ابوهاشم جعفری
داوود بن قاسم بن اسحاق (م ۲۶۱ق)، مشهور به ابوهاشم جعفری و داوود بن قاسم جعفری، از اصحاب چهار تن از امامان شیعه؛ امام رضا، امام جواد، امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام، بوده و از راویان مورد اعتماد و نامدار امامیه است.
محتویات
نسب
داوود بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب از نوادگان جعفر بن ابی طالب برادر امام علی علیه السلام است. و به سبب همین نسب به «جعفری» مشهور شده است.
پدر وی قاسم بن اسحاق از یاران محمد بن عبدالله، معروف به نفس زكیه بوده و در جریان قیام وی، از سوی او برای دعوت به یمن فرستاده شده، ولی پیش از آنكه كار خود را آ‌غاز كند، نفس زكیه به قتل رسیده است.[۱]
ولادت
او احتمالا در اواخر سده دوم هجری متولد شده است چراکه وی در سفر امام رضا(ع) از مدینه به مرو، در شهر ایذه (ایذج) به دیدار ایشان می‌رود.[۲]
درک محضر پنج امام
داوود بن قاسم از اصحاب گرانقدر امام رضا، امام جواد، امام هادی، امام عسکری و امام زمان علیهم السلام به شمار می رود. وی علاقه زیادی به پیشوایان معصوم علیهم السلام داشت و متقابلاً آن بزرگواران نیز او را بسیار دوست داشتند.
او روایات بسیاری در موضوعات مختلف: فقه، کلام و تفسیر روایت کرده است. بسیاری از کرامات ائمّه اطهار علیهم السلام توسّط او نقل شده است.
او اوقات زیادی از عمر خویش را با امامان خود سپری می کرد. وقتی ابوهاشم پیر و ضعیف شد و متوجّه گردید که دیگر نمی تواند به راحتی از بغداد به خدمت حضرت هادی علیه السلام برسد، بسیار افسرده شد و به امام این گونه شکایت کرد: سنّم، زیاد و بدنم، ضعیف و اسبم، پیر شده و برای زیارت شما از بغداد دچار مشقّت می گردم. پس برایم دعا بفرمایید.[۳]
وکالت ائمه علیهم السلام
سازمان وکالت به عنوان وسیله‌ای برای ارتباط میان شیعیان و امامان شیعه بود که با شدت گرفتن کنترل خلفای عباسی و نیز برای آماده‌سازی شیعیان برای غیبت امام زمان (عج) شکل گرفته بود. ابوهاشم جعفری نیز یکی از افراد مورد اعتماد ائمه(ع) بود که در زمان غیبت صغرای امام زمان(ع) نیز وکالت ایشان را برای مدتی در اختیار داشت.[۴]
شاعر اهل بیت علیهم السلام
ابوهاشم جعفری شاعری نیکوبیان بود و در مناسبت های گوناگون، در مدح اهل بیت علیهم السلام و دفاع از خطّ ولایت، شعر می سرود. اشعار ذیل نمونه هایی از آنهاست:
در مدح خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم
یا آل احمد کیف اعدل عنکم*أعن السّلامة و النّجاة احول
ذخر الشّفاعة جدّکم لکبائری*فیها علی اهل الوعید اصول
شغلی بمدحکم و غیری عنکم*بعدوّکم و مدیحه مشغول...
ای آل احمد! چگونه از شما باز گردم؟
آیا از سلامتی و نجات، رویگردان شوم؟
نیای شما، شفاعت را برای گناهانم ذخیره کرده در شفاعت شما بر اهل عذاب، واقعیت هایی هست
به مدح شما مشغولم و غیر من از ثنای شما به مدح دشمنتان مشغول است
نسبت ابوهاشم جعفری با امام صادق علیه السلام
مادر قاسم ام حكيم دختر قاسم بن محمد بن ابى‌بكر است. پس قاسم بن اسحاق پسرخاله حضرت امام صادق عليه السلام مى‌شود و برادرزاده ابوهاشم محمد بن جعفر بن قاسم زوج فاطمه بنت الرضا عليه السلام است.[۵]
درگذشت
وی در جمادی الاول سال ۲۶۱ق در سامراء در گذشت. خطیب بغدادی در کتاب خود آورده است که وی در سال ۲۵۲ق از مدینة السلام (بغداد) به سامراء تبعید شده و تا آخر عمر در آنجا بوده است[۶] و نقل شده که قبر وی در بغداد مشهور است.[۷]
پانویس
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۲۶۴؛ طبری، تاریخ، ج۷، ص۵۶۱
- ↑ راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۶۶۱
- ↑ مسند الامام الهادی(ع)، ص 119.
- ↑ تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص۲۱۹؛ حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، ج۳، ص۲۰۸؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۴۱۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۷۸؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۵۱، ص۳۶۵، ذیل حدیث ۱۳؛ تبریزی، ریحانه الادب، ج۷، ص۲۹۵
- ↑ ر.ك: تنقيح المقال، 1/412، 413.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۶۹.
- ↑ مروج الذهب، ج۲، ص۵۵۳.
منابع
- حاج شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قسمت دوم، باب دوازدهم: در تاريخ امام دهم
- دايرة المعارف بزرگ اسلامی
- ویکی شیعه
- محمد اصغری نژاد، نگاهی به زندگی ابوهاشم جعفری، فرهنگ كوثر، زمستان 1382، شماره 60
