ابن ابی الثلج (محمد بن عبدالله)
«ابوبکر یا ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن اسماعیل» معروف به «ابن ابی الثلج» (م، ۲۵۷ ق)، از محدثان سنی در قرن سوم قمری است. وی در بغداد مى‌زیست، لیکن اصل او از ری بود و مدتى نیز در آنجا اقامت داشته است.[۱] ابن حبان و ابن ابى حاتم، او را ثقه و صدوق دانسته‌‌اند. محمد بن احمد بن ابی الثلج (۲۳۸-۳۲۲ ق) نوه اوست.
مشایخ و راویان
ابوبکر محمد بن عبدالله از جمع کثیری از مشایخ بغداد همچون حسن بن موسى اشیب، على بن حفض مدائنى، و عبدالرحمان بن غزوان قراد و دیگران حدیث شنید. مزّی فهرستى از مشایخ وی را آورده است. ذهبى، شبابة (ابن سوار فزاری) را نیز از جمله مشایخ وی یاد کرده است. وی از یاران احمد بن حنبل نیز بوده است.[۲]
همچنین در میان راویان و شاگردان او نام محدثان بنامى چون بخاری، ترمذی، ابن ابى داوود، ابن ابى حاتم و ابن خزیمه به چشم مى‌خورد.[۳]
طبقه روایی
با بررسى مشایخ و شاگردان ابوبکر مى‌توان دریافت که وی در طبقه یحیى ابن معین (م، ۲۳۳ق)، ابوبکر بن ابى شیبة (م، ۲۳۵ق)، اسحاق بن راهویه (م، ۲۳۸ق) و احمد بن حنبل (م، ۲۴۱ق) بوده و بر معاصران خود تقدم طبقه داشته است. به عنوان نمونه بخاری که در ۱۹۴ق متولد شده و در ۲۰۵ق آغاز به استماع حدیث کرده و در ۲۵۶ق وفات یافته،[۴] در طبقه بعد از وی قرار داشته است. بخاری نه تنها از راویان ابوبکر است، بلکه در صحیح خود از برخى مشایخ او نیز مانند عبدالرحمان قراد با واسطه روایت مى‌کند.[۵]
تألیفات
اگرچه تألیفى به ابوبکر نسبت داده نشده، اما با توجه به رواج مسند نویسى در میان رجال هم طبقه او، مى‌توان احتمال داد که وی نیز مسندی گردآورده باشد که از میان رفته است.
پانویس
منابع
- دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۲، مدخل "ابن ابی الثلج" از احمد پاکتچى.
