آیه 113 توبه

متن آیه

«مَا كَانَ لِلنَّبِیِّ وَالَّذِینَ آمَنُواْ أَن یَسْتَغْفِرُواْ لِلْمُشْرِكِینَ وَلَوْ كَانُواْ أُوْلِی قُرْبَى مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ» .

[9–113] (مشاهده آیه در سوره)

ترجمه

نباید پیامبر و کسانی که ایمان آورده اند برای مشرکان هر چند از خویشاوندان باشند پس از آن که دانستند که به جهنم می روند طلب آمرزش کنند.

نزول

از طریق سعید بن مسیب او از پدرش چنین روایت شده که این آیه درباره ابوطالب عموى پیامبر اسلام مى باشد زیرا هنگام وفات وى رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم نزد وى آمد در حالتى که ابوجهل و ابن‌امیة در کنار او بودند.

پیامبر به عموى خود فرمود: بگو لا اله الّا اللّه ولى ابوجهل و ابن‌امیه به او مى گفتند اى ابوطالب مبادا از کیش عبدالمطلب برگردى و بالاخره ابوطالب از ملت عبدالمطلب متابعت و پیروى نمود و از گفتن کلمه لا اله الّا اللَّه امتناع ورزید.

ولى چنان که می‌دانیم بنا به عقیده ما امامیه چنین موضوعى درباره ابوطالب درست نیست و مطابق روایات وارده از طریق خاصه ابوطالب به برادرزاده خود ایمان آورد و آخرالامر اگر چه به خاطر محافظت و نگهدارى و کفالت از او تظاهر به ایمان نمى نمود ولى با دین و آئین اسلام و پیروى از رسول خدا صلى الله علیه و آله و با اعتقاد به یکتائى پروردگار از دنیا رحلت نمود.

علاوه بر آن، این سوره و آیه در اواخر عمر رسول خدا صلى الله علیه و آله نازل گردیده در صورتى که ابوطالب هنگام نزول این سوره وفات یافته بود و اگر هم درست باشد که ابوطالب بر دین عبدالمطلب بوده این خود دلیل بر اسلام و ایمان ابوطالب به خدا و رسول اوست زیرا عبدالمطلب نیز بنا به عقیده ما مسلمان بوده است.

و نیز از امام على بن ابى‌طالب علیه‌السلام درباره نزول این آیه نقل شده که فرمود: از مردى که براى پدر و مادر مشرک خود استغفار و طلب آمرزش می‌کرد، پرسیدم: آیا براى پدر و مادرت که مشرک و بت‌پرست بوده اند، استغفار می‌نمائى؟ آن مرد در جواب گفت: بلى، زیرا ابراهیم نیز براى پدرش که مشرک بود، استغفار می‌کرد. امام على علیه‌السلام گفت: این موضوع را به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفتم، این آیه نازل گردید.

و نیز از ابن مسعود و دیگران روایت کنند که رسول خدا صلى الله علیه و آله بعد از غزوه تبوک روزى از قبرستان گذشت به قبرى رسید و توقف فرمود و بر سر قبر مزبور مناجات طویلى ابراز نمود سپس به گریه افتاد. ابن مسعود گوید: از گریه پیامبر من نیز به گریه افتادم سپس به ابن مسعود فرمود: این قبر مادر من آمنه است از خدا خواسته ام که به من اجازه بدهد از براى او استغفار و طلب آمرزش کنم ولى خداوند به من اجازه نداد و این آیه نازل گردید.

این موضوع نیز از نظر ما امامیه درست نیست زیرا پدر و مادر پیامبر اسلام علاوه بر آن که مشرک و بت‌پرست نبوده اند بلکه بر دین و کیش اجداد خویش ابراهیم خلیل بوده اند و روایات خاصه دلیل بر این حقیقت مى باشد.

منابع

• قرآن کریم، ترجمه عبدالمحمد آیتی.
• محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص 443.

پیوندها

• سوره توبه
• سوره توبه/متن و ترجمه سوره