ابوصرمه خزرجى: تفاوت بین نسخه‌ها
جز |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | از | + | {{مدخل دائرة المعارف|[[دائرة المعارف قرآن کریم]]}} |
| + | {{خوب}} | ||
| + | '''«ابوصرمه خزرجی»''' از [[صحابه]] بزرگوار [[پیامبر]] صلى الله علیه وآله و از سابقان در [[اسلام]] پس از [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت]] بود. او در عصر [[جاهلیت]] نیز از [[بت پرستی|بت‌پرستى]] و بدیها دورى می‌گزید. [[شعر|اشعار]] زیبایى در دعوت به [[خدا]]، نیکوکارى، [[اخلاق]] نیک و [[صلح]] به او نسبت داده شده است. | ||
| − | + | ==زندگی‌نامه== | |
| − | او | + | در نام ابوصرمه اختلاف است. [[محمد بن جریر طبری|طبرى]] براى او نام‌هاى صرمة بن مالک، قیس بن صرمه، صرمة بن انس، را آورده است.<ref> جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۳-۲۲۸.</ref> در اسم و [[کنیه]] او نقل‌هاى دیگرى نیز وجود دارد.<ref> توضیح المشتبه، ج ۵، ص ۴۵۸؛ الثقات، ج ۳، ص ۳۴۰؛ سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۵۱۰؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۵۰۳.</ref> |
| − | + | ابوصرمه از بنى‌نجار بود<ref> اسدالغابه، ج ۳، ص ۱۸.</ref> و ۱۲۰ سال عمر کرد.<ref> الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۲.</ref> ابوصرمه در قبیله‌اش مورد احترام بود؛<ref> الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۲.</ref> قبیله [[قریش]] را دوست مى‌داشت و چندین سال در میان آنان زندگى کرد زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزى از قریش بود.<ref> البدایة والنهایه، ج ۳، ص ۱۲۱.</ref> | |
| − | + | در [[جاهلیت]]، [[رهبانیت]] اختیار نمود و لباس پشمینه به تن مى‌کرد و از [[بت پرستی|بت‌پرستى]] دورى می گزید. بر زبانش حق جارى بود و [[خدا]] را به بزرگى یاد مى‌کرد. ابتدا دین [[مسیحیت]] را برگزید اما از آن صرفنظر کرد. او مى‌گفت: من خداى [[حضرت ابراهیم علیه السلام|ابراهیم]] را مى‌پرستم.<ref> مروج‌الذهب، ج ۱، ص ۷۱؛ الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۹۸.</ref> | |
| − | + | ابوصرمه خود را از [[جنابت|جنابت]] شستشو مى‌داد و از زن حائض دورى مى‌جست.<ref> البدایة والنهایه، ج ۳، ص ۱۲۴.</ref> جُنُب و حائض حق ورود به مکان ویژه عبادتش را نداشتند. | |
| − | + | گویند: هنگام [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت پیامبر]] صلى الله علیه و آله به [[یثرب]]، ابوصرمه [[اسلام]] را در کهنسالى به نیکى پذیرفت و از سابقان در اسلام پس از هجرت شد و [[جنگ بدر]] و برخی دیگر [[غزوات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله|غزوات]] را درک کرد.<ref> الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۵۴.</ref> به نقلى در فتح [[مصر]] نیز حضور داشت.<ref> الاصابة، ج ۷، ص ۱۸۴.</ref> | |
| − | + | به ابوصرمه [[شعر|اشعار]] زیبایى نسبت داده شده که در اشعار دوران جاهلیت او دعوت به خدا، نیکوکارى، [[تقوا]]، [[اخلاق]] نیک و [[صلح]] و آشتى به چشم مى‌خورد.<ref> سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۵۱۰ و ۵۱۱.</ref> او پس از اسلام در ستایش خدا، [[پیامبر اسلام]] و توفیق تشرف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌هاى آن‌ها از سوى خداوند، اشعارى سروده است.<ref> همان، ص ۵۱۲.</ref> نقل شده است که [[عبدالله بن عباس|عبدالله بن عباس]] براى آموختن اشعار ابوصرمه مدتى نزد وى مى‌آمد.<ref> الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۱.</ref> او راوى [[احادیث|احادیثى]] از [[پیامبر]] صلى الله علیه و آله بدون واسطه یا از طریق [[ابو ایوب انصاری|ابوایوب انصارى]] و دیگران است. | |
| − | + | ==ابوصرمه در شأن نزول== | |
| − | روزى ابوصرمه از | + | مسلمانان در آغاز [[اسلام]] هنگام [[روزه|روزه]]، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب یا قبل از وقت [[نماز عشا]] بودند.<ref> تفسیر قمى، ج ۱، ص ۹۳؛ التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۶۸.</ref> گفته اند: روزى ابوصرمه از کار در نخلستان به خانه بازگشت و بر اثر خستگى به خواب رفت. هنگامى که بیدار شد، از خوردن غذا پرهیز کرد و با همان حال روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بى‌هوش شد<ref> الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۳؛ اسباب النزول، واحدى، ص ۴۸.</ref> و به نقل سُدى، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور مى‌بینم؟<ref> جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۷.</ref> ابوصرمه ماجرا را نقل‌کرد؛ آنگاه این آیه نازل شد: {{متن قرآن|«...کلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یتَبَیّنَ لَکمُ الْخَیطُ الأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیلِ...»}}؛ ([[سوره بقره]]، ۱۸۷) بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه (شب) بر شما نمودار شود... . با نزول این [[آیه]]، حرمت خوردن و آشامیدن در شب ماه [[رمضان]]، [[نسخ]] شد و مسلمانان خوشحال شدند.<ref>اسباب النزول، واحدى، ص ۴۹.</ref> |
| − | + | ==پانویس== | |
| − | ابوصرمه ماجرا را | ||
| − | |||
| − | با نزول این | ||
| − | |||
| − | ==پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | + | ==منابع== | |
| − | + | * دائرةالمعارف قرآن کریم، سید مصطفى اسدى، ج ۱، ص ۶۹۳-۶۹۴. | |
| − | سید مصطفى اسدى، | + | {{سنجش کیفی |
| − | + | |سنجش=شده | |
| + | |شناسه= متوسط | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= خوب | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده: اصحاب پیامبر]] | [[رده: اصحاب پیامبر]] | ||
| − | + | [[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]] | |
| − | [[رده: | + | [[رده: شعرای عرب]] |
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۵۹
«ابوصرمه خزرجی» از صحابه بزرگوار پیامبر صلى الله علیه وآله و از سابقان در اسلام پس از هجرت بود. او در عصر جاهلیت نیز از بت‌پرستى و بدیها دورى می‌گزید. اشعار زیبایى در دعوت به خدا، نیکوکارى، اخلاق نیک و صلح به او نسبت داده شده است.
زندگی‌نامه
در نام ابوصرمه اختلاف است. طبرى براى او نام‌هاى صرمة بن مالک، قیس بن صرمه، صرمة بن انس، را آورده است.[۱] در اسم و کنیه او نقل‌هاى دیگرى نیز وجود دارد.[۲]
ابوصرمه از بنى‌نجار بود[۳] و ۱۲۰ سال عمر کرد.[۴] ابوصرمه در قبیله‌اش مورد احترام بود؛[۵] قبیله قریش را دوست مى‌داشت و چندین سال در میان آنان زندگى کرد زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزى از قریش بود.[۶]
در جاهلیت، رهبانیت اختیار نمود و لباس پشمینه به تن مى‌کرد و از بت‌پرستى دورى می گزید. بر زبانش حق جارى بود و خدا را به بزرگى یاد مى‌کرد. ابتدا دین مسیحیت را برگزید اما از آن صرفنظر کرد. او مى‌گفت: من خداى ابراهیم را مى‌پرستم.[۷]
ابوصرمه خود را از جنابت شستشو مى‌داد و از زن حائض دورى مى‌جست.[۸] جُنُب و حائض حق ورود به مکان ویژه عبادتش را نداشتند.
گویند: هنگام هجرت پیامبر صلى الله علیه و آله به یثرب، ابوصرمه اسلام را در کهنسالى به نیکى پذیرفت و از سابقان در اسلام پس از هجرت شد و جنگ بدر و برخی دیگر غزوات را درک کرد.[۹] به نقلى در فتح مصر نیز حضور داشت.[۱۰]
به ابوصرمه اشعار زیبایى نسبت داده شده که در اشعار دوران جاهلیت او دعوت به خدا، نیکوکارى، تقوا، اخلاق نیک و صلح و آشتى به چشم مى‌خورد.[۱۱] او پس از اسلام در ستایش خدا، پیامبر اسلام و توفیق تشرف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌هاى آن‌ها از سوى خداوند، اشعارى سروده است.[۱۲] نقل شده است که عبدالله بن عباس براى آموختن اشعار ابوصرمه مدتى نزد وى مى‌آمد.[۱۳] او راوى احادیثى از پیامبر صلى الله علیه و آله بدون واسطه یا از طریق ابوایوب انصارى و دیگران است.
ابوصرمه در شأن نزول
مسلمانان در آغاز اسلام هنگام روزه، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب یا قبل از وقت نماز عشا بودند.[۱۴] گفته اند: روزى ابوصرمه از کار در نخلستان به خانه بازگشت و بر اثر خستگى به خواب رفت. هنگامى که بیدار شد، از خوردن غذا پرهیز کرد و با همان حال روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بى‌هوش شد[۱۵] و به نقل سُدى، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور مى‌بینم؟[۱۶] ابوصرمه ماجرا را نقل‌کرد؛ آنگاه این آیه نازل شد: «...کلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یتَبَیّنَ لَکمُ الْخَیطُ الأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیلِ...»؛ (سوره بقره، ۱۸۷) بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه (شب) بر شما نمودار شود... . با نزول این آیه، حرمت خوردن و آشامیدن در شب ماه رمضان، نسخ شد و مسلمانان خوشحال شدند.[۱۷]
پانویس
- ↑ جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۳-۲۲۸.
- ↑ توضیح المشتبه، ج ۵، ص ۴۵۸؛ الثقات، ج ۳، ص ۳۴۰؛ سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۵۱۰؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۵۰۳.
- ↑ اسدالغابه، ج ۳، ص ۱۸.
- ↑ الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۲.
- ↑ الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۲.
- ↑ البدایة والنهایه، ج ۳، ص ۱۲۱.
- ↑ مروج‌الذهب، ج ۱، ص ۷۱؛ الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۹۸.
- ↑ البدایة والنهایه، ج ۳، ص ۱۲۴.
- ↑ الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۵۴.
- ↑ الاصابة، ج ۷، ص ۱۸۴.
- ↑ سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۵۱۰ و ۵۱۱.
- ↑ همان، ص ۵۱۲.
- ↑ الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۱.
- ↑ تفسیر قمى، ج ۱، ص ۹۳؛ التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۶۸.
- ↑ الاصابه، ج ۳، ص ۳۴۳؛ اسباب النزول، واحدى، ص ۴۸.
- ↑ جامع البیان، ۲، ج ۲، ص ۲۲۷.
- ↑ اسباب النزول، واحدى، ص ۴۹.
منابع
- دائرةالمعارف قرآن کریم، سید مصطفى اسدى، ج ۱، ص ۶۹۳-۶۹۴.
