|
|
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{بخشی از یک کتاب}} | + | '''آیت الله ابوالقاسم دانش آشتیانی''' (۱۲۹۰ - ۱۳۸۰ ش)، از علمای مجاهد [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] و [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]] بود. این عالم ربانی مورد عنایت و اعتماد اکثر مراجع زمان خود بود و از جانب برخی از آنان وکالت داشت. مسئولیت کتابخانه [[مدرسه فیضیه]] و [[مسجد اعظم قم]] و [[امام جمعه|امامت جمعه]] شهر آشتیان، از جمله فعالیتهای اجتماعی اوست. |
| − | فروغ پارسايي
| + | {{شناسنامه عالم |
| | + | ||نام کامل = ابوالقاسم دانش آشتیانی |
| | + | ||تصویر= [[پرونده:Ashtiyani2.jpg|۲۳۰px]] |
| | + | ||زادروز = ۱۲۹۰ شمسی |
| | + | |زادگاه = آشتیان اراک |
| | + | |وفات = ۱۳۸۰ شمسی |
| | + | |مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] |
| | + | |اساتید = [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمدحجت کوه‌کمری]]، [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]]،... |
| | + | |شاگردان = شهید غلامرضا دانش آشتیانی، میرزا حسین دانش آشتیانی،... |
| | + | |آثار = تقریرات فقه و اصول، دو سرمایه نفیس، سقیفه، رمز نیکبختی،... |
| | + | }} |
| | + | ==ولادت== |
| | | | |
| − | '''اشاره'''
| + | ابوالقاسم دانش آشتیانی در سال ۱۳۲۹ ق. در آشتیان (استان مرکزی) پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش آقا شیخ محمدتقی دانش از علمای بنام این خاندان است. ایشان در [[تهران]] از محضر آیت الله [[میرزا محمد حسن آشتیانی|میرزا محمدحسن آشتیانی]] استفاده کرد و پس از کسب مقامات علمی، به موطن خود مراجعت نمود و در [[مسجد جامع]] آن شهر به [[امام جماعت|امامت جماعت]] و تبلیغ و ارشاد مشغول شد. |
| | | | |
| − | آشتيان شهري با جغرافياي كوچك و تاريخي بلند، از شهرهاي استان مركزي و در 105 كيلومتري [[قم]]، و مهد خيزش و پرورش دانشمندان و فرزانگان بسيار بوده است. ميرزا محمدحسن آشتياني، رهبر جنبش تنباكو در تهران و حضرات آيات: ميرزا احمد، ميرزا مهدي و سيد جلال‌الدين آشتياني و يا به قول استاد بهاءالدين خرمشاهي «آشتياني ثلاث» از اساتيد بنام [[فلسفه]] و [[حكمت]] اسلامي، از اين ديارند. در اين مختصر به زندگي عالم جليل القدر مرحوم آيت الله حاج شيخ ابوالقاسم دانش آشتياني مي‌پردازيم؛ شخصيتي كه از چهره‌هاي باسابقه و خوشنام [[حوزه علميه]] [[قم]] و به [[زهد]] و [[تقوا]] و امانت در بين اقران مشهور و معروف بود.
| + | ==تحصیل و اساتید== |
| | + | ابوالقاسم دانش حدود ۱۴ سال داشت که با مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آیت الله گلپایگانی]]، که آن زمان از اساتید و فضلای جوان حوزه علمیه [[قم]] بود، آشنا شد و با پیشنهاد ایشان برای ادامه تحصیلات به [[حوزه علمیه قم]] رفت. او ابتدا در محضر آیت الله فیض قمی، به تحصیل و تهذیب مشغول گردید. همچنین در درس اساتید و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ایشان کسب کمالات کرد. |
| | | | |
| − | '''خانواده اصيل'''
| + | با این که در آشتیان مقداری از [[ادبیات عرب|ادبیات]] و [[منطق]] را خوانده بود، اما مجدداً این علوم را از اساتید آن روز، یعنی آیت الله آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و آیت الله آقا سید مهدی کشفی فراگرفت. سطوح متوسط را نیز از آیت الله آخوند ملا علی معصومی همدانی (م ۱۳۹۸ ق) همدانی آموخت. |
| | | | |
| − | خاندان احمدي دانش آشتياني از خانواده‌هاي قديمي و معروف آشتيان هستند كه نزديك به دو قرن، رياست ديني و معنوي را در اين شهر و حومه آن به عهده داشته‌اند. آيت الله آخوند ملا احمد، جد آيت الله دانش عالمي عامل و دانشمندي پرهيزكار و صاحب كرسي تدريس و تبليغ در آشتيان بوده است. آن مرحوم به خاطر مراتب ورع و تقوا به «سلمان زمان» شهرت يافته بود.(1) اگر چه از تاريخ درگذشت ايشان اطلاع دقيقي نداريم، ولي بر اساس دست نوشته‌اي در يك نسخه خطي، وي تا سال 1291 ق. در قيد حيات بوده است.(2)
| + | [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و طهارت شیخ را از حضرات آیات: [[میرزا محمد فیض قمی|میرزا محمد فیض قمی]] (م ۱۳۷۰)، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمدحجت کوه‌کمره‌ای]] (م ۱۳۷۲ ق)، [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]] (م ۱۳۷۱ ق) و [[سید احمد خوانساری|سید احمد خوانساری]] (م ۱۴۰۵ ق) استفاده کرد. پس از اتمام دروس سطح، نزدیک به چهار سال در درس مؤسس حوزه علمیه آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] (م ۱۳۵۵ ق) حاضر شد. |
| | | | |
| − | فرزند آيت الله، آقا شيخ محمدتقي دانش - پدر آيت الله حاج شيخ ابوالقاسم دانش - از علماي بنام اين خاندان است. ايشان در تهران از محضر آيت الله العظمي حاج ميرزا محمدحسن آشتياني استفاده كرد و پس از كسب مقامات علمي، به موطن خود مراجعت نمود و در مسجد جامع آن شهر به امامت جماعت و تبليغ و ارشاد مشغول شد.(3) مردم منطقه آشتيان از او و پدرش كرامات و فضائل زيادي را سينه به سينه نقل مي‌كنند و ارادت بسياري به آن‌ها داشته‌اند.
| + | پس از ورود [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]] به حوزه علمیه قم و تشکیل محفل درس، آیت الله دانش به جمع شاگردان ایشان درآمد و تا آخر که آقای بروجردی درس می‌گفتند، به درس ایشان حاضر شد و از محضر وی بهره برد. |
| | | | |
| − | '''تولد، كودكي و شروع به تحصيل''' | + | '''اجازات:''' |
| | | | |
| − | حاج شيخ ابوالقاسم دانش آشتياني در چنين خانواده‌اي در سال 1329 ق. پا به عرصه وجود گذاشت و در سايه مهر پدر دانشمندش رشد يافت. ايشان دوران كودكي را در زادگاهش سپري كرد. حدود 14 سال داشت كه در تابستاني با مرحوم آيت الله العظمي گلپايگاني، كه آن زمان از اساتيد و فضلاي جوان حوزه علميه [[قم]] بود و براي گذران فصل گرما به آشتيان سفر كرده بود، آشنا شد.
| + | آیت الله دانش با جدّ و جهد در راه فراگیری علوم [[اهل بیت]] علیهم السلام به درجه عالیه [[اجتهاد]] نایل شد و اجازات متعددی از اساتید و بزرگان عصرش از جمله [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]] اخذ نمود. آیت الله [[میرزا محمد فیض قمی|میرزا محمد فیض]] در اجازه‌نامه‌ای که برای ایشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمییز الی کنون اشتغال به تحصیل داشته، در حوزه علمیه [[قم]] تکمیلات و ترقیات نموده، از درس تحقیق علمای اعاظم و فقهای اکابر استفاده می‌فرمودند. مدت‌هاست که در حوزه بحث احقر حاضر و یکی از فضلای حوزه بشمار می‌روند و با جدیتی کافی و همتی وافی لیلاً و نهاراً تحصیل و تکمیل نموده تا آن که بحمدالله تعالی نایل به مراد و بالغ به مرتبه [[اجتهاد]] شدند. فهنیئاً له تلک الدرجة العلیا والرتبة العظمی...». |
| | | | |
| − | آيت الله گلپايگاني به پدر وي پيشنهاد مي‌كند كه فرزندش را براي ادامه تحصيلات به حوزه علميه قم بفرستد. اين نظر، مورد استقبال شيخ محمدتقي قرار گرفت و آقا شيخ ابوالقاسم، در حالي كه تنها 14 سال داشت، راهي شهر مقدس قم شد. سال 1344 ق. بود و از ورود آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي و تأسيس حوزه علميه تنها چهار سال مي گذشت.
| + | همچنین مرجع بزرگ [[شیعه|شیعه]] آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] (م ۱۳۶۵ ق) نیز برای آیت الله دانش اجازه اجتهادی صادر کرده‌اند که استاد حوزه علمیه [[نجف]] اشرف آیت الله [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]] در حاشیه، آن را تصدیق و گواهی کرده است. علاوه بر این، ایشان از همه اساتید مذکور و نیز از علامه [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] (م ۱۳۸۹ ق) [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل [[حدیث]] هم داشت. |
| | | | |
| − | آقا شيخ محمدتقي ابتدا فرزندش را در مدرسه جهانگيرخان سكونت داد؛(4) ولي آيت الله العظمي فيض قمي، كه از ديرباز و شايد از درس ميرزاي آشتياني در تهران با آقا شيخ محمدتقي سابقه رفاقت داشت، از او دعوت كرد تا فرزند خود را به وي بسپارد و در بيت ايشان ساكن باشد و تحت اشراف آن بزرگوار به تحصيل و تهذيب مشغول گردد. اين دعوت پذيرفته شد؛ وي شيخ ابوالقاسم را به آن مرجع عالي مقام سپرد و به آشتيان بازگشت.
| + | آیت الله دانش در [[قم]] بعضی از کتب را درس می‌گفتند که از جمله شاگردان ایشان می توان به شهید دکتر غلامرضا دانش آشتیانی و مرحوم حاج میرزا حسین دانش آشتیانی، اشاره نمود. |
| | | | |
| − | حضور در چنان بيتي رفيع، كه محل آمد و شد بسياري از بزرگان و علما بود و استفاده از مصاحبت و مجالست با آيت الله فيض، كه از [[شخصیت ها]]ي طراز اول حوزه و ممتاز در علم و عمل بود، فرصتي بس نيك و مغتنم بود تا از آقا شيخ ابوالقاسم، جواني بافضيلت و دانشمند بسازد، كه او نيز از اين نعمت به خوبي بهره جست. زمان زيادي از اقامت در [[قم]] نگذشته بود كه آيت الله فيض به پدر او در آشتيان نامه نوشت كه «مي‌خواهيم با اجازه شما آقا شيخ ابوالقاسم را به «تيجان الملائكة» (لباس مقدس روحانيت) مفتخر كنيم» و خودشان آقاي دانش را مُعَمّم كردند.(5)
| + | ==آثار و تألیفات== |
| | + | از آیت الله دانش آشتیانی آثار مکتوب ذیل به یادگار مانده است: |
| | + | [[پرونده:Ser.jpg|thumb|left|ترجمه سر السعادة - یکی از آثار آیت الله دانش آشتیانی]] |
| | | | |
| − | حدود سال 1350 ق. آيت الله آقا شيخ محمدتقي دانش دارفاني را وداع نمود و آقا شيخ ابوالقاسم از مهر پدر محروم شد؛ ولي اين ضايعه سنگين، در اراده محكم او خللي وارد نكرد و خيلي زود به قم بازگشت و به تحصيل ادامه داد.
| + | #تقریرات [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] بعضی از اساتیدشان؛ |
| | + | #دو سرمایه نفیس: این رساله شرحی بر [[حدیث ثقلین]] است؛ |
| | + | #سقیفه: که پیرامون مسئله جانشینی [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله است. این کتاب ترجمه و تعلیق بر کتاب «السقیفه» از مرحوم آیت الله سید احمد روحانی است. |
| | + | #رمز نیکبختی: که درباره آثار و برکات ذکر شریف [[صلوات]] نگاشته شده و ترجمه و تعلیق بر رساله «سرّالسّعاده» آیت الله سید احمد روحانی است. |
| | + | #دو مجلد نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم: که شامل ۲۴ ماهنامه است، به سردبیری و همت ایشان از اردیبهشت ۱۳۴۴ تا اسفند ۱۳۴۵ شمسی منتشر شد و در آن زمان و با امکانات محدود آن وقت، اثر بسیار مهمی بشمار می‌آید. |
| | + | #مقالات مختلف در زمینه‌های اخلاقی و اجتماعی که در نشریات مختلف به چاپ رسیده است. عناوین بعضی از این مقالات چنین است: نظری به صدر اسلام، مردان فضیلت، استفاده از حوادث، مشکل ازدواج، جهان زنده، مکتب پارسایی و پرهیزکاری، اهمیت تبلیغات و... |
| | | | |
| − | '''اساتيد'''
| + | ==فعالیتهای اجتماعی== |
| | + | آیت الله دانش آشتیانی بعد از درگذشت پدرش در سال ۱۳۵۸ ق. راهی آشتیان شد و عهده‌دار امور دینی و تبلیغی شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با [[حوزه علمیه قم]] حفظ کرد و رفت و آمد دائم داشت. در آشتیان با اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] و تشکیل مجالس [[اهل بیت]] علیهم السلام و احیای [[وقف|موقوفات]]، تمام سعی و اهتمام خویش را صرف تبلیغ و ترویج [[دین]] در میان مردم کرد. |
| | | | |
| − | ايشان از بدو ورود به قم، با راهنمايي و ارشاد آيت الله العظمي فيض، در درس اساتيد و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ايشان كسب كمالات كرد.
| + | '''خدمات عمرانی:''' |
| | | | |
| − | با اين كه در آشتيان مقداري از ادبيات و منطق را خوانده بود، اما مجدداً اين علوم را از اساتيد آن روز، يعني آيت الله آقا ميرزا محمدعلي اديب تهراني و آيت الله آقا سيد مهدي كشفي فراگرفت. سطوح متوسط را از آيت الله آخوند ملا علي معصومي همداني (م 1398 ق) همداني آموخت.
| + | از ثمرات همت عالی آن بزرگوار که به مدد مردان خیراندیش و علاقه‌مندان وی به انجام رسید، می‌توان به این موارد اشاره کرد: |
| | | | |
| − | رسائل، مكاسب و طهارت شيخ را از حضرات آيات: ميرزا محمد فيض قمي (م 1370)، سيد محمدحجت كوه‌كمره‌اي (م 1372 ق)، سيد محمدتقي خوانساري (م 1371 ق) و سيد احمد خوانساري (م 1405 ق) استفاده كرد. پس از اتمام دروس سطح، نزديك به چهار سال در درس مؤسس حوزه علميه آيت الله حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي (م 1355 ق) حاضر شد و بعد از درگذشت ايشان، از اولين كساني بود كه به درس آيت الله حجت و آيت الله فيض شتافت و همچنين از بحث آيت الله آقا سيد محمدتقي خوانساري، كه مخصوص عده‌اي از فضلا بود و در منزل استاد تشكيل مي شد، بهره‌اي وافر برد.
| + | *کمک و دستگیری از مستمندان و نیازمندان؛ |
| | + | *احیای موقوفات جهت اقامه مجالس دینی. |
| | + | *تأسیس و بازسازی مساجد و حسینیه‌های متعدد؛ |
| | + | *تأسیس مصلای آشتیان که پس از درگذشت ایشان، از سوی مردم به «مصلای بزرگ آیت الله دانش» نام گرفته است؛ |
| | + | *تشکیل صندوق قرض الحسنه؛ |
| | + | *تشکیل کتابخانه‌های حضرت سیدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتیان؛ |
| | + | *احیا و نوسازی مدرسه علمیه آشتیان. این حوزه با قدمتی بیش از یک و نیم قرن پایگاه معنوی و دینی منطقه بوده و آیت الله دانش ده‌ها سال نقش محوری را در این مرکز داشته است. |
| | | | |
| − | آيت الله دانش به استاد اخير خود، ارادتي ويژه و عميق داشت و اين ارتباط باعث شد تا از استاد براي سفر به آشتيان دعوت كند. از اين رو، آيت الله خوانساري دو سال «تابستان‌ها» به آشتيان سفر كرد و هنوز خاطره شيرين آن حضور و صفاي وجود آن مرجع بزرگ، در اذهان مردم منطقه باقي است. پس از ورود آيت الله العظمي بروجردي به [[حوزه علميه]] [[قم]] و تشكيل محفل درس، آيت الله دانش به جمع شاگردان ايشان درآمد و چنان كه آن بزرگوار به نگارنده فرمودند: تا آخر كه آقاي بروجردي درس مي‌گفتند، به درس ايشان حاضر شد و از محضر وي بهره برد.
| + | '''وکالت مراجع:''' |
| | | | |
| − | '''اجازات'''
| + | از امور قابل توجه در مورد آیت الله دانش، اعتماد و اطمینان مراجع عصر به وی می‌باشد. وی از زمان مرجع بزرگ آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] قدس سره، وکالت بسیاری مراجع بزرگ را دارا بود و نماینده‌ای امین و امانتداری پرهیزکار در امور حسبیه زعمای شیعه بشمار می‌آمد. ایشان وکیل تام الاختیار [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] بود و سال‌ها امور شهریه آن مرجع بزرگ را در [[قم]]، با درایت و دقت اداره می‌کرد. |
| | | | |
| − | آيت الله دانش با جد و جهد در راه فراگيري علوم [[اهل بيت]] علیهم السلام به درجه عاليه [[اجتهاد]] نايل شد و اجازات متعددي از اساتيد و بزرگان عصرش اخذ نمود.
| + | آیت الله آقا سید عباس کاشانی برای نگارنده نقل کردند: «در ایام اقامت ما در نجف اشرف، بارها دیده بودم که آیت الله خویی به کسانی که از قم به خدمت ایشان می‌رسند و در امور مالی کاری داشتند، معمولاً می‌فرمود: «در قم به آقای دانش مراجعه کنید» و نام او را با احترام می‌برد. من آقای دانش را که این همه مورد اعتماد آیت الله خویی بود، نمی شناختم. تا این که روزی از آقا سید جمال، فرزند آیت الله خویی پرسیدم، ایشان گفت: آقا میرزا ابوالقاسم دانش از محترمین علمای قم است که پدرم با همه سخت‌گیری و دقت در صدور اجازه وکالت، با اصرار ایشان را وکیل تام‌الاختیار خود قرار داده‌اند». |
| | | | |
| − | آيت الله العظمي آقا ميرزا محمد فيض در اجازه‌نامه‌اي كه براي ايشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمييز الي كنون اشتغال به تحصيل داشته، در حوزه علميه [[قم]] تكميلات و ترقيات نموده، از درس تحقيق علماي اعاظم و فقهاي اكابر استفاده مي‌فرمودند. مدت‌هاست كه در حوزه بحث احقر حاضر و يكي از فضلاي حوزه بشمار مي‌روند و با جديتي كافي و همتي وافي ليلاً و نهاراً تحصيل و تكميل نموده تا آن كه بحمدالله تعالي نايل به مراد و بالغ به مرتبه [[اجتهاد]] شدند. فهنيئاً له تلك الدرجة العليا والرتبة العظمي...».
| + | '''مسئولیت کتابخانه فیضیه و مسجد اعظم:''' |
| | | | |
| − | استاد ديگر ايشان آيت الله العظمي آقا سيد محمدتقي خوانساري در حاشيه دستخط آيت الله فيض، مرقوم نموده‌اند: «ما رقم صدر عن اهله و وقع في محله جداً و حقيق بان يكتب له فوق ذلك فانه دام فضله فاق الاقران و صار مشاراً بالبنان و بلغ مرتبة الاجتهاد و درجة الاستنباط السداد مشفوعاً بالتقوي و السّداد فهنيئاً له هذه المرتبة العليا التي يتنافس عليها الكثير و لاينالها الاالقليل؛ آن چه مكتوب شده، از اهل آن صادر شده و در محل خود گفته شده است و سزاوار است براي ايشان فوق اين گفته شود؛ چرا كه او از دوستان پيشي گرفته و مشهور است و به مرتبه [[اجتهاد]] رسيده است، همراه با تقوا و پرهيزكاري. و گوارا باشد بر او اين مقام بلند كه بسياري براي رسيدن به آن تلاش مي كنند، ولي افراد كمي به آن مي‌رسند».
| + | آیت الله دانش آشتیانی، پس از حضور در درس [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]]، مورد توجه ایشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفی شد؛ از جمله، به نمایندگی از سوی آن زعیم عالیقدر، برای رسیدگی به مشکلات مردم به نقاط مختلف کشور اعزام گردید. و همچنین مأمور تهیه فهرست کاملی از کتب کتابخانه [[مدرسه فیضیه]] شد؛ که این دو وظیفه با آیت الله آقا مجتبی عراقی انجام گرفت. |
| | | | |
| − | همچنين مرجع بزرگ شيعه آيت الله العظمي سيد ابوالحسن اصفهاني (م 1365 ق) نيز براي آيت الله دانش اجازه اجتهادي صادر كرده‌اند كه استاد حوزه علميه [[نجف]] اشرف آيت الله العظمي آقا ضياءالدين عراقي در حاشيه، آن را تصديق و گواهي كرده است. علاوه بر اين، ايشان از همه اساتيد مذكور و نيز از علامه حاج آقا بزرگ تهراني (م 1389 ق) اجازه نقل [[حديث]] هم داشت.(6)
| + | پس از تأسیس کتابخانه [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] به وسیله آیت الله بروجردی نیز، اداره این مرکز از سوی ایشان به آیت الله دانش واگذار شد. آیت الله دانش حدود ۴۰ سال مسئولیت این مرکز علمی و فرهنگی را به خوبی اداره کرد و تعداد کتب چاپی و خطی آن را به سطح یکی از بزرگترین کتابخانه‌های [[قم]] ارتقا داد. |
| | | | |
| − | '''وكالت مراجع بزرگ''' | + | '''حضور در صحنه‌های انقلاب اسلامی:''' |
| | | | |
| − | از امور قابل توجه در مورد آن بزرگوار، اعتماد و اطمينان مراجع عصر به وي مي‌باشد. وي از زمان مرجع بزرگ آيت الله آقا سيد ابوالحسن اصفهاني قدس سره، تاكنون وكالت بسياري مراجع بزرگ را دارا بود و نماينده‌اي امين و امانتداري پرهيزكار در امور حسبيه زعماي شيعه بشمار مي‌آمد. ايشان وكيل تام الاختيار حضرت آيت الله العظمي خويي بود و سال‌ها امور شهريه آن مرجع بزرگ را در [[قم]]، با درايت و دقت اداره مي‌كرد. | + | آیت الله دانش با [[امام خمینی]] نیز رابطه‌ای نزدیک و صمیمی داشت و غیر از این که وکیل و پرداخت شهریه ایشان بود، ارتباط زیادی با امام داشت. حضرت امام نیز اعتماد و وثوق بالایی به حضرت آیت الله دانش داشتند، که این مطلب از نامه‌هایی که از [[نجف]] اشرف برای مرحوم [[سید احمد خمینی|سید احمد خمینی]] فرستاده‌اند و اموری که به آقای دانش ارجاع داده‌اند، مشخص می‌شود. |
| | | | |
| − | آيت الله آقا سيد عباس كاشاني براي نگارنده نقل كردند: «در ايام اقامت ما در نجف اشرف، بارها ديده بودم كه آيت الله خويي به كساني كه از قم به خدمت ايشان مي‌رسند و در امورمالي كاري داشتند، معمولاً مي‌فرمود: «در قم به آقاي دانش مراجعه كنيد» و نام او را با احترام مي‌برد. من آقاي دانش را كه اين همه مورد اعتماد آيت الله خويي بود، نمي شناختم. تا اين كه روزي از آقا سيد جمال، فرزند آيت الله خويي پرسيدم، ايشان گفت: آقا ميرزا ابوالقاسم دانش از محترمين علماي قم است كه پدرم با همه سخت‌گيري و دقت در صدور اجازه وكالت، با اصرار ايشان را وكيل تام‌الاختيار خود قرار داده‌اند».
| + | آن فقید مجاهد در مبارزات علما و ملت ایران علیه نظام ستمشاهی با نشر اعلامیه‌های حضرت امام و کمک و مساعدت به کسانی که در صف مقدم مبارزه بودند، همراهی می‌کرد. در [[ماه محرم|محرم]] سال ۱۳۵۷ ش. بر سر مزار یکی از شهدای انقلاب در آشتیان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنرانی پرشوری ایراد کرد که هنوز طنین آن که وعده برچیده شدن حکومت شاه را می داد، در اذهان باقی مانده است. |
| | | | |
| − | راقم اين سطور، زماني اين جريان را از قول آيت الله كاشاني براي آيت الله دانش نقل كردم كه آن مرد بزرگ با كمال خاكساري فرمود: «و كم من ثناءٍ جميلٍ لستُ اهلاً له نشرته».
| + | در اوان پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله دانش برای احیای سنت دیرپای [[نماز جمعه]]، از سوی حضرت امام قدس سره به [[امام جمعه|امامت جمعه]] آشتیان منصوب شد که در این سنگر نیز منشأ خدمات بسیاری بود. وی در جنگ تحمیلی نیز با وجود کهولت و بیماری، برای تقویت روحیه رزمندگان در مناطق جنگی حضور یافت. |
| | | | |
| − | مطلبي كه اكنون اشاره مي‌شود، نشانه اعتماد [[امام خمينی]] قدس سره به آيت الله ابوالقاسم دانش است: بعد از تبعيد حضرت امام خميني در سال 1343 ش. رژيم به شدت از اموري كه باعث گسترش نام و ذكر حضرت امام بود، جلوگيري مي كرد. به همين جهت درصدد بود تا از پرداخت شهريه امام در حوزه علميه قم جلوگيري كند. پس از تلاش و برنامه‌ريزي، تصميم بر اين شد كه شهريه ايشان به نام عالمِ عامل آيت الله حاج ميرزا احمد آشتياني قدس سره پرداخت شود تا رژيم نتواند ممانعت كند و از سويي طلاب و فضلا هم مي‌دانستند كه شهريه امام به نام آيت الله آشتياني پرداخت مي شود.
| + | ==ویژگی‌های اخلاقی== |
| | | | |
| − | اين برنامه بعد از فوت آيت الله آقا ميرزا احمد، به نام فرزندشان مرحوم آيت الله آقا ميرزا محمدباقر آشتياني ادامه يافت. در طول اين سال‌ها، مباشرت و اداره اين امر با حضرت آيت الله دانش بود و وي با ظرافت و دقت تمام در محيط خفقان ستمشاهي در زنده نگاهداشتن نام حضرت امام خميني قدس سره سهمي عمده داشت.(7)
| + | آیت الله دانش را باید از مصادیق مردان علم و عمل و تعهد و دیانت دانست، به طوری که در [[حوزه علمیه قم]] و نزد مردم به وارستگی، امانتداری و درستکاری شهره بود. اعتماد علمای بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتیان به آن عالم جلیل، حاصل نزدیک به یک قرن مشی عالمانه و زندگی ساده و [[زهد|زاهدانه]] توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبی و مقام‌پرستی او بود. |
| | | | |
| − | '''مسئوليت كتابخانه مسجد اعظم''' | + | '''ارادت به اهل بیت علیهم السلام:''' |
| | | | |
| − | آيت الله دانش آشتياني، پس از حضور در درس آيت الله العظمي بروجردي، مورد توجه ايشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفي شد؛ از جمله، به نمايندگي از سوي آن زعيم عاليقدر، براي رسيدگي به مشكلات به نقاط مختلف كشور اعزام گرديد.(8) و همچنين مأمور تهيه فهرست كاملي از كتب كتابخانه [[مدرسه فيضيه]] شد؛(9) كه اين دو وظيفه با آيت الله حاج آقا مجتبي عراقي كه با يكديگر عقد اخوت و دوستي ديرينه داشتند و در دوران طلبگي در فيضيه هم حجره نيز بودند،(10) انجام گرفت.
| + | او، در آستان مقدس [[اهل البیت|اهل البیت]] خادمی با خلوص بود و در تعظیم نام و یادشان سعی وافری داشت. در تشکیل مجالس اعیاد و وفیات اهتمام می‌ورزید و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ایشان، در آشتیان مراسم برگزار می‌شد و خودشان با وجود کهولت و مشقت، در این مجالس شرکت می‌کردند. |
| | | | |
| − | پس از تأسيس كتابخانه مسجد اعظم به وسيله آيت الله العظمي بروجردي، اداره اين مركز از سوي ايشان به آيت الله دانش واگذار شد. مرحوم دانش در اين باره فرموده‌اند:
| + | '''ساده زیستی:''' |
| | | | |
| − | «مرحوم آقا محمدحسن، فرزند آيت الله العظمي بروجردي، روزي مرا خواست و گفت: آقا مي‌خواهند شما متولي كتابخانه باشيد. بعد از آن، آقا مرا خواستند و توليت كتابخانه را به من محول كردند.(11)
| + | طی ده‌ها سال، سطح زندگی او تغییر نکرد و به گواه همه کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، همواره رویه‌ای [[قناعت]] منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالی که می‌توانست زندگی مرفهی فراهم کند. حضرت امام بعد از پیروزی انقلاب و سفر به [[قم]]، شبی سرزده به دیدار آیت الله دانش می‌روند و زندگی ساده ایشان را، که پس از سال‌ها وکالت و مسئولیت در امور مالی حوزه، سطح زندگی‌شان تغییر نکرده بود، می‌ستایند. با این که در آشتیان یا قم اشتغالات زیادی داشتند و خدمات مختلفی را انجام می‌دادند، اما هیچ دفتر، منشی و یا راننده‌ای نداشت و شخصاً امور خود را اداره می‌کرد. |
| | | | |
| − | خاطره فاضل محترم جناب حجةالاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدتقي دانش، فرزند آن مرحوم، در اين باره چنين است: «درست به ياد دارم روز نيمه [[شعبان]] سال 1379 ق. در معيت معظم له براي تشرف به لباس روحانيت، به محضر آيت الله العظمي بروجردي شرفياب شديم. در آن جلسه كليدهاي ساختمان كتابخانه به ايشان تحويل گرديد و سرپرستي آن به معظم له واگذار شد و ضمناً دستور سرعت در فراهم آوردن مقدمات افتتاح آن را هم صادر كردند و مقدار متنابهي كتاب به كتابخانه اهدا فرمودند. پس از بازديد مرحوم والد از محل و مشورت‌هايي كه با افراد صاحب نظر به عمل آوردند، به اين نتيجه رسيدند كه محل به تنهايي پاسخگوي نياز كتابخانه نيست. لذا لازم است بر روي راهرويِ مجاور و قسمتي از رودخانه، ساختمان جديدي اضافه شود. در نخستين فرصت، نتيجه اين بررسي‌ها به محضر آن زعيم عالي قدر ارائه شد و امر به احداث ساختمان جديد دادند. هر چند كار ساختمان با سرعت خوبي پيش رفت، ولي متأسفانه افتتاح كتابخانه در زمان حيات آيت الله بروجردي ميسر نشد و دو هفته پس از ضايعه ارتحال ملكوتي ايشان، روز جمعه 27 [[شوال]] 1380 ق (25 فروردين 1340 ش) پس از جلسه ختمي كه به مناسبت ارتحال آن مرجع بزرگ از سوي آيت الله دانش منعقد شده بود، با حضور عده‌اي از بزرگان حوزه، كتابخانه افتتاح شد. مرحوم والد تا اين اواخر، امور كتابخانه را با وجود كمبود امكانات سرپرستي مي‌كرد...».(12)
| + | '''تواضع و فروتنی:''' |
| | | | |
| − | آيت الله دانش حدود 40 سال مسئوليت كتابخانه، اين مركز علمي و فرهنگي را به خوبي اداره كرد و تعداد كتب چاپي و خطي آن را به سطح يكي از بزرگترين كتابخانه‌هاي قم ارتقا داد. اين كتابخانه داراي يك مخزن و دو سالن مطالعه است و عمده كتب آن را آيت الله العظمي بروجردي، آيت الله حاج آقا حسن فريد محسني(13) و مرحوم آقاي رمضاني(كلاله خاور)(14) اهدا كرده‌اند.
| + | آیت الله دانش آشتیانی از مصادیق کسانی بود که علم را با [[حلم]] و [[تقوا]] و [[تواضع]] عجین کرده‌اند. با این که مقام علمی بالایی داشت و از روزگار جوانی به مرتبه [[اجتهاد]] و استنباط رسیده بود، هیچگاه اظهار نمی‌کرد و اگر ساعت‌ها در محضرش می‌نشستی، کلامی که نشانه اظهار شخصیت و خودستایی باشد، از ایشان شنیده نمی‌شد و معمولاً نظر دیگران را نقل می‌کرد. |
| | | | |
| − | '''حضور در صحنه‌هاي انقلاب اسلامي''' | + | '''مردمداری و بی‌ادعائی:''' |
| | | | |
| − | آيت الله دانش با حضرت امام نيز رابطه‌اي نزديك و صميمي داشت و غير از اين كه وكيل و پرداخت شهريه ايشان بود، ارتباط زيادي با امام داشت. حضرت امام نيز اعتماد و وثوق بالايي به حضرت آيت الله دانش داشتند، كه اين مطلب از نامه‌هايي كه از [[نجف]] اشرف براي مرحوم حجت الاسلام والمسلمين حاج سيد احمد خميني فرستاده‌اند و اموري كه به آقاي دانش ارجاع داده‌اند، مشخص مي‌شود.(15)
| + | وی سال‌ها با مردم و در میان آن ها زندگی کرد و در غم و شادیشان شریک بود. اگر در دورترین نقطه شهر کسی از طبقات پایین اجتماع ایشان را دعوت می‌کرد، می‌پذیرفت و بدون تکلف در مجلس او حاضر می‌شد. با کودکان و جوانان بسیار صمیمی و با ملاطفت برخورد می‌کرد و با وجود کهولت، رابطه‌ای عاطفی و نزدیک با جوانان داشت. |
| | | | |
| − | آن فقيد مجاهد در مبارزات علما و ملت ايران عليه نظام ستمشاهي با نشر اعلاميه‌هاي حضرت امام و كمك و مساعدت به كساني كه در صف مقدم مبارزه بودند، همراهي مي‌كرد. در [[محرم]] سال 1357 ش. بر سر مزار يكي از شهداي انقلاب در آشتيان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنرانيِ پرشوري ايراد كرد كه هنوز طنين آن كه وعده برچيده شدن حكومت شاه را مي داد، در اذهان باقي مانده است.
| + | ==وفات== |
| | + | مرحوم آیت الله دانش آشتیانی، سرانجام روز جمعه هشتم تیر ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق)، در ۹۳ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به وسیله آیت الله صافی گلپایگانی، در جوار بارگاه ملکوتی [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در مسجد طباطبایی به خاک سپرده شد. |
| | | | |
| − | در اوان پيروزي انقلاب اسلامي، آيت الله دانش براي احياي سنت ديرپاي [[نماز جمعه]]، از سوي حضرت امام قدس سره به امامت جمعه آشتيان منصوب شد(16) كه در اين سنگر نيز منشأ خدمات بسياري بود. در جنگ تحميلي نيز با وجود كهولت و بيماري، براي تقويت روحيه رزمندگان در مناطق جنگي حضور يافت.(17)
| + | ==منابع== |
| | | | |
| − | '''آثار و خدمات'''
| + | *مهدی سلیمانی آشتیانی، "حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۳، صفحه ۱۰-۲۷. |
| | | | |
| − | چند سال بعد از درگذشت پدر آقاي دانش، مردم آشتيان با اصرار از ايشان خواستند كه به موطن خود مراجعت و جاي خالي پدر را پر كند. ايشان با موافقت اساتيد خود در سال 1358 ق. راهي آشتيان شد و عهده‌دار امور ديني و تبليغي شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با [[حوزه علميه]] [[قم]] حفظ كرد و رفت و آمد دائم داشت.
| + | ==آرشیو عکس و تصویر== |
| | + | <gallery mode="packed" heights="170"> |
| | + | پرونده:دانش (1).jpg|alt=آیت الله دانش آشتیانی و رهبری|ابوالقاسم دانش آشتیانی و [[سید علی حسینی خامنه ای]] |
| | + | پرونده:دانش (2).JPG|ابوالقاسم دانش آشتیانی |
| | + | </gallery> |
| | | | |
| − | در آشتيان با اقامه جماعت و تشكيل مجالس [[اهل بيت]] علیهم السلام و احياي موقوفات، تمام سعي و اهتمام خويش را صرف تبليغ و ترويج [[دين]] در ميان مردم كرد. و بدون شك روحيه ديني و وجهه مذهبي دارالمؤمنينِ آشتيان، مرهون زحمات و خدمات آن عالم جليل و پدران ارجمندش مي‌باشد. از ثمرات همت عالي آن بزرگوار كه به مدد مردان خيرانديش و علاقه‌مندان وي به انجام رسيد، مي‌توان به اين موارد اشاره كرد:
| + | [[رده:علمای معاصر|دانش آشتیانی،ابوالقاسم]] |
| − | | + | [[رده:مجتهدین]] |
| − | * 1- كمك و دستگيري از مستمندان و نيازمندان؛
| + | [[رده:مبارزان علیه پهلوی]] |
| − | | + | [[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]] |
| − | * 2- احياي موقوفات جهت اقامه مجالس ديني.
| |
| − | | |
| − | * 3- تأسيس و بازسازي مساجد و حسينيه‌هاي متعدد؛
| |
| − | | |
| − | * 4- تأسيس مصلاي آشتيان كه پس از درگذشت ايشان، از سوي مردم به «مصلاي بزرگ آيت الله دانش» نام گرفته است؛
| |
| − | | |
| − | * 5- تشكيل صندوق قرض الحسنه؛
| |
| − | | |
| − | * 6- تشكيل كتابخانه‌هاي حضرت سيدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتيان؛(18)
| |
| − | | |
| − | * 7- احيا و نوسازي مدرسه علميه آشتيان.
| |
| − | | |
| − | اين حوزه با قدمتي بيش از يك و نيم قرن(19) پايگاه معنوي و ديني منطقه بوده و آيت الله دانش ده‌ها سال نقش محوري را در اين مركز داشته است. ساختمان مدرسه به همت ايشان و كمك حضرت امام قدس سره و ساير مراجع عصر در سال 1405 ق. به شكل آبرومندي پايان يافت. ايشان در رسيدگي به امور مدرسه و وضع فضلا و اساتيد آن اهتمامي بليغ داشت و گاهي در اين حوزه تدريس نيز مي‌كرد و بسياري از فضلاي آشتيان شاگرد مستقيم آن بزرگوار هستند، اگر چه پدر معنوي همه روحانيت بلكه مردم آشتيان به حساب مي‌آيند.
| |
| − | | |
| − | آيت الله دانش در [[قم]] نيز بعضي از كتب را درس مي‌گفتند كه تعدادي از شاگردان آن روز ايشان هم اكنون در زمره اساتيد و بزرگان حوزه جاي دارند كه از ميان آن‌ها، تنها به ذكر دو نفر اكتفا مي شود: حجج الاسلام والمسلمين:
| |
| − | | |
| − | * 1- شهيد دكتر غلامرضا دانش آشتياني؛
| |
| − | | |
| − | * 2- مرحوم حاج ميرزا حسين دانش آشتياني؛
| |
| − | | |
| − | * 3- نمايندگان مردم تفرش و آشتيان در مجلس شوراي اسلامي.
| |
| − | | |
| − | '''اخلاق و سلوك'''
| |
| − | | |
| − | هر كس،آن بزرگوار را ديده بود و با ايشان آشنايي داشت، به صدق، صفا، صميميت، بي‌آلايشي، زهد و تقواي وي اذعان مي‌كند. آيت الله دانش را بايد از مصاديق مردان علم و عمل و تعهد و ديانت دانست، به طوري كه در حوزه علميه قم و نزد مردم به وارستگي، امانتداري و درستكاري شهره بود. اعتماد علماي بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتيان به آن عالم جليل، حاصل نزديك به يك قرن مشي عالمانه و زندگي ساده و محقرانه توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبي و مقام‌پرستي او بود.
| |
| − | | |
| − | '''ارادت به ساحت اهل بيت علیهم السلام'''
| |
| − | | |
| − | او، در آستان مقدس اهل البيت خادمي با خلوص بود و در تعظيم نام و يادشان سعي وافري داشت. در تشكيل مجالس اعياد و وفيات اهتمام مي‌ورزيد و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ايشان، در آشتيان مراسم برگزار مي‌شد و خودشان با وجود كهولت و مشقت، در اين مجالس شركت مي‌كردند. در آخرين سال عمرشان در ماه [[صفر]] چند هفته قبل از رحلت، با زحمت در جلسات حاضر مي‌شد و اين نبود، جز به خاطر عشق و ارادت به اولياي دين. شب 23 ماه مبارك [[رمضان]] خودشان منبر مي‌رفتند و ضمن پند و موعظه مراسمِ احياي مفصلي برگزار مي‌كردند كه ناله‌هاي «يا صاحب الزمان» آن بزرگوار و سوز و گداز وي، تأثير شگرفي در مجلس داشت. روزهاي [[عيد فطر]] نيز [[دعای ندبه]] باشكوه و استثنايي برقرار مي‌كرد. چون سخنش از دل برمي‌خاست، لاجرم در اعماق قلب نفوذ مي‌كرد. سفارش به [[تقوا]]، كلام هميشگي‌اش بود و خود بحق از متقين روزگار بود.
| |
| − | | |
| − | '''ساده زيستي'''
| |
| − | | |
| − | طي ده‌ها سال، سطح زندگي او تغيير نكرد و به گواه همه كساني كه ايشان را از نزديك مي‌شناختند، همواره رويه‌اي قناعت منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالي كه مي‌توانست زندگي مرفهي فراهم كند. حضرت امام بعد از پيروزي انقلاب و سفر به [[قم]]، شبي سرزده به ديدار آيت الله دانش می‌روند و زندگي ساده ايشان را، كه پس از سال‌ها وكالت و مسئوليت در امور ماليِ حوزه، سطح زندگي‌شان تغيير نكرده بود، مي‌ستايند.(20)
| |
| − | | |
| − | با اين كه در آشتيان يا قم اشتغالات زيادي داشتند و خدمات مختلفي را انجام مي‌دادند، اما هيچ دفتر، منشي و يا راننده‌اي نداشت و شخصاً امور خود را اداره مي‌كرد. هنگامي كه مردم براي رفع مشكلات و اختلافات خود به منزل آن بزرگوار مي‌رفتند، ايشان خود، در را به رويشان مي‌گشود و به مسائل‌شان رسيدگي مي‌كرد. نگارنده بارها براي اين كه در معيتشان به مقصدي برويم، برايشان تاكسي گرفته‌ام.
| |
| − | | |
| − | '''تواضع و فروتني'''
| |
| − | | |
| − | آيت الله دانش آشتياني از مصاديق كساني بود كه علم را با حلم و [[تقوا]] و تواضع عجين كرده‌اند. با اين كه مقام علمي بالايي داشت و از روزگار جواني به مرتبه [[اجتهاد]] و استنباط رسيده بود، هيچگاه اظهار نمي‌كرد و اگر ساعت‌ها در محضرش مي‌نشستي، كلامي كه نشانه اظهار شخصيت و خودستايي باشد، از ايشان شنيده نمي‌شد و معمولاً نظر ديگران را نقل مي‌كرد.
| |
| − | | |
| − | سال‌ها در درس خارج آيت الله العظمي حائري يزدي شركت كرده بود؛ ولي هرگاه از ايشان در اين مورد سؤال مي شد، با كمال تواضع و فروتني مي‌فرمود: «چند سالي در درس آن جناب شركت كردم؛ ولي جزء تلامذه ايشان به حساب نمي‌آيم و اين لياقت و شايستگي را در خود نمي‌يافتم».(21)
| |
| − | | |
| − | حضرت آيت الله آقاموسي شبيري زنجاني درباره تواضع آن مرحوم مي‌فرمودند: «[[زكات]] لمعه را پيش مرحوم آقاي دانش مي‌خواندم. روزي بحث به جايي رسيد كه مقداري دقيق بود. ايشان خيلي راحت فرمود: اين جا را من نمي‌دانم، شما از آقاي والدتان (مرحوم آيت الله آسيد احمد زنجاني) بپرسيد. اين برخورد براي من خيلي جالب بود».(22)
| |
| − | | |
| − | '''مردمداري و بي‌ادعائي'''
| |
| − | | |
| − | وي سال‌ها با مردم و در ميان آن ها زندگي كرد و در غم و شاديشان شريك بود. اگر در دورترين نقطه شهر كسي از طبقات پايين اجتماع ايشان را دعوت مي‌كرد، مي‌پذيرفت و بدون تكلف در مجلس او حاضر مي‌شد. با كودكان و جوانان بسيار صميمي و با ملاطفت برخورد مي‌كرد و با وجود كهولت، رابطه‌اي عاطفي و نزديك با جوانان داشت. خوب به ياد دارم در موردي به صاحب اين قلم، عتابي فرمودند. فرداي آن روز، وقتي آثار خجالت و ناراحتي را در چهره حقير ديد، با لبخند زيبايي فرمود:
| |
| − | | |
| − | اگر با ديگران بود ميلي × چرا ظرف مرا بشكست ليلي.
| |
| − | | |
| − | آن مرد بزرگ با اين تمثيل لطيف فهماند كه در رفع اشتباهات اطرافيان و علاقه‌مندانش احساس مسئوليت مي‌كند و در عين حال از دلجويي نيز غافل نيست. آيت الله دانش با اين كه جواني و بيش از پنجاه سال از عمر خويش را صرف رسيدگي به امور ديني و دنيايي مردم آشتيان كرده و چه بسا موقعيت‌هاي زيادي را به جهت اهتمام به امور اين شهر و اشتغال به مسائل از دست داد، مع الوصف هميشه مردم را ذي حق مي‌دانست. ايشان در يك سخنراني در 28 [[صفر]] يكي از سال‌هاي آخر عمرشان در جمع مردم آشتيان چنين فرمود:
| |
| − | | |
| − | ...من از سن بيست سالگي تا امسال، در راه شما و همراه شما بودم؛ اما پيش خدا اعتراف مي‌كنم، شايد قصور داشتم، شايد تقصير داشتم. خدا را گواه مي‌گيرم، عمداً حق كسي را پايمال نكردم؛ اما خود را تبرئه نمي‌كنم. يقيناً همه شما بر من حق داريد: مالي است يا آبرويي است يا عرضي است. هر گونه حق بر من داريد، شما را به جان اين پيغمبر عزيز و به جان حسن مجتبي خواهش مي‌كنم از شما، اگر مي‌توانستم كف پاي شما را مي‌بوسيدم و التماس مي‌كردم به اين كه از من بگذريد... از من عاجز ناتوانِ از كار افتاده بگذريد و از من راضي بشويد و فرداي [[قيامت]] ديگر گريبان مرا نگيريد و مرا در پيشگاه پروردگار متعال محاكمه نكنيد...(23)
| |
| − | | |
| − | '''سرانجام'''
| |
| − | | |
| − | سكته خفيف مغزي در صبح روز شانزدهم خرداد سال 1380 ش. در منزل محقرش در آشتيان، موجب بستري شدن آن عزيز در بيمارستان قدس اراك شد. قامت استوار پيري روشن ضمير پس از عمري خدمت و تلاش، رو به هم آغوشي با [[مرگ]] مي‌رفت. پس از چند روز به بخش A.C.U منتقل شد. بسياري از مردم قدرشناس و شريف آشتيان همه روزه به بالينش مي‌شتافتند و از طريق تلويزيون مداربسته پيكر نحيفش را نظاره مي‌كردند و با آه و اشك و حسرت بازمي‌گشتند. آري، «ان الذين آمنوا و عملواالصالحات سيجعل لهم الرحمنُ وُدّاً»؛ كسي كه مخلصانه در راه خدا و برآوردن حوايج مردم باشد، طبيعي است كه چنين مورد علاقه و ارادت بندگان خدا قرار گيرد.
| |
| − | | |
| − | باري، پس از چند هفته او را از اراك، به بيمارستان خاتم الانبياي تهران انتقال دادند؛ ولي تقدير الهي بر دعاي مريدان و تلاش پزشكان پيشي گرفت و لحظه عروج فرارسيد. بالاخره، هنگام ظهر روز جمعه هشتم تير 1380 (7 [[ربيع الثاني]] 1422 ق)، آن روح بلند، قالب 93 ساله تن را رها كرد و به معبود پيوست. پيكر پاكش به درخواست مردم وفادار روز شنبه به آشتيان منتقل شد. روزي استثنايي بود؛ مردم تا چهل كيلومتر به استقبال پيكر پاك ايشان آمده بودند و با اشك و آه، امام جمعه فقيد و پدر پير فرزانه خود را تشييع كردند. صبح روز بعد نيز، در [[قم]] با حضور هزاران نفر از مردم آشتيان و جمع بسياري از مراجع، علما و مدرسان حوزه علميه قم تشييع شد. پس از اقامه [[نماز]] به وسيله دوست ديرينه‌اش حضرت آيت الله العظمي صافي گلپايگاني، در جوار بارگاه ملكوتي [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در مسجد طباطبايي به خاك سپرده شد. پس از [[نماز مغرب]] و عشاء مجلس ختم باشكوهي از سوي بيت ايشان و جامعه محترم مدرسين و شوراي عالي حوزه علميه قم، در مسجد اعظم با حضور مراجع، علما و مردم و همچنين نمايندگان مقام معظم رهبري و رياست محترم جمهور برگزار گرديد.
| |
| − | | |
| − | رهبر انقلاب در پيامي به مناسبت رحلت آن عالم فرزانه چنين فرمودند: «رحلت عالم بزرگوار مرحوم آيت الله آقاي حاج شيخ ابوالقاسم دانش آشتياني، امام جمعه فقيد آشتيان رحمة الله عليه را به عموم مردم عزيز و مؤمن استان مركزي، مخصوصاً اهالي شريف و علم دوست آشتيان، تسليت عرض مي‌كنم. اين روحاني خدوم، عمري طولاني را در خدمت به علم و دين سپري كرد و پس از ده‌ها سال اقامت در حوزه علميه قم، كه با تلاش علمي و خدمات فرهنگي همراه بود، به آشتيان مراجعت كرد و سعي و توان خود را مصروف خدمتگزاري مردم نمود. خداوند متعال رحمت خود را شامل روح آن عالم رباني بفرمايد و به بازماندگان محترم و همه دوستان و ارادتمندان ايشان صبر و اجر جزيل عنايت كند. سيد علي خامنه‌اي 1380/4/10».(24)
| |
| − | | |
| − | '''آثار ماندگار'''
| |
| − | | |
| − | از مرحوم آيت الله دانش آشتياني آثار مكتوب ذيل به يادگار مانده است:(25)
| |
| − | | |
| − | * 1- تقريرات [[فقه]] و [[اصول]] بعضي از اساتيدشان؛
| |
| − | | |
| − | * 2- دو سرمايه نفيس: اين رساله شرحي بر [[حديث ثقلين]] است؛
| |
| − | | |
| − | * 3- سقيفه: كه پيرامون مسئله جانشيني پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله است. اين كتاب ترجمه و تعليق بر كتاب السقيفه از مرحوم آيت الله آقا سيد احمد روحاني قدس سره است.
| |
| − | | |
| − | * 4- رمز نيكبختي: كه درباره آثار و بركات ذكر شريف [[صلوات]] نگاشته شده و ترجمه و تعليق بر رساله سرّالسّعاده آيت الله آقا سيد احمد روحاني قدس سره است.
| |
| − | | |
| − | * 5- دو مجلد نشريه كتابخانه مسجد اعظم قم: كه شامل 24 ماهنامه است، به سردبيري و همت ايشان از ارديبهشت 1344 تا اسفند 1345 منتشر شد و در آن زمان و با امكانات محدود آن وقت، اثر بسيار مهمي بشمار مي‌آيد. به جهت چهره موجه آيت الله خوانساري، آثار خوبي از علما و بزرگان در اين مجموعه به چشم مي‌خورد. بعضي از نويسندگان نشريه كتابخانه مسجد اعظم، عبارتند از حضرات آيات: صافي گلپايگاني، حاج شيخ مرتضي حائري يزدي، نوري همداني، حسين شب زنده‌دار، سيد جلال طاهرشمس گلپايگاني و...
| |
| − | | |
| − | * 6- مقالات مختلف در زمينه‌هاي اخلاقي و اجتماعي كه در نشريات مختلف به چاپ رسيده است. شانزده مورد از اين مقالات به همت فاضل محترم حجةالاسلام والمسلمين سيد مهدي شمس الدين (داماد آن مرحوم) تحت عنوان «چشمه‌سار معرفت» به چاپ رسيده است. عناوين بعضي از اين مقالات چنين است: نظري به صدر اسلام، مردان فضيلت، استفاده از حوادث، مشكل [[ازدواج]]، جهان زنده، مكتب پارسايي و پرهيزكاري، اهميت تبليغات و...
| |
| − | | |
| − | در پايان سزاوار است اشاره شود كه از ايشان يك فرزند به يادگار مانده است؛ وي فاضل معظم آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش متولد سال 1358 ق. مي‌باشد، كه علاوه بر استفاده از محضر پدر دانشمندش از حضرات آيات: سلطاني طباطبايي، گلپايگاني، اراكي و [[امام خمينی]] بهره برده است. مراتب فضل، تقوا و اخلاق ايشان يادآور سيماي پدر ارجمندشان است.
| |
| − | | |
| − | آفرين بر روان آن پدري × که بماند از او چنين پسري.
| |
| − | | |
| − | پي‌نوشت
| |
| − | | |
| − | (1). گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 140.
| |
| − | | |
| − | (2). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش (فرزند آن مرحوم).
| |
| − | | |
| − | (3). همان.
| |
| − | | |
| − | (4). نقل نگارنده از گفتار آن مرحوم.
| |
| − | | |
| − | (5). همان.
| |
| − | | |
| − | (6). اصل همه اين اجازات و اسناد، نزد آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش، فرزند آن مرحوم است.
| |
| − | | |
| − | (7). صحيفه امام، ج 2، ص 192 و 332، با توضيحات مرحوم حجت الاسلام والمسلمين حاج سيد احمد خميني در حاشيه صفحات.
| |
| − | | |
| − | (8). مجله حوزه، سال ششم، ش 36، ص 28، مصاحبه با مرحوم آيت الله حاج آقا مجتبي عراقي.
| |
| − | | |
| − | (9). فهرست كتب كتابخانه مباركه [[مدرسه فيضيه]] [[قم]]، مقدمه.
| |
| − | | |
| − | (10). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
| |
| − | | |
| − | (11). چشمه سار معرفت، ص 27.
| |
| − | | |
| − | (12). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
| |
| − | | |
| − | (13). مرحوم آيت الله حاج سيد حسن فريد اراكي، از شاگردان آيت الله العظمي حائري يزدي و از اساتيد بنام حوزه‌هاي علميه در اراك و سپس در [[قم]] بود در [[ربيع الثانی]] 1391 ق در تهران وفات يافت و در وادي السلام [[نجف]] در مقبره اجدادي اش به خاك سپرده شد آن مرحوم كتابخانه مجهزي داشت كه طبق وصيت خودش كتاب‌هاي چاپي آن به كتابخانه مسجد اعظم، و كتب خطي آن به كتابخانه آستان قدس رضوي منتقل شد (تفسير [[سوره حمد]]، آيت الله فريد اراكي، مقدمه).
| |
| − | | |
| − | (14). مرحوم حاج محمد رمضاني معروف به حاجي خاور، مدير مجلات شرق، افسانه و كلاله خاور از خادمين صنعت نشر و دوستداران كتاب و كتابخانه در دوران معاصر است او كتابخانه بسيار ارزشمند و عظيمي داشت كه بعد از فوت او طبق نظر خودش و تلاش ديگران از جمله مرحوم حجةالاسلام والمسلمين حاج آقا مهدي آيت الله زاده گلپايگاني به كتابخانه مسجد اعظم منتقل شد اين مجموعه حدود 40 هزار جلد كتاب است حاجي خاور در 1346 ش درگذشت. ر.ك: مؤسسه خاور، بزرگترين انتشاراتي ايران در هفتاد سال پيش، سيد فريد قاسمي، صنعت چاپ، ش 171 (فروردين 1376)، ص 66 و همچنين مجلدات نشريه كتابخانه مسجد اعظم.
| |
| − | | |
| − | (15). صحيفه امام، ج 2، ص 192 و 332.
| |
| − | | |
| − | (16). همان، ج 12، ص 316.
| |
| − | | |
| − | (17). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
| |
| − | | |
| − | (18). كتابخانه حضرت صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه شریف در حوزه علميه آشتيان است و كتابخانه حضرت [[سيدالشهدا]] علیه السلام در طبقه فوقاني حسينيه بازار آشتيان، واقع در ميدان آزادي اين شهر قرار دارد فهرست نسخ خطي اين دو كتابخانه را آقاي صادق حضرتي آشتياني تهيه كرده است و در دفتر دوم ميراث اسلامي به سعي جناب آقاي رسول جعفريان چاپ شده است.
| |
| − | | |
| − | (19). قدمت و تاريخچه اين حوزه را نگارنده، از يكي از نسخ خطي [[بحارالانوار]] كه در كتابخانه مدرسه علميه آشتيان موجود است، استخراج كرد كه به تأييد حضرت آيت الله دانش رسيد همچنين ر.ك: سيماي آشتيان، ص 99.
| |
| − | | |
| − | (20). چشمه سار معرفت، ص 28.
| |
| − | | |
| − | (21). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
| |
| − | | |
| − | (22). نقل نگارنده از حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني.
| |
| − | | |
| − | (23). چشمه سار معرفت، ص 9 و 10.
| |
| − | | |
| − | (24). روزنامه جمهوري اسلامي، 11 تير 1380.
| |
| − | | |
| − | (25). موسوعة مؤلفي الاماميه، ج 2، ص 509، چاپي فارسي خان‌بابامشار، ج 2، ص 2226.
| |
| − | | |
| − | منابع و مآخذ
| |
| − | | |
| − | (1). آثار الحجه يا دائرةالمعارف حوزه علميه قم، محمد شريف رازي، دارالكتب، قم.
| |
| − | | |
| − | (2). آيينه دانشوران، سيد عليرضا ريحان يزدي، با مقدمه و تعليقات و اضافات ناصر باقري بيدهندي، انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، قم.
| |
| − | | |
| − | (3). سيماي آشتيان، محسن آشتياني، انتشارات [[فقه]]، تهران.
| |
| − | | |
| − | (4). چشمه سار معرفت، آيت الله ابوالقاسم دانش آشتياني، مؤسسه توسعه فرهنگ قرآني، 1380، [[قم]].
| |
| − | | |
| − | (5). فهرست كتب كتابخانه مباركه مدرسه فيضيه، حاج آقا مجتبي عراقي، چاپخانه علميه قم، 1378 ق.
| |
| − | | |
| − | (6). فهرست نسخه‌هاي خطي كتابخانه مسجد اعظم، رضا استادي، انتشارات كتابخانه مسجد اعظم قم، 1365 ش.
| |
| − | | |
| − | (7). صحيفه امام، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، تهران.
| |
| − | | |
| − | (8). گنجينه دانشمندان، محمد شريف رازي، كتابفروشي اسلاميه، تهران.
| |
| − | | |
| − | (9). مجله مكتب اسلام، سال سوم، شماره سوم، جمعي از فضلاي حوزه علميه قم.
| |
| − | | |
| − | (10). معجم المؤلفين، خان‌بابامشار، تهران.
| |
| − | | |
| − | (11). مفاخر اسلام، علي دواني، اميركبير، تهران.
| |
| − | | |
| − | (12). مؤلفين كتب چاپي فارسي و عربي، خان‌بابامشار، چاپخانه نگين، [[تهران]].
| |
| − | | |
| − | (13). مجله حوزه، دفتر تبليغات اسلامي، [[قم]].
| |
| − | | |
| − | (14). موسوعة مؤلفي الاماميه، مجمع الفكر الاسلامي، قم. | |
| − | | |
| − | ===منبع===
| |
| − | | |
| − | مهدي سليماني آشتياني, ستارگان حرم، جلد 13، صفحه 10-27
| |
| − | [[رده:علمای قرن چهاردهم]]
| |
آیت الله ابوالقاسم دانش آشتیانی (۱۲۹۰ - ۱۳۸۰ ش)، از علمای مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری و آیت الله بروجردی بود. این عالم ربانی مورد عنایت و اعتماد اکثر مراجع زمان خود بود و از جانب برخی از آنان وکالت داشت. مسئولیت کتابخانه مدرسه فیضیه و مسجد اعظم قم و امامت جمعه شهر آشتیان، از جمله فعالیتهای اجتماعی اوست.
ولادت
ابوالقاسم دانش آشتیانی در سال ۱۳۲۹ ق. در آشتیان (استان مرکزی) پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش آقا شیخ محمدتقی دانش از علمای بنام این خاندان است. ایشان در تهران از محضر آیت الله میرزا محمدحسن آشتیانی استفاده کرد و پس از کسب مقامات علمی، به موطن خود مراجعت نمود و در مسجد جامع آن شهر به امامت جماعت و تبلیغ و ارشاد مشغول شد.
تحصیل و اساتید
ابوالقاسم دانش حدود ۱۴ سال داشت که با مرحوم آیت الله گلپایگانی، که آن زمان از اساتید و فضلای جوان حوزه علمیه قم بود، آشنا شد و با پیشنهاد ایشان برای ادامه تحصیلات به حوزه علمیه قم رفت. او ابتدا در محضر آیت الله فیض قمی، به تحصیل و تهذیب مشغول گردید. همچنین در درس اساتید و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ایشان کسب کمالات کرد.
با این که در آشتیان مقداری از ادبیات و منطق را خوانده بود، اما مجدداً این علوم را از اساتید آن روز، یعنی آیت الله آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و آیت الله آقا سید مهدی کشفی فراگرفت. سطوح متوسط را نیز از آیت الله آخوند ملا علی معصومی همدانی (م ۱۳۹۸ ق) همدانی آموخت.
رسائل، مکاسب و طهارت شیخ را از حضرات آیات: میرزا محمد فیض قمی (م ۱۳۷۰)، سید محمدحجت کوه‌کمره‌ای (م ۱۳۷۲ ق)، سید محمدتقی خوانساری (م ۱۳۷۱ ق) و سید احمد خوانساری (م ۱۴۰۵ ق) استفاده کرد. پس از اتمام دروس سطح، نزدیک به چهار سال در درس مؤسس حوزه علمیه آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی (م ۱۳۵۵ ق) حاضر شد.
پس از ورود آیت الله بروجردی به حوزه علمیه قم و تشکیل محفل درس، آیت الله دانش به جمع شاگردان ایشان درآمد و تا آخر که آقای بروجردی درس می‌گفتند، به درس ایشان حاضر شد و از محضر وی بهره برد.
اجازات:
آیت الله دانش با جدّ و جهد در راه فراگیری علوم اهل بیت علیهم السلام به درجه عالیه اجتهاد نایل شد و اجازات متعددی از اساتید و بزرگان عصرش از جمله سید محمدتقی خوانساری اخذ نمود. آیت الله میرزا محمد فیض در اجازه‌نامه‌ای که برای ایشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمییز الی کنون اشتغال به تحصیل داشته، در حوزه علمیه قم تکمیلات و ترقیات نموده، از درس تحقیق علمای اعاظم و فقهای اکابر استفاده می‌فرمودند. مدت‌هاست که در حوزه بحث احقر حاضر و یکی از فضلای حوزه بشمار می‌روند و با جدیتی کافی و همتی وافی لیلاً و نهاراً تحصیل و تکمیل نموده تا آن که بحمدالله تعالی نایل به مراد و بالغ به مرتبه اجتهاد شدند. فهنیئاً له تلک الدرجة العلیا والرتبة العظمی...».
همچنین مرجع بزرگ شیعه آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی (م ۱۳۶۵ ق) نیز برای آیت الله دانش اجازه اجتهادی صادر کرده‌اند که استاد حوزه علمیه نجف اشرف آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی در حاشیه، آن را تصدیق و گواهی کرده است. علاوه بر این، ایشان از همه اساتید مذکور و نیز از علامه آقا بزرگ تهرانی (م ۱۳۸۹ ق) اجازه نقل حدیث هم داشت.
آیت الله دانش در قم بعضی از کتب را درس می‌گفتند که از جمله شاگردان ایشان می توان به شهید دکتر غلامرضا دانش آشتیانی و مرحوم حاج میرزا حسین دانش آشتیانی، اشاره نمود.
آثار و تألیفات
از آیت الله دانش آشتیانی آثار مکتوب ذیل به یادگار مانده است:
ترجمه سر السعادة - یکی از آثار آیت الله دانش آشتیانی
- تقریرات فقه و اصول بعضی از اساتیدشان؛
- دو سرمایه نفیس: این رساله شرحی بر حدیث ثقلین است؛
- سقیفه: که پیرامون مسئله جانشینی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. این کتاب ترجمه و تعلیق بر کتاب «السقیفه» از مرحوم آیت الله سید احمد روحانی است.
- رمز نیکبختی: که درباره آثار و برکات ذکر شریف صلوات نگاشته شده و ترجمه و تعلیق بر رساله «سرّالسّعاده» آیت الله سید احمد روحانی است.
- دو مجلد نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم: که شامل ۲۴ ماهنامه است، به سردبیری و همت ایشان از اردیبهشت ۱۳۴۴ تا اسفند ۱۳۴۵ شمسی منتشر شد و در آن زمان و با امکانات محدود آن وقت، اثر بسیار مهمی بشمار می‌آید.
- مقالات مختلف در زمینه‌های اخلاقی و اجتماعی که در نشریات مختلف به چاپ رسیده است. عناوین بعضی از این مقالات چنین است: نظری به صدر اسلام، مردان فضیلت، استفاده از حوادث، مشکل ازدواج، جهان زنده، مکتب پارسایی و پرهیزکاری، اهمیت تبلیغات و...
فعالیتهای اجتماعی
آیت الله دانش آشتیانی بعد از درگذشت پدرش در سال ۱۳۵۸ ق. راهی آشتیان شد و عهده‌دار امور دینی و تبلیغی شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با حوزه علمیه قم حفظ کرد و رفت و آمد دائم داشت. در آشتیان با اقامه جماعت و تشکیل مجالس اهل بیت علیهم السلام و احیای موقوفات، تمام سعی و اهتمام خویش را صرف تبلیغ و ترویج دین در میان مردم کرد.
خدمات عمرانی:
از ثمرات همت عالی آن بزرگوار که به مدد مردان خیراندیش و علاقه‌مندان وی به انجام رسید، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- کمک و دستگیری از مستمندان و نیازمندان؛
- احیای موقوفات جهت اقامه مجالس دینی.
- تأسیس و بازسازی مساجد و حسینیه‌های متعدد؛
- تأسیس مصلای آشتیان که پس از درگذشت ایشان، از سوی مردم به «مصلای بزرگ آیت الله دانش» نام گرفته است؛
- تشکیل صندوق قرض الحسنه؛
- تشکیل کتابخانه‌های حضرت سیدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتیان؛
- احیا و نوسازی مدرسه علمیه آشتیان. این حوزه با قدمتی بیش از یک و نیم قرن پایگاه معنوی و دینی منطقه بوده و آیت الله دانش ده‌ها سال نقش محوری را در این مرکز داشته است.
وکالت مراجع:
از امور قابل توجه در مورد آیت الله دانش، اعتماد و اطمینان مراجع عصر به وی می‌باشد. وی از زمان مرجع بزرگ آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی قدس سره، وکالت بسیاری مراجع بزرگ را دارا بود و نماینده‌ای امین و امانتداری پرهیزکار در امور حسبیه زعمای شیعه بشمار می‌آمد. ایشان وکیل تام الاختیار آیت الله خویی بود و سال‌ها امور شهریه آن مرجع بزرگ را در قم، با درایت و دقت اداره می‌کرد.
آیت الله آقا سید عباس کاشانی برای نگارنده نقل کردند: «در ایام اقامت ما در نجف اشرف، بارها دیده بودم که آیت الله خویی به کسانی که از قم به خدمت ایشان می‌رسند و در امور مالی کاری داشتند، معمولاً می‌فرمود: «در قم به آقای دانش مراجعه کنید» و نام او را با احترام می‌برد. من آقای دانش را که این همه مورد اعتماد آیت الله خویی بود، نمی شناختم. تا این که روزی از آقا سید جمال، فرزند آیت الله خویی پرسیدم، ایشان گفت: آقا میرزا ابوالقاسم دانش از محترمین علمای قم است که پدرم با همه سخت‌گیری و دقت در صدور اجازه وکالت، با اصرار ایشان را وکیل تام‌الاختیار خود قرار داده‌اند».
مسئولیت کتابخانه فیضیه و مسجد اعظم:
آیت الله دانش آشتیانی، پس از حضور در درس آیت الله بروجردی، مورد توجه ایشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفی شد؛ از جمله، به نمایندگی از سوی آن زعیم عالیقدر، برای رسیدگی به مشکلات مردم به نقاط مختلف کشور اعزام گردید. و همچنین مأمور تهیه فهرست کاملی از کتب کتابخانه مدرسه فیضیه شد؛ که این دو وظیفه با آیت الله آقا مجتبی عراقی انجام گرفت.
پس از تأسیس کتابخانه مسجد اعظم به وسیله آیت الله بروجردی نیز، اداره این مرکز از سوی ایشان به آیت الله دانش واگذار شد. آیت الله دانش حدود ۴۰ سال مسئولیت این مرکز علمی و فرهنگی را به خوبی اداره کرد و تعداد کتب چاپی و خطی آن را به سطح یکی از بزرگترین کتابخانه‌های قم ارتقا داد.
حضور در صحنه‌های انقلاب اسلامی:
آیت الله دانش با امام خمینی نیز رابطه‌ای نزدیک و صمیمی داشت و غیر از این که وکیل و پرداخت شهریه ایشان بود، ارتباط زیادی با امام داشت. حضرت امام نیز اعتماد و وثوق بالایی به حضرت آیت الله دانش داشتند، که این مطلب از نامه‌هایی که از نجف اشرف برای مرحوم سید احمد خمینی فرستاده‌اند و اموری که به آقای دانش ارجاع داده‌اند، مشخص می‌شود.
آن فقید مجاهد در مبارزات علما و ملت ایران علیه نظام ستمشاهی با نشر اعلامیه‌های حضرت امام و کمک و مساعدت به کسانی که در صف مقدم مبارزه بودند، همراهی می‌کرد. در محرم سال ۱۳۵۷ ش. بر سر مزار یکی از شهدای انقلاب در آشتیان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنرانی پرشوری ایراد کرد که هنوز طنین آن که وعده برچیده شدن حکومت شاه را می داد، در اذهان باقی مانده است.
در اوان پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله دانش برای احیای سنت دیرپای نماز جمعه، از سوی حضرت امام قدس سره به امامت جمعه آشتیان منصوب شد که در این سنگر نیز منشأ خدمات بسیاری بود. وی در جنگ تحمیلی نیز با وجود کهولت و بیماری، برای تقویت روحیه رزمندگان در مناطق جنگی حضور یافت.
ویژگی‌های اخلاقی
آیت الله دانش را باید از مصادیق مردان علم و عمل و تعهد و دیانت دانست، به طوری که در حوزه علمیه قم و نزد مردم به وارستگی، امانتداری و درستکاری شهره بود. اعتماد علمای بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتیان به آن عالم جلیل، حاصل نزدیک به یک قرن مشی عالمانه و زندگی ساده و زاهدانه توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبی و مقام‌پرستی او بود.
ارادت به اهل بیت علیهم السلام:
او، در آستان مقدس اهل البیت خادمی با خلوص بود و در تعظیم نام و یادشان سعی وافری داشت. در تشکیل مجالس اعیاد و وفیات اهتمام می‌ورزید و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ایشان، در آشتیان مراسم برگزار می‌شد و خودشان با وجود کهولت و مشقت، در این مجالس شرکت می‌کردند.
ساده زیستی:
طی ده‌ها سال، سطح زندگی او تغییر نکرد و به گواه همه کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، همواره رویه‌ای قناعت منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالی که می‌توانست زندگی مرفهی فراهم کند. حضرت امام بعد از پیروزی انقلاب و سفر به قم، شبی سرزده به دیدار آیت الله دانش می‌روند و زندگی ساده ایشان را، که پس از سال‌ها وکالت و مسئولیت در امور مالی حوزه، سطح زندگی‌شان تغییر نکرده بود، می‌ستایند. با این که در آشتیان یا قم اشتغالات زیادی داشتند و خدمات مختلفی را انجام می‌دادند، اما هیچ دفتر، منشی و یا راننده‌ای نداشت و شخصاً امور خود را اداره می‌کرد.
تواضع و فروتنی:
آیت الله دانش آشتیانی از مصادیق کسانی بود که علم را با حلم و تقوا و تواضع عجین کرده‌اند. با این که مقام علمی بالایی داشت و از روزگار جوانی به مرتبه اجتهاد و استنباط رسیده بود، هیچگاه اظهار نمی‌کرد و اگر ساعت‌ها در محضرش می‌نشستی، کلامی که نشانه اظهار شخصیت و خودستایی باشد، از ایشان شنیده نمی‌شد و معمولاً نظر دیگران را نقل می‌کرد.
مردمداری و بی‌ادعائی:
وی سال‌ها با مردم و در میان آن ها زندگی کرد و در غم و شادیشان شریک بود. اگر در دورترین نقطه شهر کسی از طبقات پایین اجتماع ایشان را دعوت می‌کرد، می‌پذیرفت و بدون تکلف در مجلس او حاضر می‌شد. با کودکان و جوانان بسیار صمیمی و با ملاطفت برخورد می‌کرد و با وجود کهولت، رابطه‌ای عاطفی و نزدیک با جوانان داشت.
وفات
مرحوم آیت الله دانش آشتیانی، سرانجام روز جمعه هشتم تیر ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق)، در ۹۳ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش پس از اقامه نماز به وسیله آیت الله صافی گلپایگانی، در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه سلام الله علیها در مسجد طباطبایی به خاک سپرده شد.
منابع
- مهدی سلیمانی آشتیانی، "حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی"، ستارگان حرم، جلد ۱۳، صفحه ۱۰-۲۷.
آرشیو عکس و تصویر
.jpg)
.JPG)
