الشفا بتعریف حقوق المصطفی (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab102.jpg|بندانگشتی|الشفا بتعریف حقوق المصطفی]]
+
'''«الشِّفا بتعریف حقوق المصطفى»'''، تألیف [[قاضی عیاض|قاضى عیاض یحصبی]] (م، ۵۴۴ ق)، از جمله آثارى است که به معرفى [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه وآله) و سیرۀ ایشان پرداخته است. بیان منزلت پیامبر اکرم نزد [[خداوند]]، [[حقوق اسلامی|حقوق]] پیامبر بر مردم و حکم و عقوبت [[سب و فحش دادن|سبّ و دشنام دادن]] به پیامبر، از مباحث اصلی این کتاب است.
 +
{{مشخصات کتاب
  
==معرفى اجمالى==
+
|عنوان=
  
 +
|تصویر=[[پرونده:Ketab102.jpg|240px|وسط]]
  
«الشفاء بتعريف حقوق المصطفى»، تألیف قاضى عياض، از جمله آثارى است كه به روشى خاص به معرفى و توصيف پيامبر اكرم(ص) و جايگاه ايشان نزد خداوند، سيرۀ ايشان و... پرداخته و در ارائه افكار و انديشه‌ها روشى منطقى در پيش گرفته و به مناقشه و بررسى ديدگاه‌هاى گوناگون پرداخته است. مؤلف اين كتاب را در پاسخ به درخواست و اصرار يكى از شاگردان خويش كه از وى خواسته بود ضمن كتابى قدر و منزلت پيامبر اكرم(ص)، حقوق ايشان و حكم كسانى كه حق ايشان را ادا نمى‌كنند و يا در اداى آن كوتاهى مى‌نمايند و ديدگاه‌هاى سلف و ائمه را در اين باره يادآور شود، تأليف كرده است.
+
|نویسنده=قاضی عیاض
  
==ساختار و گزارش محتوا==
+
|موضوع= سیره پیامبر اسلام
  
 +
|زبان=عربی
  
كتاب داراى 4 بخش اصلى است كه هر كدام؛ مشتمل بر ابوابى و هر باب دربر گيرنده فصولى است:
+
|تعداد جلد=۲
  
در بخش اول نويسنده ضمن 4 باب ذيل به بيان قدر و منزلت پيامبر اكرم(ص) در درگاه الهى مى‌پردازد:
+
|عنوان افزوده1=
  
باب اول: ثناء پيامبر توسط خداوند و آشكار ساختن مقام و منزلت ايشان در نزد خداى تعالى. باب دوم: تكميل محاسن اخلاق و جمع فضائل دينى و دنيوى در پيامبر. باب سوم: اخبار صحيح و مشهورى كه دربارۀ جايگاه والاى ايشان نزد خداوند وارد شده و كرامت‌هايى كه در دنيا و آخرت خداوند به ايشان ارزانى داشته است. باب چهارم: آيات و معجزاتى كه خداوند بر دست پيامبر براى مردمان آشكار ساخت.
+
|افزوده1=
  
بخش دوم نيز مشتمل بر 4 باب ذيل است و به حقوقى كه پيامبر بر مردمان دارد، مى‌پردازد:
+
|عنوان افزوده2=
  
باب اول: دربارۀ وجوب ايمان و فرمانبردارى و پيروى از سنت پيامبر مى‌باشد.
+
|افزوده2=
  
باب دوم: دربارۀ لزوم دوستى و محبت ايشان. باب سوم: در بزرگداشت امر پيامبر(ص) و گرامى داشت شخصيت حضرت و نيكى به ايشان و باب چهارم دربارۀ وجوب سلام و صلوات بر پيامبر و فضيلت آن سخن مى‌گويد.
+
|لینک=
 +
}}
  
بخش سوم به بيان امورى مى‌پردازد كه نسبت دادن آنها به پيامبر اكرم(ص) ممتنع يا جايز و صحيح مى‌باشد. اين بخش مشتمل بر دو باب است: باب اول به بيان امور دينى اختصاص يافته و دربارۀ عصمت پيامبر اكرم(ص) و ساير انبياء الهى سخن مى‌گويد و باب دوم به بيان احوال دنيوى رسول خدا(ص) به عنوان فردى از افراد بشر و آنچه از احوال بشرى مى‌توان بديشان نسبت داد يا نسبت دادن آنها بديشان ممتنع است، مى‌پردازد.
+
== مؤلف ==
 +
[[قاضی عیاض|قاضی عیاض بن موسى الیحصبی الاندلسی]] (٤٧٦-٥٤٤ ق)، محدث و عالم به انساب و تاریخ عرب در زمان خود بود. او مدتی نیز در غرناطه [[اندلس]] به قضاوت پرداخت و سرانجام در [[مراکش|مراکش]] توسط یک [[یهود|یهودی]] مسموم شد.  
  
بخش چهارم: دربارۀ حكم و عقوبت دشنام دادن به پيامبر و سبّ ايشان سخن مى‌گويد.
+
برخی تصانیف او عبارتند از: «الشفا بتعریف حقوق المصطفى»، «ترتیب المدارک وتقریب المسالک»، «شرح صحیح مسلم»، «مشارق الأنوار»، «الإلماع إلى معرفة أصول الروایة وتقیید السماع» و «الإعلام بحدود قواعد الإسلام».
  
اين بخش داراى دو باب ذيل است: در باب اول حكم و عقوبت افرادى كه پيامبر را سبّ و شتم نمايند، بيان مى‌شود و در باب دوم، عقوبت و حكم كسانى كه به آزار و اذيت پيامبر اكرم(ص) و دشمنى با ايشان بپردازند، بيان مى‌گردد. به اين بخش باب سومى هم اضافه شده كه نويسنده در آن باب به بيان حكم كسانى كه به سبّ خدا، ملائكه، انبياء، كتب آسمانى، اهل بيت پيامبر(ص) و همسران و اصحاب ايشان اقدام كند، مى‌پردازد.
+
== معرفی کتاب ==
 +
قاضى عِیاض، کتاب «الشفا بتعریف حقوق المصطفى» را در پاسخ به درخواست یکى از شاگردان خویش که از وى خواسته بود ضمن کتابى قدر و منزلت [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلى الله علیه وآله)، حقوق ایشان و حکم کسانى که حق ایشان را ادا نمى‌کنند و یا در اداى آن کوتاهى مى‌نمایند و دیدگاه‌هاى علمای سلف را در این باره یادآور شود، تألیف کرده است.
  
در فصول متعددى كه ضمن هر يك از ابواب فوق الذكر مندرج است، مطالب بسيار متنوعى وجود دارد.
+
مؤلف در این کتاب، به شیوه خاصّى به شخصیت رسول اکرم ‏صلى الله علیه وآله نگریسته است. قاضى عِیاض در الشفاء، از آیات [[قرآن|قرآنى]] که در [[شأن نزول|شأن]] و منزلت پیامبر گرامى [[اسلام]] نازل شده و نیز از [[احادیث]] نبوى، استفاده کرده و جنبه ‏هاى مختلف شخصیّت پیامبر اسلام را توصیف نموده و به بسیارى از تهمت‏ها و افسانه‏ هاى ساخته شده در مورد حضرت رسول‏ صلى الله علیه وآله پاسخ‏هاى منطقى و محکمى داده است.
  
== منبع ==
+
این اثر مشهور، به شیوه‏ کتاب «[[دلائل النبوة (کتاب)|دلائل النبوة]]» تألیف شده و از اهمیت خاصّى نزد دانشمندان مسلمان برخوردار است و چندین شرح و تعلیقیه بر آن نگاشته شده است.
ویکی نور
+
 
[[رده:منابع با موضوع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]]
+
==محتوای کتاب==
 +
 
 +
کتاب «الشفا بتعریف حقوق المصطفى» داراى ۴ بخش اصلى است و هر کدام مشتمل بر ابوابى و هر باب دربرگیرنده فصولى است که حاوی مطالب متنوعى می باشد:
 +
 
 +
الف. در بخش اول، نویسنده ضمن ۴ باب ذیل به بیان قدر و منزلت [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلى الله علیه وآله) نزد [[خداوند]] مى‌پردازد:
 +
 
 +
* باب اول: ثناء پیامبر توسط خداوند و آشکار ساختن مقام و منزلت ایشان در نزد خداى تعالى.
 +
* باب دوم: تکمیل محاسن [[اخلاق]] و جمع فضائل دینى و دنیوى در پیامبر.
 +
* باب سوم: اخبار مشهورى که دربارۀ جایگاه والاى پیامبر نزد خداوند وارد شده و کرامت‌هایى که خداوند به ایشان ارزانى داشته است.
 +
* باب چهارم: آیات و [[معجزات|معجزاتى]] که خداوند بر دست پیامبر براى مردمان آشکار ساخت.
 +
 
 +
ب. بخش دوم نیز مشتمل بر ۴ باب ذیل است و به حقوقى که پیامبر بر مردمان دارد، مى‌پردازد:
 +
 
 +
* باب اول: دربارۀ وجوب [[ایمان]] و فرمانبردارى و پیروى از [[سنت]] پیامبر مى‌باشد.
 +
* باب دوم: دربارۀ لزوم دوستى و محبت ایشان.
 +
* باب سوم: در بزرگداشت امر پیامبر(ص) و گرامى داشت شخصیت حضرت و نیکى به ایشان.
 +
* باب چهارم: دربارۀ وجوب سلام و [[صلوات]] بر پیامبر و فضیلت آن سخن مى‌گوید.
 +
 
 +
ج. بخش سوم به بیان امورى مى‌پردازد که نسبت دادن آنها به پیامبر اکرم(ص) ممتنع یا جایز و صحیح مى‌باشد. این بخش مشتمل بر دو باب است:
 +
 
 +
* باب اول به بیان امور دینى اختصاص یافته و دربارۀ [[عصمت]] پیامبر اکرم(ص) و سایر انبیاء الهى سخن مى‌گوید.
 +
* باب دوم به بیان احوال دنیوى رسول خدا(ص) به عنوان فردى از افراد بشر و آنچه از احوال بشرى مى‌توان بدیشان نسبت داد یا نسبت دادن آنها بدیشان ممتنع است، مى‌پردازد.
 +
 
 +
د. بخش چهارم: دربارۀ حکم و عقوبت [[سب و فحش دادن|سبّ و دشنام دادن]] به پیامبر سخن مى‌گوید. این بخش داراى سه باب ذیل است:
 +
 
 +
* در باب اول، حکم و عقوبت افرادى که پیامبر را سبّ و شتم نمایند، بیان مى‌شود.
 +
* در باب دوم، عقوبت و حکم کسانى که به آزار و اذیت پیامبر اکرم(ص) و دشمنى با ایشان بپردازند، بیان مى‌گردد.
 +
* در باب سوم، به بیان حکم کسانى که به سبّ خدا، [[ملائکه]]، [[انبیاء|انبیاء]]، کتب آسمانى، [[اهل بیت]] پیامبر(ص) و همسران و [[صحابه|اصحاب]] ایشان اقدام کند، مى‌پردازد.
 +
 
 +
==منابع==
 +
 
 +
* "الشفا بتعریف حقوق المصطفى"، ویکی نور.
 +
* "قاضى عیاض و کتاب الشفاء بتعریف حقوق المصطفى"، علیرضا روحی میرآبادی، تاریخ اسلام، تیر ۱۳۸۳.
 +
* [https://shamela.ws/book/23645 "کتاب الشفا بتعریف حقوق المصطفى"، المكتبة الشاملة].
 +
 
 +
[[رده:منابع با موضوع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]][[رده:کتابهای با موضوع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]]
 +
[[رده:سرگذشت نامه ها]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۷

«الشِّفا بتعریف حقوق المصطفى»، تألیف قاضى عیاض یحصبی (م، ۵۴۴ ق)، از جمله آثارى است که به معرفى پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و سیرۀ ایشان پرداخته است. بیان منزلت پیامبر اکرم نزد خداوند، حقوق پیامبر بر مردم و حکم و عقوبت سبّ و دشنام دادن به پیامبر، از مباحث اصلی این کتاب است.

Ketab102.jpg
نویسنده قاضی عیاض
موضوع سیره پیامبر اسلام
زبان عربی
تعداد جلد ۲

مؤلف

قاضی عیاض بن موسى الیحصبی الاندلسی (٤٧٦-٥٤٤ ق)، محدث و عالم به انساب و تاریخ عرب در زمان خود بود. او مدتی نیز در غرناطه اندلس به قضاوت پرداخت و سرانجام در مراکش توسط یک یهودی مسموم شد.

برخی تصانیف او عبارتند از: «الشفا بتعریف حقوق المصطفى»، «ترتیب المدارک وتقریب المسالک»، «شرح صحیح مسلم»، «مشارق الأنوار»، «الإلماع إلى معرفة أصول الروایة وتقیید السماع» و «الإعلام بحدود قواعد الإسلام».

معرفی کتاب

قاضى عِیاض، کتاب «الشفا بتعریف حقوق المصطفى» را در پاسخ به درخواست یکى از شاگردان خویش که از وى خواسته بود ضمن کتابى قدر و منزلت پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله)، حقوق ایشان و حکم کسانى که حق ایشان را ادا نمى‌کنند و یا در اداى آن کوتاهى مى‌نمایند و دیدگاه‌هاى علمای سلف را در این باره یادآور شود، تألیف کرده است.

مؤلف در این کتاب، به شیوه خاصّى به شخصیت رسول اکرم ‏صلى الله علیه وآله نگریسته است. قاضى عِیاض در الشفاء، از آیات قرآنى که در شأن و منزلت پیامبر گرامى اسلام نازل شده و نیز از احادیث نبوى، استفاده کرده و جنبه ‏هاى مختلف شخصیّت پیامبر اسلام را توصیف نموده و به بسیارى از تهمت‏ها و افسانه‏ هاى ساخته شده در مورد حضرت رسول‏ صلى الله علیه وآله پاسخ‏هاى منطقى و محکمى داده است.

این اثر مشهور، به شیوه‏ کتاب «دلائل النبوة» تألیف شده و از اهمیت خاصّى نزد دانشمندان مسلمان برخوردار است و چندین شرح و تعلیقیه بر آن نگاشته شده است.

محتوای کتاب

کتاب «الشفا بتعریف حقوق المصطفى» داراى ۴ بخش اصلى است و هر کدام مشتمل بر ابوابى و هر باب دربرگیرنده فصولى است که حاوی مطالب متنوعى می باشد:

الف. در بخش اول، نویسنده ضمن ۴ باب ذیل به بیان قدر و منزلت پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) نزد خداوند مى‌پردازد:

  • باب اول: ثناء پیامبر توسط خداوند و آشکار ساختن مقام و منزلت ایشان در نزد خداى تعالى.
  • باب دوم: تکمیل محاسن اخلاق و جمع فضائل دینى و دنیوى در پیامبر.
  • باب سوم: اخبار مشهورى که دربارۀ جایگاه والاى پیامبر نزد خداوند وارد شده و کرامت‌هایى که خداوند به ایشان ارزانى داشته است.
  • باب چهارم: آیات و معجزاتى که خداوند بر دست پیامبر براى مردمان آشکار ساخت.

ب. بخش دوم نیز مشتمل بر ۴ باب ذیل است و به حقوقى که پیامبر بر مردمان دارد، مى‌پردازد:

  • باب اول: دربارۀ وجوب ایمان و فرمانبردارى و پیروى از سنت پیامبر مى‌باشد.
  • باب دوم: دربارۀ لزوم دوستى و محبت ایشان.
  • باب سوم: در بزرگداشت امر پیامبر(ص) و گرامى داشت شخصیت حضرت و نیکى به ایشان.
  • باب چهارم: دربارۀ وجوب سلام و صلوات بر پیامبر و فضیلت آن سخن مى‌گوید.

ج. بخش سوم به بیان امورى مى‌پردازد که نسبت دادن آنها به پیامبر اکرم(ص) ممتنع یا جایز و صحیح مى‌باشد. این بخش مشتمل بر دو باب است:

  • باب اول به بیان امور دینى اختصاص یافته و دربارۀ عصمت پیامبر اکرم(ص) و سایر انبیاء الهى سخن مى‌گوید.
  • باب دوم به بیان احوال دنیوى رسول خدا(ص) به عنوان فردى از افراد بشر و آنچه از احوال بشرى مى‌توان بدیشان نسبت داد یا نسبت دادن آنها بدیشان ممتنع است، مى‌پردازد.

د. بخش چهارم: دربارۀ حکم و عقوبت سبّ و دشنام دادن به پیامبر سخن مى‌گوید. این بخش داراى سه باب ذیل است:

  • در باب اول، حکم و عقوبت افرادى که پیامبر را سبّ و شتم نمایند، بیان مى‌شود.
  • در باب دوم، عقوبت و حکم کسانى که به آزار و اذیت پیامبر اکرم(ص) و دشمنى با ایشان بپردازند، بیان مى‌گردد.
  • در باب سوم، به بیان حکم کسانى که به سبّ خدا، ملائکه، انبیاء، کتب آسمانى، اهل بیت پیامبر(ص) و همسران و اصحاب ایشان اقدام کند، مى‌پردازد.

منابع