زیارت اهل قبور

زیارت قبور اولیاء، شهدا، صالحان و مؤمنان از مستحباتی است که در روایات تاکید فراوانی بر آن شده است و اینکه معصومین (علیهم السلام) خود نیز مطابق با نقل هایی که در منابع آمده، به زیارت قبور می رفتند، آن را تایید می کند.

زیارت اهل قبور در روایات

• از حضرت رسول صلی الله علیه و آله حدیث نقل شده که هر کس هر جمعه قبر پدر و مادر خود را یا قبر یکی از آن دو را زیارت کند، خدا او را بیامرزد و از جمله کسانی بشمار آید که در باره پدر و مادر خود نیکی کرده و وظیفه فرزندی را ادا نموده باشد.
• امام صادق علیه السلام فرمود: از جمله حقوقی که مؤمن بر برادر مؤمنش دارد آن است که چون بمیرد، آنکه زنده است قبرش را زیارت کند.
• پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: قبور مردگانتان را زیارت کنید و بر آنان سلام فرستید که یاد آنها شما را پند است.
• داود رقی گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: کسی که به کنار قبر یکی از خویشان خود رود (و در آنجا عمل خیری انجام دهد) آیا آن مرده را سودی باشد؟ فرمود: آری آن کار خیر به وی می رسد (و شاد می گردد) چنانکه هر گاه هدیه ای به شما رسد خرسند شوید.
• امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: مردگانتان را زیارت کنید که آنان به زیارت شما شاد گردند، و حاجت خویش را نزد قبر پدر و مادرتان بخواهید، پس از اینکه آنها را دعا کنید.
• در حدیث امام موسی بن جعفر علیه السلام آمده که فرمود: هر که نتواند به زیارت قبور ما بیاید، قبور برادران صالح ما را زیارت کند.
• از حضرت رسول صلی الله علیه و آله حدیث آمده که هر که قبر پدر و مادر یا یکی از آن دو را هر روز جمعه زیارت کند و کنار قبر سوره یس بخواند، خداوند بشمار هر حرفی از آن آمرزش و رحمتی نصیبش کند.

زیارت قبور در نظر فقها

جمیع فقهاى اسلام بر جواز زیارت قبور مسلمین اجماع و اتفاق دارند. فقط پیشوایان فرقه وهابیت این عمل را جایز نمی دانند. در صورتى که در سه کتاب از کتب «صحاح سته» اهل تسنن روایاتى موجود است که بر جواز این موضوع تصریح مى نمایند. از جمله در صحیح مسلم، قسم ثانى، جزء اول، باب: «استئذان النبى ربّه فى زیارة قبر امّه»، روایت می کند: پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم قبر مادر بزرگوار خود را زیارت کرد و فرمود: «استأذنت ربى فى زیارة قبر امى، فاذن لى فزوروا القبور، فانها تذکر بالموت: من از پروردگارم درباره زیارت قبر مادرم اجازه خواستم، خدا به من اجازه داد. پس شما هم قبور را زیارت کنید، زیرا قبور، انسان را یادآور مرگ مى نمایند».

ابن حجر عسقلانى در جلد سوم کتاب فتح البارى، باب زیارت القبور می گوید: مسلم بن حجاج نیشابوری در صحیح خود از پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله روایت می کند که فرمود: «کنتُ نهیتُکم عن زیارة القبور، فزوروها: من قبلا شما را از زیارت قبور نهى می کردم. ولى اکنون آنها را زیارت کنید».

ابوداود و نسائى نیز که از صاحبان صحاح مى باشند، اضافه می کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: زیارت قبور، انسان را یادآور آخرت می نماید.

آداب زیارت قبور

برخى از آداب زیارت قبور مؤمنان چنین است:

• رو به قبله نشستن و گذاشتن دست بر قبر.
• خواندن سوره قدر، سوره حمد، سوره ناس، سوره فلق، سوره یس و آية الکرسی.
• سلام دادن بر اهل قبور و دعا کردن براى آنان؛ در روایت است که امام صادق علیه السلام فرمود: این گونه سلام دهید: «السَّلامُ عَلَى أَهْلِ الدِّیارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُوْمِناتِ وَالْمُسْلِمِینَ الْمُسْلِماتِ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إنّا بِکمْ إِنْشَاءَاللَّهُ لاحِقُونَ».

منابع

• سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.
• تفسیر آسان، محمدجواد نجفى خمینى؛ تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۹۸ ق.
• محمدحسین فلاح زاده‌، احکام فقهى سفر زیارتى عتبات، نشر مشعر، تهران‌، چاپ اول، ص۴۳.