ابن فهد حلی

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

منبع: فقهای نامدار شیعه

نویسنده: عبدالرحیم عقیقی بخشایشی

احمد بن فهد حلى اسدى (متولد 757 - متوفى 841 هـ.ق)

گفتار استاد:

«جمال السالكين ابوالعباس، احمد بن فهد حلى اسدى در سال 757 متولد شده و در سال 841 وفات يافته است. در طبقه شاگردان شهيد اول و فخرالمحققين است. مشايخ حدیث او فاضل مقداد سابق الذكر و شيخ على بن الخازن فقيه و شيخ بهاءالدين على بن عبدالكريم است.

على الظاهر اساتيد فقهى او نيز همين‌ها هستند. ابن فهد تاليفات فقهى معتبرى دارد، از قبيل: المهذب البارع كه شرح المختصر النافع محقق حلى است و شرح ارشاد علامه به نام المقتصر و شرح الفيه شهيد اول. شهرت بيشتر او در اخلاق، دعا و سير و سلوك است. كتاب مشهور او در اين زمينه، «عدة الداعى» است».

او از تربيت يافتگان مكتب فقهى شهيد اول و از اكابر فقهاء و علماى اماميه در قرن نهم هجرى است كه در فقه و سير و سلوك و زهد و تقوى و عبادت مقام شامخ و والايى دارد. او حاوى كمالات ظاهرى و باطنى و جامع علم و عمل و حاوى معارف عقلى و نقلى بوده است. بهترين معرف مقامات باطنى او، آثار و تاليفات باقى مانده از اوست كه حكايت از مقامات باطنى و معنوى او مى‌نمايد، كه برخى از آن‌ها به ترتيب زير است:

• 1- آداب الداعى.

• 2- الادعية والختوم.

• 3- استخراج الحوادث و بعض الوقايع المستقبله من كلام امیرالمومنین علیه‌السلام فيما انشاه فيصفين بعد شهادة عمار بن ياسر. در اين كتاب برخى از اسرار علوم غريبه مانند خروج چنگيز و پديد آمدن اسماعيل صفوى را از كلمات معجزه آميز على علیه‌السلام كه در صفين بعد از شهادت عمار فرموده است، استنباط و استخراج نموده است.

• 4- اسرار الصلوة.

• 5- تاريخ الائمة علیهم‌السلام.

• 6- التحرير در فقه.

• 7- التحصين في صفات العارفين من العزلة والخمول بالاسانيد المتلقاة عن آل الرسول علیه‌السلام.

• 8- ترجمة الصلوة در بيان معانى، اقوال و افعال و فوائد نماز.

• 9- تعيين ساعات الليل و تشخيصها بمنازل القمر.

• 10- جامع الدقائق و كاشف الحقائق.

• 11- الدر النضيد في فقه الصلوة.

• 12- عدة الداعى و نجاح الساعى در ايران چاپ شده و سه نسخه خطى آن تحت شماره‌هاى 2137 - 38 - 40 در كتابخانه مدرسه شهيد مطهرى (سپهسالار) موجود است.

• 13- المسائل الشاميات.

• 14- مصباح المبتدى و هداية المهتدى.

• 15- المتقصر في شرح ارشاد الاذهان.

• 16- الموجز الهادى.

• 17- المهذب البارع في شرح المختصر النافع.

• 18- الموجز الحاوى.

و تعدادى ديگر از رساله‌ها و مجموعه‌ها كه در ريحانة الادب آمده است.

گفتار ديگران درباره او:

صاحب روضات الجنات در شرح زندگى او مى‌نويسد: «عالم عارف پر از اسرار، كاشف اسرار فضائل، جمال الدين ابوالعباس احمد بن شمس الدين محمد بن فهد اسدى حلى، در اثر شهرت و اعتبار، بى‌نياز از توصيف و تعريف مى‌باشد. وى جامع معقول و منقول، فروع و اصول ظاهرى و باطنى و علم و عمل است. او از شاگردان شهيد اول و فخر محققان است و از شيخ مقداد سيورى و على بن خازن حائرى و ابن متوج بحرانى و از سيد جليل نقيب، بهاءالدين ابوالقاسم على بن عبدالحميد نيلى صاحب كتاب «الانوار الالهية» اجازه روايتى دارد و پيش ما اجازه‌نامه‌اى موجود است كه به خط فرزند شهيد ثانى يا پسرش محمد است (و از اين دو كنار نيست) و مضمون آن چنين است:

«احمد بن محمد بن فهد، از رجال متاخر عصر ما و يكى از مدرسين زينبيه در حله سيفيه و يكى از رجال علم، خير، صلاح و بذل و بخشش و جود مى‌باشد. او از من كسب اجازه نمود، پس به او در مورد تاليفات و روايات خويش اجازه دادم. او تعدادى مصنفات و تاليفات دارد كه از آن ميان، «عدة الداعى و نجاح الساعى» است كه داراى فوائد متعددى است و كتاب «كفاية المحتاج الى معرفة مسائل الحاج» و كتاب «الهداية في فقه الصلوة» و كتاب «التحصين في صفات العارفين» و جز اين‌ها تاليفات ديگرى نيز دارد...».

مناظره و گفتگو با ارباب مذاهب:

او در مناظره و مباحثه، تبحر و توانايى كامل داشته است و با برخى از پيروان فقه اهل سنت، در عصر حكومت ميرزا اسبند تركمان حاكم عراق مباحثاتى داشت، به ويژه در مورد مساله امامت و رهبرى گفتگوهايى انجام داد و بر جمع كثيرى از علماء مذاهب اهل سنت غلبه يافت. ميرزا تحت تاثير آن جلسه قرار گرفت و مذهب خويش را تغيير داد و خطبه‌اى به نام امیرالمومنین علیه‌السلام و اولاد پاك و معصوم او انشاء نمود...».

شاگردان او:

او شاگردان متعددى را در مكتب تربيتى خويش پرورانده است كه:

• 1- شيخ على بن هلال جزائرى است كه شرح زندگى او خواهد آمد.

• 2- شيخ بزرگوار فقيه نامى عزالدين حسن بن احمد بن يوسف، معروف به ابن العشرة الكروانى العاملى.

• 3- شيخ على بن عبدالعالى كركى.

• 4- شيخ عبدالسميع بن فياض اسدى حلى صاحب كتاب «تحفة الطالبين في اصول الدين».

• 5- سيد محمد بن فلاح موسوى از نياكان سيد خلف.

• 6- شيخ ابوالقاسم على بن جمال الدين محمد بن طى عاملى مؤلف كتاب مسائل ابن طى (متوفى 855 هـ.ق).

و جز اين افراد شاگردان ديگرى نيز داشته است كه در كتاب‌هاى تراجم و رجال، تفصيلاً آمده است.

وفات او:

او پس از يك عمر تلاش و مجاهده در راه فقه و فقاهت و سير و سياحت روحى، به سال 841 در هشتاد و پنج سالگى در کربلا معلى به رحمت ايزدى پيوست و قبر شريفش كنار خيمه‌گاه معروف واقع شده و كراماتى هم از او نقل گرديده است كه هم اكنون نيز مورد تكريم و تجليل و تبرك اهل تقوى و دين قرار دارد. در نخبة المقال در وفات او آمده است: و احمد بن فهد الحلى اجل قبضه «الخير» و عمره «نهل» (احمد بن فهد حلى بزرگوار، هنگام وفاتش كلمه «الخير»(841) و سال‌هاى عمرش كلمه «نهل»(85) مى‌باشد.

پانویس

---

پیوندها

• زندگینامه

• زندگینامه (ترجمه)

• کتاب التحصین

• کتاب عدة الداعي

• کتاب المهذب البارع في شرح المختصر النافع

• کتاب المقتصر من شرح المختصر

• کتاب آيين بندگي

• کتاب الرسائل العشر