سید ابوالحسن اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها
جز (پروژه4: اولویت بندی و رتبه بندی) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | |||
{{متوسط}} | {{متوسط}} | ||
| + | '''آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني''' (1284 تا 1365 ق) از شاگردان ممتاز آخوند خراسانی بود. او بعد از رحلت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در سال ۱۳۵۵ ق به مرجعیت رسید و پس از وفات سایر شاگردان آخوند مثل مرحوم میرزا حسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، در سال ۱۳۶۱ مرجعیت شیعه منحصر در ایشان شد. | ||
| − | + | ==ولادت== | |
| + | سید ابوالحسن اصفهانی در روستای مَدیسه از توابع [[لنجان]] [[اصفهان]] زاده شد؛ اجداد او از [[سادات موسوی]] [[بهبهان]] بوده‌اند که نسب آنها به موسی بن [[ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع)|ابراهیم]] بن [[امام موسی کاظم (ع)]] می‌رسد.<ref> وجیزه در زندگانی آیةالله اصفهانی، ص۱۲-۱۳ </ref> | ||
| − | وي پس از گذراندن سطوح [[فقه]] و [[اصول]] در درس خارج شرکت نمود. از استادان او در اصفهان آخوند ملا محمد کاشاني از مدرسان علوم عقلي و رياضي، سيد مهدي نحوي، سيد محمدباقر درچه اي، سيد هاشم چارسوقي، ابوالمعالي کلباسي و جهانگير خان قشقايي را برشمرده اند. وي در | + | ==تحصیلات== |
| + | سيد ابوالحسن اصفهانی مقدمات علوم را در قريه مديسه فراگرفت و در آغاز جواني به اصفهان رفت و در مدرسه نيماورد تحصيلات خود را ادامه داد. وي پس از گذراندن سطوح [[فقه]] و [[اصول]] در درس خارج شرکت نمود. از استادان او در اصفهان آخوند ملا محمد کاشاني از مدرسان علوم عقلي و رياضي، سيد مهدي نحوي، سيد محمدباقر درچه اي، سيد هاشم چارسوقي، ابوالمعالي کلباسي و جهانگير خان قشقايي را برشمرده اند. وي در سال 1308 ه.ق در بيست و چهار سالگي براي ادامه تحصيلات عازم [[نجف]] اشرف شد و در مدرسه صدر ساکن شد و از محضر درس استادان بزرگ فقه و اصول در حوزه نجف نظیر ميرزا حبيب الله رشتي و آخوند خراساني بهره برد. از ميان همه استادان، اصفهاني بيش از همه يعني حدود 17 سال از درس آخوند خراساني استفاده نمود و جزو نزديکترين شاگردان و اصحاب اين استاد به شمار مي رفت.<ref>امین، حسن، «اصفهاني، آقا سيد ابوالحسن»، در دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج9، ص 212ـ213. </ref> | ||
| − | + | ==مرجعیت== | |
| − | + | سيد ابوالحسن اصفهانی همزمان با حضور در درس خارج آخوند خراساني، خود به تدريس رسائل و کفايه اشتغال داشت. پس از وفات آخوند خراساني بعضي از مردم خراسان براي تقليد به او مراجعه مي‌کردند. ميرزا محمدتقي شيرازي (ميرزاي دوم) نخستين مرجعي بود که احتياطات خود را به اصفهان ارجاع داد. پس از وفات آيات: نائيني و حائري يزدي در 1355 ق و آقا ضياء عراقي در 1361 ق، مرجعيت تقليد شيعيان در بخش عمده جهان تشيع در شخص اصفهاني منحصر شد. وي شمار بسياري از مجتهدان بزرگ و محققان برجسته فقه و اصول را همچون سيد محسن حکيم، سيد هادي ميلاني، ميرزا حسن بجنوردي، سيد محمود شاهرودي و سيد محمدحسين طباطبايي در دوران تدريس ممتد و مستمر خود در حوزه نجف تربيت کرد.<ref>امین، حسن، «اصفهاني، آقا سيد ابوالحسن»، در دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج9، ص 213. </ref> | |
| + | |||
| + | ==فعالیت های سیاسی و فرهنگی== | ||
آيت‌الله اصفهاني افزون بر اشتغالات علمي، از فعاليت سياسي نيز به دور نبود و در برهه هاي حساس از تاريخ معاصر نقش مؤثري داشته است. | آيت‌الله اصفهاني افزون بر اشتغالات علمي، از فعاليت سياسي نيز به دور نبود و در برهه هاي حساس از تاريخ معاصر نقش مؤثري داشته است. | ||
| سطر ۱۶: | سطر ۲۰: | ||
اصفهاني و نائيني و ساير علماي [[شيعه]] از اين اقدام برآشفتند و به عنوان اعتراض از عراق خارج شدند و رهسپار قم گشتند. اما اين تصميمي موقت بود و عاقبت فرمانرواي انگليسي عراق به تغيير تبعيدگاه خالصي از حجاز به ايران و نيز بازگشت مراجع تقليد شيعه از ايران به عراق رضا داد. در پي آن اصفهاني و همراهانش پس از حدود 11 ماه اقامت در ايران در 18 [[رمضان]] 1342 به عراق بازگشتند. | اصفهاني و نائيني و ساير علماي [[شيعه]] از اين اقدام برآشفتند و به عنوان اعتراض از عراق خارج شدند و رهسپار قم گشتند. اما اين تصميمي موقت بود و عاقبت فرمانرواي انگليسي عراق به تغيير تبعيدگاه خالصي از حجاز به ايران و نيز بازگشت مراجع تقليد شيعه از ايران به عراق رضا داد. در پي آن اصفهاني و همراهانش پس از حدود 11 ماه اقامت در ايران در 18 [[رمضان]] 1342 به عراق بازگشتند. | ||
| − | فعاليت اصفهاني پيش از بازگشتش به عراق، صرفاً بر کارهاي فرهنگي به عنوان جزئي از وظايف ديني خود متمرکز شد. او نسبت به تأسيس مدارس غيردولتي و دايرنمودن انتشارات اسلامي و همچنين تقويت موقعيت حوزه علميه نجف، همچنين به توسعه ساخت مساجد، حسينيه ها، تربيت علما و خطبا و فرستادن آنها به شهرها و روستاها اقدام کرد. | + | فعاليت اصفهاني پيش از بازگشتش به عراق، صرفاً بر کارهاي فرهنگي به عنوان جزئي از وظايف ديني خود متمرکز شد. او نسبت به تأسيس مدارس غيردولتي و دايرنمودن انتشارات اسلامي و همچنين تقويت موقعيت حوزه علميه نجف، همچنين به توسعه ساخت مساجد، حسينيه ها، تربيت علما و خطبا و فرستادن آنها به شهرها و روستاها اقدام کرد.<ref>اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني [http://www.iichs.org/index.asp?id=893&doc_cat=7 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.</ref> |
| + | |||
| + | ==وفات== | ||
| + | آيت‌الله سید ابوالحسن اصفهاني در 9 [[ذی الحجه]] سال 1365 ق، مطابق با سیزدهم آبان 1325 ه.ش ، وفات نمود. رحلت او شور و غوغایی بی سابقه در مردم عراق ، ایران ، پاکستان و هندوستان و تمام بلاد شیعه نشین ایجاد کرد که تا آن روز بی سابقه بود. منقول است از «آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره)» که وقتی جنازه مطهر آيت‌الله اصفهانی در صحن مطهر علوی بود، «آیه الله شیخ محمد حسین کاشف الغطاء» خطاب به جنازه، این جمله جاودانی را انشاء کرد: | ||
| + | |||
| + | «هنیا لک یا ابا الحسن ، عشت سعیدا و مت حمیدا قد انسیت الماضین و اتعبت الباقین کانک قد ولدت مرتین | ||
| − | + | (گوارا باد بر تو نزول بر معبود خویش . زندگی سعادتمندانه و مرگ و رحلت پسندیده ای داشتی . زندگی تو آن چنان با شکوه و توام با تدبیر بود که بزرگان گذشته رابه بوته فراموشی سپردی و آیندگان را به تعب افکندی . گویا تو دوبار به جهان آمده بودی . یک بار تجربه و درایت کسب نموده و بار دیگر آن را به کار بسته بودی . . . »<ref>عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه</ref> | |
| + | پيکر او در جوار استادش آخوند خراساني به خاک سپرده شد. | ||
| + | |||
| + | ==فرزندان== | ||
سيد ابوالحسن اصفهاني دو همسر داشت: | سيد ابوالحسن اصفهاني دو همسر داشت: | ||
* دختر حاج عبدالرحيم بوشهري. سيد از اين همسرش فرزندي نداشت. | * دختر حاج عبدالرحيم بوشهري. سيد از اين همسرش فرزندي نداشت. | ||
| − | * دختر حاج ابوتراب که سيد از او صاحب چهار پسر و پنج دختر شد. | + | * دختر حاج ابوتراب که سيد از او صاحب چهار پسر و پنج دختر شد. فرزندان پسر او که همه به سلک روحانیت در آمدند عبارتند از: |
# علامه شهيد محمدحسن اصفهاني | # علامه شهيد محمدحسن اصفهاني | ||
# حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد | # حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد | ||
# آيت الله سيد علي | # آيت الله سيد علي | ||
| − | # حجت الاسلام سيد حسين | + | # حجت الاسلام سيد حسين<ref>اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني [http://www.iichs.org/index.asp?id=893&doc_cat=7 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | آيت‌الله اصفهاني آثار متعدد و متنوعي به جاي گذارده که از | + | ==آثار== |
| + | آيت‌الله اصفهاني آثار متعدد و متنوعي به جاي گذارده است. ایشان رساله‌ای نگاشتند كه نام آن وسیله النجاه می‌باشد و به سبب مرجعیت عامی که داشتند به فارسی و اردو نیز ترجمه شد كه ترجمه فارسی آن صراط النجاه و ترجمه اردوئی آن طریق النجاه می‌باشد.<ref> فرهنگ معین، بخش اعلام، ج 5، ص 154.</ref> | ||
| + | آثار دیگر او عبارتند از: وسيلة النجاة؛ صراط النجاة؛ ذخيرة الصالحين؛ مناسک حج؛ حاشيه بر تبصره علامه حلي؛ حاشيه بر عروة الوثقي؛ حاشيه بر نجاة العباد صاحب جواهر؛ حاشيه بر ذخيرة العباد فاضل شربياني و حاشيه بر مناسک الحج شيخ مرتضي انصاري<ref>اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني [http://www.iichs.org/index.asp?id=893&doc_cat=7 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | [[رده:مراجع تقلید]] | |
| − | + | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | |
| − | + | [[رده: مقاله های مهم]] | |
| − | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۵۵: | سطر ۶۳: | ||
|رده= دارد | |رده= دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ ۱۱ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۱۹
آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني (1284 تا 1365 ق) از شاگردان ممتاز آخوند خراسانی بود. او بعد از رحلت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در سال ۱۳۵۵ ق به مرجعیت رسید و پس از وفات سایر شاگردان آخوند مثل مرحوم میرزا حسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، در سال ۱۳۶۱ مرجعیت شیعه منحصر در ایشان شد.
ولادت
سید ابوالحسن اصفهانی در روستای مَدیسه از توابع لنجان اصفهان زاده شد؛ اجداد او از سادات موسوی بهبهان بوده‌اند که نسب آنها به موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم (ع) می‌رسد.[۱]
تحصیلات
سيد ابوالحسن اصفهانی مقدمات علوم را در قريه مديسه فراگرفت و در آغاز جواني به اصفهان رفت و در مدرسه نيماورد تحصيلات خود را ادامه داد. وي پس از گذراندن سطوح فقه و اصول در درس خارج شرکت نمود. از استادان او در اصفهان آخوند ملا محمد کاشاني از مدرسان علوم عقلي و رياضي، سيد مهدي نحوي، سيد محمدباقر درچه اي، سيد هاشم چارسوقي، ابوالمعالي کلباسي و جهانگير خان قشقايي را برشمرده اند. وي در سال 1308 ه.ق در بيست و چهار سالگي براي ادامه تحصيلات عازم نجف اشرف شد و در مدرسه صدر ساکن شد و از محضر درس استادان بزرگ فقه و اصول در حوزه نجف نظیر ميرزا حبيب الله رشتي و آخوند خراساني بهره برد. از ميان همه استادان، اصفهاني بيش از همه يعني حدود 17 سال از درس آخوند خراساني استفاده نمود و جزو نزديکترين شاگردان و اصحاب اين استاد به شمار مي رفت.[۲]
مرجعیت
سيد ابوالحسن اصفهانی همزمان با حضور در درس خارج آخوند خراساني، خود به تدريس رسائل و کفايه اشتغال داشت. پس از وفات آخوند خراساني بعضي از مردم خراسان براي تقليد به او مراجعه مي‌کردند. ميرزا محمدتقي شيرازي (ميرزاي دوم) نخستين مرجعي بود که احتياطات خود را به اصفهان ارجاع داد. پس از وفات آيات: نائيني و حائري يزدي در 1355 ق و آقا ضياء عراقي در 1361 ق، مرجعيت تقليد شيعيان در بخش عمده جهان تشيع در شخص اصفهاني منحصر شد. وي شمار بسياري از مجتهدان بزرگ و محققان برجسته فقه و اصول را همچون سيد محسن حکيم، سيد هادي ميلاني، ميرزا حسن بجنوردي، سيد محمود شاهرودي و سيد محمدحسين طباطبايي در دوران تدريس ممتد و مستمر خود در حوزه نجف تربيت کرد.[۳]
فعالیت های سیاسی و فرهنگی
آيت‌الله اصفهاني افزون بر اشتغالات علمي، از فعاليت سياسي نيز به دور نبود و در برهه هاي حساس از تاريخ معاصر نقش مؤثري داشته است.
از ورود اصفهاني به حوزه نجف چيزي نگذشته بود که جنبش تحريم تنباکو به رهبري ميرزا حسن شيرازي در 1309 ق شروع شد و بي شک حضور او در حوزه عراق در اوج برخورد روحانيت شيعه با ناصرالدين شاه براي آقا سيد ابوالحسن که در آن وقت مجتهدي بيست و پنج ساله بود، تجربه سياسي آموزنده اي بوده است. اين آگاهي سياسي، بعدها از رهگذر نزديکي و محرميتي که اصفهاني به استادش آخوند خراساني ــ طرفدار جدي مشروطيت ــ داشت وسيع تر و عميق تر شد. آخوند خراساني به اصول حکومت مشروطه و محدودکردن قدرت استبداد اعتقاد داشت و اصفهاني در اين آراء و افکار، پيرو استاد خود بود. بر پايه همين پيشينه، آخوند خراساني و شيخ عبدالله مازندراني در 3 جمادی الاول 1328، اصفهاني را در اجراي اصل دوم متمم قانون اساسي 1325 ق در شمار يکي از پنج مجتهد طراز اول «مطلع از مقتضيات زمان» براي احراز انطباق مصوبات قانوني مجلس شوراي ملي با احکام فقه شيعه به مجلس معرفي کردند اما رأي وي در نهايت بر ادامه سکونت در نجف اشرف قرار گرفت و طي تلگرافي به تاريخ 2 ذی القعده 1328 به مجلس شوراي ملي، از شرکت در اين کار عذرخواست.[۴]
آيت‌الله اصفهاني در نهضت استقلال عراق به همراه علماي ديگر نقش مؤثري داشت. در ذی الحجه 1340 نشست بزرگي در خانه اصفهاني تشکيل شد که به رد صريح قيمومت انگليس و از ميان برداشتن هر گونه قدرت خارجي براي حکومت عراق تأکيد داشت. اقدامات علما مقامات انگليس و فيصل را سخت خشمگين ساخت و تصميم به مقاومت جدي در برابر علما گرفتند. يکي از اقدامات آنها تبعيد شيخ محمد خالصي زاده و سيد محمد صدر از کاظمين به ايران و تبعيد شيخ مهدي خالصي به حجاز بود.(ذی القعده 1341)
اصفهاني و نائيني و ساير علماي شيعه از اين اقدام برآشفتند و به عنوان اعتراض از عراق خارج شدند و رهسپار قم گشتند. اما اين تصميمي موقت بود و عاقبت فرمانرواي انگليسي عراق به تغيير تبعيدگاه خالصي از حجاز به ايران و نيز بازگشت مراجع تقليد شيعه از ايران به عراق رضا داد. در پي آن اصفهاني و همراهانش پس از حدود 11 ماه اقامت در ايران در 18 رمضان 1342 به عراق بازگشتند.
فعاليت اصفهاني پيش از بازگشتش به عراق، صرفاً بر کارهاي فرهنگي به عنوان جزئي از وظايف ديني خود متمرکز شد. او نسبت به تأسيس مدارس غيردولتي و دايرنمودن انتشارات اسلامي و همچنين تقويت موقعيت حوزه علميه نجف، همچنين به توسعه ساخت مساجد، حسينيه ها، تربيت علما و خطبا و فرستادن آنها به شهرها و روستاها اقدام کرد.[۵]
وفات
آيت‌الله سید ابوالحسن اصفهاني در 9 ذی الحجه سال 1365 ق، مطابق با سیزدهم آبان 1325 ه.ش ، وفات نمود. رحلت او شور و غوغایی بی سابقه در مردم عراق ، ایران ، پاکستان و هندوستان و تمام بلاد شیعه نشین ایجاد کرد که تا آن روز بی سابقه بود. منقول است از «آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره)» که وقتی جنازه مطهر آيت‌الله اصفهانی در صحن مطهر علوی بود، «آیه الله شیخ محمد حسین کاشف الغطاء» خطاب به جنازه، این جمله جاودانی را انشاء کرد:
«هنیا لک یا ابا الحسن ، عشت سعیدا و مت حمیدا قد انسیت الماضین و اتعبت الباقین کانک قد ولدت مرتین
(گوارا باد بر تو نزول بر معبود خویش . زندگی سعادتمندانه و مرگ و رحلت پسندیده ای داشتی . زندگی تو آن چنان با شکوه و توام با تدبیر بود که بزرگان گذشته رابه بوته فراموشی سپردی و آیندگان را به تعب افکندی . گویا تو دوبار به جهان آمده بودی . یک بار تجربه و درایت کسب نموده و بار دیگر آن را به کار بسته بودی . . . »[۶]
پيکر او در جوار استادش آخوند خراساني به خاک سپرده شد.
فرزندان
سيد ابوالحسن اصفهاني دو همسر داشت:
- دختر حاج عبدالرحيم بوشهري. سيد از اين همسرش فرزندي نداشت.
- دختر حاج ابوتراب که سيد از او صاحب چهار پسر و پنج دختر شد. فرزندان پسر او که همه به سلک روحانیت در آمدند عبارتند از:
- علامه شهيد محمدحسن اصفهاني
- حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد
- آيت الله سيد علي
- حجت الاسلام سيد حسين[۷]
آثار
آيت‌الله اصفهاني آثار متعدد و متنوعي به جاي گذارده است. ایشان رساله‌ای نگاشتند كه نام آن وسیله النجاه می‌باشد و به سبب مرجعیت عامی که داشتند به فارسی و اردو نیز ترجمه شد كه ترجمه فارسی آن صراط النجاه و ترجمه اردوئی آن طریق النجاه می‌باشد.[۸] آثار دیگر او عبارتند از: وسيلة النجاة؛ صراط النجاة؛ ذخيرة الصالحين؛ مناسک حج؛ حاشيه بر تبصره علامه حلي؛ حاشيه بر عروة الوثقي؛ حاشيه بر نجاة العباد صاحب جواهر؛ حاشيه بر ذخيرة العباد فاضل شربياني و حاشيه بر مناسک الحج شيخ مرتضي انصاري[۹]
پانویس
- ↑ وجیزه در زندگانی آیةالله اصفهانی، ص۱۲-۱۳
- ↑ امین، حسن، «اصفهاني، آقا سيد ابوالحسن»، در دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج9، ص 212ـ213.
- ↑ امین، حسن، «اصفهاني، آقا سيد ابوالحسن»، در دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج9، ص 213.
- ↑ «اصفهاني، آقا سيد ابوالحسين»، دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج9، ص 212ـ213./محمدحسن رجبي، علماي مجاهد، (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1382)، ص57ـ58.
- ↑ اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.
- ↑ عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه
- ↑ اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.
- ↑ فرهنگ معین، بخش اعلام، ج 5، ص 154.
- ↑ اکبر مشعوف، آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهاني موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تاریخ بازیابی: 8 آذرماه 1392.
