آیه 24 سوره ابراهیم: تفاوت بین نسخه‌ها
(←معانی کلمات آیه) |
(←آرشیو عکس و تصویر) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
| − | طيبة: طيب: دلچسبى و | + | طيبة: طيب: دلچسبى و طبعپسندى . طيب: دلچسب و طبعپسند. مونث آن ، طيبه است. |
| − | راغب گويد: طيب آنست كه حواس و نفس از آن لذت برد . | + | راغب گويد: طيب آنست كه حواس و نفس از آن لذت برد. |
| − | مقابل آن ، خبيث است كه به معنى پليد و تنفرآور است «خبث خبثا: ضد طاب» | + | مقابل آن ، خبيث است كه به معنى پليد و تنفرآور است. «خبث خبثا: ضد طاب». |
| + | |||
شجرة: شجر: مطلق درخت. مفرد آن ، شجره است. | شجرة: شجر: مطلق درخت. مفرد آن ، شجره است. | ||
| − | |||
| − | == تفسیر آیه == | + | اصلها: اصل در آيه ، به معنى ريشه. فرع، به معنى شاخه و در اصل ، به معنى بالا رفتن است.<ref>تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی</ref> |
| + | |||
| + | ==تفسیر آیه== | ||
<tabber> | <tabber> | ||
تفسیر نور= | تفسیر نور= | ||
| سطر ۶۳: | سطر ۶۵: | ||
در روايات و تفاسير از چند چيز به عنوان مصداق كلمه‌ى طيّبه ياد شده است: توحيد، ايمان، عقايد صحيح، رهبران آسمانى و ياران آنان. آرى توحيد، اصل ثابتى است كه در | در روايات و تفاسير از چند چيز به عنوان مصداق كلمه‌ى طيّبه ياد شده است: توحيد، ايمان، عقايد صحيح، رهبران آسمانى و ياران آنان. آرى توحيد، اصل ثابتى است كه در | ||
| − | |||
| − | |||
جلد 4 - صفحه 409 | جلد 4 - صفحه 409 | ||
| سطر ۷۷: | سطر ۷۷: | ||
2- عقيده حقّ، كلمه‌ى طيّبه‌اى است كه اصل آن در قلب مؤمن ثابت است. «أَصْلُها ثابِتٌ» و از الطاف خداوند آن است كه مؤمنان را بر اين عقيده حفظ مى‌كند. | 2- عقيده حقّ، كلمه‌ى طيّبه‌اى است كه اصل آن در قلب مؤمن ثابت است. «أَصْلُها ثابِتٌ» و از الطاف خداوند آن است كه مؤمنان را بر اين عقيده حفظ مى‌كند. | ||
| − | |||
«يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ» «1» | «يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ» «1» | ||
3- كلام حقّ، پايدار واستوار و پابرجاست. كَلِمَةً طَيِّبَةً ... أَصْلُها ثابِتٌ | 3- كلام حقّ، پايدار واستوار و پابرجاست. كَلِمَةً طَيِّبَةً ... أَصْلُها ثابِتٌ | ||
| + | ------ | ||
| + | «1». ابراهيم، 27. | ||
| + | |||
}} | }} | ||
| سطر ۲۲۸: | سطر ۲۳۰: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <div style="font-size:smaller"><references/></div> | + | <div style="font-size:smaller"><references /></div> |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | *[[تفسیر نور]]، [[محسن قرائتی]]، [[تهران]]:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم | ||
| + | *[[اطیب البیان فی تفسیر القرآن]]، [[سید عبدالحسین طیب]]، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم | ||
| + | *[[تفسیر اثنی عشری]]، [[حسین حسینی شاه عبدالعظیمی]]، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول | ||
| + | *[[تفسیر روان جاوید]]، [[محمد ثقفی تهرانی]]، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم | ||
| + | *[[برگزیده تفسیر نمونه]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش | ||
| + | *[[تفسیر راهنما]]، [[علی اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[قم]]:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم | ||
| + | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| + | <gallery mode="packed" heights="320"> | ||
| + | پرونده:آیه 24 سوره ابراهیم (1).jpg | ||
| + | </gallery> | ||
[[رده:آیات سوره ابراهیم]] | [[رده:آیات سوره ابراهیم]] | ||
[[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]] | [[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۵:۵۲
| <<23 | آیه 24 سوره ابراهیم | 25>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(ای رسول) آیا ندیدی که چگونه خدا کلمه پاکیزه را به درخت پاک و زیبایی مثل زده که اصل ساقه آن برقرار باشد و شاخه آن به آسمان (رفعت و سعادت) بر شود؟
آیا ندانستی که خدا چگونه مثلی زده است؟ کلمه پاک [که اعتقاد واقعی به توحید است] مانند درخت پاک است، ریشه اش استوار و پابرجا و شاخه اش در آسمان است.
آيا نديدى خدا چگونه مَثَل زده: سخنى پاك كه مانند درختى پاك است كه ريشه‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است؟
آيا نديده‌اى كه خدا چگونه مثل زد؟ سخن پاك چون درختى پاك است كه ريشه‌اش در زمين استوار و شاخه‌هايش در آسمان است.
آیا ندیدی چگونه خداوند «کلمه طیبه» (و گفتار پاکیزه) را به درخت پاکیزه‌ای تشبیه کرده که ریشه آن (در زمین) ثابت، و شاخه آن در آسمان است؟!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
طيبة: طيب: دلچسبى و طبعپسندى . طيب: دلچسب و طبعپسند. مونث آن ، طيبه است. راغب گويد: طيب آنست كه حواس و نفس از آن لذت برد. مقابل آن ، خبيث است كه به معنى پليد و تنفرآور است. «خبث خبثا: ضد طاب».
شجرة: شجر: مطلق درخت. مفرد آن ، شجره است.
اصلها: اصل در آيه ، به معنى ريشه. فرع، به معنى شاخه و در اصل ، به معنى بالا رفتن است.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ «24»
آيا نديدى كه خداوند چگونه مثل زده؟ كلمة طيّبه (سخن وايمان) پاك همانند درختى پاك است كه ريشه‌اش ثابت و شاخه‌اش در آسمان است.
نکته ها
شجره‌ى طيّبه و درخت پاك آثارى دارد، مانند: رشد داشتن، پرميوه بودن، سايه‌دار و پايدار بودن، در همه وقت ثمر دادن. انسان موحّد نيز هرگز راكد نيست و آثار ايمانش دائماً در گفتار و اعمالش آشكار است. اعتقادش دايمى است نه موسمى و همواره ديگران را به ايمان و معروف دعوت مى‌كند.
در روايات و تفاسير از چند چيز به عنوان مصداق كلمه‌ى طيّبه ياد شده است: توحيد، ايمان، عقايد صحيح، رهبران آسمانى و ياران آنان. آرى توحيد، اصل ثابتى است كه در
جلد 4 - صفحه 409
فطرت و عمق جان مردم جاى دارد. «أَصْلُها ثابِتٌ» و در تمام اعمال و گفتار و افكار انسان اثر مى‌گذارد. «فَرْعُها فِي السَّماءِ» و در همه وقت و در هر فراز و نشيبى مى‌توان از ميوه‌ى ايمان بهره‌مند شد.
درخت توحيد ريشه‌اى ثابت دارد. تهديدها و توطئه‌ها و نيش‌ها و نوش‌ها و طاغوت‌ها آن را از پاى درنمى‌آورند و اگر در روايات اين درخت به پيامبر و اهل بيت او عليهم السلام تفسير شده، به خاطر همين است كه دين محمّد صلى الله عليه و آله و راه اهل بيتش در برابر آن همه دشمن، رو به گسترش است و روزى جهانگير خواهد شد.
پیام ها
1- در مثال‌هاى قرآن دقت كنيم. «أَ لَمْ تَرَ»
2- عقيده حقّ، كلمه‌ى طيّبه‌اى است كه اصل آن در قلب مؤمن ثابت است. «أَصْلُها ثابِتٌ» و از الطاف خداوند آن است كه مؤمنان را بر اين عقيده حفظ مى‌كند. «يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ» «1»
3- كلام حقّ، پايدار واستوار و پابرجاست. كَلِمَةً طَيِّبَةً ... أَصْلُها ثابِتٌ
«1». ابراهيم، 27.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ «24»
بعد از آن ضرب المثلى را براى تبيين كلمه حق از باطل بيان مى‌فرمايد:
أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا: آيا نديدى و ندانستى اى بنده بينا و دانا كه براى تفهيم شماها خداوند متعال چگونه بيان فرمود مثلى را؛ بعد تفسير فرمايد مثل را. كَلِمَةً طَيِّبَةً: مثل كلمه پاك و پاكيزه را كه توحيد و كلمه (لا اله الّا اللّه) يا هر كلامى كه خداى تعالى امر فرموده از طاعات، يا هر كلامى كه دال به حق است.
جلد 7 - صفحه 45
شيخ طريحى رحمه اللّه از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده است:
انّه قال الكلم الطيب هو قول المؤمن لا اله الّا اللّه محمد رسول اللّه على ولى اللّه و خليفة رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم «1».
و طيبه ناميد به جهت آنكه زاكيه و ناميه باشد صاحبش را به خيرات و بركات. كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ: مانند درخت پاك و پاكيزه باشد كه آن درخت خرما يا درخت بهشتى يا هر درختى كه زاكيه و ناميه است. ابو العاليه نقل نموده «2» كه بامدادى نزد مالك ابن انس رفتم، طبقى از خرما نزد او حاضر، گفت: بخور يا ابا العاليه، اين درختى است كه حق تعالى فرموده (أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ) زيرا روزى خدمت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم طبقى از بسر آوردند، حضرت فرمود: (كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ) و جهت تشبيه به درخت خرما آن است كه در صفات متعدده شبيه به انسان است، از جمله چون سرش بريده، يا در آب غرق شود بميرد، و شكمش اگر دريده يا گلوله زنند هلاك شود، و تا تميز نشود ميوه ندهد.
وجه تشبيه: حق تعالى شجره را چهار توصيف فرموده كه هر يك سزاوارند وجه شبه را.
اول: طيبه، و آن بر چند وجه است: 1- از حيث منظر و صورت و شكل و هيئت. 2- بوى برگها و ساقها. 3- لذيذ بودن ميوه. 4- زيادى فايده از برگ و ليف و چوب و ميوه و هسته.
وصف دوم: أَصْلُها ثابِتٌ: اصل و ريشه آن درخت محكم و استوار و پابرجا باشد، چه اگر ريشه را ثبات نباشد هر آينه آن را دوامى نخواهد بود.
وصف سوم: وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ: و شاخه‌هاى آن از غايت رفعت و بلندى در جانب آسمان كشيده، و هرچه درخت بلندتر باشد دورتر از عفونت، و ميوه آن
«1» مجمع البحرين، طريحى، ذيل لغت «كلم».
«2» منهج الصادقين جلد 1 صفحه 134.
جلد 7 - صفحه 46
پاكيزه‌تر باشد.
وصف چهارم:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيها سَلامٌ «23» أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ «24» تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ «25» وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ «26»
ترجمه
و در آورده ميشوند آنانكه ايمان آوردند و بجا آوردند كارهاى شايسته را در بهشتهائيكه ميرود در زمين آنها نهرها جاودانيان در آن بدستور پروردگارشان درودشان در آنجا سلام است
آيا نديدى چگونه زد خدا مثلى را كه قرار داد كلمه پاكيزه را مانند درخت پاكيزه كه بيخش استوار باشد و شاخش در آسمان
ميدهد ميوه‌اش را در هر وقتى بدستور پروردگارش و ميزند خدا مثلها را براى مردم باشد كه ايشان دريابند
و مثل كلمه پليد مانند درخت پليد است كه ريشه كن شده از بالاى زمين نباشد مر آنرا هيچ قرارى..
تفسير
چون روز قيامت شود و مردم از حساب فارغ شوند كسانيكه اهل ايمان و اعمال صالحه باشند داخل شوند در بهشت عنبر سرشت كه در پاى درختان و از زير قصور آن نهرهاى آب جارى است و خدا و ملائكه بتحيت و سلام ايشانرا تعظيم و اكرام نمايند و باين اشارت بشارت دهند بدوام سعادت و سلامت براى ايشان بدستور خداوند سبحان چون كلمه طيبه لا اله الا اللّه و ساير اقوال حقّه ايشان مانند درخت خرما و ساير فواكه پاكيزه ريشه آن در اعماق زمين و قلوب صافيه جاى گزين و ثابت شده كه ديگر بهيچ شبهه و وسوسه و باد تندى از جاى خود حركت نميكند و كنده نميشود و شاخه‌هاى آن بآسمان صعود نموده كه از دستبرد نااهل مأمون است و در موعد مقرّر الهى ميوه پاكيزه خود را ميدهد و هميشه مردم از آن بهره مى‌برند و خداوند اين مثلها را ميزند براى مردم تا آنكه تشبيه فرمايد معقول را بمحسوس و نزديك كند معانى را بأفهام و موجب تذكر و تنبه شود در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پرسيدند از تفسير شجره در اين آيه فرمود پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اصل آن و امير المؤمنين عليه السّلام فرع آن و ائمه از ذريّه آندو شاخه‌هاى آن و علم ائمه ميوه آن و شيعيان مؤمنان ايشان برگهاى آنند بخدا قسم مؤمنى بدنيا مى‌آيد آندرخت برگى ميآورد و مؤمنى از دنيا ميرود از آندرخت برگى مى‌افتد و قريب باين معنى چندين روايت بمضامين مختلفه وارد شده است كه معلوم است مراد بيان مصاديق جليّه و مقاصد خفيّه است و با اهل بيت اطهار
جلد 3 صفحه 229
و شيعيان اخيار تطبيق شده و مثل كلمه كفر و قول باطل و گفتار ناشايسته مانند درخت پليد تلخ سرشت از قبيل هندوانه ابو جهل و غيره است كه ريشه آن از بالاى زمين كنده شده و قرار و ثباتى ندارد و باندك تزلزلى ساقط و زائل و نابود ميشود و در روايات ما اين شجره به بنى اميّه و اعداء اهل بيت و كفّار تفسير شده است كه بحمد اللّه تعالى ريشه آنها كنده و نامشان محو و آثارشان زائل گرديد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أَ لَم تَرَ كَيف‌َ ضَرَبَ اللّه‌ُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصلُها ثابِتٌ وَ فَرعُها فِي السَّماءِ «24» تُؤتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذن‌ِ رَبِّها وَ يَضرِب‌ُ اللّه‌ُ الأَمثال‌َ لِلنّاس‌ِ لَعَلَّهُم يَتَذَكَّرُونَ «25»
أَ لَم تَرَ كَيف‌َ ضَرَبَ اللّه‌ُ مَثَلًا رؤيت در اينجا بمنزله علم است که رؤيت
جلد 11 - صفحه 383
قلب باشد يعني آيا پيغمبر اكرم نميداني و درك نميكني که چگونه خداوند حقايق را با مثال بيان ميفرمايد که يك قسمت مهم قرآن بيان امثال است چون درك حقايق بمثل روشن‌تر ميشود.
كلمة طيّبة كلمه طيّبه لا اله الّا اللّه است که كلمه اخلاصش هم ميگويند و كلمه توحيد هم نام ميگذارند لكن بتمام معني چون اينکه كلمه شريفه سه دلالت دارد مطابقي توحيد عبادتي است در مقابل مشركين که عبده اصنام و غير آنها بودند. تضمّني توحيد ذاتي و افعالي و صفاتي زيرا اگر واجب الوجودي غير او بود يا خلق و رزق بدست غير او بود مستحق عبوديت و پرستش بود.
التزامي اعتقاد بجميع عقائد حقه و تسليم جميع فرمايشات و دستورات و واردات كشجرة طيبة در اخبار بسياري داريم که شجره طيبه اصل آن و ريشه آن وجود مقدس پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم است که ميفرمايد
اصلها ثابت
الي يوم القيمة وَ فَرعُها فِي السَّماءِ ائمه اطهار عليهم السلام هستند، و في السماء اشاره بارتفاع درجه و مقام آنها است و غصن و قامه آن صديقه طاهره سلام اللّه عليها است و برگها و اوراق آنها شيعيان هستند که در بسياري از اخبار دارد که هر شيعه که از دنيا ميرود يك برگ آن ساقط ميشود و هر شيعه که بدنيا ميآيد جاي آن برگ برگي روئيده ميشود.
تُؤتِي أُكُلَها اكل و ميوه‌هاي آن علوم ائمه عليهم السلام است.
كُلَّ حِينٍ بِإِذن‌ِ رَبِّها که در هر زماني روز بروز و عصر بعصر بقلم و بيان علماء شيعه روشن‌تر و شيرين‌تر و واضح‌تر ميشود بتوفيق پروردگار آن شجره و كلمه طيبه لا اله الّا اللّه هم در هر عصر و زماني آثار قدرت و كبريايي او بيشتر و زيادتر و روشن‌تر ميشود.
وَ يَضرِب‌ُ اللّه‌ُ الأَمثال‌َ اينکه مثل تطبيق حقايق و معنويات اسلام است با
جلد 11 - صفحه 384
ظواهر اسلام که وجود مقدس اينکه خانواده و علوم آنها و شيعيان آنها باشند و اينکه امثال را خداوند ميزند للناس تمام اهل عالم لَعَلَّهُم يَتَذَكَّرُونَ گفتيم لعل‌ّ از خداوند متعال بمعني ترديد نيست که خداوند نداند که اينها متذكر ميشوند يا نميشوند بلكه بمعني بايد است که بايد متذكر شوند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 24)- شجره طیبه و شجره خبیثه: در اینجا صحنه دیگری از تجسم حق و باطل، کفر و ایمان، طیب و خبیث را ضمن یک مثال جالب و بسیار عمیق و پرمعنی بیان کرده، و بحثهای آیات گذشته را که در این زمینه بود تکمیل می‌کند.
نخست می‌فرماید: «آیا ندیدی چگونه خدا مثالی برای کلام پاکیزه زده، و آن را به شجره طیبه و پاکی تشبیه کرده است»؟ (أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ).
سپس به ویژگیهای این شجره طیّبه (درخت پاکیزه و پربرکت) می‌پردازد و به تمام ابعاد آن ضمن عبارات کوتاهی اشاره می‌کند.
1- موجودی است دارای رشد و نمو «شجره» نه بی‌روح، و نه جامد و بی‌حرکت.
2- این درخت پاک است و «طیب» از هر نظر، میوه‌اش شکوفه و گلشن و نسیمی که از آن برمی‌خیزد همه پاکیزه است.
3- این شجره دارای نظام حساب شده‌ای است ریشه‌ای دارد و شاخه‌ها و هر کدام مأموریت و وظیفه‌ای دارند.
4- «اصل و ریشه آن ثابت و مستحکم است» بطوری که توفانها و تند بادها نمی‌تواند آن را از جا برکند (أَصْلُها ثابِتٌ).
5- شاخه‌های این شجره طیبه در یک محیط پست و محدود نیست بلکه بلند آسمان جایگاه اوست، این شاخه‌ها سینه هوا را شکافته و در آن فرو رفته، آری
ج2، ص507
«شاخه‌هایش در آسمان است» (وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ).
روشن است هر قدر شاخه‌ها برافراشته‌تر باشند از آلودگی گرد و غبار زمین دورترند و میوه‌های پاکتری خواهند داشت.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
آرشیو عکس و تصویر
.jpg)
