا كسانى كه كافر شدند آرزو كنند كه كاش مسلمان بودند.
بسا كه كافران آرزو كنند كه اى‌كاش مسلمان مى‌بودند.
کافران (هنگامی که آثار شوم اعمال خود را ببینند،) چه بسا آرزو می‌کنند که ای کاش مسلمان بودند!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
ربما: ربما (بر وزن علما): اى بسا. اهل مدينه و عاصم آن را مخفف و ديگران با تشديد خواندهاند . آن ، حرف جر و مخفف ربما (با تشديد) است..[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
جلد 4 - صفحه 437
سیمای سوره حِجر
اين سوره داراى نود و نه آيه است و به گفته مشهور پنجاه ودومين سوره مى‌باشد كه قبل از هجرت در مكّه بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل شده است.
«حِجْر» نام شهرى است كه قوم حضرت صالح در آن زندگى مى‌كردند و نام اين سوره از آيه هشتاد آن كه درباره قوم صالح است، گرفته شده است. «كَذَّبَ أَصْحابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ»
بيشتر مطالب اين سوره در مورد تهمت و تمسخر كفّار نسبت به قرآن و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و دستور به صبر و گذشت نسبت به آنهاست و يك نوع دلدارى و تسليت، در برابر فشار هجوم مخالفان، بعد از وفات حضرت خديجه و حضرت ابوطالب عليهما السلام براى پيامبر عزيز مى‌باشد.
تفسير نور(10جلدى)، ج4، ص: 438
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان.
الر تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ وَ قُرْآنٍ مُبِينٍ «1»
الف لام راء، آن است آيات كتاب (آسمانى) و قرآن روشن و روشنگر.
رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كانُوا مُسْلِمِينَ «2»
چه بسا كسانى‌كه كفر ورزيدند آرزو دارند كه اى كاش مسلمان بودند.
نکته ها
در تفسير طبرى و مجمع‌البيان ذيل آيه 2 حديثى آمده كه در قيامت كفّار به مسلمانان گرفتارِ جهنم، مى‌گويند: شما نيز مثل ما دوزخى شديد و اسلام شما را نجات نداد. در حالى كه مسلمانان گنهكار بعد از مدّتى تنبيه، نجات مى‌يابند، ولى كفّار براى هميشه در دوزخ و آتش جهنم ماندنى مى‌شوند و مى‌گويند: اى كاش ما هم مسلمان بوديم.
در تاريخ مى‌خوانيم: قيصر روم با ديدن نامه پيامبراكرم صلى الله عليه و آله قصد ايمان آوردن داشت، امّا گفت جانم در خطر است و حكومت از دستم مى‌رود. «1»
پیام ها
1- با اينكه قرآن مقام بسيار والايى دارد، «تِلْكَ» ولى در عين حال دسترسى به آن آسان است، زيرا هم نوشته شده، «الْكِتابِ» و هم قابل خواندن است. «قرآن»
2- مطالب قرآن روشن است و مرز حقّ و باطل را بيان مى‌كند. «مُبِينٍ»
«1». مكاتيب الرسول، ج 1، ص 112.
جلد 4 - صفحه 439
3- سرفرازى آينده براى اسلام است و حسرت براى كفّار خواهد بود. «يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا» (كسانى‌كه امروز اسلام را مسخره مى‌كنند، در آينده پشيمان خواهند شد و چه بسا كفّارى كه آرزوى اسلام دارند، ولى گرفتار طاغوت‌ها يا محيط فساد خود هستند)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كانُوا مُسْلِمِينَ «2»
«1» منهج الصادقين جلد 5، صفحه 151.
جلد 7 - صفحه 81
بعد از آن تمناى كفار را فرمايد:
رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا: چه بسا دوست دارند آرزو كنند كافران.
لَوْ كانُوا مُسْلِمِينَ: كه كاشكى بودندى مسلمان. 1- اين آرزوى آنان در دنيا باشد به وقت نصرت مؤمنان. 2- نزديك حلول موت كفار. 3- در قبر. 4- در قيامت. 5- وقت حساب 6- در موقعى كه عصاة موحدان را از جهنم بيرون آرند و درهاى جهنّم را بروى كفار ببندند، دانند كه خروج آنان از جهنم ممكن نيست، تمنا كنند كه كاش از اهل اسلام مى‌بودند. 7- عياشى «1» از حضرت باقر عليه السّلام روايت نموده كه وقتى روز قيامت شود، منادى از جانب خداى تعالى ندا نمايد كه داخل بهشت نشود مگر مسلمان، در آن وقت همه آرزو كنند كه كاش مسلمان مى‌بوديم. 8- در مجمع «2» به حديث مرفوع از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مروى است: چون روز قيامت اهل جهنم را به جهنم برند و در ميان آنها فاسقان اهل قبله باشند، كفار بر سبيل طعن گويند: نه، شما نماز و روزه بجا آورديد؟ امروز شما را هيچ نفعى نرساند و با ما در عذاب شريك هستيد، اين سخنان بر مسلمانان شاق آيد، و به ناله و زارى آمده، حق تعالى بر ايشان رحمت فرموده بفرمايد تا ايشان را بيرون آرند، در اين حال كافران تمنا كنند: كاش ما مسلمان بوديم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
الر تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ وَ قُرْآنٍ مُبِينٍ «1» رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كانُوا مُسْلِمِينَ «2» ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَ يَتَمَتَّعُوا وَ يُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ «3» وَ ما أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ إِلاَّ وَ لَها كِتابٌ مَعْلُومٌ «4»
ما تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَها وَ ما يَسْتَأْخِرُونَ «5»
ترجمه
اين آيتهاى كتاب و قرآن آشكار كننده است
بسا باشد كه آرزو كنند آنانكه كافر شدند كاش بودند مسلمانان
واگذار آنانرا بخورند و كامرانى كنند و مشغول كند آنها را آرزو پس زود باشد كه بدانند
و هلاك نكرديم هيچ بلدى را مگر آنكه بود برايش نوشته‌اى دانسته شده
پيشى نگيرد هيچ گروهى اجلش را و باز پس نمانند.
تفسير
راجع به الر در سور سابقه، و كليّه فواتح السّور در اوّل سوره بقره بيانى وافى گذشت و مفاد آيه اوّل آنستكه اين سوره و آيات، آيتهاى آنكتاب موعود الهى است به پيغمبر خاتم و قرآن بيان كننده حقايق و احكام است و راجع بآيه دوّم عيّاشى ره از امام باقر عليه السّلام و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده‌اند كه چون روز قيامت شود منادى حق ندا كند كه داخل نميشود در بهشت مگر مسلمان پس در آنروز كفّار آرزو كنند كه كاش مسلمان بودند و در مجمع نيز از آنحضرت اين معنى را نقل نموده و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه چون اهل آتش در آن جمع شوند و با آنها از اهل قبله كسانى باشند كه خدا امر فرموده، كفّار بمسلمانان گويند آيا شما مسلمان نبوديد گويند بلى بوديم گويند پس چه فائده‌اى داشت اسلام براى شما كه با ما داخل آتش شديد گويند ما گناهكار بوديم و براى گناهانمان گرفتار شديم پس خداوند گفتگوى آنها را ميشنود و امر ميفرمايد اهل اسلام را از آتش بيرون آورند و در اين وقت كفّار ميگويند اى كاش ما مسلمان بوديم و ظاهرا مراد از اسلام ايمان است چون غير اهل ايمان از فرق مسلمانان مخلّد در آتش خواهند بود و محتمل است مراد آرزوى آنها در دنيا بعد از فتوحات اسلامى باشد كه ميگفتند كاش ما قبلا مسلمان شده بوديم
جلد 3 صفحه 244
تا در زمره سابقين در اسلام محسوب ميشديم در هر حال خداوند به پيغمبر خود دستور ميدهد كه آنها را بحال خودشان واگذار چون قابليّت هدايت را ندارند و تمام همّ و فكرشان مانند حيوانات مصروف بخوردن و لذت بردن از لذائذ فانيه دنياى دنى است و مشغول نموده است آنها را آرزوهاى طولانى كه بجائى نميرسد از فكر در مبدء و معاد ولى بعد از مرگ و روز جزا خواهند دانست كه چيزيكه بدرد آنها ميخورد عقائد حقّه و اعمال صالحه بود كه كسب نكردند و تهى دست با بار گران بمحشر آمدند در كافى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه جز اين نيست ميترسم بر شما از دو چيز متابعت هوى و درازى آرزو امّا متابعت هوى پس باز ميدارد از حقّ و امّا درازى آرزو پس فراموش مينمايد آخرت را و از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود وقتى سزاوار شد ولايت خدا و سعادت مى‌آيد اجل ميان دو چشم و ميرود آرزو پشت سر و وقتى سزاوار شد ولايت شيطان و شقاوت مى‌آيد آرزو ميان دو چشم و ميرود اجل پشت سر و نبايد كفّار مغرور شوند از آنكه خداوند بآنها مهلت داده چون هيچ قوم و جماعت و اهل بلدى معذب نشدند و بهلاكت نرسيدند مگر آنكه اجل مقدر مكتوب در لوح محفوظ آنها رسيده بود و هيچ امّت و گروهى پيشى نميگيرند بر اجل محتوم خودشان و باز پس نميمانند از آن بلكه تمامى در موعد مقرّر مقدّر بهلاكت و مجازات اعمال خواهند رسيد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَو كانُوا مُسلِمِين‌َ «2»
بسا دوست ميدارند كساني که كافر شدند اگر بودند مسلمان (ربما) بعضي اشكال كردند که كفار دائما اينکه آرزو را ميكنند چرا تعبير به ربما كرده که دلالت بر قلت ميكند جواب اما در دنيا که همچه آرزوئيرا ندارند و نميكنند بلكه با اسلام كمال عداوت را دارند فقط در موقع معاينه قبل الموت که پرده برداشته ميشود و ثمرات اسلام و مضرات كفر را مشاهده ميكنند يك همچه آرزويي دارند و اينکه آرزو براي آنها باقيست الي الابد و يك آرزو بيش نيست، چنانچه ميگويند لَو لا أَخَّرتَنِي إِلي أَجَل‌ٍ قَرِيب‌ٍ فَأَصَّدَّق‌َ وَ أَكُن مِن‌َ الصّالِحِين‌َ منافقين آيه 10.
(يودّ) و داد و دوستي نه از جهت اينست که اسلام را دوست دارند زيرا وَ مَن كان‌َ فِي هذِه‌ِ أَعمي فَهُوَ فِي الآخِرَةِ أَعمي وَ أَضَل‌ُّ سَبِيلًا اسري آيه 74 بلكه گفته‌ايم که صفات نفسانيه و اخلاق روحيّه و عقائد قلبيّه تا مادامي که در دنيا هستند قابل تغيير هست و اما پس از اينکه عالم ملكه ميشود و عين روح ميگردد توسعة و ضيقا قابل
جلد 12 - صفحه 4
تغيير نيست، بلكه اينکه وداد اينست که اي كاش اينکه معامله که با مسلمين ميكردند با ما هم چنين معامله ميشد و ما هم در زمره آنها وارد ميشديم مثل اينكه يك عامي که با علماء كمال عداوت را داشته باشد اگر در يك مجلسي يك نفر از علماء وارد شود اهل مجلس احترام ميگذارند بالاي مجلس مينشانند دست او را ميبوسند اينکه عامي هم آرزو ميكند که اي كاش با منهم چنين معامله ميكردند.
الَّذِينَ كَفَرُوا و كساني که در حكم كفر هستند مطلق اهل ضلالت و معاندين و ناصبين و خوارج و مبدعين و منكر ضروريات دين و مذهب و بالجمله غير مؤمنين.
لَو كانُوا مُسلِمِين‌َ لو امتناعيه است و مراد از مسلمين كساني نيستند که فقط اسم اسلام روي خود گذارند و حقيقة نداشته باشد که از پيغمبر صلّي اللّه عليه و اله مرويست که فرمود
(سياتي زمان لا يبقي من الاسلام الا اسمه و من القرآن الا درسه)
که امروز بعين مشاهده ميكنيم، بلكه مسلم كسي را گويند که داراي چهار خصوصيت باشد «1» يقين قطعي بجميع اصول ديني «2» اعتقاد و دلبستگي و در بند بودن «3» اقرار و اعتراف قلبا و لسانا «4» تسليم جميع دستورات الهي و فرمايشات انبياء و اوصياء و- از خود تصرفي نكند و اعتراضي نداشته باشد و نظري ندهد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 2)- آرزوهای بیجا! سپس به آنها که در لجاجت و مخالفت با این آیات روشن الهی اصرار می‌ورزند هشدار می‌دهد روزی فرا می‌رسد که اینها از نتائج شوم کفر و تعصب کور کورانه و لجاجت خویش پشیمان خواهند شد و، «چه بسا این کافران آرزو می‌کنند که ای کاش مسلمان بودند» (رُبَما یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ).
ممکن است آیه اشاره به پشیمانی گروههایی از کافران در آن جهان و این جهان باشد، در حالی که در آنجا قدرت بازگشت ندارند! و در اینجا نیز تعصبها و لجاجتها و یا منافع مادّی اجازه نمی‌دهد که دین اسلام را بپذیرند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
