محمدحسین حائری اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۶: | سطر ۶: | ||
|وفات = ۱۲۵۴ قمرى | |وفات = ۱۲۵۴ قمرى | ||
|مدفن = [[کربلا]] | |مدفن = [[کربلا]] | ||
| − | |اساتید = [[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، شیخ على | + | |اساتید = [[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، شیخ على کاشف‌الغطاء، شیخ اسد‌الله تستری،... |
| − | |شاگردان = [[سید حسین کوه کمره ای]]، [[شیخ جعفر شوشتری]]، [[ملا زین العابدین گلپایگانی| | + | |شاگردان = [[سید حسین کوه کمره ای|سید حسین کوه کمره‌ای]]، [[شیخ جعفر شوشتری]]، [[ملا زین العابدین گلپایگانی|ملا زین‌العابدین گلپایگانی]]،... |
|آثار = [[الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه (کتاب)|الفصول الغرویه فى الاصول الفقهیه]]، مشارع الاحکام، رساله عملیه،... | |آثار = [[الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه (کتاب)|الفصول الغرویه فى الاصول الفقهیه]]، مشارع الاحکام، رساله عملیه،... | ||
}} | }} | ||
| − | ''' | + | '''«شیخ محمدحسین حائری اصفهانى»''' (۱۱۸۵-۱۲۵۴ ق) مشهور به «صاحب فصول»، فقیه و اصولی برجسته [[شیعه|شیعه]] در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان [[شیخ محمدتقی اصفهانی]] است. حائری اصفهانى در هنگام اقامت در [[کربلا]]، با اندیشه انحرافى [[شیخیه]] مبارزه کرد. مهم‌ترین اثر وی «[[الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه (کتاب)|الفصول الغرویه]]» در علم [[اصول فقه]] است. |
==ولادت و خاندان== | ==ولادت و خاندان== | ||
| − | محمدحسین | + | محمدحسین حائری اصفهانى تهرانی، در آخر سده دوازدهم قمرى، در «ایوانکى» (ایوان کیفی) سمنان نزدیک [[تهران]] به دنیا آمد. پدر وی حاج محمدرحیم بیک استاجلو از بزرگان ایل استاجلو و والی و حاکم ایوانکی، و مادرش دختر الله‌وردی بیک بیگدلی از خوانین محترم کرمانشاه و خواهرزن محمدعلى کرمانشاهى، ارشد پسران علامه [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] (متوفی ۱۲۰۵ هـ.ق) بود. |
[[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقى اصفهانی]] (۱۱۸۵-۱۲۴۸ق) صاحب «[[هدایة المسترشدین (کتاب)|هدایة المسترشدین]]» نیز برادر بزرگتر محمدحسین است. | [[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقى اصفهانی]] (۱۱۸۵-۱۲۴۸ق) صاحب «[[هدایة المسترشدین (کتاب)|هدایة المسترشدین]]» نیز برادر بزرگتر محمدحسین است. | ||
| سطر ۲۹: | سطر ۲۹: | ||
==آثار و تألیفات== | ==آثار و تألیفات== | ||
| − | + | *«[[الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه (کتاب)|الفصول الغرویه فى الاصول الفقهیه]]»، از مهم‌ترین آثار و از شاهکارهاى علمى این [[فقیه]] برجسته است که با فاصله کمى از نشر، به سرعت در میان دانشمندان و مجامع علمى، جایگاه والایى یافت و شهرتش تا بدان‌جا رسید که مؤلفش به نام آن شناخته مى‌شود؛ شاید هم برخى نام مؤلف را درست ندانند و همه جا به «صاحب فصول» معروف است. | |
| − | + | *«مشارع الاحکام»، کتابی [[فقه|فقهی]] و استدلالی است که از باب [[طهارت]] آغاز می‌شود و تا مسئله مسح در باب [[وضو]] امتداد می‌یابد. میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی می‌گوید: «من به یک نسخه از این کتاب دست یافتم و آن را مشاهده کردم.» | |
| − | + | *«رساله عملیه»، آخرین اثر قلمی اوست که برای عمل مقلدان نگاشته شد. | |
| − | ==فعالیت‌های اجتماعی== | + | ==فعالیت‌های علمی و اجتماعی== |
'''ریاست حوزه علمیه کربلا:''' | '''ریاست حوزه علمیه کربلا:''' | ||
| − | شیخ محمدحسین اصفهانى در جوار مرقد منور [[امام حسین علیه السلام|ابا عبدالله]] علیه‌السلام براى همیشه رحل اقامت افکند و کم‌کم شهرت و آوازه‌اش | + | شیخ محمدحسین اصفهانى در جوار مرقد منور [[امام حسین علیه السلام|ابا عبدالله]] علیه‌السلام در [[کربلا]] براى همیشه رحل اقامت افکند و کم‌کم شهرت و آوازه‌اش رو به فزونى نهاد، تا جایى که حوزه درسش یکى از پرشکوه‌ترین حوزه درسى کربلا به شمار مى‌رفت و [[مرجعیت]] دینى و علمى را عهده‌دار گردید. از جمله شاگردان مبرز او، [[سید حسین کوه کمره ای]]، [[شیخ جعفر شوشتری]] و [[ملا زین العابدین گلپایگانی|زین العابدین گلپایگانی]] می باشند. |
'''مبارزه با فرقه شیخیه:''' | '''مبارزه با فرقه شیخیه:''' | ||
| − | از حوادث و رخدادهاى دوران زعامت صاحب فصول در [[کربلا]] اندیشه انحرافى | + | از حوادث و رخدادهاى دوران زعامت صاحب فصول در [[کربلا]]، رواج اندیشه فرقه انحرافى [[شیخیه]] بود که با اعتقادات مسلم و قطعى [[امامیه|شیعه اثنى عشرى]] همخوانى نداشت. پیدایش این اندیشه انحرافى که سردمدارش شخصى به نام «[[شیخ احمد احسایى]]» بود، متأسفانه مدتى باعث نوعى انشقاق و گسست در میان عالمان دینى و جامعه شیعیان گردید و عده‌اى از افراد ساده‌دل در دام فریب آن گرفتار شدند، سرانجام این اندیشه انحرافى در برابر پاسخ‌هاى مستدل عالمان بزرگ دینى چون: سید مهدى طباطبایى، صاحب فصول و دیگران تاب نیاورده و به حاشیه رانده شد. علامه [[آقا بزرگ تهرانى]] مى‌نویسد: «در روزگار او (صاحب فصول) شیخیه در کربلا به گسترش و تبلیغ اندیشه‌هاى انحرافى خود مى‌پرداختند، ولى او سکوت نکرد و آرام نگرفت، بلکه مبارزه سخت و دشوارى را با آنان آغاز کرد، تا این که در سایه همت والا و [[اخلاص]] در عمل و گفتار، نهایتاً به شکست این فرقه [[باطل]] انجامید». |
==از منظر بزرگان== | ==از منظر بزرگان== | ||
| − | صاحب‌نظران و شرح‌حال‌نویسان در پاسداشت و تکریم این [[فقیه]] و اصولى | + | صاحب‌نظران و شرح‌حال‌نویسان در پاسداشت و تکریم این [[فقیه]] و اصولى بزرگ، سخن بسیار گفته‌اند، از جمله: |
| − | *صاحب [[روضات الجنات]] که از معاصرین ایشان بوده، نوشته است: «شیخ محمدحسین... فاضلى فقیه و دانشمندى وجیه، محققى مدقق و وحید عصر خود بود. کتاب فصولش از بهترین کتاب‌هایى است که در علم [[اصول فقه]] | + | *صاحب [[روضات الجنات]] که از معاصرین ایشان بوده، نوشته است: «شیخ محمدحسین... فاضلى فقیه و دانشمندى وجیه، محققى مدقق و وحید عصر خود بود. کتاب فصولش از بهترین کتاب‌هایى است که در علم [[اصول فقه]] تدوین شده و اشتباهات سابقین، مخصوصاً نادرستى‌هاى «[[قوانین الاصول|قوانین]]» را توضیح داده و اکنون در دست استفاده تمام دانشجویان قرار گرفته و تمام شهرها مطالب محققانه آن را تلقى به قبول نموده‌اند». |
| − | *علامه بزرگوار، [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|شیخ آقا بزرگ تهرانى]] نیز در «[[نقباء البشر|نقباء البشر]]» | + | *علامه بزرگوار، [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|شیخ آقا بزرگ تهرانى]] نیز در «[[نقباء البشر|نقباء البشر]]» می گوید: «دانشمند فاضل و محقق بزرگ که در دانش اصول، به عنوان مؤسس از او یاد مى‌شود، بى‌تردید از برگزیدگان عالمان روزگارش به شمار مى‌رود. دانش‌آموختگان زیادى از فقیهان و اصولیان از محضر او بهره‌مند شدند». |
| − | *همچنین میرزا محمدعلى کشمیرى در «[[نجوم السماء فی تراجم العلماء|نجوم السماء]]» آورده است: «محمدحسین اصفهانى حائرى بى‌تردید، آیتى از آیات ربانى و علامه بى‌نظیر و بلاثانى بود که جایگاه والا و ارجمندش، ما را از توصیف و معرفى سیماى او بى‌نیاز مى‌سازد. آوازه فضل و کمال و دانش او گستره زیادى در مراکز علمى دنیاى [[اسلام]] را درنوردیده | + | *همچنین میرزا محمدعلى کشمیرى در «[[نجوم السماء فی تراجم العلماء|نجوم السماء]]» آورده است: «محمدحسین اصفهانى حائرى بى‌تردید، آیتى از آیات ربانى و علامه بى‌نظیر و بلاثانى بود که جایگاه والا و ارجمندش، ما را از توصیف و معرفى سیماى او بى‌نیاز مى‌سازد. آوازه فضل و کمال و دانش او گستره زیادى در مراکز علمى دنیاى [[اسلام]] را درنوردیده است». |
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] می‌نویسد: «محمدحسین حائری اصفهانی عمر شریف خود را در راه تدریس و تعلیم دانش طلبان حوزه دینی و تالیف و [[عبادت]] و پرستش جلّ و علا و تعظیم و پاسداشت شعائر اسلامی و [[جهاد]] و مبارزه با اندیشه‌های [[باطل]]، به پایان رساند تا اینکه دعوت حق را لبیک گفت و در سال ۱۲۵۴ قمری در [[کربلا]] چشم از این جهان فروبست | + | [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] می‌نویسد: «محمدحسین حائری اصفهانی عمر شریف خود را در راه تدریس و تعلیم دانش طلبان حوزه دینی و تالیف و [[عبادت]] و پرستش جلّ و علا و تعظیم و پاسداشت شعائر اسلامی و [[جهاد]] و مبارزه با اندیشه‌های [[باطل]]، به پایان رساند تا اینکه دعوت حق را لبیک گفت و در سال ۱۲۵۴ قمری در [[کربلا]] چشم از این جهان فروبست و در یکی از حجرات صحن کوچک [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم حسینی]] در مقبره سید مهدی طباطبایی به خاک سپرده شد و در جوار مولا و مقتدایش حضرت [[امام حسین علیه السلام|سیدالشهدا]] علیه‌السّلام آرام گرفت.» برخی تاریخ رحلت او را سال ۱۲۶۱ قمری نوشتند که چندان دقیق به نظر نمی‌رسد. |
==منابع== | ==منابع== | ||
*افق حوزه، ۸ اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۲۶۷. | *افق حوزه، ۸ اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۲۶۷. | ||
| − | *[http://www.ensani.ir/fa/content/40806/default.aspx | + | *[http://www.ensani.ir/fa/content/40806/default.aspx "تبیین اندیشه‌های ابتکاری صاحب فصول"، محمدرضا کاظمی گل‌وردی، فصلنامه دانشکده الهیات و معارف مشهد، سال ۱۳۸۰، شماره ۵۳]. |
| − | * | + | *"محمدحسین حائری" سایت فرهیختگان تمدن شیعه. |
| − | [[رده:علمای قرن سیزدهم]] | + | [[رده:علمای قرن سیزدهم]][[رده:علماء شیعه]][[رده:فقیهان]][[رده:اصولیون]][[رده:مدفونین در حرم امام حسین علیه السلام]] |
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده: | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۱
| نام کامل | محمدحسین حائری اصفهانى |
| زادروز | ۱۱۸۵ |
| زادگاه | سمنان |
| وفات | ۱۲۵۴ قمرى |
| مدفن | کربلا |
|
| |
| اساتید |
شیخ محمدتقی اصفهانی، شیخ على کاشف‌الغطاء، شیخ اسد‌الله تستری،... |
| شاگردان |
سید حسین کوه کمره‌ای، شیخ جعفر شوشتری، ملا زین‌العابدین گلپایگانی،... |
| آثار |
الفصول الغرویه فى الاصول الفقهیه، مشارع الاحکام، رساله عملیه،... |
«شیخ محمدحسین حائری اصفهانى» (۱۱۸۵-۱۲۵۴ ق) مشهور به «صاحب فصول»، فقیه و اصولی برجسته شیعه در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان شیخ محمدتقی اصفهانی است. حائری اصفهانى در هنگام اقامت در کربلا، با اندیشه انحرافى شیخیه مبارزه کرد. مهم‌ترین اثر وی «الفصول الغرویه» در علم اصول فقه است.
محتویات
ولادت و خاندان
محمدحسین حائری اصفهانى تهرانی، در آخر سده دوازدهم قمرى، در «ایوانکى» (ایوان کیفی) سمنان نزدیک تهران به دنیا آمد. پدر وی حاج محمدرحیم بیک استاجلو از بزرگان ایل استاجلو و والی و حاکم ایوانکی، و مادرش دختر الله‌وردی بیک بیگدلی از خوانین محترم کرمانشاه و خواهرزن محمدعلى کرمانشاهى، ارشد پسران علامه محمدباقر وحید بهبهانى (متوفی ۱۲۰۵ هـ.ق) بود.
شیخ محمدتقى اصفهانی (۱۱۸۵-۱۲۴۸ق) صاحب «هدایة المسترشدین» نیز برادر بزرگتر محمدحسین است.
تحصیل و استادان
محمدحسین بعد از رسیدن به رشد فکرى، به عشق تحصیل و کسب معارف دینى به حوزه علمیه تهران عزیمت کرد و چندى، از اساتید آن روز تهران استفاده کرد؛ آن‌گاه به همراه خانواده به عتبات عالیات رفت. عظمت و شکوه خیره‌کننده حوزه علمیه نجف اشرف آرامش خاطر و جرقه امیدى در او ایجاد کرد تا در آن فرصت طلایى بیشترین بهره علمى و اخلاقى را از محضر دانشوران نامى آن زمان ببرد.
در سال ۱۲۱۶ قمرى به دنبال حمله وحشیانه وهابیان متعصب و بى‌خرد به اعتاب مقدسه، شیخ محمدحسین به همراه برادرش شیخ محمدتقى (۱۱۸۵-۱۲۴۸ق) صاحب هدایة المسترشدین که سمت استادى وى را نیز داشت، به اصفهان مراجعت کرد. ایشان سال‌ها در حوزه علمیه اصفهان از محضر برادر بزرگوارش و دیگر اساتید برجسته استفاده برده، سپس با موافقت برادر به عراق رفت.
شیخ علی بن جعفر کاشف الغطاء و شیخ اسد‌الله تستری از دیگر اساتید وی بوده‌اند.
آثار و تألیفات
- «الفصول الغرویه فى الاصول الفقهیه»، از مهم‌ترین آثار و از شاهکارهاى علمى این فقیه برجسته است که با فاصله کمى از نشر، به سرعت در میان دانشمندان و مجامع علمى، جایگاه والایى یافت و شهرتش تا بدان‌جا رسید که مؤلفش به نام آن شناخته مى‌شود؛ شاید هم برخى نام مؤلف را درست ندانند و همه جا به «صاحب فصول» معروف است.
- «مشارع الاحکام»، کتابی فقهی و استدلالی است که از باب طهارت آغاز می‌شود و تا مسئله مسح در باب وضو امتداد می‌یابد. میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی می‌گوید: «من به یک نسخه از این کتاب دست یافتم و آن را مشاهده کردم.»
- «رساله عملیه»، آخرین اثر قلمی اوست که برای عمل مقلدان نگاشته شد.
فعالیت‌های علمی و اجتماعی
ریاست حوزه علمیه کربلا:
شیخ محمدحسین اصفهانى در جوار مرقد منور ابا عبدالله علیه‌السلام در کربلا براى همیشه رحل اقامت افکند و کم‌کم شهرت و آوازه‌اش رو به فزونى نهاد، تا جایى که حوزه درسش یکى از پرشکوه‌ترین حوزه درسى کربلا به شمار مى‌رفت و مرجعیت دینى و علمى را عهده‌دار گردید. از جمله شاگردان مبرز او، سید حسین کوه کمره ای، شیخ جعفر شوشتری و زین العابدین گلپایگانی می باشند.
مبارزه با فرقه شیخیه:
از حوادث و رخدادهاى دوران زعامت صاحب فصول در کربلا، رواج اندیشه فرقه انحرافى شیخیه بود که با اعتقادات مسلم و قطعى شیعه اثنى عشرى همخوانى نداشت. پیدایش این اندیشه انحرافى که سردمدارش شخصى به نام «شیخ احمد احسایى» بود، متأسفانه مدتى باعث نوعى انشقاق و گسست در میان عالمان دینى و جامعه شیعیان گردید و عده‌اى از افراد ساده‌دل در دام فریب آن گرفتار شدند، سرانجام این اندیشه انحرافى در برابر پاسخ‌هاى مستدل عالمان بزرگ دینى چون: سید مهدى طباطبایى، صاحب فصول و دیگران تاب نیاورده و به حاشیه رانده شد. علامه آقا بزرگ تهرانى مى‌نویسد: «در روزگار او (صاحب فصول) شیخیه در کربلا به گسترش و تبلیغ اندیشه‌هاى انحرافى خود مى‌پرداختند، ولى او سکوت نکرد و آرام نگرفت، بلکه مبارزه سخت و دشوارى را با آنان آغاز کرد، تا این که در سایه همت والا و اخلاص در عمل و گفتار، نهایتاً به شکست این فرقه باطل انجامید».
از منظر بزرگان
صاحب‌نظران و شرح‌حال‌نویسان در پاسداشت و تکریم این فقیه و اصولى بزرگ، سخن بسیار گفته‌اند، از جمله:
- صاحب روضات الجنات که از معاصرین ایشان بوده، نوشته است: «شیخ محمدحسین... فاضلى فقیه و دانشمندى وجیه، محققى مدقق و وحید عصر خود بود. کتاب فصولش از بهترین کتاب‌هایى است که در علم اصول فقه تدوین شده و اشتباهات سابقین، مخصوصاً نادرستى‌هاى «قوانین» را توضیح داده و اکنون در دست استفاده تمام دانشجویان قرار گرفته و تمام شهرها مطالب محققانه آن را تلقى به قبول نموده‌اند».
- علامه بزرگوار، شیخ آقا بزرگ تهرانى نیز در «نقباء البشر» می گوید: «دانشمند فاضل و محقق بزرگ که در دانش اصول، به عنوان مؤسس از او یاد مى‌شود، بى‌تردید از برگزیدگان عالمان روزگارش به شمار مى‌رود. دانش‌آموختگان زیادى از فقیهان و اصولیان از محضر او بهره‌مند شدند».
- همچنین میرزا محمدعلى کشمیرى در «نجوم السماء» آورده است: «محمدحسین اصفهانى حائرى بى‌تردید، آیتى از آیات ربانى و علامه بى‌نظیر و بلاثانى بود که جایگاه والا و ارجمندش، ما را از توصیف و معرفى سیماى او بى‌نیاز مى‌سازد. آوازه فضل و کمال و دانش او گستره زیادى در مراکز علمى دنیاى اسلام را درنوردیده است».
وفات
آقا بزرگ تهرانی می‌نویسد: «محمدحسین حائری اصفهانی عمر شریف خود را در راه تدریس و تعلیم دانش طلبان حوزه دینی و تالیف و عبادت و پرستش جلّ و علا و تعظیم و پاسداشت شعائر اسلامی و جهاد و مبارزه با اندیشه‌های باطل، به پایان رساند تا اینکه دعوت حق را لبیک گفت و در سال ۱۲۵۴ قمری در کربلا چشم از این جهان فروبست و در یکی از حجرات صحن کوچک حرم حسینی در مقبره سید مهدی طباطبایی به خاک سپرده شد و در جوار مولا و مقتدایش حضرت سیدالشهدا علیه‌السّلام آرام گرفت.» برخی تاریخ رحلت او را سال ۱۲۶۱ قمری نوشتند که چندان دقیق به نظر نمی‌رسد.
منابع
- افق حوزه، ۸ اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۲۶۷.
- "تبیین اندیشه‌های ابتکاری صاحب فصول"، محمدرضا کاظمی گل‌وردی، فصلنامه دانشکده الهیات و معارف مشهد، سال ۱۳۸۰، شماره ۵۳.
- "محمدحسین حائری" سایت فرهیختگان تمدن شیعه.
