هاشم بن عتبه مرقال: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | «هاشم بن عُتبه» ملقّب به «مِرْقال» (م، ۳۷ ق)، [[صحابی]] [[پیامبر اکرم]] (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و از یاران شجاع [[امام علی]] (علیه‌السلام) بود. او در جنگ‌های [[قادسیه]]، [[جنگ یرموک| یرموک]] و [[جنگ جمل|جمل]] حضور داشت و سرانجام در [[جنگ صفین]] به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. | |
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | ابوعمرو هاشم بن عتبة بن ابی وقاص قرشی زهری معروف به هاشم مرقال، در زمان حیات [[پیامبر]] (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) متولد شد و در [[کوفه]] سکونت داشت.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۶، ص۴۰۵.</ref> او پسر برادر [[سعد بن ابی وقاص]] بود. | ||
| + | هاشم در روز [[فتح مکه]]، [[اسلام]] اختیار نمود<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۵۵۶.</ref> و از [[صحابه]] پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بود و از پیامبر اکرم [[حدیث]] شنید.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.</ref> همچنین [[جابر بن سمره]] از او روایت کرده است. | ||
| − | + | هاشم مرقال فردی فاضل و شجاع بود. او در جنگ‌های [[قادسیه]]، [[جنگ یرموک| یرموک]] حضور داشت و در جنگ یرموک چشمش نابینا شد،<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۵۴۶.</ref> از این رو «اَعوَر» خوانده می‌شد. جلولاء، دروازه فتح [[ایران]]، به دست وی فتح شد.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.</ref> | |
| − | هاشم بن | + | هاشم بن عتبة جزء پنج نفر [[قریش|قریشی]] بود که از یاران و همراهان [[حضرت علی]] (علیه‌السلام) بودند.<ref>ابوعمرو کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۶۳.</ref> |
| − | + | [[شیخ عباس قمی]] در کتاب «[[منتهی الآمال]]» می نویسد: در «[[الفتوح (کتاب)|فتوح ابن اعثم]]» و «[[الاصابه فی تمییز الصحابه (کتاب)|الاصابة]]» مسطور است كه چون خبر كشتن [[عثمان بن عفان|عثمان]] و بيعت كردن مردمان به [[امیرالمؤمنین]] عليه السلام پراكنده شد، اهل [[كوفه]] نيز اين خبر بشنيدند و در آن وقت [[ابوموسی اشعری|ابوموسى اشعرى]] امارت كوفه داشت، كوفيان به نزد ابوموسى آمدند و گفتند: چرا با اميرالمؤمنين على [[بیعت]] نمى‌كنى؟ گفت: در اين معنى توقف مى‌كنم و مى‌نگرم تا بعد از اين چه حادث شود و چه خبر رسد. هاشم بن عتبه گفت: چه خبر خواهد رسيد؟ عثمان را بكشتند و انصار خاص و عام با اميرالمؤمنين على بيعت كردند. از آن مى‌ترسى كه اگر با على بيعت كنى عثمان از آن جهان باز خواهد آمد و تو را ملامت خواهد كرد؟ هاشم اين سخن بگفت و به دست راست خويشتن دست چپ بگرفت و گفت: دست چپ از آن من است و دست راست من از آن اميرالمؤمنين با او بيعت كردم و به [[خلافت]] او راضى شدم؛ چون هاشم با اين وجه بيعت كرد، ابوموسى را هيچ عذرى نماند، برخاست و بيعت كرد و در عقب او جمله اكابر و معارف كوفه بيعت كردند.<ref> الاصابة، ابن حجر عسقلانی، 6/405.</ref> | |
| − | در | + | در كتاب «الاصابة» مذكور است كه هاشم در وقت بيعت، اين ابيات را بديهةً بر ابوموسى اشعرى انشاد كرد: |
| − | اُبايِعُ غَيْرَ مُكْتَرِثٍ عَلِيّا | + | اُبايِعُ غَيْرَ مُكْتَرِثٍ عَلِيّا * وَلا اَخْشى اَميرا اَشْعَرِيّا |
| − | اُبايِعُهُ وَاَعْلَمُ اَنْ سَاءُرْضي | + | اُبايِعُهُ وَاَعْلَمُ اَنْ سَاءُرْضي * بِذاكَ اللّهَ حَقَّا وَالنَّبِيّا<ref> همان.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | هاشم بن عتبه در [[جنگ جمل]] در رکاب [[امیرالمؤمنین]] عليه السلام جنگید. همچنین وی در [[جنگ صفین]] حضور داشت و یکی از فرماندهان حضرت علی (علیه‌السلام) در این جنگ بود و پرچم آن حضرت را در دست داشت.<ref>احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۸۶.</ref> ابتدا پای وی در این جنگ قطع شد و سپس به شهادت رسید.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.</ref> | ||
| + | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *"هاشم مرقال"، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۲۱. | |
| − | + | *منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، قسمت اول، باب سوم، در تاريخ حضرت علی عليه‌السلام. | |
| − | [[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]] | + | [[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]][[Category:اصحاب پیامبر]][[Category:اصحاب امام علی علیه السلام]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۰
«هاشم بن عُتبه» ملقّب به «مِرْقال» (م، ۳۷ ق)، صحابی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و از یاران شجاع امام علی (علیه‌السلام) بود. او در جنگ‌های قادسیه، یرموک و جمل حضور داشت و سرانجام در جنگ صفین به شهادت رسید.
زندگی‌نامه
ابوعمرو هاشم بن عتبة بن ابی وقاص قرشی زهری معروف به هاشم مرقال، در زمان حیات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) متولد شد و در کوفه سکونت داشت.[۱] او پسر برادر سعد بن ابی وقاص بود. هاشم در روز فتح مکه، اسلام اختیار نمود[۲] و از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بود و از پیامبر اکرم حدیث شنید.[۳] همچنین جابر بن سمره از او روایت کرده است.
هاشم مرقال فردی فاضل و شجاع بود. او در جنگ‌های قادسیه، یرموک حضور داشت و در جنگ یرموک چشمش نابینا شد،[۴] از این رو «اَعوَر» خوانده می‌شد. جلولاء، دروازه فتح ایران، به دست وی فتح شد.[۵]
هاشم بن عتبة جزء پنج نفر قریشی بود که از یاران و همراهان حضرت علی (علیه‌السلام) بودند.[۶]
شیخ عباس قمی در کتاب «منتهی الآمال» می نویسد: در «فتوح ابن اعثم» و «الاصابة» مسطور است كه چون خبر كشتن عثمان و بيعت كردن مردمان به امیرالمؤمنین عليه السلام پراكنده شد، اهل كوفه نيز اين خبر بشنيدند و در آن وقت ابوموسى اشعرى امارت كوفه داشت، كوفيان به نزد ابوموسى آمدند و گفتند: چرا با اميرالمؤمنين على بیعت نمى‌كنى؟ گفت: در اين معنى توقف مى‌كنم و مى‌نگرم تا بعد از اين چه حادث شود و چه خبر رسد. هاشم بن عتبه گفت: چه خبر خواهد رسيد؟ عثمان را بكشتند و انصار خاص و عام با اميرالمؤمنين على بيعت كردند. از آن مى‌ترسى كه اگر با على بيعت كنى عثمان از آن جهان باز خواهد آمد و تو را ملامت خواهد كرد؟ هاشم اين سخن بگفت و به دست راست خويشتن دست چپ بگرفت و گفت: دست چپ از آن من است و دست راست من از آن اميرالمؤمنين با او بيعت كردم و به خلافت او راضى شدم؛ چون هاشم با اين وجه بيعت كرد، ابوموسى را هيچ عذرى نماند، برخاست و بيعت كرد و در عقب او جمله اكابر و معارف كوفه بيعت كردند.[۷]
در كتاب «الاصابة» مذكور است كه هاشم در وقت بيعت، اين ابيات را بديهةً بر ابوموسى اشعرى انشاد كرد:
اُبايِعُ غَيْرَ مُكْتَرِثٍ عَلِيّا * وَلا اَخْشى اَميرا اَشْعَرِيّا
اُبايِعُهُ وَاَعْلَمُ اَنْ سَاءُرْضي * بِذاكَ اللّهَ حَقَّا وَالنَّبِيّا[۸]
هاشم بن عتبه در جنگ جمل در رکاب امیرالمؤمنین عليه السلام جنگید. همچنین وی در جنگ صفین حضور داشت و یکی از فرماندهان حضرت علی (علیه‌السلام) در این جنگ بود و پرچم آن حضرت را در دست داشت.[۹] ابتدا پای وی در این جنگ قطع شد و سپس به شهادت رسید.[۱۰]
پانویس
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۶، ص۴۰۵.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۵۵۶.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۵۴۶.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.
- ↑ ابوعمرو کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۶۳.
- ↑ الاصابة، ابن حجر عسقلانی، 6/405.
- ↑ همان.
- ↑ احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۸۶.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۶۰۱.
منابع
- "هاشم مرقال"، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۲۱.
- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، قسمت اول، باب سوم، در تاريخ حضرت علی عليه‌السلام.
