سید حسین فقیه سبزواری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏پیوند)
 
(۱۱۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
'''آیت‌‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری''' (۱۳۰۹-۱۳۸۴ ق) فرزند آیت‌الله [[میرزا موسی سبزواری]]، از [[فقیه|فقها]] و [[مرجعیت|مراجع]] برجسته [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] و [[سید ابوالحسن اصفهانی]] بود. به همت او و با همکاری مرحوم [[میرزا مهدی اصفهانی|میرزا مهدی غروی اصفهانی]]، [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] [[مشهد]] تأسیس و پایدار شد. مرحوم فقیه سبزواری در طول حیات پر برکت خود، خدمات اجتماعی و عمرانی متعددی چون احداث مسکن، مساجد و مدارس علمی انجام داد.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
||تصویر=[[پرونده:Ayatollah-sabzevari.jpg |۲2۰px|center]]
 +
||زادروز =  ۱۳۰۹ قمری
 +
|زادگاه = [[سامرا]]
 +
|وفات =  ۱۳۸۶ قمری 
 +
|مدفن =  [[مشهد]] - [[حرم امام رضا علیه السلام]]
 +
|اساتید = [[آخوند خراسانی]]، [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید ضیاء الدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]]،...
 +
|شاگردان = [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]، [[سید جواد فقیه سبزواری]]، [[محمد تقی شریعتی|محمدتقی شریعتی]]، [[میرزا مهدی الهی قمشه ای]]،...
 +
|آثار = هدایة الانام، مناسک حج، تقریرات فقه و اصول،...
 +
}}
 +
==ولادت و خاندان==
  
−
'''آيت‌ الله العظمی حاج میرزا حسين فقيه سبزواري (متوفّی شنبه 24 شوال 1386 هجری قمری ، برابر با شنبه 15 بهمن ماه 1345 شمسی ) از علماي ديني و فقهاي قرن چهاردهم هجري و از مدرسین نامدار و برجسته حوزه مشهد است.'''
+
سید حسین فقیه سبزواری در سوم ماه [[ماه رمضان|رمضان]] ۱۳۰۹ ه.ق (جمعه، ۱۳ فروردین ۱۲۷۱ش) در شهر [[سامرا]] به دنیا آمد و در سال ۱۳۱۸ ه.ق همراه پدر خود آیت‌الله [[میرزا موسی سبزواری]] (از شاگردان مبرّز [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]]) که خود یکی از فقیهان زاهد و نامدار بود، به سبزوار رفت. نسب فقیه سبزواری با بیست و نه واسطه به شاهزاده حسین اصغر می رسد و ایشان، یکی از فرزندان محترم [[امام سجاد علیه السلام|امام زین العابدین]] علیه السلام می باشد.
  
−
== تبار نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ==
+
مرحوم آیة الله [[سید جواد فقیه سبزواری]] (م، ۱۳۸۴ ش) از فرزندان مرحوم سید حسین فقیه سبزواری است.
 +
==تحصیل و استادان==
  
−
ضمن این که موضوع نسب و انتساب ، خود از مسائل مهم دنیای شیعه بشمار می رود ، پیوند نسب و سلسله به پیامبر بزرگوار اسلام ( ص ) و دودمان پاک آن حضرت نیز ، از افتخارات بزرگ و ارزشمند خاندان های وابسته به اهلبیت علیهم السلام می باشد و قطعا ، آن ها که از طریق نسب ، دارای ارتباط و پیوندی با خاندان شریف علوی و فاطمی و فرزندان عزیز آن ها هستند ، جادارد که از این شرافت بزرگ بر خود ببالند و بدین افتخار نسبی ، بر دیگران مباهات کنند .
+
میرزا حسین فقیه سبزواری، سال ۱۳۲۶ ه.ق که دو سال از انقلاب [[مشروطیت]] می گذشت به [[مشهد]] آمد و در مدرسه فاضل‌خان حجره گرفت و از محضر دانشورانی چون حاج شیخ حسن برسی، میرزا محمدباقر مدرس رضوی، میرزا عبدالجواد نیشابوری (ادیب اول)، حاج میرزا حسین از شاگردان [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] و حاج میرزا اسماعیل مجتهد، علم آموخت.
  
−
نسب مرحوم فقیه سبزواری با بیست و نه واسطه به شاهزاده حسین اصغر می رسد و شاهزاده حسین اصغر ، یکی از فرزندان محترم حضرت امام زین العابدین علیه السلام می باشد .
+
وی در سبزوار [[ادبیات عرب|ادبیات]] و سطح تدریس می کرد و شاگردان بسیاری داشت و خود نیز خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را از محضر پدرش و [[حکمت]] را از محضر میرزا اسماعیل ملقب به افتخار الحکماء طالقانی شاگرد [[حاج ملاهادی سبزواری|حاج ملا هادی سبزواری]] فراگرفت.
  
−
بطوری که مرحوم محدث قمی متذکر است شاهزاده حسین اصغر ، برادر ابوینی حضرت امام محمد باقر علیه السلام می باشد . این امامزاده بزرگوار ، دارای آن چنان مقامی است که در زیارتش ،  ثواب زیارت جدش حضرت ابا عبد الله الحسین علیه السلام نقل شده است . مزار شریفش در بغداد و در کنار پدر و برادر بزرگوارش مدفون است . بطوری که تاریخ گذشته نشان می دهد ، سادات حسینی که سلسله نسب آن ها منتهی به این شاهزاده محترم می شود ، اکثراً مردانی عالم و متقی بوده اند و هم اکنون بسیاری از این سادات مکرّم ، بدین صفات مشهورند .
+
فقیه سبزواری سال ۱۳۳۸ هجری قمری پس از فوت پدر، طبق وصیت او، برای ادامه تحصیل به [[نجف]] رفت. در نجف [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزا حسین نائینی]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید ضیاء الدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]] و [[سید محمد فیروزآبادی]] تلمذ کرد.  
  
−
لازم به ذکر است که بین سبزوار و نیشابور خراسان هم امامزاده ای بدین نام مدفون است که از فرزندان و اعقاب همین بزرگوار می باشد .
+
وی همچنین از محضر [[آخوند خراسانی]]، [[آیت الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (صاحب عروه)|سید محمد کاظم یزدی]]، [[محمدحسن مامقانی|شیخ حسن مامقانی]]، [[محمد فاضل شربیانی|آیت الله شربیانی]]، آیت الله سید محمد بحرالعلوم، [[شیخ محمدطه نجف|شیخ محمد طه نجف]]، [[محدث نوری|میرزا حسین نوری]]، [[آقا رضا همدانی|حاج آقا رضا همدانی]]، شیخ علی گنابادی و شیخ علی قوچانی نیز بهره های فراوان گرفت.
  
−
شجره مرحوم فقیه سبزواری به قلم خودشان به نقل از کتاب " مکارم االاثار " تألیف مرحوم میرزا محمد علی معلم حبیب آبادی  :
+
فقیه سبزواری، دوره اصول نائینی را با آیت الله کاظمینی، صاحب تقریرات نائینی و فقه را با آیت الله [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]] مباحثه نمود و خود تقریرات یک دوره کامل اصول نائینی را نوشت. ایشان در فقه به مقامی دست یافت که از سوی علمای برجسته نجف به "فقیه سبزواری" اشتهار یافت و توانست از همه اساتید خود اجازه [[اجتهاد]] دریافت کند. متن اجازه اجتهاد آیة الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] به ایشان از این قرار است: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین والصلوة والسلام علی خاتم الانبیاء محمد و آله الطاهرین. و بعد، فان جناب العالم الفاضل قدوة الانام وعلم الاعلام الصفی التقی رکن الاسلام ولدی الاعز المیرزا حسین السبزواری دامت تاییداته ممن صرف عمره فی تحصیل العلوم الشرعیة و حضر لدی الاساطین و لدی الاحقر مدة مدیدة من الزمان فقها و اصولا حضور تفهم و تحقیق و تعمق و تدقیق حتی فاز بحمدالله و منه تعالی ما فاز فصار مجتهدا فله العمل بما استنبط علی النهج المألوف بین المجتهدین العظام و یحرم علیه التقلید و له التصدی فیما هو من وظائف الاحکام و اوصیه بملازمة التقوی و نهی النفس عن الهوی و ان لا ینسانی من صالح الدعاء انشاء الله ثم اجزت له ان یروی ما صح لی روایته من الکتب الاربعة المتقدمة التی علیها المدار والمعتبرة المتأخرة التی علیها المعول فی هذه الاعصار والسلام علیه و علی جمیع المومنین. (الاحقر ابوالحسن الموسوی الاصبهانی)»
 +
==تدریس و شاگردان==
  
−
"  النسب‌: بر حسب آنچه از بزرگان شنیدم‌، مرحوم شاه سلطان حسین‌، هنگامی که عازم ‌زیارت مشهد می‌شود، در شاهزاده عبدالعظیم دو سید بزرگوار را که از سلسله سادات بلده‌ طیبه‌ (م: مدینه طیبه) بودند و از سلسله سادات آن بلده هستند، یکی به نام آقا میرزا محمد و دیگری به نام‌ آقا میرزاعبدالحسین که آقامیرزا محمد واعظ بی نظیر و آقا میرزا (م: شاید میرزا عبدالحسین) عالم بی نظیر، با خود به سفرمشهد می‌آورد و در سبزوار که وارد می‌شود، اهالی سبزوار از سلطان استدعا می ‌کنند که عالمی در این شهر نداریم‌. آقا میرزا عبدالحسین در سبزوار می ‌ماند که محل تدریس ایشان در محل، معروف بود و این بزرگوار جد والد مرحوم است و آقا میرزا محمد مشهد آمده و در مشهد اقامت می‌نماید و به مناسبتی، به قریه جاغرق که چهارفرسخی مشهد است منتقل و فعلا عده زیادی از اولاد آن مرحوم موجود هستند. و بر حسب آنچه معلوم ‌مرحوم والد به بیست و نه طبقه منتهی می‌شود به حسین اصغر فرزند حضرت سجاد(ع‌) و در کوه نیشابور معروف به جبل اردلان مدفون و فعلا مزار عموم آن اطراف و دارای موقوفاتی‌ زیاد است‌.  "
+
آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری در طول حیات پربرکتش ، شاگردان برجسته و فرهیخته ای تربیت کرد که هر یک از آنان منشأ خدمات علمی و دینی و اجتماعی بسیاری در دوره حیات خود بودند. برخی از شاگردان شهیر آن فقیه بزرگوار عبارتند از:
  
 +
*[[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیة الله العظمی مرعشی نجفی]]،
 +
*آیة الله [[سید جواد فقیه سبزواری]] (از فرزندان مرحوم فقیه سبزواری)،
 +
*آیة الله عباس واعظ طبسی،
 +
*[[محمد تقی شریعتی|محمدتقی شریعتی]] (پدر مرحوم دکتر علی شریعتی)،
 +
*حجة الاسلام کاظم مدیر شانه چی (که دارای اجازه اجتهاد از مرحوم فقیه سبزواری بودند)،
 +
*آیة الله دکتر محمدابراهیم آیتی از وعاظ و خطبای بزرگ،
 +
*آیة الله شیخ محمدتقی عندلیبی سبزواری از علمای معاصر [[مشهد]]،
 +
*آیة الله [[میرزا مهدی الهی قمشه ای]]،
 +
*آیة الله سید حسن ابطحی،
 +
*دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی.
  
 +
==آثار و تألیفات==
  
−
== آیة الله میرزا موسی سبزواری ، پدر مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزاحسین فقیه سبزواری ==
+
"هدایة الانام" [[رساله]] عملی آیة الله فقیه سبزواری است و کتاب "مناسک حج" وی نیز به چاپ رسیده است. از دیگر آثار منتشر نشده فقیه سبزواری، تقریرات اصول مرحوم [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] است که چون مرحوم آیة الله کاظمینی از همدرسان و هم بحث های مرحوم فقیه سبزواری در [[نجف]]، تقریرات خود را زودتر از مرحوم فقیه سبزواری منتشر کرد، مرحوم فقیه سبزواری به احترام ایشان از انتشار تقریرات خود پرهیز کرد.
  
−
یکی از فقیهان زاهد و نامدار ؛ و از مردان بزرگی که سرزمین عالم پرور '''سبزوار''' به دنیای دین و دانش تقدیم کرده است ، '''مرحوم آیة الله میرزا موسی فقیه سبزواری''' والد ماجد و پدر والاتبار '''آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری''' رحمة الله علیهما بوده است .
+
از دیگر آثار علمی مرحوم فقیه، تقریرات درس فقه مرحوم [[سید ابوالحسن اصفهانی]] است که منتشر نشده است.
  
−
مرحوم '''میرزا موسی''' از علماء طراز اول عصر خود و از بزرگان و رجال معروف '''قرن سیزدهم هجری قمری''' می باشد . وی در سال ( 1262 ) هزار و دویست و شصت و دو قمری برابر با 1224 هجری شمسی (هزار و دویست و بیست و چهار هجری شمسی ) در یک فرسنگی سبزوار در محلی بنام '''ایزی''' و معروف به دهنام یا دهبد نام پا به جهان گذاشته است .
+
همچنین یکی از علمای برجسته مشهد که از شاگردان مرحوم فقیه سبزواری بوده، سی جلسه از تفسیر «[[آیه تسمیه|بسم الله]]» و تفسیر [[سوره قدر]] مرحوم فقیه سبزواری را در اختیار دارند که هنوز چاپ و منتشر نشده است.
−
هنگامی که به سن چهارده سالگی ( 1238 هجری شمسی ) می رسد ، از محضر پدر ارجمند خود مرحوم '''میرزا محمد علی''' که از سادات و دهقانان با فضیلت زمان خود بوده کسب اجازه نموده و با هزینه پدر برای تحصیل و کسب علم به سبزوار وارد می شود .
+
==خدمات اجتماعی و عمرانی==
−
در سبزوار مدرسه ای بنام '''فخریه''' معروف به '''مدرسه مبارکه کهنه''' وجوددارد که شاید قدیمی ترین مدرسه علمی در اسلام باشد و این مدرسه ، بزرگانی چون '''مرحوم طبرسی''' ، صاحب '''تفسیر مجمع البیان''' تحویل دنیای اسلام داده است .
 
−
مرحوم میرزا موسی در همان اتاق و حجره مرحوم طبرسی مشغول تحصیل می شود و پس از مدت کوتاهی در حدود چهار سال به سال هزار و دویست و هشتاد قمری ( 1242 هجری شمسی ) در سن هیجده سالگی از سبزوار حرکت و به مشهد وارد می شود . پس از ورود به مشهد ، به '''مدرسه عباس قلی خان''' که در خیابان سفلی مشهد واقع است وارد و مشغول تحصیل می شود . در این مدرسه ، دوره مقدمات و سطح را به پایان می رساند و با استعداد عجیب و فوق العاده خود آن چنان که باید از محضر اساتید بزرگ حوزه علمیه خراسان استفاده می کند . همین استعداد ایجاب می کند که وی مورد توجه و عنایات اساتید حوزه قرار گیرد و بالنتیجه ، پیشرفت شایان توجهی در کسب علم و فضیلت بنماید .
 
  
−
هیجده سال تمام می گذرد و مرحوم میرزا موسی دوره مقدمات و سطح را بطور کامل به پایان می رساند و سپس به امر پدر تقریبا به سال هزار و دویست و نود و هشت قمری ( 1259 هجری شمسی ) مشهد را ترک و به وطن و زادگاه خود باز می گردد .
+
مرحوم فقیه سبزواری در طول حیات پر برکت خود، خدمات اجتماعی و عمرانی کم‌نظیری انجام داد. او مدرسه باغ رضوان را با ۱۶ هزار متر مربع مساحت در سال ۱۳۳۰ شمسی ساخت و تکیه سیدها را احداث کرد. درمانگاه رازی را تکمیل کرد و ۱۲۰ باب منزل در خیابان نخریسی و ۲۵ باب منزل در خیابان خواجه‌ربیع برای سیل‌زدگان بنا نهاد و ده‌ها [[مسجد]] را در محلات مختلف مشهد ساخت.
  
−
پس از بازگشت از مشهد ، تصمیم به تشکیل عائله گرفته و با یکی از خانواده های اصیل و نجیب و دهقان زادگان آن دوره که در شش فرسنگی سبزوار ؛ و محلی به نام داشخانه زندگی می کرده اند ، ازدواج می کند .
+
از دیگر خدمات مرحوم فقیه سبزواری، احداث شبستان شرقی [[مسجد جامع]] سبزوار و تأسیس مدرسه علمیه برای طلاب سبزوار و نیز، تأسیس مدرسه علمیه در کویته [[پاکستان]] است.  
  
−
این ازدواج ایجاب می کند که مدت دوسال در سبزوار بماند و همین اقامت اجباری ، فرصت ارزنده ای برای فضلای سبزوار بوده است که از محضر ایشان ، مقدمات و سطح را استفاده کنند .
+
فقیه سبزواری با توجه به اهتمام زیادی که به امور رفاهی طلاب [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] مشهد خصوصا موضوع مسکن آنان داشت، در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی، ۲۵۰۰ قطعه زمین از [[آستان قدس رضوی|آستان قدس]] برای واگذاری رایگان به طلاب دریافت و با انجام قرعه کشی، به آنان تحویل داد. کوی طلاب که امروز یکی از مناطق آباد و بزرگ و پیشرفته و فعال مشهد است، یادگار همت بلند مرحوم فقیه سبزواری در جهت ایجاد آسایش برای عموم شهروندان خصوصا طلاب حوزه علمیه مشهد است.
  
−
اما هدف های عالی تر و آرزوی رسیدن به مدارج علمی بالاتر ، وی را وا میدارد که در سال هزار و سیصد قمری ( 1261 هجری شمسی ) در سن سی و هشت سالگی ، سبزواررا به قصد '''سامرّاء''' ترک کند .
+
اصلاح [[قبله]] ایرانیان: مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، به دلیل احاطه بر علم هیئت، در یکی از سفرهای خود به [[مکه]]، به پادشاه [[عربستان]] پیشنهاد کردند چون سالی دوبار خورشید دقیقا روی [[کعبه]] قرار می گیرد، در آن زمان از رادیو اعلام کنند تا مردم [[ایران]] در هر نقطه ای هستند، قبله صحیح را شناسایی کنند که پیشنهاد معظم له مورد استقبال قرار گرفت و به اجرا در آمد.
−
سامراء در آن زمان از بزرگ ترین حوزه های علمی اسلام بوده و مرحوم '''میرزا حسن شیرازی''' معروف به '''میرزای بزرگ''' که مرجع تقلید شیعیان و زعامت تامّه عصر خودرا دارا بوده ، سرپرستی حوزه علمیه سامراء را بعهده داشته اند .
 
  
−
وجود عالم بزرگوار و مرجع تقلیدی همچون '''میرزای شیرازی بزرگ''' باعث شده بود که تمام شیعیان متوجه سامراء شوند و حتی زائرانی که برای زیارت اعتاب مقدسه مشرف می شدند از راه سامراء ایاب و ذهاب ؛ و چند شبی را در آن جا بسر می بردند .
+
پیشنهاد تعمیر قبور [[بقیع]]: مرحوم فقیه سبزواری، در ملاقاتی که پادشاه عربستان با ایشان داشت، تعمیر قبور بقیع را خواستار شد که پادشاه به مقامات دینی و محلی ارجاع داد و آنها به اعتبار بغض و عنادی که با [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام دارند، این پیشنهاد را مسکوت و معلق گذاشتند.
  
−
سامراء از نظر مرکزیت علمی به اوج شهرت رسیده و بدین جهت تمام فضلاء و طلاب برجسته بدان حوزه مقدسه روی می آوردند .
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
−
مرحوم میرزا موسی سبزواری هم که برای کسب فضل ؛ و نیل به آمال مقدس خویش از وطن دور افتاده و جدا شده بود  به سامراء وارد و بر اثر هوش و استعداد بسیار خود از همان روزهای نخست ، توجه مرحوم میرزای شیرازی و سایر اساتید و بزرگان را به خود جلب نموده و در ردیف شاگردان برجسته و ممتاز قرار گرفت و از محبت های مخصوص و عنایات فراوان میرزا بهره مند بوده است .
 
  
−
مدتها گذشت . اواخر عمر میرزای بزرگ بوده که دسته های کرد علی اللهی سرراه زواررا می گرفتند و زائران اعتاب مقدسه را به وضع فجیع و دلخراشی قتل عام می کردند . بدین لحاظ مرحوم میرزای شیرازی ،  رفت و آمد را برای زائران از راه سامراء تحریم فرمودند و رفت و آمد از این راه قطع گردید .  
+
فقیه سبزواری در زندگی خیلی ساده و بدون تشریفات بود. هیچ توجهی به وضع ظاهر حتی لباس خود نداشت. و در خصوص صرفه جوئی در بین طلاب، قبای مرحوم فقیه سبزواری ضرب المثل بود. در گفتار و رفتار، در خوراک و لباس، در برخورد و صحبت، در امور زندگی و خلاصه در همه چیز ساده بود و ساده زندگی می کرد.  
  
−
مدتی زیاد نگذشت که به سال هزار و سیصد و دوازده قمری ( 1273 هجری شمسی ) مرحوم میرزای بزرک دعوت حق را اجابت و از دنیا رفت . رحلت میرزا ؛ و عدم رفت و آمد زوار ، سامراء را از آن موقعیت پرنشاط گذشته انداخت و حوزه علمیه سامراء ، رو به انحلال و انهدام نهاد .
+
مجلس ایشان بدون تشریفات و در نهایت سادگی بود. صدر و ذیلی نداشت. در بین واردین چندان تفاوتی نبود. او می گفت شئون مادی و قیود دنیوی را کنار گذارید. در معاشرت بسیار ساده و معمولی بود و در تماس با مردم، آن قدر عادی و خوش اخلاق بود که هرکس از هرطبقه، حتی خدمتگزاران منزل با وی خصوصی صحبت می کردند و مطالب و حاجت های خود را به راحتی بیان می کردند. هر حاجتمندی و گرفتاری به معظم له مراجعه می کرد و تقاضای خود را به راحتی مطرح می کرد. درب منزل او همیشه بر روی تمام طبقات باز بود و هیچ مانعی برای تماس با وی وجود نداشت. سخن های هر کس را با کمال دقت گوش می کرد و با روی خندان و چهره گشاده، حتی الامکان پاسخ مثبت می داد.  
  
−
بعد از مرگ مرحوم میرزا ، شخصیت برجسته علم و عمل ، مرحوم '''آیة الله العظمی آقای میرزا محمد تقی شیرازی''' ، سرپرستی حوزه علمیه و زعامت دینی را بعهده گرفت و طلاب را اداره می کرد لیکن اوضاع پریشان سامراء ؛ و تحولی که در حوزه علمیه پیدا شده بود ، زندگی طلاب را دشوار و کم کم آنان را متوجه حوزه علمیه نجف اشرف نموده اما با تمام این مشکلات ، تا سال هزار و سیصد و هیجده قمری ( 1279 هجری شمسی ) ، بازهم حوزه علمیه سامراء دایر ؛ و عده ای از فضلای حوزه ، من جمله آقای '''میرزا موسی سبزواری''' به اطراف مرحوم '''میرزا محمد تقی''' جمع و سعی می کردند که حوزه از هم نپاشد و زحمات چندین ساله از بین نرود لکن بر اثرناراحتی ها و سختی های فراوان ، دیگر اقامت در حوزه علمیه سامراء غیر ممکن و هجوم مشکلات زندگی غیر قابل تحمل بوده بدین جهت ، اکثر علماء و فضلاء ، راه '''نجف''' را در پیش گرفتند و بدان دار پر فیض روی نهادند .
+
مرحوم فقیه سبزواری مرد کار و عمل بود. تنها به درس گفتن و [[نماز جماعت]] خواندن قناعت نمی کرد و همیشه در فکر کار و زندگی مسلمانان بود. پیوسته در این فکر بود که از چه راهی به سود و صلاح مسلمین گامی بردارد و چگونه مشکلی را از مشکلات اجتماعی مردم برطرف کند. وی عقیده را برآن بود که روحانی باید در تمام امور مردم دخالت و نظارت کند و هرگز از اجتماع و مسائل مربوط به زندگی کناره گیری نکند.
  
−
درمیان فضلائی که عازم نجف اشرف شدند ، یکی آقای '''میرزا موسی''' بوده . میرزا موسی هم رحل اقامت در نجف افکندند و از محضر علمی اساتید بزرگی چون '''مرحوم آخوند خراسانی''' استفاده می کردند .
+
مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، در طول حیات خود پیوسته به فکر مستمندان بودند و ملجأ و پناهی برای درماندگان و تهیدستان بوده و اکثر اوقات خود را صرف خدمت به آنها می کردند. از جمله کمک های مالی مرحوم فقیه سبزواری می توان به موارد کمک به مستمندان در قحط سالی، تقسیم آذوقه زمستانی، کمک به بیمارستان مسلولین مشهد، تقسیم نان بین طلاب و... اشاره کرد.
  
−
میرزا موسی ، ضمن تحصیلات و گذراندن مراحل عالی علمی خود ، حوزه تدریس مفصلی داشت . این حوزه تدریس که از سامراء شروع شده بود ، در نجف گسترش یافت و عده کثیری از طلاب و محصلین از محضر این استاد عالیقدر استفاده می نمودند . مرحوم میرزا موسی دوره سطح را تدریس می فرمودند و شاگردان بسیاری در اطراف ایشان جمع شده بودند .
+
مرحوم آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری، به دلیل [[زهد]] و پارسایی و عزم راسخی که برای دوری از مظاهر فریبنده مادی و دنیایی داشت صاحب کراماتی بود که یکی از کرامت های ایشان باریدن باران پس از اقامه [[نماز باران]] در [[مشهد]] توسط آن مرجع خدوم است.
−
 
 
−
میرزا موسی مدت چهارسال در نجف اقامت و در این مدت مورد توجه بزرگان و رجال علمی حوزه قرار گرفتند و مخصوصا مرحوم '''آخوند خراسانی''' علاقه و محبت فوق العاده ای به ایشان داشت .
 
−
 
 
−
'''میرزا موسی''' مراحل را یکی پس از دیگری طی کرده و به درجه عالی اجتهاد نائل آمد و با اخذ تصدیق اجتهاد از مراجع تقلید و زعمای وقت ، در عداد مجتهدین بزرگ و نوّاب عام قرار گرفت .
 
−
 
 
−
در مدت اقامت در نجف بوده که نامه های اهالی سبزوار پی درپی به ایشان می رسید و همگی تقاضای بازگشت ایشان را به وطن داشتند . سبزواری ها علاوه بر شخص ایشان به مراجع بزرگ نجف متوسل و از آن ها می خواستند که میرزا موسی را به موطن خود باز گردانند .
 
−
 
 
−
سرانجام به امر مراجع تقلید و تقاضای مردم سبزوار موافقت فرمودند که به وطن بازگردند و تاریخ ورود خودرا اعلام داشتند .
 
−
 
 
−
روز موعود رسید و مردم سبزوار همگی از شهر خارج و به استقبال ایشان شتافتند . مردم سرازپا نمی شناختند و با شور عجیبی آغوش خودرا برای پذیرائی از این عالم بزرگوار باز نموده بودند . میرزا موسی در میان انبوه جمعیت و برروی دست آنان وارد سبزوار شد و به هدایت و ارشاد خلق پرداخت .
 
−
 
 
−
 
 
−
== نعمت وجودی و کرامات مرحوم میرزا موسی در سبزوار ==
 
−
 
 
−
 
 
−
مرحوم '''میرزا موسی''' درسالی به سبزوار مراجعت فرمودند که مرض خطرناک و مهلک '''وبا''' سرتاسر ایران را فراگرفته بود و از این جهت مردم سبزوار هم درنهایت وحشت و ناراحتی بسر می بردند . جمعیت اطراف این مرد بزرگ روحانی را گرفتند و با توجه به ارادت و عقیده خاصی که به آن مرحوم داشتند اولین تقاضا این بود که برای نماز و دعا به مصلّای سبزوار تشریف ببرند و بعد از نماز برای دفع مرض وبا دعا نمایند و از خداوند دفع این گرفتاری را استدعا نمایند .
 
−
 
 
−
پس از پایان مراسم نیایش و دعا ، درمیان هزاران حلقه چشم ، ظرف آبی طلب فرمودند و آن را تبرّک نمودند و سپس بقیه آب را در آب انبار شهرریختند . '''نقل می کنند که از آن پس هرکس از آن آب به قصد تیمّن و تبرّک می خورد ، شفا پیدا می کرد و برای همیشه از آن مرض خطرناک مصون و محفوظ بوده است'''  .
 
−
 
 
−
مرحوم میرزا موسی مردی بود زاهد و پرهیزکار و مورد اعتماد واحترام تمام مردم . وجود وی برای مردم سبزوار ، ملجأ و پناهی بود که درتمام گرفتاری ها ، به معظمّ له مراجعه می کردند و از محبت های بی دریغ خود همگی را برخوردار می نمود .
 
−
 
 
−
حوزه علمیه سبزوار در زمان وی رونقی بسزا یافت و طلاب و محصلین از هر جهت در رفاه و آسایش بسر می بردند . مدت چهارده سال گذشت و در این مدت به کار تدریس و اداره حوزه علمیه سبزوار و اقامه جماعت و رهبری مسلمین مشغول بودند .
 
−
 
 
−
 
 
−
== رحلت مرحوم میرزا موسی و کرامت او ==
 
−
 
 
−
 
 
−
اما افسوس که این مدت کوتاه بود و درسال هزار و سیصدو سی و شش قمری ( 1296 هجری شمسی ) ، به سن هفتاد و چهارسالگی دار فانی را وداع گفته و جهان اسلام را داغدار نمودند .
 
−
 
 
−
مرگ آن عالم جلیل القدر ، موجی از تأثّر و اندوه بوجود آورد بطوری که معروف است هنگام فوت وی هوا تیره و تار می شود و مردم حومه سبزوار بر اثر انقلاب هوا از مرگ وی مطلع می شوند . جنازه اش با تجلیل هرچه تمام تر و بیشتر تشییع می شود و تمام طبقات در مراسم دفن وی شرکت می کنند و جنازه اش را در کنار شرقی شهر سبزوار به خاک سپردند .
 
−
 
 
−
در تمام شهرها و بلاد اسلامی ، مخصوصا حوزه های علمیه ، مجالس ختم و فاتحه برگزار شد و از آن تاریخ ، مقبره و مزارش زیارتگاه خاص و عام گردید .
 
−
 
 
−
عاش سعیدا و مات سعیدا . رحمة الله علیه . اعلی الله مقامه الشریف .
 
−
 
 
−
( منبع :کتاب عمری پرافتخار ، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری  صفحات 16 تا 19  )
 
−
 
 
−
 
 
−
== فرزندان مرحوم آیة الله میرزا موسی سبزواری ==
 
−
 
 
−
 
 
−
خداوند به مرحوم آقا میرزا موسی ، سه دختر و دو پسر عنایت فرمود که پسر ارشد و بزرگ آن مرحوم ، '''آیة الله آقای میرزا مهدی فقاهتی''' برادر مرحوم '''آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری''' بوده است .
 
−
 
 
−
مرحوم آقای '''حاج میرزا مهدی فقاهتی''' درسال هزاروسیصد و پنج قمری ( 1266 هجری شمسی )  درسامراء متولد شده و تا سن سیزده سالگی در خدمت پدر بزرگوار خود '''مرحوم میرزا موسی''' دوران طفولیت و تحصیلات ابتدائی خودرا در آن شهر گذرانید . سپس به سال هزار و سیصد و هیجده قمری ( 1279 هجری شمسی ) ، همراه والد ماجد خود به نجف اشرف مشرف و مدت چهارسال از حوزه های درس مقدمات و ادبیات استفاده می کرده . سال هزارو سیصد و بیست و دو ( 1282 هجری شمسی ) فرارسید و او درحالی که هفدهمین سال زندگی را طی می کرد در خدمت پدر بزرگوارش به موطن اصلی مراجعت و مشغول تدریس مقدمات و ادبیات در حوزه علمیه '''سبزوار''' گردید .
 
−
 
 
−
در ضمن تدریس مقدمات ، خود هم مشغول تحصیل بوده و دوره سطح را در نزد والد عالیقدر خود و دیگر اساتید و علماء بزرگ سبزوار به پایان رسانید و حکمت و فلسفه را از محضر پرفیض '''افتخارالحکماء''' که خود از شاگردان ممتاز '''حاج ملا هادی سبزواری''' است استفاده نمود .
 
−
 
 
−
مرحوم فقاهتی جزواتی هم در منطق و حکمت و فلسفه بصورت نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته که اکنون در نزد فرزندان برومند ایشان باقی و ما از خداوند متعال توفیق ایشان را در چاپ و نشر آن جزوات خواستاریم و آرزومندیم که آن گنجینه های علمی مورد استفاده همگان قرارگیرد .
 
−
 
 
−
مرحوم '''فقاهتی''' پس از طی نمودن دوره کامل سطح تا زمان مرگ پدر ، ضمن تدریس در حوزه درس خارج فقه و اصول والد والاتبار خود حاضر و از محضرشان استفاده می کند تا به درجه اجتهاد می رسد و به اخذ اجازه اجتهاد از دست پدر و سایر علماء و بزرگان وقت نائل می شود .
 
−
 
 
−
سال هزار و سیصد و سی و شش قمری ( 1296 هجری شمسی ) فرا می رسد در حالی که سی و یک سال از عمرش می گذرد ، مرحوم '''میرزا موسی''' فوت می کند و وی به جای پدر رهبری مسلمین آن حدود را به عهده گرفته و به امر تدریس و اقامه جماعت و اداره حوزه علمیه سبزوار و ترویج و تبلیغ امور دینی می پردازد .
 
−
 
 
−
مرحوم '''آیة الله حاج میرزا مهدی فقاهتی''' علاوه بر جهات تقوا و پرهیزکاری ، دارای اخلاق و رفتار پسندیده و نسبت به مردم رؤف و مهربان بود و لذا روی همین جهات اخلاقی ، محبوبیت عجیبی در قلوب مردم داشت که همگان از روی اخلاص به ایشان ارادت می ورزیدند .
 
−
 
 
−
مرحوم فقاهتی ، دارای چهار دختر و دو پسر بود که پسر ارشد ایشان ، مرحوم حضرت حجة الاسلام جناب آقای '''حاج میرزا محمد تقی فقاهتی''' می باشد که در '''مسجد جامع سبزوار''' به جای پدر اقامه جماعت می کرد و از مدرسین و علماء بزرگ سبزوار و مورد علاقه و احترام عموم طبقات بود .
 
−
 
 
−
پسر دیگر آن مرحوم هم مرحوم حضرت حجة الاسلام آقای '''حاج میرزا ابوالفضل فقاهتی''' می باشد که از فضلای حوزه علمیه خراسان و امام جماعت مسجد نو بنیادی که به همت عموی بزرگوارشان مرحوم '''آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری''' در احمد آباد مشهد بنا شده ، به اقامه جماعت مشغول بودند و علاوه بر امور تبلیغ و ترویج ، امامت آن مسجد را به عهده داشتند.
 
−
 
 
−
( منبع : کتاب عمری پرافتخار ، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری  صفحات 20 تا 22  )
 
−
 
 
−
 
 
−
== مرحوم آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری در معرفی پدر بزرگوارشان نوشته اند : ==
 
−
 
 
−
 
 
−
الوالد: مرحوم آیة‌الله آقا میرزا موسی که از قریه ایزی یک فرسخی سبزوار بوده‌، در سن‌ دوازده سالگی به سبزوار آمده و مشغول تحصیل مقدمات گردیده که مولد او در سنه 1265بوده‌. تا دوازده سالگی در سبزوار مشغول تحصیل و بعد به مشهد مسافرت فرموده‌. و تا سنه‌1300 در مشهد بوده و در 1300 به سبزوار آمده و با والده ازدواج و در همان سال مسافرت به‌ نجف و بعد از زیارت دوره اعتاب مقدسه به سامرا منتقل و در خدمت مرحوم آیة‌ الله حاجی ‌میرزا (محمد حسن) شیرازی‌ که از بزرگان علما و مرجع تقلید عموم مسلمین بوده، مشغول استفاده می‌شود تا سنه 1318 قمری‌. و بعد از آن به عنوان زیارت به نجف مشرف و تا سنه 1322 به نجف‌ اقامت نموده و بعد از آن بر حسب خواهش اهالی سبزوار، به سبزوار وارد و تا شعبان 1336مشغول تدریس و اقامه جماعت و در ماه مسطور فوت نموده و در طرف دروازه نیشابور، طرف شرقی شمالی سبزوار مدفون و مزار مجللی‌، خود این جانب ساختمان نمودم که محل توجه عموم اهالی سبزوار است و شبهای جمعه جمع کثیری در آن محل حاضر می‌شوند برای طلب مغفرت‌.
 
−
( به نقل از کتاب مکارم الاثار مرحوم معلم حبیب آبادی )
 
−
 
 
−
آرامگاه میرزا موسی سبزواری  ،  مربوط به اواخر دوره قاجار است و در سبزوار، میدان کارگر، خیابان افسر، کوچه بیمه اجتماعی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 
−
 
 
−
==زندگی نامه آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ==
 
−
 
 
−
آیت ‌الله حاج میرزا حسین سبزواری مشهور به '''" فقیه سبزواری "''' ، فرزند '''آیت‌ الله میرزا موسی''' ( 1337  - 1265 ه‍ . ق / 1297 - 1227 ه . ش ) جمعه / سوم رمضان / 1309 ه‍ . ق ( برابر با جمعه 13 / 1 / 1271 هجری شمسی ) در شهر '''سامرا''' به دنیا آمد و در سال 1318 ه‍ . ق ( 1279 هجری شمسی ) همراه پدر خود آیت ‌الله میرزا موسی به '''سبزوار''' رفت و در آنجا به تحصیل علوم دینی پرداخت . وی در سال 1326 ه‍ . ق ( 1286 هجری شمسی ) برای ادامه تحصیل وارد''' مشهد''' شد و در '''مدرسه فاضلخان''' حجره گرفت و از محضر دانشورانی چون '''حاج شیخ حسن برسی''' ، '''میرزا محمد باقر مدرس رضوی''' ، '''میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری ( ادیب اول )''' ، '''حاج میرزا حسین''' از شاگردان '''میرزای شیرازی''' و '''حاج میرزا اسماعیل مجتهد''' ، علم آموخت .
 
−
 
 
−
فقیه در طول تحصیلات خود در حوزه مشهد ، شاهد فاجعه تاریخی به '''توپ بستن گنبد و حرم مطهر رضوی''' در روز جمعه دهم ربیع ‌الثانی 1330 ه‍ . ق ( برابر با 9 / 1 / 1291 هجری شمسی ) بود و این فاجعه را در یادداشت ‌های منتشر نشده خود منعکس کرده است . وی شعبان سال 1331 ه‍ . ق ( تیرماه 1292 هجری شمسی ) با دختر '''میرزا حسین صدر العلماء''' ( 1329 - 1295-ه‍ . ق برابر با 1290 - 1257 هجری شمسی ) یکی از علمای برجسته سبزوار ، ازدواج نمود و شش سال در سبزوار اقامت کرد . در این مدت ضمن تدریس ، خارج فقه و اصول را از محضر پدر و حکمت را نزد '''افتخار الحکما''' ، شاگرد کم مانند '''حاج ملا هادی سبزواری''' ، فرا گرفت و سال 1338 ه‍ . ق ( 1299 هجری شمسی ) ، پس از فوت پدر و طبق وصیت او ، برای ادامه تحصیل به '''نجف''' رفت و فقه و اصول را نزد آیات '''میرزا حسین نائینی''' ، '''سید ابوالحسن اصفهانی''' ، '''آقا ضیاء عراقی''' و '''حاج سید محمد فیروزآبادی''' فرا گرفت و از همه اساتید خود '''اجازه اجتهاد''' دریافت نمود و به '''" فقیه سبزواری "''' اشتهار یافت .
 
−
 
 
−
وی علاوه بر درک محضر اساتید یاد شده خود در '''سامرا''' ، در '''نجف''' نیز از محضر '''آخوند خراسانی''' ، '''سید محمد کاظم یزدی''' ، '''شیخ حسین مامقانی''' ،''' آیت ‌الله شربیانی''' ، '''آیت ‌الله سید محمد بحرالعلوم''' ، '''شیخ محمد طه نجف''' ، '''میرزا حسین نوری''' ، '''حاج آقا رضا همدانی''' ، '''شیخ علی گنابادی''' و''' شیخ علی قوچانی''' بهره برد . در سال 1347 ه‍ . ق در 38 سالگی به درخواست مردم سبزوار به ایران بازگشت و در مشهد ساکن شد و به تدریس فقه و اصول و فلسفه و نیز اقامه نماز جماعت روی آورد و خدمات اجتماعی و عمرانی کم ‌نظیری انجام داد .
 
−
 
 
−
==آثار علمی==
 
−
 
 
−
" هدایه الانام " رساله عملی اوست و کتاب " مناسک حج " وی نیز به چاپ رسیده است . از دیگر آثار منتشر نشده مرحوم فقیه سبزواری ، تقریرات اصول مرحوم میرزای نائینی است که چون مرحوم آیة الله کاظمینی از همدرسان و هم بحث های مرحوم فقیه سبزواری در نجف ، تقریرات خودرا زودتر از مرحوم فقیه سبزواری منتشر کرد ، مرحوم فقیه سبزواری به احترام ایشان از انتشار تقریرات خود پرهیز کرد .
 
−
 
 
−
از دیگر آثار علمی مرحوم فقیه ، تقریرات درس فقه مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی است که منتشر نشده است .
 
−
 
 
−
چند حلقه نوار از سخنرانی و تدریس ایشان نزد منسوبین آن فقیه بزرگوار موجوداست که امیدواریم برای استفاده عموم پیاده و مکتوب و منتشر شود .
 
−
 
 
−
هم چنین یکی از علمای برجسته مشهد که از مریدان خاص و از شاگردان مرحوم فقیه سبزواری بوده ، سی جلسه از تفسیر بسم الله و تفسیر سوره انا انزلناه مرحوم فقیه سبزواری را در اختیار دارند که امیدواریم به همت خیّرین منتشر شود .
 
−
 
 
−
== شاگردان مرحوم فقیه سبزواری ==
 
−
 
 
−
مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری در طول حیات پربرکتش ، شاگردان برجسته و فرهیخته ای تربیت کرد که هر یک از آنان منشأ خدمات علمی و دینی و اجتماعی بسیاری در دوره حیات خود بودند . برخی از شاگردان شهیر آن فقیه بزرگوار عبارتند از :  ، مرحوم آیة الله العظمی مرعشی نجفی ( که در نجف از محضر مرحوم فقیه استفاده می کردند ) ، مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ( از مدرسین فعال و فاضل معاصر در مشهد و از فرزندان مرحوم فقیه سبزواری ) ، مرحوم محمد تقی شریعتی ( پدر مرحوم دکتر علی شریعتی ) ، استاد دانشمند مرحوم حجة الاسلام کاظم مدیر شانه چی ( که دارای اجازه اجتهاد از مرحوم فقیه سبزواری بودند ) ، مرحوم آیة الله دکتر محمد ابراهیم آیتی از وعاظ و خطبای بزرگ خراسان و ایران ، آیة الله شیخ محمد تقی عندلیبی سبزواری از علمای معاصر مشهد ، حکیم و فقیه و فیلسوف بزرگوار مرحوم آیة الله حاج میرزا مهدی الهی قمشه ای ( پدر دکتر الهی قمشه ای ) ، مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ قوام الدین ابوالحسن ایازی، یکی از علمای مشهور استان مازندران که اجازه اجتهاد از مرحوم فقیه داشت ، آیت‌الله حاج شیخ مرتضی اشرفی ، حجت الاسلام سيد محمد تقي حسيني طباطبایی روحانی برجسته سیستانی ، حجت الاسلام دکتر عبدالعلی صاحبی شاهرودی  ، آیة الله العظمی میرزا حسن احقاقی  ، علامه بلخی بنيانگذار نهضت اسلامي معاصر افغانستان ، حضرت آیت الله حجت هاشمی  خراسانی از علمای معاصر مشهد . مرحوم حاج شیخ عباسعلی اسلامی مؤسس مدارس اسلامی در تهران و نقاط دیگر کشور
 
−
 
 
−
 
 
−
==خدمات اجتماعی فقیه سبزواری==
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری در طول حیات پر برکت خود ، خدمات اجتماعي و عمراني كم‌نظيري انجام داد. او '''مدرسه باغ رضوان''' را با 16 هزار متر مربع مساحت در سال 1330 شمسي ساخت و '''تكيه سيدها''' را احداث كرد. '''درمانگاه رازي''' را تكميل كرد و '''120 باب منزل''' در خيابان نخريسي و '''25 باب منزل''' در خيابان خواجه‌ربيع براي سيل‌زدگان بنا نهاد و '''2500 قطعه زمين''' به طلبه‌ها و فضلاي حوزه مشهد واگذار كرد که در مشهد به '''کوی طلاب''' شهرت دارد و '''ده‌ها مسجد''' را در محلات مختلف مشهد ساخت.
 
−
 
 
−
از دیگر خدمات مرحوم فقیه سبزواری ، '''احداث شبستان شرقی مسجد جامع سبزوار''' و '''تأسیس مدرسه علمیه''' برای طلاب سبزوار و نیز ،'''تأسیس مدرسه علمیه در کویته پاکستان''' است .
 
−
 
 
−
با توجه به سرمای شدید مشهد در فصل زمستان و محدودیت امکانات گرمایشی قشر طلاب و اقشار فقیر دیگر، مرحوم فقیه سبزواری تلاش می کرد در حد توان خود ، ذغال و خاکه ذغال طلاب و اقشار دیگررا در فصل زمستان هرسال تأمین کند .
 
−
 
 
−
'''اصلاح قبله ایرانیان'''
 
−
 
 
−
مرحوم آیة الله فقیه سبزواری ، به دلیل احاطه بر علم هیئت ، در یکی از سفرهای خود به سرزمین وحی ، به پادشاه عربستان پیشنهاد کردند چون سالی دوبار خورشید دقیقا روی کعبه قرار می گیرد ، در آن زمان ، از رادیو اعلام کنند تا مردم ایران در هر نقطه ای هستند ، قبله صحیح راشناسایی کنند که پیشنهاد معظم له مورد استقبال قرار گرفت و به اجرا در آمد .
 
−
 
 
−
'''پیشنهاد تعمیر قبور بقیع'''
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری ، در ملاقاتی که پادشاه عربستان با ایشان داشت ، تعمیر قبور بقیع را خواستار شد که پادشاه به مقامات دینی و محلی ارجاع داد و آن ها به اعتبار بغض و عنادی که با اهل بیت علیهم السلام دارند ،این پیشنهاد را مسکوت و معلق گذاشتند .
 
−
 
 
−
==منش و سبک زندگی فقیه سبزواری==
 
−
 
 
−
'''1.سادگی زندگی'''
 
−
 
 
−
در زندگی خیلی ساده و بدون تشریفات بود . هیچ توجهی به وضع ظاهر حتی لباس خودنداشت . کمتر کسی به پای او جوراب می دید و در خصوص صرفه جوئی در بین طلاب ، قبای مرحوم فقیه سبزواری ضرب المثل بود زیرا معظم له هرقبائی را که می پوشیدند ،دیگر بیرون نمی آوردند مگر برای شستن و پس از شستشو ، باز آن را می پوشیدند و به همین نحو از آن استفاده میکردند تا وقتی که پاره می شد و به درد پوشیدن نمی خورد .
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری در تمام شئون زندگی ساده و عاری از هرگونه قیدی بود. در گفتار و رفتار، در خوراک و لباس، در برخورد و صحبت، در امور زندگی و خلاصه در همه چیز ساده بود و ساده زندگی می کرد. بعد از وفات مرحوم آقا که لباس ایشان را برای غسل دادن بدن شریفش بیرون آورده بودند ، مانند جد بزرگوارش امام حسین (ع) پیراهنش پاره بوده است.
 
−
 
 
−
مجلس ایشان بدون تشریفات و در نهایت سادگی بود. صدر و ذیلی نداشت. در بین واردین چندان تفاوتی نبود هرکس در جای خود می نشست و هر که مایل بود حرکت می کرد. او می گفت شئون مادی و قیود دنیوی را کنار گذارید و به مضمون آیه شریفه : " يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ "  زیست می نمود.
 
−
 
 
−
'''2. معاشرت و ارتباطات اجتماعی'''
 
−
 
 
−
در معاشرت بسیار ساده و معمولی بود و در تماس با مردم، آن قدر عادی و خوش اخلاق بود که هرکس از هرطبقه، حتی خدمتگزاران منزل با وی خصوصی صحبت می کردند و مطالب و حاجت های خود را به راحتی بیان می کردند. هر حاجتمندی و گرفتاری به معظم له مراجعه می کرد و تقاضای خود را به راحتی مطرح می کرد.
 
−
 
 
−
درب منزل همیشه بر روی تمام طبقات باز بود و هیچ رادع و مانعی برای تماس با وی وجود نداشت. سخن های هر کس را با کمال دقت گوش می کرد و با روی خندان و چهره گشاده، حتی الامکان پاسخ مثبت می داد. وقت خود را دو قسمت کرده بود . اوقات بعد از ظهرها را صرف کارهای اجتماعی خارج از منزل و امور شخصی می کرد و ساعات قبل از ظهرها را در منزل جلوس می فرمودند و به کار و مراجعات مردم می رسیدند و مخصوصا بر کارهای مربوط به طلاب و حوزه علمیه که عده ای تحت نظر شخص ایشان به آن کارها رسیدگی می کردند ، نظارت می فرمودند از قبیل امور معافی و کارت تحصیلی .
 
−
 
 
−
'''3. خدمت به مردم'''
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری مرد کار و عمل بود. تنها به درس گفتن و نماز جماعت خواندن قناعت نمی کرد و به حدیث شریف نبوی : " «مَنْ اَصْبَحَ و لم یَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادى یا لِلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ؛ هر کس صبح کند و به امور مسلمانان همت نورزد، از آنان نیست و هر کس فریاد کمک خواهى کسى را بشنود و به کمکش نشتابد، مسلمان نیست.» کافى، ج 2، ص 164، ح 5."  عملا معتقد و مومن بود و همیشه در فکر کار و زندگی مسلمانان بود. پیوسته در این فکر بود که از چه راهی به سود و صلاح مسلمین گامی بردارد و چگونه مشکلی را از مشکلات اجتماعی مردم برطرف کند. وی عقیده را برآن بود که روحانی باید در تمام امور مردم دخالت و نظارت کند و هرگز از اجتماع و مسائل مربوط به زندگی کناره گیری نکند .
 
−
 
 
−
مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، در طول حیات خود پیوسته به فکر مستمندان بودند و ملجأ و پناهی برای درماندگان و تهیدستان بوده و اکثر اوقات خود را صرف خدمت به آن ها می کردند. از جمله کمک های مالی مرحوم فقیه سبزواری می توان به موارد کمک به مستمندان در قحط سالی، تقسیم آذوقه زمستانی، کمک به بیمارستان مسلولین مشهد، تقسیم نان بین طلاب، تقسیم حقوق بین ائمه جماعت مشهد، پرداخت حقوق شاگردان حوزه درس و اجازه به طلاب فاضل اشاره کرد.
 
−
 
 
−
'''4. خدمت به حوزه و طلاب'''
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری به طلاب و محصلین دینی بسیار علاقه داشته و آن ها را فرزندان خود می دانست و در رفع مشکلات آن ها حد اعلای کوشش را می کرد و همچون پدری مهربان، نسبت به آن ها ، با نهایت مهر و محبت رفتار می کرد . محبوب القلوب حوزه علمیه بود و شاگردان مکتب جعفری ، فوق العاده به ایشان، علاقه و ارادت داشتند. صرف نظر از طلاب و اهل علم، کلیه طبقات ، به مرحوم فقیه ارادت می ورزیدند و به همین دلیل مردم بیش از هرکس در نماز جماعت ایشان حاضر می شدند و از فیض ثواب جماعت برخوردار می شدند. در شمار اقدامات خیرخواهانه او باید از تهیه زمین و احداث ده ها باب منزل برای طلاب در منطقه‌ای از شهر مشهد که اینک به نام «کوی طلاب» مشهور است، یاد کرد.
 
−
 
 
−
'''5. وعظ و خطابه مرحوم فقیه سبزواری'''
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری، در ماه مبارک رمضان هرسال در شبستانی که به نام خودشان ( شبستان سبزواری )در مسجد گوهرشاد معروف است ، منبر می رفتند که بنا به نقل حضرت حجة الاسلام حاج سید محمد صادق فقیه سبزواری ( از فرزندان روحانی مرحوم فقیه سبزواری و از مدرسین حوزه علمیه قم )که حاضر و ناظر در مجالس منبر مرحوم پدرشان بودند ، جمعیت کثیری از روحانیون و فضلاء و مجاوران و زائران اجتماع می کردند و حتی گاهی جای نشستن در نزدیکی های منبر خرید و فروش می شد .
 
−
 
 
−
'''6. زهد و تقوای مرحوم فقیه سبزواری'''
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری، واقعا مردی موفق و موید به تاییدات الهی بودند زیرا با تمام گرفتاری ها ئی که از جهات گوناگون داشتند ، هرشب هنگام سحر را درحرم مطهر حضرت رضا علیه السلام بسر می بردند . همیشه نیمه های شب بر می خاست و پس از تشرف و زیارت ، در بالای سر حضرت بیتوته می کردند و با خدای خود به راز و نیاز می پرداختند و مناجات می کردند .
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری عمری را در خدمت به مسلمانان و طلاب و اهل علم سپری نمود و علاوه بر تدریس و اقامه جماعت ، پیوسته در کنار قبّه منوره و قبر مطهر حضرت علی بن موسی الرضا (ع) ، مشغول راز و نیاز و عبادت بود . قطعا چنین شخصی، مورد عنایت خداوند و توجهات خاصه پیامبر اکرم (ص) و دودمان پاک آن حضرت بوده و رابطه محکم و ناگسستنی با اهل البیت معصومین (ع)داشته است .
 
−
 
 
−
'''7 . کرامات مرحوم فقیه سبزواری'''
 
−
 
 
−
مرحوم آیت الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، به دلیل زهد و پارسایی و عزم راسخی که برای دوری از مظاهر فریبنده مادی و دنیایی داشت صاحب کراماتی بود که یکی از کرامت های ایشان باریدن باران پس از اقامه نماز باران توسط آن مرجع خدوم است.
 
−
 
 
−
'''الف : اقامه نماز باران و بارش شدید'''
 
−
 
 
−
به دلیل خشکسالی های پی در پی ، کمیاب و گران شدن مایحتاج اولیه ، شیوع برخی بیماری ها و در مضیقه قرار گرفتن عموم مردم مشهد و اطراف مشهد ، خاصّه ، روستاییان و اقشار فقیر و ضعیف ، عده ای از کشاورزان در شبستان فقیه سبزواری ودر صحن مسجد گوهرشاد اجتماع می کنند و پس از اتمام جلسه تدریس مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( قَدَّس الله نَفسَهُ الزّکیة )،با وجود بزرگان دیگردر مشهد ،از مرحوم فقیه سبزواری درخواست اقامه نمازباران میکنند .
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری، به اتّکای اخلاص و توکل عجیبی که داشت و به اعتبار اطلاعی که از نتیجه مطلوب کار داشت که خداوند کریم ، دعای او و اقتدا کنندگان به اورا خواهد پذیرفت و باران خواهد بارید ، بدون توجه به این نکته که اگر نماز خواند و باران نبارید ، آبرویش نزد مردم از بین خواهد رفت ، تقاضای مردم را برای اقامه نماز باران در همان مکان و در همان زمان می پذیرد و با اطلاع رسانی گسترده ، جمعیت زیادی از اقشار مختلف اجتماع می کنند .
 
−
 
 
−
(در خصوص ارتباط آبرو با اقامه نماز باران که ببارد یا نبارد ، مرحوم فقیه سبزواری ، با مرحوم آیة الله خوانساری در قم ، هم عقیده بوده است . ماجرا از این قرار است وقتی مرحوم آیة الله خوانساری حرکت می کنند برای رفتن به محل اقامه نماز باران ، عده ای مانع ایشان می شوند که اگر نماز را اقامه کردید و باران نیامد ، آبرویتان خواهد ریخت . مرحوم آیة لله خوانساری در پاسخ فرموده بودند اگر قرار است نزد خدوند کریم و بزرگوار ، آبرویی نداشته باشم ، آبروی نزد مردم را می خواهم چه کار ؟ )
 
−
 
 
−
مرحوم فقیه سبزواری ،دستور می دهد منبر را در صحن مسجد گوهرشاد ، جایی که مقابل گنبد حضرت امام رضا علیه السلام باشد ،قرار دهند .آن مرجع بزرگوار ، پیش از اقامه نماز ، به منبر می روند و به ایراد سخنرانی می پردازند . با حالی پرشور و سرشار از اخلاص و سرشار از امید و توکل به خدا ، از مردم می خواهد همین جا و هم اکنون از گناهان خود توبه کنند و نیز ، از مردم می خواهد کسانی را که به شما ظلم کرده اند ، ببخشید و بعد ، قران خودش را روی دست بلندمی کند وقسم می خوردوخدارا به شهادت می طلبد که من از همه کسانی که به من ظلم کرده اند ،گذشتم واز همه راضی هستم .
 
−
 
 
−
در پایان سخنانش ، متوسل به کودک شیرخواره حضرت ابا عبدالله الحسین علیهماالسلام می شود و روضه حضرت علی اصغر علیه السلام را می خوانند و در جوار بارگاه ملکوتی حضرت رضا علیه السلام دعا می کنند و خدارا به حضرت علی اصغر علیه السلام قسم می دهند و اورا شفیع قرار می دهند که بر مردم رحم کند و باران رحمتش را نازل فرماید .
 
−
 
 
−
شاهدان عینی و خصوصا حاج محمود فلاح که از کسبه متدین و سرشناس مشهد و از مریدان خاص مرحوم فقیه سبزواری بوده ، اظهار داشته اند که پس از اقامه نماز باران توسط مرحوم آیة الله فقیه سبزواری ، نزول رحمت الهی آغاز شد و باران شدیدی بارید که موجب رضایت عموم مردم خصوصا کشاورزان شد .
 
−
 
 
−
'''ب : اطلاع مرحوم فقیه سبزواری از زمان دقیق فوت خود'''
 
−
 
 
−
آخرین جلسه تدریس مرحوم آیة الله فقیه سبزواری ، روز سه شنبه ، 11 بهمن ماه 1345 شمسی برابر با 20 ماه شوال سال 1386 هجری قمری در بیرونی منزل آن مرحوم برگزار می شود . در دقایق پایانی تدریس ،ناگهان مرحوم فقیه سبزواری ،کتاب رابرهم می زنند و می بندند و با ابتهاج و مسرّت ، می فرمایند :
 
−
 
 
−
"این آخرین درس من بود و دیگر شما ،مرا اینجا نخواهید دید " .طلاب و فضلای حاضر در آن مجلس ،تلخ ترین دقایق را تجربه می کنندچرا که با تحقق این پیش بینی ، پشتیبان و پدر و فریاد رس خودرا از دست خواهند داد . همه شاگردان و حضّار متأثّر می شوند و گریه می کنند و هر کدام ، فراخور حال خود ، از مرحوم فقیه سبزواری درخواست می کنند چنین صحبت هایی را نکنند اما ، مرحوم فقیه سبزواری ، ضمن دعوت شاگردان به آرامش ، قطعیت خبر خودرا اعلام و با آن ها ، بارویی گشاده و سرشاراز رضایت ،خدا حافظی می کنند .
 
−
 
 
−
سر انجام،پیش نگری این عالم روشن ضمیر ، روزشنبه 15 بهمن 1345 هجری شمسی برابربا 24 ماه شوّال 1386 هجری قمری و شب شهادت رئیس مذهب شیعه ، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام تحقق پیدا می کند و حوزه علمیه خراسان ، مؤسّس و پشتیبان خودرا از دست می دهد و روح پاک و بلند این عالم خدمتگزار به مردم و طلاب و مردم مستأصل و مستضعف و بی پناه ،به عرش وملکوت پرواز می کند .
 
  
 
==وفات==
 
==وفات==
−
فقیه سبزواری روز شنبه 24 شوال 1384 ه‍ . ق برابر با 15 بهمن 1345 ه‍ . ش در 77 سالگي رحلت نمود و در محل مدرسه باغ رضوان به خاك سپرده شد .
+
آخرین جلسه تدریس مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، روز سه شنبه، ۱۱ بهمن ماه ۱۳۴۵ شمسی (برابر با ۲۰ ماه شوال سال ۱۳۸۶ قمری) در بیرونی منزل آن مرحوم برگزار می شود. در دقایق پایانی تدریس، ناگهان مرحوم فقیه سبزواری، کتاب را می بندد و با ابتهاج و مسرّت می فرماید:
 +
"این آخرین درس من بود و دیگر شما، مرا اینجا نخواهید دید".  
  
−
هم اکنون با توسعه حرم مطهر حضرت ثامن الحجج علیه السلام ، مزار ایشان در صحن شمالی و در جوار مقبره شیخ طبرسی در محوطه ای با صفا و گلکاری شده  واقع شده است . مرقد فقیه و فیلسوف بزرگ مرحوم آیـ الله حاج شیخ محمد تقی آملی نیز بنا به وصیت خودشان در کنار مرقد مرحوم فقیه سبزواری واقع شده است .
+
سرانجام، پیش‌نگری این عالم روشن ضمیر، در ۷۷ سالگی روز شنبه ۱۵ بهمن ۱۳۴۵ شمسی و شب شهادت [[امام صادق علیه السلام|امام جعفر صادق]] علیه السلام تحقق پیدا می کند و حوزه علمیه [[خراسان]]، مؤسّس و پشتیبان خود را از دست می دهد.
  
 +
هم اکنون با توسعه [[حرم امام رضا علیه السلام|حرم مطهر حضرت ثامن الحجج]] علیه السلام، مزار ایشان در صحن شمالی و در جوار مقبره [[شیخ طبرسی]] واقع شده است. مرقد فقیه و فیلسوف بزرگ مرحوم آیت الله [[شیخ محمدتقی آملی]] نیز بنا به وصیت خودشان در کنار مرقد مرحوم فقیه سبزواری واقع شده است.
 +
==منابع==
  
−
فراموش نکنیم دوره چهل ساله ای که مرحوم فقیه سبزواری ، مرجعیت دینی و خدمت به حوزه علمیه و طلاب و فضلای خراسان و اقشار محروم و فقیر و آسیب پذیر آن خطّه و حتّی زوّار تهیدست را بعهده داشت ، از سخت ترین و سیاه ترین دوره های تاریخی ایران خصوصا خراسان و مشهد به شمار می رفته است که بررسی شرائط اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و جغرافیایی ایران ، خاصّه خراسان و مشهد و مقایسه با دوره های پس از آن ، نیاز به پژوهش های همه جانبه دارد و پس از دسترسی به تمام زوایای تاریک اوضاع دینی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران از سال 1300 شمسی تا سال 1345 شمسی ، به این واقعیت می رسیم که اگر عنایات خدای متعال و توجهات مستمراهل بیت معصومین (ع) خاصه حضرت رضا علیه السلام واجداد طاهرین (ع) مرحوم فقیه سبزواری و علم و متانت و توکل و توسل و اخلاص و همت بلند و زهد و تقوی و روحیه  مردمداری و سادگی آن " سلمان زمانه " نبود ، انجام این همه خدمت بی رنگ و ریا ، از کلیدداری ضریح مطهر امام رضا علیه السلام گرفته تا تأسیس مدرسه علمیه در کویته پاکستان و تلاش برای بازسازی قبور مطهر ائمه بقیع در حجاز ، از واگذاری دوهزار و پانصد قطعه زمین ( خدمتی بی سابقه در تاریخ حوزه های علمیه شیعه که اکنون شهر بزرگی بنام کوی طلاب شده ) ، از تدریس خارج فقه و اصول تا بنای دهها مسجد و مدرسه در نقاط مختلف ، از بنای درمانگاه و ساختن آرامستان در جوار حرم رضوی بنام باغ رضوان تا واگذاری صدها خانه به سیل زدگان و زلزله زدگان ، از دادن امید به همه ناامیدان با همان دست خالی اما چهره گشاده و همه و همه حرکات و سکنات و خلوت و جلوت و حضور و غیاب آن مرد بلند رتبه ، نتیجه عهد و پیمان او با خدای خویش است که توفیق خدمت به بندگانش را به او عنایت کند و خداوند هم اورا موفق داشت و زمانی مردم اورا دقیقا شناختند که روحش به ملکوت اعلی پرواز کرد .
+
*کتاب مکارم الآثار، محمد علی معلم حبیب آبادی، رجال قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری.
 +
*کتاب گنجینه دانشمندان، جلد پنجم، صفحه ۳۲۱، محمد شریف رازی، کتابفروشی اسلامیه، تهران، ۱۳۵۲.
  
−
بهمن سال 1345 شمسی یکی از سردترین ماهها و سال هادر مشهد بود .پس از اعلان رحلت آن فقیه وارسته ، تمام مشهد تعطیل شد و جمعیت زیادی زیر بارش برف و در سردترین دمای هوا به تشییع آمدند . واقعا ، تا چهلم رحلت مرحوم فقیه سبزواری ، مسجدی در مشهد نبود که اقدام به برگزاری مجلس ختم نکرده باشند . تمام دیوارهای رهگذارهای اصلی مشهد خصوصا خیابان های منتهی به فلکه حضرتی ، مملو از اعلامیه های ختم و تعزیه بود و با قاطعیت می توان ادعا کرد تمام مراجع و فقها و علمای بزرگوار خراسان در شهرهای محل سکونت خود در سطح کشور خصوصا استان خراسان و مشهد و تمام اقشار و اصناف مشهد واقعا سنگ تمام گذاشتند و شب و روز تا چهلم ، اکثر مساجد مشهد ، به برگزاری تعزیه و ختم مرحوم فقیه سبزواری اختصاص داشت .
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:فقیه (5).jpg|سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
پرونده:یونس (4).jpg|1. ضیاء الدین فیض مهدوی، 2. [[شیخ علی اکبر نهاوندی|علی‌اکبر نهاوندی]]، 3. [[آيت الله سيد یونس اردبيلی|سید یونس موسوی اردبیلی]]، 4. احمد کفایی خراسانی، 5. [[سید حسین فقیه سبزواری|سید حسین حسینی فقیه سبزواری]]
 +
پرونده:فقیه (1).jpeg|محفل درس سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
پرونده:فقیه (7).jpg|سید حسین حسینی فقیه سبزواری در لباس احرام و در سرزمین وحی
 +
پرونده:خویی (08).jpg|از راست ردیف جلو: [[سید علی اکبر خویی|سید علی اکبر موسوی خویی]]، [[سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم موسوی خویی]]، [[سید حسین فقیه سبزواری|سید حسین حسینی فقیه سبزواری]]، سید حسن طباطبایی قمی و ناشناسان در فرودگاه مشهد
 +
پرونده:فقیه (8).jpg|سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
پرونده:فقیه (11).jpg|ردیف جلو: سید حسین حسینی فقیه سبزواری و عبدالله سعید تهرانی مشهور به چهلستونی
 +
پرونده:فقیه (12).jpg|alt=آیات عظام فقیه سبزواری، نهاوندی و میلانی|از راست: [[سید حسین فقیه سبزواری|سید حسین حسینی فقیه سبزواری]]، [[شیخ علی اکبر نهاوندی|علی‌اکبر نهاوندی]]، ناشناس، [[سید محمدهادی میلانی|سید محمدهادی حسینی میلانی]] و ناشناس
 +
پرونده:فقیه (2).jpg|سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
پرونده:فقیه (13).jpg|سید حسین حسینی فقیه سبزواری در [[مسجد گوهرشاد]]
 +
پرونده:فقیه (4).jpg|تشییع سید حسین حسینی فقیه سبزواری در [[حرم امام رضا علیه السلام]]
 +
پرونده:فقیه (3).jpg|alt=مدفن آیت الله العظمی فقیه سبزواری در باغ رضوان|مزار سید حسین حسینی فقیه سبزواری در کنار مزار [[شیخ طبرسی]]
 +
پرونده:فقیه (6).jpg|قبر سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
پرونده:فقیه (10).jpg|alt=مدفن آیت الله العظمی فقیه سبزواری در باغ رضوان|موقعیت مکانی مزار سید حسین حسینی فقیه سبزواری
 +
</gallery>
  
−
راز همه توفیقات مرحوم فقیه سبزواری ، علاوه بر این که فقیه و مرجع دینی طراز اول و برجسته ای بودو هم چنین به درک محضر بزرگان سامرا و نجف و دریافت اجازه اجتهاد نائل آمده بود ، مهم ترین رمز و راز محبوبیت او ، اخلاص و سادگی او بود . از دید او ، همه بنده خدا هستند و خداوند همه بندگان خودرا دوست دارد و نیز به بنده ای عنایت و توجه بیشتر دارد که تمام گام هایش ، در جهت حل مشکلات بندگان خدا باشد و به راستی ، مرحوم فقیه سبزواری ، به تنهایی و بدون تشریفات ، بار وظایف چند وزارتخانه را در عهد و دوره خود به نفع مردم به دوش می کشید
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|سبزواری،سید حسین]][[رده:علماء شیعه]]
−
 
+
[[ رده:مراجع تقلید]]
−
'''هیهات ای یأتی الزمان بمثله'''
 
−
'''انّ الزمان بمثله لعقیم'''
 
−
 
 
−
== منابع ==
 
−
 
 
−
* [http://pahlaviha.pchi.ir/show.php?page=contents&id=18329 مؤسّسه مطالعات و پژوهش های سیاسی]
 
−
 
 
−
* [http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=133635 حسین سبزواری، تبیان]، بازیابی: 9 مهر 1393
 
−
 
 
−
*[http://razavi.aqr.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=b7bc1df3-81ff-4c21-93c1-b0992526bf40&WebPartID=7f023640-6755-42b6-9b89-76da0bf34777&CategoryID=1547fb3f-2195-49d4-87a7-d24133cb128b سایت زندگی رضوی، بخش سبک زندگی مشاهیر مدفون در حرم رضوی]، بازیابی: 9 مهر 1393
 
−
 
 
−
*[http://www.faghihsabzevari.blogfa.com/ وبلاگ زندگی نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری]
 
−
 
 
−
* کتاب عمری پر افتخار یا زندگی نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری
 
−
 
 
−
* انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج4، ص300.
 
−
 
 
−
* روایت مرحوم آیة الله فقیه سبزواری از قیام مسجد گوهرشاد به عنوان شاهد عینی :
 
−
 
 
−
پایگاه خبری - تحلیلی قدس آنلاین
 
−
 
 
−
http://qudsonline.ir/detail/News/58660
 
−
 
 
−
* صفحه 15 تا 18 مجله نگاه حوزه ، ویژه حوزه خراسان ، ضمیمه مجله حوزه ، شماره 18 – 17 ، سال دوم ، مرداد و شهریور 1375
 
−
اسوه های حوزه خراسان .  شمه ای از حیات معنوی حضرت آیت الله العظمی مرحوم حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( 1386 – 1309 هجری قمری ) ۱۳۴۵ -- ۱۲۷۱ شمسی
 
−
پژوهشگر : غلامرضا جلالی
 
−
 
 
−
* [http://www.irdc.ir/fa/content/4754/default.aspx مرکز اسناد انقلاب اسلامی]
 
−
 
 
−
*[http://dreamofiran.com/fa/tollab-district-in-mashhad-the-center-of-the-world/#more-1436 کوی طلاب مشهد، یادگاری بزرگ از مرحوم فقیه سبزواری]
 
−
 
 
−
*[http://www.uplooder.net/cgi-bin/dl.cgi?key=3475424698e35e107d1f7c6148c34e1b دانلود مقاله استاد غلامرضا جلالی در مجله حوزه خراسان با عنوان شمه ای از حیات معنوی مرحوم فقیه سبزواری]
 
−
 
 
−
* [http://pahlaviha.pchi.ir/show.php?page=contents&id=2202 مرحوم فقیه سبزواری ، پشتیبان نهضت ملی شدن صنعت نفت و همگامی با مرحوم آیة الله کاشانی]
 
−
 
 
−
==پیوند==
 
−
[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,30733A73584.html میرزا حسین فقیه سبزواری، پورتال اهل البیت (ع)]
 
−
 
 
−
[http://upir.ir/1393.2/Backup-of-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%87-Copy.pdf کتاب عمری پر افتخار]
 
−
 
 
−
[http://faghihsabzevari.blogfa.com/8512.aspx?p=1 تصاویری از مرحوم فقیه سبزواری]
 
−
 
 
−
[http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C ویکی پدیا]
 
−
 
 
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:خطیبان]]
 
[[رده:خطیبان]]
−
[[ رده:مراجع تقلید]]
+
[[رده:مدفونین در حرم امام رضا علیه السلام]]
−
[[رده:مجتهدین]]
 
−
[[رده:اساتید و مدرسین حوزه های علمیه]]
 
−
[[رده : بانیان و مؤسسین حوزه های علمیه]]
 
−
[[رده : عالمان]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۱

آیت‌‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳۰۹-۱۳۸۴ ق) فرزند آیت‌الله میرزا موسی سبزواری، از فقها و مراجع برجسته شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی بود. به همت او و با همکاری مرحوم میرزا مهدی غروی اصفهانی، حوزه علمیه مشهد تأسیس و پایدار شد. مرحوم فقیه سبزواری در طول حیات پر برکت خود، خدمات اجتماعی و عمرانی متعددی چون احداث مسکن، مساجد و مدارس علمی انجام داد.

۲2۰px
نام کامل سید حسین حسینی فقیه سبزواری
زادروز ۱۳۰۹ قمری
زادگاه سامرا
وفات ۱۳۸۶ قمری
مدفن مشهد - حرم امام رضا علیه السلام

Line.png

اساتید

آخوند خراسانی، میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی،...

شاگردان

سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید جواد فقیه سبزواری، محمدتقی شریعتی، میرزا مهدی الهی قمشه ای،...

آثار

هدایة الانام، مناسک حج، تقریرات فقه و اصول،...

ولادت و خاندان

سید حسین فقیه سبزواری در سوم ماه رمضان ۱۳۰۹ ه.ق (جمعه، ۱۳ فروردین ۱۲۷۱ش) در شهر سامرا به دنیا آمد و در سال ۱۳۱۸ ه.ق همراه پدر خود آیت‌الله میرزا موسی سبزواری (از شاگردان مبرّز میرزای شیرازی) که خود یکی از فقیهان زاهد و نامدار بود، به سبزوار رفت. نسب فقیه سبزواری با بیست و نه واسطه به شاهزاده حسین اصغر می رسد و ایشان، یکی از فرزندان محترم امام زین العابدین علیه السلام می باشد.

مرحوم آیة الله سید جواد فقیه سبزواری (م، ۱۳۸۴ ش) از فرزندان مرحوم سید حسین فقیه سبزواری است.

تحصیل و استادان

میرزا حسین فقیه سبزواری، سال ۱۳۲۶ ه.ق که دو سال از انقلاب مشروطیت می گذشت به مشهد آمد و در مدرسه فاضل‌خان حجره گرفت و از محضر دانشورانی چون حاج شیخ حسن برسی، میرزا محمدباقر مدرس رضوی، میرزا عبدالجواد نیشابوری (ادیب اول)، حاج میرزا حسین از شاگردان میرزای شیرازی و حاج میرزا اسماعیل مجتهد، علم آموخت.

وی در سبزوار ادبیات و سطح تدریس می کرد و شاگردان بسیاری داشت و خود نیز خارج فقه و اصول را از محضر پدرش و حکمت را از محضر میرزا اسماعیل ملقب به افتخار الحکماء طالقانی شاگرد حاج ملا هادی سبزواری فراگرفت.

فقیه سبزواری سال ۱۳۳۸ هجری قمری پس از فوت پدر، طبق وصیت او، برای ادامه تحصیل به نجف رفت. در نجف فقه و اصول را نزد میرزا حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و سید محمد فیروزآبادی تلمذ کرد.

وی همچنین از محضر آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی، شیخ حسن مامقانی، آیت الله شربیانی، آیت الله سید محمد بحرالعلوم، شیخ محمد طه نجف، میرزا حسین نوری، حاج آقا رضا همدانی، شیخ علی گنابادی و شیخ علی قوچانی نیز بهره های فراوان گرفت.

فقیه سبزواری، دوره اصول نائینی را با آیت الله کاظمینی، صاحب تقریرات نائینی و فقه را با آیت الله سید محمود شاهرودی مباحثه نمود و خود تقریرات یک دوره کامل اصول نائینی را نوشت. ایشان در فقه به مقامی دست یافت که از سوی علمای برجسته نجف به "فقیه سبزواری" اشتهار یافت و توانست از همه اساتید خود اجازه اجتهاد دریافت کند. متن اجازه اجتهاد آیة الله سید ابوالحسن اصفهانی به ایشان از این قرار است: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین والصلوة والسلام علی خاتم الانبیاء محمد و آله الطاهرین. و بعد، فان جناب العالم الفاضل قدوة الانام وعلم الاعلام الصفی التقی رکن الاسلام ولدی الاعز المیرزا حسین السبزواری دامت تاییداته ممن صرف عمره فی تحصیل العلوم الشرعیة و حضر لدی الاساطین و لدی الاحقر مدة مدیدة من الزمان فقها و اصولا حضور تفهم و تحقیق و تعمق و تدقیق حتی فاز بحمدالله و منه تعالی ما فاز فصار مجتهدا فله العمل بما استنبط علی النهج المألوف بین المجتهدین العظام و یحرم علیه التقلید و له التصدی فیما هو من وظائف الاحکام و اوصیه بملازمة التقوی و نهی النفس عن الهوی و ان لا ینسانی من صالح الدعاء انشاء الله ثم اجزت له ان یروی ما صح لی روایته من الکتب الاربعة المتقدمة التی علیها المدار والمعتبرة المتأخرة التی علیها المعول فی هذه الاعصار والسلام علیه و علی جمیع المومنین. (الاحقر ابوالحسن الموسوی الاصبهانی)»

تدریس و شاگردان

آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری در طول حیات پربرکتش ، شاگردان برجسته و فرهیخته ای تربیت کرد که هر یک از آنان منشأ خدمات علمی و دینی و اجتماعی بسیاری در دوره حیات خود بودند. برخی از شاگردان شهیر آن فقیه بزرگوار عبارتند از:

آثار و تألیفات

"هدایة الانام" رساله عملی آیة الله فقیه سبزواری است و کتاب "مناسک حج" وی نیز به چاپ رسیده است. از دیگر آثار منتشر نشده فقیه سبزواری، تقریرات اصول مرحوم میرزای نائینی است که چون مرحوم آیة الله کاظمینی از همدرسان و هم بحث های مرحوم فقیه سبزواری در نجف، تقریرات خود را زودتر از مرحوم فقیه سبزواری منتشر کرد، مرحوم فقیه سبزواری به احترام ایشان از انتشار تقریرات خود پرهیز کرد.

از دیگر آثار علمی مرحوم فقیه، تقریرات درس فقه مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی است که منتشر نشده است.

همچنین یکی از علمای برجسته مشهد که از شاگردان مرحوم فقیه سبزواری بوده، سی جلسه از تفسیر «بسم الله» و تفسیر سوره قدر مرحوم فقیه سبزواری را در اختیار دارند که هنوز چاپ و منتشر نشده است.

خدمات اجتماعی و عمرانی

مرحوم فقیه سبزواری در طول حیات پر برکت خود، خدمات اجتماعی و عمرانی کم‌نظیری انجام داد. او مدرسه باغ رضوان را با ۱۶ هزار متر مربع مساحت در سال ۱۳۳۰ شمسی ساخت و تکیه سیدها را احداث کرد. درمانگاه رازی را تکمیل کرد و ۱۲۰ باب منزل در خیابان نخریسی و ۲۵ باب منزل در خیابان خواجه‌ربیع برای سیل‌زدگان بنا نهاد و ده‌ها مسجد را در محلات مختلف مشهد ساخت.

از دیگر خدمات مرحوم فقیه سبزواری، احداث شبستان شرقی مسجد جامع سبزوار و تأسیس مدرسه علمیه برای طلاب سبزوار و نیز، تأسیس مدرسه علمیه در کویته پاکستان است.

فقیه سبزواری با توجه به اهتمام زیادی که به امور رفاهی طلاب حوزه علمیه مشهد خصوصا موضوع مسکن آنان داشت، در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی، ۲۵۰۰ قطعه زمین از آستان قدس برای واگذاری رایگان به طلاب دریافت و با انجام قرعه کشی، به آنان تحویل داد. کوی طلاب که امروز یکی از مناطق آباد و بزرگ و پیشرفته و فعال مشهد است، یادگار همت بلند مرحوم فقیه سبزواری در جهت ایجاد آسایش برای عموم شهروندان خصوصا طلاب حوزه علمیه مشهد است.

اصلاح قبله ایرانیان: مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، به دلیل احاطه بر علم هیئت، در یکی از سفرهای خود به مکه، به پادشاه عربستان پیشنهاد کردند چون سالی دوبار خورشید دقیقا روی کعبه قرار می گیرد، در آن زمان از رادیو اعلام کنند تا مردم ایران در هر نقطه ای هستند، قبله صحیح را شناسایی کنند که پیشنهاد معظم له مورد استقبال قرار گرفت و به اجرا در آمد.

پیشنهاد تعمیر قبور بقیع: مرحوم فقیه سبزواری، در ملاقاتی که پادشاه عربستان با ایشان داشت، تعمیر قبور بقیع را خواستار شد که پادشاه به مقامات دینی و محلی ارجاع داد و آنها به اعتبار بغض و عنادی که با اهل بیت علیهم السلام دارند، این پیشنهاد را مسکوت و معلق گذاشتند.

ویژگی‌های اخلاقی

فقیه سبزواری در زندگی خیلی ساده و بدون تشریفات بود. هیچ توجهی به وضع ظاهر حتی لباس خود نداشت. و در خصوص صرفه جوئی در بین طلاب، قبای مرحوم فقیه سبزواری ضرب المثل بود. در گفتار و رفتار، در خوراک و لباس، در برخورد و صحبت، در امور زندگی و خلاصه در همه چیز ساده بود و ساده زندگی می کرد.

مجلس ایشان بدون تشریفات و در نهایت سادگی بود. صدر و ذیلی نداشت. در بین واردین چندان تفاوتی نبود. او می گفت شئون مادی و قیود دنیوی را کنار گذارید. در معاشرت بسیار ساده و معمولی بود و در تماس با مردم، آن قدر عادی و خوش اخلاق بود که هرکس از هرطبقه، حتی خدمتگزاران منزل با وی خصوصی صحبت می کردند و مطالب و حاجت های خود را به راحتی بیان می کردند. هر حاجتمندی و گرفتاری به معظم له مراجعه می کرد و تقاضای خود را به راحتی مطرح می کرد. درب منزل او همیشه بر روی تمام طبقات باز بود و هیچ مانعی برای تماس با وی وجود نداشت. سخن های هر کس را با کمال دقت گوش می کرد و با روی خندان و چهره گشاده، حتی الامکان پاسخ مثبت می داد.

مرحوم فقیه سبزواری مرد کار و عمل بود. تنها به درس گفتن و نماز جماعت خواندن قناعت نمی کرد و همیشه در فکر کار و زندگی مسلمانان بود. پیوسته در این فکر بود که از چه راهی به سود و صلاح مسلمین گامی بردارد و چگونه مشکلی را از مشکلات اجتماعی مردم برطرف کند. وی عقیده را برآن بود که روحانی باید در تمام امور مردم دخالت و نظارت کند و هرگز از اجتماع و مسائل مربوط به زندگی کناره گیری نکند.

مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، در طول حیات خود پیوسته به فکر مستمندان بودند و ملجأ و پناهی برای درماندگان و تهیدستان بوده و اکثر اوقات خود را صرف خدمت به آنها می کردند. از جمله کمک های مالی مرحوم فقیه سبزواری می توان به موارد کمک به مستمندان در قحط سالی، تقسیم آذوقه زمستانی، کمک به بیمارستان مسلولین مشهد، تقسیم نان بین طلاب و... اشاره کرد.

مرحوم آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری، به دلیل زهد و پارسایی و عزم راسخی که برای دوری از مظاهر فریبنده مادی و دنیایی داشت صاحب کراماتی بود که یکی از کرامت های ایشان باریدن باران پس از اقامه نماز باران در مشهد توسط آن مرجع خدوم است.

وفات

آخرین جلسه تدریس مرحوم آیة الله فقیه سبزواری، روز سه شنبه، ۱۱ بهمن ماه ۱۳۴۵ شمسی (برابر با ۲۰ ماه شوال سال ۱۳۸۶ قمری) در بیرونی منزل آن مرحوم برگزار می شود. در دقایق پایانی تدریس، ناگهان مرحوم فقیه سبزواری، کتاب را می بندد و با ابتهاج و مسرّت می فرماید: "این آخرین درس من بود و دیگر شما، مرا اینجا نخواهید دید".

سرانجام، پیش‌نگری این عالم روشن ضمیر، در ۷۷ سالگی روز شنبه ۱۵ بهمن ۱۳۴۵ شمسی و شب شهادت امام جعفر صادق علیه السلام تحقق پیدا می کند و حوزه علمیه خراسان، مؤسّس و پشتیبان خود را از دست می دهد.

هم اکنون با توسعه حرم مطهر حضرت ثامن الحجج علیه السلام، مزار ایشان در صحن شمالی و در جوار مقبره شیخ طبرسی واقع شده است. مرقد فقیه و فیلسوف بزرگ مرحوم آیت الله شیخ محمدتقی آملی نیز بنا به وصیت خودشان در کنار مرقد مرحوم فقیه سبزواری واقع شده است.

منابع

  • کتاب مکارم الآثار، محمد علی معلم حبیب آبادی، رجال قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری.
  • کتاب گنجینه دانشمندان، جلد پنجم، صفحه ۳۲۱، محمد شریف رازی، کتابفروشی اسلامیه، تهران، ۱۳۵۲.

آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_حسین_فقیه_سبزواری&oldid=151296»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا