منابع و پی نوشتهای متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابوصرمه خزرجى: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
جز
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
از شاعران عرب.
+
{{مدخل دائرة المعارف|[[دائرة المعارف قرآن کریم]]}}
 +
{{خوب}}
 +
'''«ابوصرمه خزرجی»''' از [[صحابه]] بزرگوار [[پیامبر]] صلى الله علیه وآله و از سابقان در [[اسلام]] پس از [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت]] بود. او در عصر [[جاهلیت]] نیز از [[بت پرستی|بت‌پرستى]] و بدیها دورى می‌گزید. [[شعر|اشعار]] زیبایى در دعوت به [[خدا]]، نیکوکارى، [[اخلاق]] نیک و [[صلح]] به او نسبت داده شده است.
  
در نام او اختلاف است. طبرى براى او نام‌هاى صرمة بن مالك، قیس ‌بن صرمه، صرمة ‌بن انس، ابوقیس بن ‌صرمه را آورده است.<ref> جامع البیان، مج 2، ج 2، ص 223-228.</ref> در اسم و كنیه او نقل‌هاى دیگرى نیز وجود دارد.<ref> توضیح المشتبه، ج 5، ص 458؛ الثقات، ج‌ 3، ص‌ 340؛ سیره ابن ‌هشام، ج 2، ص 510؛ مجمع البیان، ج‌ 1، ص‌ 503.</ref>
+
==زندگی‌نامه==
  
او از بنى‌نجار بود<ref> اسدالغابه، ج‌ 3، ص‌ 18.</ref> و 120 سال عمر كرد.<ref> الاصابه، ج‌ ص‌ 342.</ref> در جاهلیت، رهبانیت اختیار و لباس پشمینه به تن و از بت‌پرستى دورى مى‌كرد. خود را از جنابت شستشو مى‌داد و از زن حائض دورى مى‌جست.<ref> البدایة والنهایه، ج‌ ص‌ 124.</ref>
+
در نام ابوصرمه اختلاف است. [[محمد بن جریر طبری|طبرى]] براى او نام‌هاى صرمة بن مالک، قیس ‌بن صرمه، صرمة ‌بن انس، را آورده است.<ref> جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۳-۲۲۸.</ref> در اسم و [[کنیه]] او نقل‌هاى دیگرى نیز وجود دارد.<ref> توضیح المشتبه، ج ۵، ص ۴۵۸؛ الثقات، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۰؛ سیره ابن ‌هشام، ج ۲، ص ۵۱۰؛ مجمع البیان، ج‌ ۱، ص‌ ۵۰۳.</ref>
  
بر زبانش حق جارى بود و خدا را به بزرگى یاد مى‌كرد. دین مسیحیت را برگزید اما از آن صرفنظر كرد. جُنُب و حائض حق ورود به مكان ویژه عبادتش را نداشتند او مى‌گفت: من خداى ابراهیم را مى‌پرستم.<ref> مروج‌الذهب، ج 1، ص 71؛ الاستیعاب، ج 4، ص 298.</ref> ابوصرمه در قبیله‌اش مورد احترام بود؛<ref> الاصابه، ج‌ ص‌ 342.</ref> قبیله قریش را دوست مى‌داشت و چندین سال در میان آنان زندگى كرد زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزى از قریش بود.<ref> البدایة والنهایه، ج‌ ص‌ 121.</ref>
+
ابوصرمه از بنى‌نجار بود<ref> اسدالغابه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۸.</ref> و ۱۲۰ سال عمر کرد.<ref> الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۲.</ref> ابوصرمه در قبیله‌اش مورد احترام بود؛<ref> الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۲.</ref> قبیله [[قریش]] را دوست مى‌داشت و چندین سال در میان آنان زندگى کرد زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزى از قریش بود.<ref> البدایة والنهایه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۲۱.</ref>
  
گویند: هنگام هجرت پیامبر صلى الله علیه و آله به یثرب، ابوصرمه اسلام را در كهنسالى به نیكى پذیرفت و از سابقان در اسلام پس از هجرت شد و [[جنگ بدر]] و دیگر غزوات را درك كرد.<ref> الاستیعاب، ج‌ 4، ص‌ 254.</ref>
+
در [[جاهلیت]]، [[رهبانیت]] اختیار نمود و لباس پشمینه به تن مى‌کرد و از [[بت پرستی|بت‌پرستى]] دورى می گزید. بر زبانش حق جارى بود و [[خدا]] را به بزرگى یاد مى‌کرد. ابتدا دین [[مسیحیت]] را برگزید اما از آن صرفنظر کرد. او مى‌گفت: من خداى [[حضرت ابراهیم علیه السلام|ابراهیم]] را مى‌پرستم.<ref> مروج‌الذهب، ج ۱، ص ۷۱؛ الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۹۸.</ref>  
  
به نقلى در فتح [[مصر]] نیز حضور داشت.<ref> الاصابة، ج‌ ص‌ 184.</ref> به ابوصرمه اشعار زیبایى نسبت داده شده كه در اشعار دوران جاهلیت او دعوت به خدا، نیكوكارى، تقوا، اخلاق نیك و صلح و آشتى به چشم مى‌خورد.<ref> سیره ابن هشام، ج‌ 2، ص‌ 510 و 511‌.</ref>
+
ابوصرمه خود را از [[جنابت‌‌‌‌‌|جنابت]] شستشو مى‌داد و از زن حائض دورى مى‌جست.<ref> البدایة والنهایه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۲۴.</ref> جُنُب و حائض حق ورود به مکان ویژه عبادتش را نداشتند.  
  
او پس از اسلام در ستایش خدا، [[پیامبر اسلام]] و توفیق تشرف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌هاى آن‌ها از سوى خداوند، اشعارى سروده است.<ref> همان، ص ‌512‌.</ref> نقل شده است كه عبدالله ‌بن ‌عباس براى آموختن اشعار ابوصرمه مدتى نزد وى مى‌آمد.<ref> الاصابه، ج‌ ص‌ 341.</ref> او راوى احادیثى از پیامبر صلى الله علیه و آله بدون واسطه یا از طریقِ [[ابوایوب انصارى]] و دیگران است.
+
گویند: هنگام [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت پیامبر]] صلى الله علیه و آله به [[یثرب]]، ابوصرمه [[اسلام]] را در کهنسالى به نیکى پذیرفت و از سابقان در اسلام پس از هجرت شد و [[جنگ بدر]] و برخی دیگر [[غزوات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله|غزوات]] را درک کرد.<ref> الاستیعاب، ج‌ ۴، ص‌ ۲۵۴.</ref> به نقلى در فتح [[مصر]] نیز حضور داشت.<ref> الاصابة، ج‌ ۷، ص‌ ۱۸۴.</ref>  
  
'''ابوصرمه در شأن نزول:'''
+
به ابوصرمه [[شعر|اشعار]] زیبایى نسبت داده شده که در اشعار دوران جاهلیت او دعوت به خدا، نیکوکارى، [[تقوا]]، [[اخلاق]] نیک و [[صلح]] و آشتى به چشم مى‌خورد.<ref> سیره ابن هشام، ج‌ ۲، ص‌ ۵۱۰ و ۵۱۱‌.</ref> او پس از اسلام در ستایش خدا، [[پیامبر اسلام]] و توفیق تشرف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌هاى آن‌ها از سوى خداوند، اشعارى سروده است.<ref> همان، ص ‌۵۱۲‌.</ref> نقل شده است که [[عبدالله بن عباس|عبدالله ‌بن ‌عباس]] براى آموختن اشعار ابوصرمه مدتى نزد وى مى‌آمد.<ref> الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۱.</ref> او راوى [[احادیث|احادیثى]] از [[پیامبر]] صلى الله علیه و آله بدون واسطه یا از طریق [[ابو ایوب انصاری|ابوایوب انصارى]] و دیگران است.
  
بخشى از آیه 187 [[سوره بقره]]/2 درباره ابوصرمه نازل شده است.<ref> جامع البیان، مج 2، ج 2، ص 223 و 224.</ref> روزه‌دار در آغاز [[اسلام]]، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب یا قبل از وقت [[نماز عشا]] بود.<ref> قمى، ج‌ 1، ص‌ 93؛ التفسیر الكبیر، ج‌ 5‌، ص‌ 268.</ref>
+
==ابوصرمه در شأن نزول==
  
روزى ابوصرمه از كار در نخلستان به خانه بازگشت و بر اثر خستگى به خواب رفت. هنگامى كه بیدار شد،<ref> الاصابه، ج‌ 3، ص‌ 343.</ref> از خوردن غذا پرهیز كرد و با همان حال روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بى‌هوش شد<ref> اسباب النزول، واحدى، ص‌ 48.</ref> و به نقل سُدى، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور مى‌بینم؟<ref> جامع البیان، مج‌ 2، ج‌ ص‌ 227.</ref>
+
مسلمانان در آغاز [[اسلام]] هنگام [[روزه|روزه‌]]، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب یا قبل از وقت [[نماز عشا]] بودند.<ref> تفسیر قمى، ج‌ ۱، ص‌ ۹۳؛ التفسیر الکبیر، ج‌ ۵‌، ص‌ ۲۶۸.</ref> گفته اند: روزى ابوصرمه از کار در نخلستان به خانه بازگشت و بر اثر خستگى به خواب رفت. هنگامى که بیدار شد، از خوردن غذا پرهیز کرد و با همان حال روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بى‌هوش شد<ref> الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۳؛ اسباب النزول، واحدى، ص‌ ۴۸.</ref> و به نقل سُدى، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور مى‌بینم؟<ref> جامع البیان، ۲، ج‌ ۲، ص‌ ۲۲۷.</ref> ابوصرمه ماجرا را نقل‌کرد؛ آنگاه این آیه نازل شد: {{متن قرآن|«...کلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یتَبَیّنَ لَکمُ الْخَیطُ الأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیلِ...»}}؛ ([[سوره بقره]]، ۱۸۷) بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه (شب) بر شما نمودار شود... . با نزول این [[آیه]]، حرمت خوردن و آشامیدن در شب ماه [[رمضان]]، [[نسخ]] شد و مسلمانان خوشحال شدند.<ref>اسباب النزول، واحدى، ص‌ ۴۹.</ref>
 
+
==پانویس==
ابوصرمه ماجرا را نقل‌كرد؛ آنگاه این آیه نازل شد: «كُلوا وَاشرَبوا حَتّى یَتبیَّنَ لَكم الخَیطُ الأبیَضُ مِنَ الخیطِ الأسوَدِ مِن الفجرِ...؛ بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه (شب) بر شما نمودار شود».
 
 
 
با نزول این آیه، حرمت خوردن و آشامیدن در شب ماه [[رمضان]] نسخ شد و مسلمانان خوشحال شدند.<ref> اسباب النزول، واحدى، ص‌ 49.</ref>
 
 
 
==پانویس ==
 
 
<references />
 
<references />
===منابع===
+
==منابع==
 
+
* دائرةالمعارف قرآن کریم، سید مصطفى اسدى، ج ۱، ص ۶۹۳-۶۹۴.
سید مصطفى اسدى، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد 1، صفحه 693-694.
+
{{سنجش کیفی
 
+
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}
 
[[رده: اصحاب پیامبر]]
 
[[رده: اصحاب پیامبر]]
 
+
[[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]]
[[رده: ابوصرمه خزرجی در شان نزول آیات قرآن]]
+
[[رده: شعرای عرب]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۵۹

Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

«ابوصرمه خزرجی» از صحابه بزرگوار پیامبر صلى الله علیه وآله و از سابقان در اسلام پس از هجرت بود. او در عصر جاهلیت نیز از بت‌پرستى و بدیها دورى می‌گزید. اشعار زیبایى در دعوت به خدا، نیکوکارى، اخلاق نیک و صلح به او نسبت داده شده است.

زندگی‌نامه

در نام ابوصرمه اختلاف است. طبرى براى او نام‌هاى صرمة بن مالک، قیس ‌بن صرمه، صرمة ‌بن انس، را آورده است.[۱] در اسم و کنیه او نقل‌هاى دیگرى نیز وجود دارد.[۲]

ابوصرمه از بنى‌نجار بود[۳] و ۱۲۰ سال عمر کرد.[۴] ابوصرمه در قبیله‌اش مورد احترام بود؛[۵] قبیله قریش را دوست مى‌داشت و چندین سال در میان آنان زندگى کرد زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزى از قریش بود.[۶]

در جاهلیت، رهبانیت اختیار نمود و لباس پشمینه به تن مى‌کرد و از بت‌پرستى دورى می گزید. بر زبانش حق جارى بود و خدا را به بزرگى یاد مى‌کرد. ابتدا دین مسیحیت را برگزید اما از آن صرفنظر کرد. او مى‌گفت: من خداى ابراهیم را مى‌پرستم.[۷]

ابوصرمه خود را از جنابت شستشو مى‌داد و از زن حائض دورى مى‌جست.[۸] جُنُب و حائض حق ورود به مکان ویژه عبادتش را نداشتند.

گویند: هنگام هجرت پیامبر صلى الله علیه و آله به یثرب، ابوصرمه اسلام را در کهنسالى به نیکى پذیرفت و از سابقان در اسلام پس از هجرت شد و جنگ بدر و برخی دیگر غزوات را درک کرد.[۹] به نقلى در فتح مصر نیز حضور داشت.[۱۰]

به ابوصرمه اشعار زیبایى نسبت داده شده که در اشعار دوران جاهلیت او دعوت به خدا، نیکوکارى، تقوا، اخلاق نیک و صلح و آشتى به چشم مى‌خورد.[۱۱] او پس از اسلام در ستایش خدا، پیامبر اسلام و توفیق تشرف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌هاى آن‌ها از سوى خداوند، اشعارى سروده است.[۱۲] نقل شده است که عبدالله ‌بن ‌عباس براى آموختن اشعار ابوصرمه مدتى نزد وى مى‌آمد.[۱۳] او راوى احادیثى از پیامبر صلى الله علیه و آله بدون واسطه یا از طریق ابوایوب انصارى و دیگران است.

ابوصرمه در شأن نزول

مسلمانان در آغاز اسلام هنگام روزه‌، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب یا قبل از وقت نماز عشا بودند.[۱۴] گفته اند: روزى ابوصرمه از کار در نخلستان به خانه بازگشت و بر اثر خستگى به خواب رفت. هنگامى که بیدار شد، از خوردن غذا پرهیز کرد و با همان حال روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بى‌هوش شد[۱۵] و به نقل سُدى، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور مى‌بینم؟[۱۶] ابوصرمه ماجرا را نقل‌کرد؛ آنگاه این آیه نازل شد: «...کلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یتَبَیّنَ لَکمُ الْخَیطُ الأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیلِ...»؛ (سوره بقره، ۱۸۷) بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه (شب) بر شما نمودار شود... . با نزول این آیه، حرمت خوردن و آشامیدن در شب ماه رمضان، نسخ شد و مسلمانان خوشحال شدند.[۱۷]

پانویس

  1. جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۳-۲۲۸.
  2. توضیح المشتبه، ج ۵، ص ۴۵۸؛ الثقات، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۰؛ سیره ابن ‌هشام، ج ۲، ص ۵۱۰؛ مجمع البیان، ج‌ ۱، ص‌ ۵۰۳.
  3. اسدالغابه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۸.
  4. الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۲.
  5. الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۲.
  6. البدایة والنهایه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۲۱.
  7. مروج‌الذهب، ج ۱، ص ۷۱؛ الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۹۸.
  8. البدایة والنهایه، ج‌ ۳، ص‌ ۱۲۴.
  9. الاستیعاب، ج‌ ۴، ص‌ ۲۵۴.
  10. الاصابة، ج‌ ۷، ص‌ ۱۸۴.
  11. سیره ابن هشام، ج‌ ۲، ص‌ ۵۱۰ و ۵۱۱‌.
  12. همان، ص ‌۵۱۲‌.
  13. الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۱.
  14. تفسیر قمى، ج‌ ۱، ص‌ ۹۳؛ التفسیر الکبیر، ج‌ ۵‌، ص‌ ۲۶۸.
  15. الاصابه، ج‌ ۳، ص‌ ۳۴۳؛ اسباب النزول، واحدى، ص‌ ۴۸.
  16. جامع البیان، ۲، ج‌ ۲، ص‌ ۲۲۷.
  17. اسباب النزول، واحدى، ص‌ ۴۹.

منابع

  • دائرةالمعارف قرآن کریم، سید مصطفى اسدى، ج ۱، ص ۶۹۳-۶۹۴.