سید محمد مجاهد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
==ولادت‌==
+
سید محمد طباطبایی (م ۱۲۴۲ق)، شاگرد [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] و استاد [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]] است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه فتوای [[جهاد]] صادر کرد و به همین خاطر به سید محمد مجاهد معروف شد. کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]] از آثار مهم اوست.
  
سيد محمد مجاهد بن سيد على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبايى در سال 1180 هجرى قمرى در [[كربلا]]ی معلى متولد شد.
+
<br />
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمد طباطبایى مجاهد
 +
||تصویر= [[پرونده:Mojahed.jpg|200px]]
 +
||زادروز =  1180 قمری
 +
|زادگاه = [[کربلا]]
 +
|وفات =  1242 قمری
 +
|مدفن = کربلا
 +
|اساتید =  سید على طباطبایى، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]]،...
 +
|شاگردان = [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ مرتضى انصارى]]، [[شریف العلماء|شریف العلما]]،...
 +
|آثار = [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتيح الاصول‌]]، مناهل الأحکام‌،...
 +
}}
  
 
==خاندان‌==
 
==خاندان‌==
  
از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و [[تقوا]] هستند. مادرش آمنه بيگم (1160-1243 قمرى)، دختر آقا محمد باقر بن محمد اكمل، معروف به وحيد بهبهانى است. او زنى عالمه و بافضيلت بوده كه صاحب مستدركات أعيان الشيعة درباره او مى‌گويد: «من أفقه نساء عصره، متكلمة واعظة أصولية محققة محدثة جليلة» (مستدركات أعيان الشيعة، ج5، ص62)
+
سید محمد مجاهد بن سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در [[کربلا]]ی معلى متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و [[تقوا]] هستند. مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر آقا محمد باقر بن محمد اکمل، معروف به [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده که صاحب [[مستدرکات اعیان الشیعه (کتاب)|مستدرکات أعیان الشیعة]] درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة». (مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲) این بانوى بزرگوار با پسر عمه‌اش سید على طباطبایى (متوفى ۱۲۳۱ قمرى) ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر به نامهاى سید محمد و سید مهدى بود.
  
اين بانوى بزرگوار با پسر عمه‌اش سيد على طباطبايى (متوفى 1231 قمرى) ازدواج كرد و حاصل اين ازدواج دو پسر به نامهاى سيد محمد و سيد مهدى بود.
+
سید على صاحب الریاض، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر وحید بهبهانى است. او استاد بزرگانى همچون صاحب [[مفتاح الکرامه]]، جواد بن محمد حسینى عاملى، صاحب مقابیس و صاحب مطالع است. در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعة]] درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملاء الدنیا ذکره و عم العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام». (أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴)
  
سيد على صاحب الرياض، از اعاظم فقهاى عصر خود است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الكرامة، جواد بن محمد حسينى عاملى، صاحب مقابيس و صاحب مطالع است.
+
سید محمد مجاهد با تنها دختر [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید محمدمهدى بحرالعلوم]] (متوفى ۱۲۰۸ یا ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و از آن دو، سه فرزند به نامهاى سید حسین، سید حسن و سید جعفر باقى ماند. سید حسین بزرگترین فرزند آنان است و در أعیان الشیعة درباره او این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة». (أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹) در مورد سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».
  
در أعيان الشيعة درباره او اين طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذي ملاء الدنيا ذكره و عم العالم فضله، تخرج عليه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أكابر المراجع في الإسلام». (أعيان الشيعة، ج8، ص314)
+
==تحصیل و تدریس‌==
  
سيد على صاحب الرياض از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر، وحيد بهبهانى است.  
+
سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب ریاض و [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر [[فتوا]] نداد و به این علت، سید محمد از [[کربلا|کربلا]] به [[اصفهان]] مهاجرت کرد. (أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳)
  
سيد محمد مجاهد با تنها دختر سيد محمدمهدى بحرالعلوم (متوفى 1208 يا 1212 قمرى) ازدواج كرد و از آن دو، سه فرزند به نامهاى سيد حسين، سيد حسن و سيد جعفر باقى ماند. سيد حسين بزرگترين فرزند آنان است و در أعيان الشيعة درباره او اين طور آمده است: «كان فاضلاً عالماً مجتهداً بصيراً بالقواعد الأصوليّة» (أعيان الشيعة، ج6، ص159)
+
در کتاب [[فوائد الرضویه (کتاب)|فوائد رضویه]]، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از [[وهابیت|وهابیون]] بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است. (الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱)
  
در مورد سيد حسن نيز، چنين آمده است: «كان عالماً فاضلاً مجتهداً بصيراً قاضياً رئيساً في الحائر على مشرفه السلام».
+
مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب [[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الأصول]] و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.
  
==بزرگان در اين خاندان‌==
+
==شاگردان‌==
 
 
خاندان سيد محمد مجاهد خاندان علم و فضيلت و تقوا هستند كه بعضى از آنان را در اينجا ذكر مى‌كنيم:
 
 
 
# سيد محمداسماعيل بن محمدباقر وحيد بهبهانى، دايى صاحب ترجمه كه در أعيان الشيعة به عالم فاضل تعبير شده و به نقل از نجوم السماء آمده: «العالم الفاضل الكامل النبيل المقدس الزاهد الصالح الجليل». (أعيان الشيعة، ج3، ص404)
 
# سيد ابوالقاسم بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1309 قمرى): «فقيه أصولي من تلامذة الشيخ الأنصاري» (أعيان الشيعة، ج2، ص403)
 
# فرزند او سيد محمدباقر بن ابوالقاسم (متوفى 1331 قمرى): «كان عالماً فاضلاً جليلاً نبيلاً» (أعيان الشيعة، ج9، ص185)
 
# نوه او، سيد محمدصادق بن سيد محمدباقر بن ابوالقاسم (متوفى 1337 قمرى): «قام مقام أبيه بعد وفاته» و داراى تأليفات زياد است. (أعيان الشيعة، ج9، ص367)
 
# سيد على نقى، فرزند ديگر سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1289 قمرى): «كان عالماً فاضلاً محققاً مدققاً». (أعيان الشيعة، ج8، ص367)
 
# فرزند او سيد جعفر بن على نقى بن سيد حسن (متوفى 1321 قمرى): «كان عالماً فاضلاً رئيساً فقيهاً». (أعيان الشيعة، ج4، ص132)
 
# سيد زين العابدين بن سيد حسن بن سيد محمد (متوفى 1292 قمرى): «عالم فاضل فقيه متبحر أصولي زاهد عابد ناسك». (أعيان الشيعة، ج7، ص165)
 
# سيد جواد بن حسين حسينى تبريزى (متوفى 1278 قمرى)، داماد سيد محمد مجاهد و فرزندان او سيد على، سيد اسماعيل، سيد على نقى، سيد تقى و سيد محمد كه همه از علماى اعلام بوده‌اند. (مستدركات أعيان الشيعة، ج3، ص117)
 
# سيد صالح بن حسن بن يوسف موسوى (متوفى 1303 قمرى)، معروف به داماد كه پدرش داماد سيد على صاحب رياض بوده: «عالم فاضل جليل فقيه محقق». (أعيان الشيعة، ج7، ص369)
 
 
 
==تحصيل و تدريس‌==
 
 
 
سيد محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب رياض و علامه بحرالعلوم تلمذ نمود و با تلاش پيگيرى كه در اصول و [[فقه]] داشت، به سرعت به مقامات علمى دست يافت، به حدى كه پدرش او را اعلم تشخيص داده و ديگر فتوا نداد و به اين علت، سيد محمد از كربلا به اصفهان مهاجرت كرد. (أعيان الشيعة، ج9، ص443)
 
 
 
در كتاب فوائد رضويه، علت مهاجرت ايشان را استيلاء جماعتى از وهابيون بر حائر حسينى و كشتار اهالى آن منطقه دانسته است. (الفوائد الرضوية به نقل از روضة البهية، ص579-581)
 
 
 
مدت اقامت سيد محمد در [[اصفهان]] سيزده سال بوده است و در اين مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ايشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و كتاب مفاتيح الأصول و ساير تأليفاتش را در آنجا نوشته است.
 
 
 
==زعامت و مرجعيت‌==
 
 
 
سيد محمد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال 1231 قمرى به [[كربلا]] هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دين و دنياى مردم را به عهده مى‌گيرد.
 
 
 
او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و رياست شيعيان را در اين عصر به عهده داشته است تا اين كه به علت حمله وهابيون به [[كاظمين]] مهاجرت مى‌كند و اين شهر محل امنى براى شيعيان مى‌گردد.
 
  
از بزرگوارانى كه هم دوره ايشان بوده ميرزا محمد بن حسين رضوى (متوفى 1266 قمرى) است كه با ايشان در درس سيد على صاحب الرياض شركت مى‌كرده‌اند و بين آنها مناظراتى در مسائل حجيت شهرت كه سيد محمد نوشته و او شرح زده است، وجود داشته كه بر صاحب مناهل اعتراضاتى داشته و در زمان خود، رياست عامه و مرجعيت عمومى را پيدا كرده است.
+
او داراى شاگردان مشهورى نظیر [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ اعظم مرتضى انصارى]] (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به [[شریف العلماء|شریف العلما]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:
  
==جنگ با روسيه‌==
+
#شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
 +
#شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
 +
#شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
 +
#آقا احمد بن آقا محمدعلى بن [[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانى]] (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
 +
#میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
 +
#سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
 +
#ملا حسین واعظ تسترى‌
 +
#صفرعلى لاهیجى‌
 +
#شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
 +
#میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
 +
#سید محمد شفیع جابلقى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
 +
#حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
 +
#سید محمدتقى قزوینى‌
 +
#شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
 +
#میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
 +
#شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
 +
#شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)
  
فتحعلى شاه قاجار در اواخر عمر شريف ايشان از او مى‌خواهد كه به عنوان تيمن و تبرك و استفاده از محضر روحانى آن عالم جليل القدر، در جنگ با روسها كه مناطقى از خاك ايران را تصرف كرده بودند، شركت كند. در آن زمان مردم آنچنان به سيد محمد اعتقاد داشتند كه نقل شده وقتى در حوض مسجد شاه قزوين وضو گرفت، اهالى آن شهر به عنوان تبرك و شفا آب آن حوض را به خانه‌هايشان بردند.
+
==تألیفات‌==
  
در اين جنگ، علاوه بر ايشان علماى بزرگى همچون محقق نراقى (متوفى 1245 قمرى) شركت داشتند. از ديگر روحانيونى كه در اين جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سيد ابراهيم نواب يزدى بن سيد عبدالفتاح بن سلطان العلماء صاحب حاشيه بر معالم، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوينى، شيخ ملا صفر على لاهيجانى (متوفى 1275 قمرى)، شيخ ميرزا ضياءالدين بن اسداللّه بروجردى (متوفى 1300 قمرى)، شيخ ميرزا داود بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1298 قمرى) و شيخ محمدحسين بن معصوم بروجردى (متوفى 1280 قمرى) اشاره كرد.
+
#[[مفاتیح الاصول (کتاب)|مفاتیح الاصول‌]]
 +
#الوسائل فی الأصول‌
 +
#مناهل الأحکام‌
 +
#إصلاح العمل‌
 +
#عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
 +
#رسالة حجیة الظن‌
 +
#المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
 +
#جامع العبائر
 +
#کتاب فی الأغلاط المشهورة
 +
#المصباح الباهر فی رد الیادری و إثبات نبوة نبینا الطاهر
 +
#رسالة فی الاستصحاب‌
 +
#الجهادیة
 +
#حاشیه بر معالم‌
 +
#رسالة فی حجّیة الشهرة
  
متأسفانه در اين جنگ نيروهاى ايران به اهداف خود نرسيدند و شكست خوردند و همين موجب شد كه اعتقاد و خلوصى كه مردم نسبت به سيد محمد مجاهد داشتند سست شود و علت شكست را اهليت نداشتن ايشان براى حضور در جنگ و يا خالص نبودن نيت ايشان يا مستجاب نشدن دعاى ايشان براى پيروزى در جنگ به حساب آورند.
+
==زعامت و مرجعیت‌==
  
فتحعلى شاه نيز پس از اين شكست به او بى‌اعتنايى كرد و با او برخورد بدى داشت. محمل شريف ايشان را سنگباران كردند و با عبارت هاى زشت به او ناسزا گفتند و نهايتاً سيد محمد با دلى پردرد از سخنان و اعمال ناشايستى كه از آن جماعت ديد بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
+
سید محمد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به [[کربلا]] هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دین و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست [[شیعه|شیعیان]] را در این عصر به عهده داشته است تا این که به علت حمله وهابیون به [[کاظمین]] مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.
  
==گفتار بزرگان‌==
+
از بزرگوارانى که هم دوره ایشان بوده میرزا محمد بن حسین رضوى (متوفى ۱۲۶۶ قمرى) است که با ایشان در درس سید على صاحب الریاض شرکت مى‌کرده‌اند و بین آنها مناظراتى در مسائل حجیت شهرت که سید محمد نوشته و او شرح زده است، وجود داشته که بر صاحب مناهل اعتراضاتى داشته و در زمان خود، ریاست عامه و مرجعیت عمومى را پیدا کرده است.
  
# السيد فوائد الرضويّة: «السيد الأجل الأعظم الأكرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقيقات الرشيفة والتأليفات الأنيفة كالمفاتيح والمناهل و غيرهما، نوراللّه روضته و أعلى في الفردوس منزلته». (الفوائد الرضويّة، ص579)
+
==از منظر بزرگان‌==
# تكملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سيد الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الكلام». (أعيان الشيعة، ج9، ص443 به نقل از تكملة أمل الآمل)
 
# الروضة البهيّة: «كان مفتياً و حاكماً و قاضياً و رئيساً في الدين و الدنيا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الرياسة الإمامية في عصره». (الفوائد الرضوية، ص581 به نقل از الروضة البهيّة)
 
# أعيان الشيعة: «المرجع في علمي الأصول والفقه لكل علمائنا و صنف فيها مفاتيح الأصول و غيره حتى توفي والده فرجع إلى كربلاء، فكان المرجع العام لكلّ الإمامية في أطراف الدنيا». (أعيان الشيعة، ص 443)
 
  
==اساتيد==
+
#فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته». (الفوائد الرضویة، ص۵۷۹)
 +
#تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام». (أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل)
 +
#الروضة البهیة: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره». (الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة)
 +
#أعیان الشیعة: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا». (أعیان الشیعة، ص ۴۴۳)
  
# علامه بحرالعلوم، سيد محمدمهدى بن سيد مرتضى (متوفى 1212 قمرى)
+
==جهاد با روسیه‌==
# پدرش سيد على مجاهد، صاحب الرياض‌
 
  
==شاگردان‌==
+
فتحعلى شاه قاجار در اواخر عمر شریف ایشان از او مى‌خواهد که به عنوان تیمن و تبرک و استفاده از محضر روحانى آن عالم جلیل القدر، در جنگ با روسها که مناطقى از خاک [[ایران|ایران]] را تصرف کرده بودند، شرکت کند. در آن زمان مردم آنچنان به سید محمد اعتقاد داشتند که نقل شده وقتى در حوض مسجد شاه قزوین [[وضو]] گرفت، اهالى آن شهر به عنوان تبرک و شفا آب آن حوض را به خانه‌هایشان بردند.
  
او داراى شاگردان مشهورى نظير شيخ اعظم مرتضى انصارى (متوفى 1281 قمرى) بوده كه مدت چهار سال از محضر پرفيض اين عالم ربانى استفاده كرده است. از ديگر شاگردان او شيخ محمد شريف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شريف العلما (متوفى 1245 قمرى) است. ديگر شاگردان ايشان عبارتند از:
+
در این جنگ، علاوه بر ایشان علماى بزرگى همچون [[ملا احمد نراقی]] (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى بن سید عبدالفتاح بن سلطان العلماء صاحب حاشیه بر معالم، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفر على لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.
  
# شيخ ميرزا داود بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1298 قمرى)
+
متأسفانه در این جنگ نیروهاى ایران به اهداف خود نرسیدند و شکست خوردند و همین موجب شد که اعتقاد و خلوصى که مردم نسبت به سید محمد مجاهد داشتند سست شود و علت شکست را اهلیت نداشتن ایشان براى حضور در جنگ و یا خالص نبودن نیت ایشان یا مستجاب نشدن دعاى ایشان براى پیروزى در جنگ به حساب آورند.
# شيخ محمدحسين بن معصوم بروجردى (متوفى 1280 قمرى)
+
فتحعلى شاه نیز پس از این شکست به او بى‌اعتنایى کرد و با او برخورد بدى داشت. محمل شریف ایشان را سنگباران کردند و با عبارت هاى زشت به او ناسزا گفتند و نهایتاً سید محمد با دلى پردرد از سخنان و اعمال ناشایستى که از آن جماعت دید بیمار شد و پس از مدتى کوتاه در قزوین وفات یافت.
# شيخ احمد بن على مختارى گلپايگانى‌
 
# آقا احمد بن آقا محمدعلى بن آقا محمدباقر وحيد بهبهانى حائرى كرمانشاهى (متوفى 1243 قمرى)
 
# ميرزا حسين لاهيجى نجفى (متوفى 1306 قمرى)
 
# سيد حسين بن سيد محمد مجاهد طباطبايى‌
 
# ملا حسين واعظ تسترى‌
 
# صفرعلى لاهيجى‌
 
# شيخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى كاشانى‌
 
# ميرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى 1278 قمرى)
 
# سيد محمد شفيع جابلقى (متوفى 1280 قمرى)
 
# حاج ملا محمدصالح برغانى قزوينى‌
 
# سيد محمدتقى قزوينى‌
 
# شيخ عبدالحسين بن شيخ ملا على برغانى قزوينى‌
 
# ميرزا ابوالحسن بن حسين بن تقى تنكابنى، مشهور به گيلانى‌
 
# شيخ ملا صفر على لاهيجانى قزوينى (متوفى 1275 قمرى)
 
# شيخ ميرزا ضياءالدين بن شيخ اسداللّه بروجردى (متوفى 1300 قمرى)
 
 
 
==تأليفات‌==
 
 
 
# [[مفاتيح الأصول‌]]
 
# الوسائل في الأصول‌
 
# مناهل الأحكام‌
 
# إصلاح العمل‌
 
# عمدة المقال في تحقيق أحوال الرجال‌
 
# رسالة حجية الظن‌
 
# المصابيح في شرح المفاتيح للكاشاني‌
 
# جامع العبائر
 
# كتاب في الأغلاط المشهورة
 
# المصباح الباهر في رد اليادري و إثبات نبوة نبينا الطاهر
 
# رسالة في الاستصحاب‌
 
# الجهاديّة
 
# حاشيه بر معالم‌
 
# رسالة في حجّية الشهرة
 
  
 
==وفات‌==
 
==وفات‌==
  
آيت الله سيد محمد مجاهد پس از مراجعت از جنگ با روس، در حالى كه از سخنان و اعمال ناشايست مردم دلى پردرد داشت، بيمار شد و پس از مدتى كوتاه در قزوين وفات يافت.
+
وفات آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ هجرى قمرى بود و بدن مطهر ایشان را به [[کربلا]] معلى منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل [[زیارت]] مردم است.
 
 
وفات ايشان در سال 1242 هجرى قمرى بود و بدن مطهر ايشان را به [[كربلا]] معلى منتقل و دفن كردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل [[زيارت]] مردم است.
 
  
==منابع==
+
==منبع==
 
نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
 
نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
  
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده: مدفونین در کربلا]]
 
[[رده: مدفونین در کربلا]]

نسخهٔ ‏۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۳۴

سید محمد طباطبایی (م ۱۲۴۲ق)، شاگرد علامه بحرالعلوم و استاد شیخ انصارى است. وی در زمان خود علیه استعمار روسیه فتوای جهاد صادر کرد و به همین خاطر به سید محمد مجاهد معروف شد. کتاب مفاتيح الاصول‌ از آثار مهم اوست.


Mojahed.jpg
نام کامل سید محمد طباطبایى مجاهد
زادروز 1180 قمری
زادگاه کربلا
وفات 1242 قمری
مدفن کربلا

Line.png

اساتید

سید على طباطبایى، علامه بحرالعلوم،...

شاگردان

شیخ مرتضى انصارى، شریف العلما،...

آثار

مفاتيح الاصول‌، مناهل الأحکام‌،...


خاندان‌

سید محمد مجاهد بن سید على بن محمدعلى بن ابى المعالى حسنى طباطبایى در سال ۱۱۸۰ هجرى قمرى در کربلای معلى متولد شد. از نظر نسب خانوادگى، هم پدر و هم مادرش از خاندان علم و تقوا هستند. مادرش آمنه بیگم (۱۱۶۰-۱۲۴۳ قمرى)، دختر آقا محمد باقر بن محمد اکمل، معروف به وحید بهبهانى است. او زنى عالمه و بافضیلت بوده که صاحب مستدرکات أعیان الشیعة درباره او مى‌گوید: «من أفقه نساء عصره، متکلمة واعظة أصولیة محققة محدثة جلیلة». (مستدرکات أعیان الشیعة، ج۵، ص۶۲) این بانوى بزرگوار با پسر عمه‌اش سید على طباطبایى (متوفى ۱۲۳۱ قمرى) ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر به نامهاى سید محمد و سید مهدى بود.

سید على صاحب الریاض، از اعاظم فقهاى عصر خود و از اجلاء شاگردان آقا محمدباقر وحید بهبهانى است. او استاد بزرگانى همچون صاحب مفتاح الکرامه، جواد بن محمد حسینى عاملى، صاحب مقابیس و صاحب مطالع است. در أعیان الشیعة درباره او این طور آمده است: «هو المحقق المؤسس الذی ملاء الدنیا ذکره و عم العالم فضله، تخرج علیه علماء أعلام و فقهاء عظام صاروا من أکابر المراجع فی الإسلام». (أعیان الشیعة، ج۸، ص۳۱۴)

سید محمد مجاهد با تنها دختر سید محمدمهدى بحرالعلوم (متوفى ۱۲۰۸ یا ۱۲۱۲ قمرى) ازدواج کرد و از آن دو، سه فرزند به نامهاى سید حسین، سید حسن و سید جعفر باقى ماند. سید حسین بزرگترین فرزند آنان است و در أعیان الشیعة درباره او این طور آمده است: «کان فاضلاً عالماً مجتهداً بصیراً بالقواعد الأصولیة». (أعیان الشیعة، ج۶، ص۱۵۹) در مورد سید حسن نیز، چنین آمده است: «کان عالماً فاضلاً مجتهداً بصیراً قاضیاً رئیساً فی الحائر على مشرفه السلام».

تحصیل و تدریس‌

سید محمد مجاهد نزد پدر بزرگوارش صاحب ریاض و علامه بحرالعلوم تلمذ نمود و با تلاش پیگیرى که در اصول و فقه داشت، به سرعت به مقامات علمى دست یافت، به حدى که پدرش او را اعلم تشخیص داده و دیگر فتوا نداد و به این علت، سید محمد از کربلا به اصفهان مهاجرت کرد. (أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳)

در کتاب فوائد رضویه، علت مهاجرت ایشان را استیلاء جماعتى از وهابیون بر حائر حسینى و کشتار اهالى آن منطقه دانسته است. (الفوائد الرضویة به نقل از روضة البهیة، ص۵۷۹-۵۸۱)

مدت اقامت سید محمد در اصفهان سیزده سال بوده است و در این مدت علماى آن منطقه در مجلس درس او حاضر مى‌شدند و ایشان مرجع علمى فقه و اصول بوده و کتاب مفاتیح الأصول و سایر تألیفاتش را در آنجا نوشته است.

شاگردان‌

او داراى شاگردان مشهورى نظیر شیخ اعظم مرتضى انصارى (متوفى ۱۲۸۱ قمرى) بوده که مدت چهار سال از محضر پرفیض این عالم ربانى استفاده کرده است. از دیگر شاگردان او شیخ محمد شریف بن حسنعلى مازندرانى، مشهور به شریف العلما (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) است. دیگر شاگردان ایشان عبارتند از:

  1. شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى)
  2. شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  3. شیخ احمد بن على مختارى گلپایگانى‌
  4. آقا احمد بن آقا محمدعلى بن محمدباقر وحید بهبهانى (متوفى ۱۲۴۳ قمرى)
  5. میرزا حسین لاهیجى نجفى (متوفى ۱۳۰۶ قمرى)
  6. سید حسین بن سید محمد مجاهد طباطبایى‌
  7. ملا حسین واعظ تسترى‌
  8. صفرعلى لاهیجى‌
  9. شیخ غلامرضا بن محمدعلى آرانى کاشانى‌
  10. میرزا محمدحسن بن محمد معصوم رضوى مشهدى، معروف به حاجى مجتهد (متوفى ۱۲۷۸ قمرى)
  11. سید محمد شفیع جابلقى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى)
  12. حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى‌
  13. سید محمدتقى قزوینى‌
  14. شیخ عبدالحسین بن شیخ ملا على برغانى قزوینى‌
  15. میرزا ابوالحسن بن حسین بن تقى تنکابنى، مشهور به گیلانى‌
  16. شیخ ملا صفر على لاهیجانى قزوینى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)
  17. شیخ میرزا ضیاءالدین بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)

تألیفات‌

  1. مفاتیح الاصول‌
  2. الوسائل فی الأصول‌
  3. مناهل الأحکام‌
  4. إصلاح العمل‌
  5. عمدة المقال فی تحقیق أحوال الرجال‌
  6. رسالة حجیة الظن‌
  7. المصابیح فی شرح المفاتیح للکاشانی‌
  8. جامع العبائر
  9. کتاب فی الأغلاط المشهورة
  10. المصباح الباهر فی رد الیادری و إثبات نبوة نبینا الطاهر
  11. رسالة فی الاستصحاب‌
  12. الجهادیة
  13. حاشیه بر معالم‌
  14. رسالة فی حجّیة الشهرة

زعامت و مرجعیت‌

سید محمد پس از ارتحال پدر بزرگوارش در سال ۱۲۳۱ قمرى به کربلا هجرت نموده و مقام افتا و قضاوت و زعامت در دین و دنیاى مردم را به عهده مى‌گیرد. او مرجع عرب و عجم در زمان خود بوده و ریاست شیعیان را در این عصر به عهده داشته است تا این که به علت حمله وهابیون به کاظمین مهاجرت مى‌کند و این شهر محل امنى براى شیعیان مى‌گردد.

از بزرگوارانى که هم دوره ایشان بوده میرزا محمد بن حسین رضوى (متوفى ۱۲۶۶ قمرى) است که با ایشان در درس سید على صاحب الریاض شرکت مى‌کرده‌اند و بین آنها مناظراتى در مسائل حجیت شهرت که سید محمد نوشته و او شرح زده است، وجود داشته که بر صاحب مناهل اعتراضاتى داشته و در زمان خود، ریاست عامه و مرجعیت عمومى را پیدا کرده است.

از منظر بزرگان‌

  1. فوائد الرضویة: «السید الأجل الأعظم الأکرم الأفخم البحر الزاخر والسحاب الماطر الفائق على الأوائل والأواخر، صاحب التحقیقات الرشیفة والتألیفات الأنیفة کالمفاتیح والمناهل و غیرهما، نوراللّه روضته و أعلى فی الفردوس منزلته». (الفوائد الرضویة، ص۵۷۹)
  2. تکملة أمل الآمل: «علامة العلماء الأعلام و سید الفقهاء العظام و أعلم أهل العلم بالأصول و الکلام». (أعیان الشیعة، ج۹، ص۴۴۳ به نقل از تکملة أمل الآمل)
  3. الروضة البهیة: «کان مفتیاً و حاکماً و قاضیاً و رئیساً فی الدین و الدنیا و مرجعاً للعرب و العجم، انتهت الریاسة الإمامیة فی عصره». (الفوائد الرضویة، ص۵۸۱ به نقل از الروضة البهیة)
  4. أعیان الشیعة: «المرجع فی علمی الأصول والفقه لکل علمائنا و صنف فیها مفاتیح الأصول و غیره حتى توفی والده فرجع إلى کربلاء، فکان المرجع العام لکلّ الإمامیة فی أطراف الدنیا». (أعیان الشیعة، ص ۴۴۳)

جهاد با روسیه‌

فتحعلى شاه قاجار در اواخر عمر شریف ایشان از او مى‌خواهد که به عنوان تیمن و تبرک و استفاده از محضر روحانى آن عالم جلیل القدر، در جنگ با روسها که مناطقى از خاک ایران را تصرف کرده بودند، شرکت کند. در آن زمان مردم آنچنان به سید محمد اعتقاد داشتند که نقل شده وقتى در حوض مسجد شاه قزوین وضو گرفت، اهالى آن شهر به عنوان تبرک و شفا آب آن حوض را به خانه‌هایشان بردند.

در این جنگ، علاوه بر ایشان علماى بزرگى همچون ملا احمد نراقی (متوفى ۱۲۴۵ قمرى) شرکت داشتند. از دیگر روحانیونى که در این جنگ حضور داشتند مى‌توان به: سید ابراهیم نواب یزدى بن سید عبدالفتاح بن سلطان العلماء صاحب حاشیه بر معالم، حاج ملا محمدصالح برغانى قزوینى، شیخ ملا صفر على لاهیجانى (متوفى ۱۲۷۵ قمرى)، شیخ میرزا ضیاءالدین بن اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۳۰۰ قمرى)، شیخ میرزا داود بن شیخ اسداللّه بروجردى (متوفى ۱۲۹۸ قمرى) و شیخ محمدحسین بن معصوم بروجردى (متوفى ۱۲۸۰ قمرى) اشاره کرد.

متأسفانه در این جنگ نیروهاى ایران به اهداف خود نرسیدند و شکست خوردند و همین موجب شد که اعتقاد و خلوصى که مردم نسبت به سید محمد مجاهد داشتند سست شود و علت شکست را اهلیت نداشتن ایشان براى حضور در جنگ و یا خالص نبودن نیت ایشان یا مستجاب نشدن دعاى ایشان براى پیروزى در جنگ به حساب آورند. فتحعلى شاه نیز پس از این شکست به او بى‌اعتنایى کرد و با او برخورد بدى داشت. محمل شریف ایشان را سنگباران کردند و با عبارت هاى زشت به او ناسزا گفتند و نهایتاً سید محمد با دلى پردرد از سخنان و اعمال ناشایستى که از آن جماعت دید بیمار شد و پس از مدتى کوتاه در قزوین وفات یافت.

وفات‌

وفات آیت الله سید محمد مجاهد در سال ۱۲۴۲ هجرى قمرى بود و بدن مطهر ایشان را به کربلا معلى منتقل و دفن کردند. قبر آن بزرگوار مشهور و داراى گنبد بزرگى است و محل زیارت مردم است.

منبع

نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.