آیه 45 سوره نحل: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{قرآن در قاب|أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ الل...» ایجاد کرد)
 
(تفسیر آیه)
سطر ۵۵: سطر ۵۵:
  
 
تفسير نور(10جلدى)، ج‌4، ص: 527
 
تفسير نور(10جلدى)، ج‌4، ص: 527
 +
 +
أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ «46»
 +
 +
يا (قهر الهى) در حين تلاش و كوششان ناگهان آنان را بگيرد، پس نتوانند آن عذاب را خنثى و عاجز نمايند.
 +
 +
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ «47»
 +
 +
يا آنكه در حال دلهره آنان را بگيرد، پس البتّه پروردگار شما رؤف ومهربان است.
 +
 +
===نکته ها===
 +
 +
خداوند در اين آيات، چهار نوع عذاب براى توطئه‌گرانِ عليه دين، مطرح كرده:
 +
 +
1. عذاب زمينى‌ «يَخْسِفَ‌ ... بِهِمُ الْأَرْضَ»
 +
 +
2. عذاب آسمانى: «يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ»
 +
 +
3. عذاب ناگهانى: «يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ»
 +
 +
4. عذاب روحى: «يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ»
 +
 +
===پیام ها===
 +
 +
1- عذاب و كيفر الهى، پس از اتمام حجّت است. (به دنبال موضوع نبوّت در آيات قبل، اين آيه مخالفان را تهديد مى‌كند).
 +
 +
2- احتمال عذاب و كيفر الهى، براى دست برداشتن از توطئه كافى است. «أَ فَأَمِنَ»
 +
 +
3- توطئه‌گران عليه دين بدانند كه مكر و حيله‌ى آنان، در برابر علم و قدرت الهى، پوچ است. «أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ»
 +
 +
4- زمان و مكان و نوع قهر خدا در دنيا قابل پيش‌بينى نيست كه امكان فرار باشد. «يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ»
 +
 +
5- هيچ فرد يا عاملى، مانع قهر خدا نيست. «فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ»
 +
 +
6- نزول عذاب، ناگهانى و در هر حال و شرايطى است. «فِي تَقَلُّبِهِمْ» (چه در سفر، چه در وطن، چه در خواب و چه در بيدارى، چه در راه چه ايستاده، ...)
 +
 +
جلد 4 - صفحه 528
 +
 +
7- گاهى رعب، خوف و دلهره، عذاب ومايه‌ى هلاكت است. «يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ»
 +
 +
8- گاهى تأخير عذاب و مهلت دادن به گنهكاران، بخاطر لطف اوست تا توبه كنند. «فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ»
 +
 +
9- قهر و تنبيه الهى نيز براساس تربيت و رحمت اوست. يَأْخُذَهُمْ‌ ... فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌
 
}}
 
}}
  
سطر ۶۴: سطر ۱۰۶:
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
  
 +
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ (47)
 +
 +
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ‌: يا بگيرد ايشان را خداى تعالى به عقوبت بروجه ترسناكى، بدين طريق كه بعضى را به عذاب بگيرد، و جمعى را رها كند تا بازماندگان بترسند به عذاب هلاك شدگان كه مبادا مثل آن عقوبت بديشان رسد. نزد جمعى از مفسران مراد به تخوف تنقص، و مراد نقصان اموال و اولاد و انفس به بلاء و اسقام. بنابراين مراد آيه قبل گرفتن سخط الهى است يك مرتبه به عذاب استيصال و هلاك دفعة واحده، و مراد اين آيه نقصان‌
 +
 +
جلد 7 - صفحه 213
  
أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ (45)
+
تدريجى است در اموال و اولاد كم كم تا به مرور ايام هلاك شوند. و ذكر احوال سه‌گانه به جهت بيان قدرت سبحانى است بر اهلاك آنها به هر وجهى كه باشد، نه مراد انحصار در اين سه حالت باشد.
  
بعد از آن ايعاد فرمايد مشركين و مخالفين را:
+
فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌: پس بدرستى كه پروردگار شما هرآينه مهربان و بخشاينده است و از رأفت و رحمت سبحانى است كه حلم فرمايد و تعجيل ننمايد در عقوبت با استحقاق شما، و مهلت دهد تا توبه و رجوع كنيد از كفر به ايمان و از معصيت به طاعت. حاصل آنكه به استحقاق شما، سخط الهى را، امهال، كه فرمايد؟ هرآينه نيست مگر رأفت و رحمت واسعه خداوندى.
  
أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ‌: (استفهام به معنى توبيخ و تقريع) چه چيز ايمن ساخته آنانكه مكر كنند بديها را در توهين امر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و خاموش كردن نور دين و اذيت نمودن مؤمنين. أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ‌: اين كه فرو برد خداى تعالى ايشان را به زمين از زير پاى آنها به جهت عقوبت و عذاب ايشان. حاصل آنكه آنان كه به تدابير و حيل در خاموش كردن نور حق و حقانيت كوشند، چه چيز آنها را مأمون گردانيده از اينكه خدا آنها را فرو برد در زمين مانند قارون. چنين نقل شده كه پرنده‌اى است موسوم به كرك، به هر دو پا به زمين راه نرود، بلكه به يك پا حركت كند از ترس فرو رفتن به زمين، وقتى پرنده‌اى مأمون از خسف نباشد، واى به حال انسان‌
+
تبصره: آيات شريفه تحذير و تخويف است نسبت به عموم مكلفين كه بپرهيزند و بيانديشند از آنچه موجب شود ورود غضب و سخط سبحانى را. پس عاقل را لازم باشد هشيارى در امور و اجتناب از شرور، زيرا نداند عذاب از كجا وارد گردد.
  
«1» نهج البلاغه فيض حكمت 4.
+
در كافى‌ «1»- حضرت سجاد عليه السّلام در ذيل حديثى فرمايد: و لا تكونوا من الغافلين المائلين الى زهرة الدّنيا الّذين مكروا السّيئات فانّ اللّه يقول فى محكم كتابه: أ فأمن الّذين مكروا السّيّئات ان يخسف اللّه بهم الارض .... فاحذروا ما حذّركم اللّه بما فعل بالظّلمة فى كتابه و لا تأمنوا ان ينزل بكم بعض ما تواعد به القوم الظّالمين فى الكتاب، و اللّه لقد وعظكم اللّه فى كتابه بغيركم فانّ السّعيد من وعظ بغيره.
  
«2» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، باب التفكّر، حديث 5 (صفحه 55)
+
و نباشيد از غافلين مائلين به زينتهاى دنيا، آنانكه مكر نمودند به كارهاى ناشايسته، زيرا خداى تعالى مى‌فرمايد در محكم كتاب: (أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ). الايه. پس حذر كنيد آنچه را كه تحذير فرموده شما را خداوند به آنچه بجا آورده با ظلمه در كتاب خود، و ايمن مباشيد اينكه نازل شود به شما بعض آنچه را كه ايعاد فرموده به آن قوم ظالمين‌
  
جلد 7 - صفحه 212
+
«1» روضه كافى، صفحه 74، فرازى از حديث شماره 29.
  
عاقل مكار چگونه مطمئن باشد كه به يك زلزله بكلى آثار او، بلكه يك شهرى زير و رو گردد.
+
جلد 7 - صفحه 214
  
أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ‌: يا بيايد ايشان را عذاب قهر سبحانى از جائى كه ندانند و احتمال ندهند، چنانچه گروهى از امم سابقه را غفلتا و ناگهانى عذاب نازل شد.
+
را در كتاب قرآن، قسم به خدا هرآينه بتحقيق موعظه نموده خدا شما را در كتاب خود به غير شما، پس سعيد كسى است كه متعظ شود و پند يابد به غير خود.
  
  
سطر ۱۲۱: سطر ۱۶۸:
 
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
 
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
أَ فَأَمِن‌َ الَّذِين‌َ مَكَرُوا السَّيِّئات‌ِ أَن‌ يَخسِف‌َ اللّه‌ُ بِهِم‌ُ الأَرض‌َ أَو يَأتِيَهُم‌ُ العَذاب‌ُ مِن‌ حَيث‌ُ لا يَشعُرُون‌َ (45)
+
أَو يَأخُذَهُم‌ عَلي‌ تَخَوُّف‌ٍ فَإِن‌َّ رَبَّكُم‌ لَرَؤُف‌ٌ رَحِيم‌ٌ (47)
 +
 
 +
‌ يا ‌ بگيرد ‌آنها‌ ‌را‌ بالقاء خوف‌ ‌در‌ قلوب‌ ‌آنها‌ و تعجيل‌ ‌در‌ اهلاك‌ ‌آنها‌ نكند، بلكه‌ متنبّه‌ شوند و ايمان‌ آورند ‌ يا ‌ دست‌ ‌از‌ اذيت‌ و ظلم‌ بمؤمنين‌ بردارند ‌پس‌ محققا پروردگار ‌شما‌ ‌هر‌ آينه‌ رءوف‌ و مهربان‌ ‌است‌، يكي‌ ‌از‌ نصرتهاي‌ الهي‌ القاء رعب‌ ‌است‌ ‌در‌ قلوب‌ كفار و مشركين‌ و معاندين‌ چنانچه‌ ‌در‌ بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ بيان‌ فرموده‌ مثل‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌:
 +
 
 +
سَنُلقِي‌ فِي‌ قُلُوب‌ِ الَّذِين‌َ كَفَرُوا الرُّعب‌َ بِما أَشرَكُوا بِاللّه‌ِ آل‌ عمران‌ ‌آيه‌ 14.
 +
 
 +
سَأُلقِي‌ فِي‌ قُلُوب‌ِ الَّذِين‌َ كَفَرُوا الرُّعب‌َ انفال‌ ‌آيه‌ 12.
 +
 
 +
جلد 12 - صفحه 132
 +
 
 +
وَ قَذَف‌َ فِي‌ قُلُوبِهِم‌ُ الرُّعب‌َ احزاب‌ ‌آيه‌ 26.
  
آيا ‌پس‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ بيانات‌ باز ايمن‌ هستند كساني‌ ‌که‌ مكر و حيله‌ بازي‌ مي‌كنند ‌در‌ اعمال‌ سيئه‌ ‌اينکه‌ ‌که‌ خداوند خسف‌ كند ‌آنها‌ ‌را‌ ‌در‌ زمين‌ ‌ يا ‌ بيايد ‌آنها‌ ‌را‌ عذاب‌ ‌از‌ حيثيتي‌ ‌که‌ ابدا متوجه‌ نباشند (أ فأمن‌) آيا ‌پس‌ ‌از‌ آنكه‌ بآنها خبر رسيد و فهم‌ و درك‌ كردند ‌که‌ امم‌ سابقه‌ بواسطه‌ تكذيب‌ انبياء سلف‌ و ترك‌ ايمان‌ و بقاء ‌بر‌ شرك‌ و ارتكاب‌
+
وَ قَذَف‌َ فِي‌ قُلُوبِهِم‌ُ الرُّعب‌َ يُخرِبُون‌َ بُيُوتَهُم‌ بِأَيدِيهِم‌ وَ أَيدِي‌ المُؤمِنِين‌َ حشر ‌آيه‌ 2.
  
جلد 12 - صفحه 130
+
و ‌از‌ پيغمبر اكرم‌ ‌است‌ فرمود
  
اعمال‌ سيئه‌ و مكر ‌با‌ انبياء و مؤمنين‌ بچه‌ عذابهايي‌ هلاك‌ شدند قوم‌ نوح‌ عاد ثمود قوم‌ لوط فرعونيان‌ قوم‌ شعيب‌ بغرق‌ صاعقه‌ صيحه‌ خسف‌ امطار حجارة ‌مع‌ ‌ذلک‌ ايمن‌ هستند الَّذِين‌َ مَكَرُوا كساني‌ ‌که‌ مكر مي‌كنند ‌با‌ وجود مقدس‌ حضرت‌ رسالت‌ و ‌با‌ مؤمنين‌ (السيئات‌) ‌از‌ شرك‌ و كفر و ظلم‌ و اذيت‌ و فسق‌ و فجور و كبر و نخوت‌ و عناد و عصبيّت‌ ‌که‌ كلمه‌ السيئات‌ جمع‌ محلي‌ بالف‌ و لام‌ شامل‌ همه‌ اينها ميشود و غافل‌ ‌از‌ مكر الهي‌ هستند ‌که‌ ميفرمايد:
+
(نصرت‌ بالرّعب‌)
  
وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللّه‌ُ وَ اللّه‌ُ خَيرُ الماكِرِين‌َ آل‌ عمران‌ ‌آيه‌ 47 اينكه‌ بغتة أَن‌ يَخسِف‌َ اللّه‌ُ بِهِم‌ُ الأَرض‌َ يك‌ مرتبه‌ زلزله‌ شود و زمين‌ شكاف‌ بردارد و تمام‌ ‌آنها‌ فرو روند ‌در‌ زمين‌ و هلاك‌ شوند أَو يَأتِيَهُم‌ُ العَذاب‌ُ صيحه‌ آسماني‌ صاعقه‌ ريح‌ عقيم‌ و ‌غير‌ اينها ‌از‌ بلاهاي‌ مهلكه‌ مثل‌ وباء و طاعون‌ و امراض‌ ‌غير‌ قابل‌ علاج‌ مِن‌ حَيث‌ُ لا يَشعُرُون‌َ ‌ يا ‌ ‌در‌ خواب‌ باشند ‌در‌ شب‌، ‌ يا ‌ مشغول‌ كار باشند ‌در‌ روز بدون‌ توجه‌ و التفات‌، چنانچه‌ ‌بر‌ امم‌ سابقه‌ ‌هم‌ همين‌ نحو ‌بود‌.
+
(أَو يَأخُذَهُم‌ عَلي‌ تَخَوُّف‌ٍ) اخذ ‌بر‌ تخوّف‌ تارة ‌به‌ اينكه‌ ‌در‌ جنگهاي‌ سابق‌ مغلوب‌ مي‌شدند ‌با‌ جنگ‌ مسلمين‌ ‌ يا ‌ يك‌ دسته‌ ‌آنها‌ موجب‌ خوف‌ بقيّه‌ مي‌شد ‌ يا ‌ نزول‌ بلا ‌بر‌ بعضي‌ باعث‌ خوف‌ ديگران‌ مي‌شد ‌ يا ‌ بذهاب‌ مال‌ ‌ يا ‌ جان‌ سبب‌ خوف‌ مي‌شد ‌ يا ‌ انحاء ديگر و حكمت‌ اينكه‌ بسا سبب‌ شود ايمان‌ آورند ‌ يا ‌ دست‌ ‌از‌ ظلم‌ بردارند ‌ يا ‌ ‌در‌ حرب‌ مغلوب‌ شوند و فرار كنند و نصرت‌ و فيروزي‌ نصيب‌ مسلمين‌ شود ‌ يا ‌ حكم‌ ديگري‌ و ممكن‌ ‌است‌ امهال‌ اينها و عدم‌ تعجيل‌ ‌در‌ افناء ‌آنها‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ ‌باشد‌ ‌که‌ ‌در‌ نسل‌ اينها افرادي‌ بوجود آيند ‌که‌ اهل‌ ايمان‌ شوند، چنانچه‌ حضرت‌ نوح‌ ‌عليه‌ السّلام‌ موقعي‌ ‌که‌ نفرين‌ كرد ‌در‌ حق‌ قوم‌ عرض‌ كرد.
  
(تنبيه‌) بايد امروز ‌هم‌ ‌که‌ فسق‌ و فجور و اعمال‌ سيئه‌ ‌در‌ ميان‌ ابناء نوع‌ رواج‌ پيدا كرده‌ بي‌ديني‌ ترك‌ صلوة و صوم‌ و ساير واجبات‌ شرب‌ مسكرات‌ اشتغال‌ بملاهي‌ ساز آواز قمار رقص‌ بي‌حجابي‌ بي‌عفتي‌ بي‌حيايي‌ ظلم‌ و اذيت‌ و كسب‌ حرام‌ و ساير معاصي‌ ايمن‌ نباشند ‌که‌ باين‌ نوع‌ بلاها هلاك‌ شوند چنانچه‌ آثارش‌ ‌هم‌ ظاهر ‌شده‌ تسلّط ظالم‌ امراض‌ ‌غير‌ قابل‌ علاج‌ ذهاب‌ بسياري‌ ‌از‌ نعم‌ الهي‌ و و و چون‌ سنّة الهي‌ تغيير پذير نيست‌.
+
إِنَّك‌َ إِن‌ تَذَرهُم‌ يُضِلُّوا عِبادَك‌َ وَ لا يَلِدُوا إِلّا فاجِراً كَفّاراً نوح‌ ‌آيه‌ 28.
  
فَلَن‌ تَجِدَ لِسُنَّت‌ِ اللّه‌ِ تَبدِيلًا وَ لَن‌ تَجِدَ لِسُنَّت‌ِ اللّه‌ِ تَحوِيلًا فاطر ‌آيه‌ 41 و 42.
+
و حضرت‌ امير بمالك‌ اشتر ‌اگر‌ ‌در‌ هفتاد پشت‌ ‌او‌ يك‌ مؤمن‌ بوجود آيد ‌من‌ ‌از‌ قتل‌ ‌او‌ صرف‌ نظر ميكنم‌، و همچنين‌ ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ السّلام‌ ‌در‌ يوم عاشوراء فَإِن‌َّ رَبَّكُم‌ لَرَؤُف‌ٌ رَحِيم‌ٌ ‌اينکه‌ امهال‌ و عدم‌ تعجيل‌ ‌در‌ اهلاك‌ ‌از‌ باب‌ رأفت‌ و مهرباني‌ حق‌ ‌است‌.
 
}}
 
}}
 
|-|
 
|-|
سطر ۱۴۲: سطر ۱۹۹:
 
]
 
]
  
(آیه 45)- انواع مجازاتها در برابر انواع گناهان! قرآن در بسیاری از بحثها، مطالب استدلالی را با مسائل عاطفی چنان به هم می‌آمیزد که برترین اثر را در نفوس شنوندگان داشته باشد، آیات گذشته یک بحث منطقی در زمینه نبوت و معاد با مشرکان داشت، ولی در اینجا به تهدید جباران و مستکبران و گنهکاران لجوج می‌پردازد و آنها را به انواع عذابهای الهی بیم می‌دهد.
+
(آیه 47)- «و یا این که (مجازات الهی یک مرتبه به سراغشان نیاید بلکه) بطور تدریجی و ضمن هشدارهای پی‌درپی، آنها را گرفتار سازد»؟ (أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلی تَخَوُّفٍ).  
  
نخست می‌گوید: «آیا توطئه‌گران (ی که برای خاموش کردن نور حق به انواع نقشه‌های شوم متوسل شدند) از این ایمن گشتند که ممکن است خداوند آنها را در زمین فرو برد»؟ (أَ فَأَمِنَ الَّذِینَ مَکَرُوا السَّیِّئاتِ أَنْ یَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ).
+
ج2، ص572
  
آیا بعید است که زمین لرزه وحشتناکی رخ دهد، پوسته زمین بشکافد و دهان باز کند و آنها و همه زندگانیشان را در خود فرو برد، همان گونه که در تاریخ اقوام، کرارا اتفاق افتاده است؟
+
امروز همسایه آنها گرفتار سانحه‌ای می‌شود، فردا یکی از بستگانشان و خلاصه هشدارها یکی بعد از دیگری به سراغ آنها می‌آید اگر بیدار شدند چه بهتر، و گر نه مجازات نهایی آنها را فرو خواهد گرفت.
  
سپس اضافه می‌کند: «و یا این که (هنگامی که آنها در حال غفلتند) عذاب (الهی) از آنجا که انتظارش را ندارند به سراغشان آید» (أَوْ یَأْتِیَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ).
+
تدریجی بودن عذاب و مجازات در این گونه موارد برای آن است که هنوز احتمال هدایت در این گروه وجود دارد، و رحمت خداوند اجازه نمی‌دهد که با اینها همچون سایرین رفتار شود «زیرا پروردگار شما رئوف و رحیم است» (فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ).
 
}}
 
}}
 
|-|
 
|-|
سطر ۱۵۶: سطر ۲۱۳:
  
 
==تفسیر های فارسی==
 
==تفسیر های فارسی==
==={{ترجمه تفسیر المیزان|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{ترجمه تفسیر المیزان|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر خسروی|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر خسروی|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر عاملی|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر عاملی|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر جامع|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر جامع|سوره=16 |آیه=47}}===
  
 
==تفسیر های عربی==
 
==تفسیر های عربی==
==={{تفسیر المیزان|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر المیزان|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر مجمع البیان|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر مجمع البیان|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر نور الثقلین|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر نور الثقلین|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر الصافی|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر الصافی|سوره=16 |آیه=47}}===
==={{تفسیر الکاشف|سوره=16 |آیه=45}}===
+
==={{تفسیر الکاشف|سوره=16 |آیه=47}}===
 
</tabber>
 
</tabber>
  

نسخهٔ ‏۱۲ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۰۴

مشاهده آیه در سوره

أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<44 آیه 45 سوره نحل 46>>
سوره : سوره نحل (16)
جزء : 14
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

آنان که بر کردار زشت خود مکرها می‌اندیشند آیا از این بلا ایمنند که خدا ناگاه همه را به زمین فرو برد یا از جایی که پی نبرند عذابی به آنان رسد؟

پس آیا کسانی که [بر ضد قرآن و پیامبر] نیرنگ های زشت به کار گرفتند، ایمنند از اینکه خدا آنان را در زمین فرو برد یا از جایی که پی نبرند، عذاب به سویشان آید؟

آيا كسانى كه تدبيرهاى بد مى‌انديشند، ايمن شدند از اينكه خدا آنان را در زمين فرو ببرد، يا از جايى كه حدس نمى‌زنند عذاب برايشان بيايد؟

آيا آنان كه مرتكب بديها مى‌شوند، مگر ايمنند از اينكه زمين به فرمان خدا آنها را فرو برد يا عذاب از جايى كه نمى‌دانند بر سرشان فرود آيد؟

آیا توطئه‌گران از این ایمن گشتند که ممکن است خدا آنها را در زمین فروبرد، و یا مجازات (الهی)، از آن جا که انتظارش را ندارند، به سراغشان آید؟!...

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Do those who devise evil schemes feel secure that Allah will not make the earth swallow them, or the punishment will not overtake them whence they are not aware?

Do they then who plan evil (deeds) feel secure (of this) that Allah will not cause the earth to swallow them or that punishment may not overtake them from whence they do not perceive?

Are they who plan ill-deeds then secure that Allah will not cause the earth to swallow them, or that the doom will not come on them whence they know not?

Do then those who devise evil (plots) feel secure that Allah will not cause the earth to swallow them up, or that the Wrath will not seize them from directions they little perceive?-

معانی کلمات آیه

«مَکَرُوا السَّیِّئَاتِ»: توطئه بدیها را چیدند. نیرنگهای زشت را پی‌ریزی کردند. واژه (السیّئات) صفت موصوف محذوف (الْمَکَراتِ) است، یعنی: مَکَرُوا الْمَکَراتِ السیّئات. یا این که مفعول فعل (مَکَرُوا) است اگر به معنی (عَمِلُوا) باشد. «یَخْسِفَ»: به زمین فرو ببرد (نگا: قصص / و ).

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ «45»

آيا كسانى‌كه بدى‌ها را با حيله و نيرنگ انجام دادند، درامانند، از اينكه خداوند آنان را در زمين فرو برد يا از جايى كه پيش‌بينى وانديشه نمى‌كنند، عذاب الهى به سراغشان آيد.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌4، ص: 527

أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ «46»

يا (قهر الهى) در حين تلاش و كوششان ناگهان آنان را بگيرد، پس نتوانند آن عذاب را خنثى و عاجز نمايند.

أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ «47»

يا آنكه در حال دلهره آنان را بگيرد، پس البتّه پروردگار شما رؤف ومهربان است.

نکته ها

خداوند در اين آيات، چهار نوع عذاب براى توطئه‌گرانِ عليه دين، مطرح كرده:

1. عذاب زمينى‌ «يَخْسِفَ‌ ... بِهِمُ الْأَرْضَ»

2. عذاب آسمانى: «يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ»

3. عذاب ناگهانى: «يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ»

4. عذاب روحى: «يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ»

پیام ها

1- عذاب و كيفر الهى، پس از اتمام حجّت است. (به دنبال موضوع نبوّت در آيات قبل، اين آيه مخالفان را تهديد مى‌كند).

2- احتمال عذاب و كيفر الهى، براى دست برداشتن از توطئه كافى است. «أَ فَأَمِنَ»

3- توطئه‌گران عليه دين بدانند كه مكر و حيله‌ى آنان، در برابر علم و قدرت الهى، پوچ است. «أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ»

4- زمان و مكان و نوع قهر خدا در دنيا قابل پيش‌بينى نيست كه امكان فرار باشد. «يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ»

5- هيچ فرد يا عاملى، مانع قهر خدا نيست. «فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ»

6- نزول عذاب، ناگهانى و در هر حال و شرايطى است. «فِي تَقَلُّبِهِمْ» (چه در سفر، چه در وطن، چه در خواب و چه در بيدارى، چه در راه چه ايستاده، ...)

جلد 4 - صفحه 528

7- گاهى رعب، خوف و دلهره، عذاب ومايه‌ى هلاكت است. «يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ»

8- گاهى تأخير عذاب و مهلت دادن به گنهكاران، بخاطر لطف اوست تا توبه كنند. «فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ»

9- قهر و تنبيه الهى نيز براساس تربيت و رحمت اوست. يَأْخُذَهُمْ‌ ... فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)


أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ (47)

أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ‌: يا بگيرد ايشان را خداى تعالى به عقوبت بروجه ترسناكى، بدين طريق كه بعضى را به عذاب بگيرد، و جمعى را رها كند تا بازماندگان بترسند به عذاب هلاك شدگان كه مبادا مثل آن عقوبت بديشان رسد. نزد جمعى از مفسران مراد به تخوف تنقص، و مراد نقصان اموال و اولاد و انفس به بلاء و اسقام. بنابراين مراد آيه قبل گرفتن سخط الهى است يك مرتبه به عذاب استيصال و هلاك دفعة واحده، و مراد اين آيه نقصان‌

جلد 7 - صفحه 213

تدريجى است در اموال و اولاد كم كم تا به مرور ايام هلاك شوند. و ذكر احوال سه‌گانه به جهت بيان قدرت سبحانى است بر اهلاك آنها به هر وجهى كه باشد، نه مراد انحصار در اين سه حالت باشد.

فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌: پس بدرستى كه پروردگار شما هرآينه مهربان و بخشاينده است و از رأفت و رحمت سبحانى است كه حلم فرمايد و تعجيل ننمايد در عقوبت با استحقاق شما، و مهلت دهد تا توبه و رجوع كنيد از كفر به ايمان و از معصيت به طاعت. حاصل آنكه به استحقاق شما، سخط الهى را، امهال، كه فرمايد؟ هرآينه نيست مگر رأفت و رحمت واسعه خداوندى.

تبصره: آيات شريفه تحذير و تخويف است نسبت به عموم مكلفين كه بپرهيزند و بيانديشند از آنچه موجب شود ورود غضب و سخط سبحانى را. پس عاقل را لازم باشد هشيارى در امور و اجتناب از شرور، زيرا نداند عذاب از كجا وارد گردد.

در كافى‌ «1»- حضرت سجاد عليه السّلام در ذيل حديثى فرمايد: و لا تكونوا من الغافلين المائلين الى زهرة الدّنيا الّذين مكروا السّيئات فانّ اللّه يقول فى محكم كتابه: أ فأمن الّذين مكروا السّيّئات ان يخسف اللّه بهم الارض .... فاحذروا ما حذّركم اللّه بما فعل بالظّلمة فى كتابه و لا تأمنوا ان ينزل بكم بعض ما تواعد به القوم الظّالمين فى الكتاب، و اللّه لقد وعظكم اللّه فى كتابه بغيركم فانّ السّعيد من وعظ بغيره.

و نباشيد از غافلين مائلين به زينتهاى دنيا، آنانكه مكر نمودند به كارهاى ناشايسته، زيرا خداى تعالى مى‌فرمايد در محكم كتاب: (أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ). الايه. پس حذر كنيد آنچه را كه تحذير فرموده شما را خداوند به آنچه بجا آورده با ظلمه در كتاب خود، و ايمن مباشيد اينكه نازل شود به شما بعض آنچه را كه ايعاد فرموده به آن قوم ظالمين‌

«1» روضه كافى، صفحه 74، فرازى از حديث شماره 29.

جلد 7 - صفحه 214

را در كتاب قرآن، قسم به خدا هرآينه بتحقيق موعظه نموده خدا شما را در كتاب خود به غير شما، پس سعيد كسى است كه متعظ شود و پند يابد به غير خود.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ (45) أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ (46) أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى‌ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ (47) أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلى‌ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‌ءٍ يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ (48) وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ دابَّةٍ وَ الْمَلائِكَةُ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ (49)

يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ (50)

ترجمه‌

آيا پس ايمن شدند آنانكه بتدبير كردند كارهاى بد را كه فرو برد خدا آنها را بزمين يا بيايد آنها را عذاب از جائيكه ندانند

يا بگيرد آنها را در حال آمد و شدشان پس نيستند آنها عاجز كنندگان‌

يا بگيرد آنها را در حال ترس پس همانا پروردگار شما بسيار با رأفت و رحمت است‌

آيا نظر نكردند بسوى آنچه آفريد خدا از چيزيكه بر ميگردد سايه‌هايش از راست و جوانب چپ سجده كنندگان مر خدا را و آنها منقادانند

و از براى خدا سجده ميكند آنچه در آسمان و آنچه در زمين است از جنبنده و فرشتگان و آنها سركشى نميكنند

ميترسند از پروردگارشان كه برتر از آنها است و بجا مى‌آورند آنچه را مأمور ميشوند.

تفسير

- خداوند در مقام تهديد كفّار كه ميخواستند بمكر و حيله مانع از دعوت پيغمبر و پيشرفت امر آنحضرت شوند ميفرمايد آيا ايمن شدند كسانيكه بمكر و حيله كارهاى بد ناشايسته نمودند از قبيل استهزاء و ايذاء پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و اهل ايمان از آنكه مانند قارون زمين آنها را فرو برد يعنى نبايد مأمون باشند چون استفهام براى انكار است بلكه بايد منتظر چنين بلائى باشند يا آنكه عذاب ناگهانى مانند قوم لوط بر آنها نازل شود از آسمان با آنكه ترقب آنرا نداشته باشند يا آنكه خدا آنها را باعمالشان بگيرد و انتقام بكشد از آنها در حاليكه مشغول برفت و آمدند در كارهاشان بنفع خودشان يا ضرر اهل ايمان يا در حاليكه ميگردند از پهلوئى بپهلوى ديگر در بستر استراحت و آنها نميتوانند جلوگيرى از اراده‌

جلد 3 صفحه 290

الهى نمايند كه گفته‌اند يا آنكه خداوند بگيرد آنها را براى انتقام در حاليكه خائف باشند براى آنكه ديده باشند امثال خودشان را كه معذّب بعذاب الهى شدند اگر تخوّف مأخوذ از خوف بمعناى ترس باشد يا در حاليكه روز بروز و بتدريج از نفوس و اموال و اعتبار آنها كاسته شود تا بكلى مستأصل و نابود شوند اگر تخوّف بمعناى تنقّص باشد كه گفته‌اند يا در حاليكه بيدار باشند چنانچه قمّى ره فرموده در هر حال بر خلاف حالت سابقه كه حال عدم ترقب و انتظار بود مترقب و منتظر باشند و خداوند تعجيل در عقاب آنها نفرموده براى آنكه پروردگار بر بندگان خود رءوف و مهربان است تا ممكن باشد نميخواهد آنها را عذاب فرمايد شايد توبه كنند و مردمان صالح از نسل آنها بوجود آيند و هميشه قادر بر عذاب آنها بوده و هست و خواهد بود اگر ميخواهند قدرت و عظمت خداوند را مشاهده نمايند نظر كنند بهر چه خداوند خلق نموده از اجسام كه سايه دارند چون استفهام در ا و لم يروا انكارى است يعنى بايد نظر كنند و به بينند كه ميگردد سايه‌هاى آنها از جانب راست و جوانب چپ در حاليكه سجده كنانند يعنى خاضع و فرمان بردارند بالذّات كه موجود ميشوند بحركت آفتاب از مشرق بمغرب يا گردش زمين بدور خود بامر الهى بدون آنكه آنى از وظيفه خود تخلّف نمايند و خود آن اجسام هم در مقابل اراده الهى ذليل و خوار و مطيع و منقادند بانقياد ذاتى و طبعى بطوريكه اگر آنى فيض حقّ بآنها نرسد نيست و نابود خواهند شد و اين حقيقت سجود و خضوع و عبوديّت و بندگى و فرمانبردارى است و اينكه بعضى از ضمائر و الفاظ بمفرد و بعضى بلفظ جمع تعبير شده براى آنستكه اسماء اجناس، اعتبارى به افراد و جمع آنها نيست و مراعات لفظ و معنى جائز است و تفنّن در تعبير از لوازم خطابه و محسّنات كلام است و احتياج بذكر نكات نادلپذير ندارد و اين سجود و خضوع و انقياد اختصاص بسايه اشياء سايه‌دار و خود آنها ندارد براى خداوند سجده و خضوع مينمايند و تسليم و انقياد ذاتى دارند تمام موجوداتيكه در آسمانها و در زمينند كه آنها جنبنده و متحرك بحول و قوّه الهى ميباشند و ملائكه كه براى شرافت نوعى يا مجرد بودنشان از مادّه و لوازم آن مخصوص بذكر شده‌اند اين در صورتى است كه من دابّة بيان باشد از براى ما فى السموات و ما فى الارض هر دو و الا من دابة را ممكن است اختصاص‌

جلد 3 صفحه 291

به بيان ما فى الارض داد و ملائكه را بيان از براى ما فى السموات گرفت بطور لف و نشر مشوّش و نكته تأخير ذكر ملائكه اراده بيان حال آنها باشد كه بهيچ وجه سركشى و تكبّر از عبادت پروردگار ندارند و ميترسند از خداوندى كه فوق ايشان است بقهر و غلبه و بجا مى‌آورند هر عبادتى را كه مأمور بآن شده‌اند در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه در آسمان هفتم ملائكه‌اى هستند كه از وقتى خدا آنها را آفريده در سجده‌اند تا روز قيامت از خوف خدا ميلرزند و از چشمشان قطره اشكى نريزد مگر آنكه ملكى شود و چون قيامت بر پا گردد سرها بلند كنند و گويند ما حقّ عبادت تو را بجا نياورديم و اين مسلّم است كه ملائكه اصناف متعدده‌اى هستند و هر صنفى وظيفه مخصوصى دارند از قيام و ركوع و سجود در عبادت كه تخلف از آن نمينمايند و اطلاق ما بر ذوى العقول باعتبار اراده شى‌ء كه عبارت از موجود است ميباشد ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


أَو يَأخُذَهُم‌ عَلي‌ تَخَوُّف‌ٍ فَإِن‌َّ رَبَّكُم‌ لَرَؤُف‌ٌ رَحِيم‌ٌ (47)

‌ يا ‌ بگيرد ‌آنها‌ ‌را‌ بالقاء خوف‌ ‌در‌ قلوب‌ ‌آنها‌ و تعجيل‌ ‌در‌ اهلاك‌ ‌آنها‌ نكند، بلكه‌ متنبّه‌ شوند و ايمان‌ آورند ‌ يا ‌ دست‌ ‌از‌ اذيت‌ و ظلم‌ بمؤمنين‌ بردارند ‌پس‌ محققا پروردگار ‌شما‌ ‌هر‌ آينه‌ رءوف‌ و مهربان‌ ‌است‌، يكي‌ ‌از‌ نصرتهاي‌ الهي‌ القاء رعب‌ ‌است‌ ‌در‌ قلوب‌ كفار و مشركين‌ و معاندين‌ چنانچه‌ ‌در‌ بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ بيان‌ فرموده‌ مثل‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌:

سَنُلقِي‌ فِي‌ قُلُوب‌ِ الَّذِين‌َ كَفَرُوا الرُّعب‌َ بِما أَشرَكُوا بِاللّه‌ِ آل‌ عمران‌ ‌آيه‌ 14.

سَأُلقِي‌ فِي‌ قُلُوب‌ِ الَّذِين‌َ كَفَرُوا الرُّعب‌َ انفال‌ ‌آيه‌ 12.

جلد 12 - صفحه 132

وَ قَذَف‌َ فِي‌ قُلُوبِهِم‌ُ الرُّعب‌َ احزاب‌ ‌آيه‌ 26.

وَ قَذَف‌َ فِي‌ قُلُوبِهِم‌ُ الرُّعب‌َ يُخرِبُون‌َ بُيُوتَهُم‌ بِأَيدِيهِم‌ وَ أَيدِي‌ المُؤمِنِين‌َ حشر ‌آيه‌ 2.

و ‌از‌ پيغمبر اكرم‌ ‌است‌ فرمود

(نصرت‌ بالرّعب‌)

(أَو يَأخُذَهُم‌ عَلي‌ تَخَوُّف‌ٍ) اخذ ‌بر‌ تخوّف‌ تارة ‌به‌ اينكه‌ ‌در‌ جنگهاي‌ سابق‌ مغلوب‌ مي‌شدند ‌با‌ جنگ‌ مسلمين‌ ‌ يا ‌ يك‌ دسته‌ ‌آنها‌ موجب‌ خوف‌ بقيّه‌ مي‌شد ‌ يا ‌ نزول‌ بلا ‌بر‌ بعضي‌ باعث‌ خوف‌ ديگران‌ مي‌شد ‌ يا ‌ بذهاب‌ مال‌ ‌ يا ‌ جان‌ سبب‌ خوف‌ مي‌شد ‌ يا ‌ انحاء ديگر و حكمت‌ اينكه‌ بسا سبب‌ شود ايمان‌ آورند ‌ يا ‌ دست‌ ‌از‌ ظلم‌ بردارند ‌ يا ‌ ‌در‌ حرب‌ مغلوب‌ شوند و فرار كنند و نصرت‌ و فيروزي‌ نصيب‌ مسلمين‌ شود ‌ يا ‌ حكم‌ ديگري‌ و ممكن‌ ‌است‌ امهال‌ اينها و عدم‌ تعجيل‌ ‌در‌ افناء ‌آنها‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ ‌باشد‌ ‌که‌ ‌در‌ نسل‌ اينها افرادي‌ بوجود آيند ‌که‌ اهل‌ ايمان‌ شوند، چنانچه‌ حضرت‌ نوح‌ ‌عليه‌ السّلام‌ موقعي‌ ‌که‌ نفرين‌ كرد ‌در‌ حق‌ قوم‌ عرض‌ كرد.

إِنَّك‌َ إِن‌ تَذَرهُم‌ يُضِلُّوا عِبادَك‌َ وَ لا يَلِدُوا إِلّا فاجِراً كَفّاراً نوح‌ ‌آيه‌ 28.

و حضرت‌ امير بمالك‌ اشتر ‌اگر‌ ‌در‌ هفتاد پشت‌ ‌او‌ يك‌ مؤمن‌ بوجود آيد ‌من‌ ‌از‌ قتل‌ ‌او‌ صرف‌ نظر ميكنم‌، و همچنين‌ ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ السّلام‌ ‌در‌ يوم عاشوراء فَإِن‌َّ رَبَّكُم‌ لَرَؤُف‌ٌ رَحِيم‌ٌ ‌اينکه‌ امهال‌ و عدم‌ تعجيل‌ ‌در‌ اهلاك‌ ‌از‌ باب‌ رأفت‌ و مهرباني‌ حق‌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 47)- «و یا این که (مجازات الهی یک مرتبه به سراغشان نیاید بلکه) بطور تدریجی و ضمن هشدارهای پی‌درپی، آنها را گرفتار سازد»؟ (أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلی تَخَوُّفٍ).

ج2، ص572

امروز همسایه آنها گرفتار سانحه‌ای می‌شود، فردا یکی از بستگانشان و خلاصه هشدارها یکی بعد از دیگری به سراغ آنها می‌آید اگر بیدار شدند چه بهتر، و گر نه مجازات نهایی آنها را فرو خواهد گرفت.

تدریجی بودن عذاب و مجازات در این گونه موارد برای آن است که هنوز احتمال هدایت در این گروه وجود دارد، و رحمت خداوند اجازه نمی‌دهد که با اینها همچون سایرین رفتار شود «زیرا پروردگار شما رئوف و رحیم است» (فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

منابع