سید محمد محقق داماد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۱۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
آیت الله العظمی ‌‌حاج سید محمد محقق داماد، مرد دانش و تحقیق. یكی از انجم فروزان فقاهت و یكی از فقیهان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری می‌‌باشد كه شاگردان برجسته و رجال علمی ‌‌تربیت كرده است.
+
'''آیت الله سید محمد محقق داماد''' (۱۳۲۵ - ۱۳۸۸ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]] و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] و آیت الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] از شاگردان برجسته او هستند.
  
==ولادت و تحصیل سيد محمد محقق داماد==
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمد موسوی احمدآبادی
 +
||تصویر= [[پرونده:محقق داماد.jpg|240px]]
 +
||زادروز =  ۱۳۲۵ قمری
 +
|زادگاه = اردکان، [[یزد]]
 +
|وفات =  ۱۳۸۸ قمری
 +
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
 +
|اساتید =  [[سید محمدتقی خوانساری]]، [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]]، ‌‌[[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حاج شیخ عبدالکریم حائری]]،...
 +
|شاگردان = [[مرتضی مطهری]]، [[شهید بهشتی]]، [[امام موسی صدر]]، [[سید مصطفی خمینی]]، [[شهید مفتح]]، [[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مکارم شیرازی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]،...
 +
|آثار = حاشیه بر [[العروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]،...
 +
}}
 +
==ولادت==
  
ایشان در یك بیت رفیع علمی‌‌ و ولائی، در احمدآباد یزد، پا به عرصه حیات نهادند والد عالیقدرش مرحوم حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج سید جعفر موسوی، یكی از ارادتمندان و شیفتگان مقام شامخ [[اهل بیت]] عصمت و طهارت بودند بارها به سفر عتبات عالیات تشرف پیدا كرده بودند در سفر اخیر كه با پای پیاده عازم دیار دوست بودند، روح خداجویش به ملكوت اعلی پیوست و كودك هنوز از مادر متولد نگردیده بود.
+
سید محمد محقق احمدآبادى یزدى معروف به محقق داماد در سال ۱۳۲۵ قمری در یک بیت رفیع علمی‌‌ و ولائی، در اردکان [[یزد]] پا به عرصه حیات نهاد. پدرش مرحوم حجت الاسلام حاج سید جعفر موسوی بود که در سفر [[عتبات عالیات|عتبات]] وفات نمود و کودک هنوز از مادر متولد نگردیده بود.
  
بسیار طبیعی است كودكی كه در چنین فضای ولایی و دوستی اهل بیت علیهم السلام چشم و گوش باز نماید، چگونه بار خواهد آمد؟ او در ممات پدر، تحت حمایت و عنایت مادر پارسا و عفیفه‌اش تربیت و پرورش می‌‌یافت كه داغ مادر را نیز بزودی بر دل گرفت و با كوله‌باری از غم و اندوه به تحصیلات مقدماتی پرداخت.
+
==تحصیل و استادان==
 +
سید محمد در یزد نزد اساتید نامداری مانند: مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی‌‌ و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم و سطوح پرداخت و مقداری از [[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]] را پیش آیت الله شیخ غلامرضا یزدی تلمذ نمود، و با اشارت و صلاحدید وی، شاگرد ساعی و کوشا، عازم [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] گردید.
  
مدت كوتاهی در اردكان بوده، سپس عازم یزد گردید و پیش اساتید نامداری مانند: مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی‌‌ و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم و سطوح پرداخت و مقداری از قوانین را پیش آیت الله آقای حاج شیخ غلامرضا یزدی تلمذ نمود، و با اشارت و صلاحدید وی، شاگرد ساعی و كوشا، عازم حوزه علمیه [[قم]] گردید و این مسافرت همراه بدرقه استاد مهربان و طالب كمال دانشجویش توام بوده است.
+
سید محمد محقق به برکت استعداد ذاتی و ذوق و شوق فراوان تحصیلی، در طی نه سال اقامت در [[قم]]، به مراتب عالیه علمی ‌‌نائل آمد و ضمن تحصیل به تدریس و تعلیم نیز پرداخت.  
  
مرحوم محقق به بركت استعداد ذاتی و ذوق و شوق فراوان تحصیلی، در طی نه سال اقامت در قم، به مراتب عالیه علمی ‌‌نائل آمدند ضمن تحصیل به تدریس و تعلیم نیز پرداختند. ایشان در سال 1341 هـ.ق، یعنی در حدود 16 سالگی به دروس حضرات آیات میر سید علی یثربی كاشانی 1380 هـ.ق)، مرحوم آقا سید محمدتقی خوانساری (م 1371 هـ.ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م 1365) و آیات عظام شیخ محمود اردكانی، و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و مرحوم سید محمد حجت كوه‌كمری (1372) و سرانجام درس آیت الله العظمی ‌‌حاج شیخ عبدالكریم حائری قدس سره راه یافته و تلمذ نموده است، و استعداد درخشان خود را در این محاضر منور نشان داده است، و بیشترین بهره را از محضر مبارك زعیم عالیقدر و مؤسس حوزه علمیه قم برده‌اند، و در اثر احساس لیاقت و استعداد شاگرد، مورد عنایت و توجه خاص استاد عالیقدرش قرار گرفته است، و همین عنایت خاص استاد موجب گردیده است كه به افتخار دامادی و مصاهرت وی نیز نائل آید، و این امر بس بود كه عنوان جدیدی بر عنوان پیشین وی (محقق) افزوده شده، و آن كلمه «داماد» است، كه به صورت «محقق داماد» درآمده است.
+
ایشان در سال ۱۳۴۱ هـ.ق، یعنی در حدود ۱۶ سالگی به دروس حضرات آیات [[سید علی یثربی کاشانی|میر سید علی یثربی کاشانی]] ۱۳۸۰ هـ.ق)، مرحوم آقا [[سید محمدتقی خوانساری]] ۱۳۷۱ هـ.ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م ۱۳۶۵) و آیات عظام شیخ محمود اردکانی، و [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و مرحوم [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]] (۱۳۷۲) و سرانجام درس آیت الله العظمی ‌‌[[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حاج شیخ عبدالکریم حائری]] قدس سره راه یافته و تلمذ نموده است.  
  
'''حوزه درس فعال'''
+
وی بیشترین بهره را از محضر مبارک زعیم عالیقدر و مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] (آیت الله حائری) برده، و در اثر احساس لیاقت و استعداد شاگرد، مورد عنایت و توجه خاص استاد عالیقدرش قرار گرفته است، و همین عنایت خاص استاد موجب گردیده که به افتخار دامادی وی نیز نائل آید، از این رو به «محقق داماد» معروف است.
  
پس از ارتحال استاد بزرگوار و مؤسس [[حوزه علمیه]] قم، معظم‌له تدریس در حوزه علمیه قم را شروع و در مدت اندكی، محضر درس وی به صورت مجمع فضلا و دانشمندان و محل ملاقات اندیشمندان اهل درد درآمد، و ایشان از این فرصت عالی‌ترین بهره‌ها را برده، و در تمام ایام به تدریس و تربیت پرداخته، اندروزهایی هم كه حوزه تعطیل می‌‌شد، بیت شریف ایشان یك مدرس بزرگ، و یك جایگاه رفع اشكالات و بحث و گفتگوی فقهی درمی‌‌آمد.
+
==تدریس و شاگردان==
 +
پس از ارتحال استاد بزرگوار و مؤسس [[حوزه علمیه]] قم، معظم‌له تدریس در این حوزه را شروع و در مدت اندکی، محضر درس وی به صورت مجمع فضلا و دانشمندان و محل ملاقات اندیشمندان درآمد، و ایشان از این فرصت عالی‌ترین بهره‌ها را برده، و در تمام ایام به تدریس و تربیت پرداخته اند. روزهایی هم که حوزه تعطیل می‌‌شد، بیت شریف ایشان یک مدرس بزرگ، و یک جایگاه رفع اشکالات و بحث و گفتگوی [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصولی]] درمی‌‌آمد. از این رو درس ایشان، مجتهدپرور و مرکز تلاقی افکار و تضارب اندیشه‌ها بود. در اثر همین تمحض در علم بود که جمعی از زبدگان حوزه به محفل گرم و باصفای وی می‌‌شتافتند، افرادی مانند:
  
روزهای جشن و سرور، یا ایام سوگواری و عزا نیز، بحث و گفتگوی پربركت فقهی و اصولی منقطع نمی‌‌گردید، و روح جویای كمال وی هرگز از زلال آب شیرین علم سیراب نمی‌‌گشت از این رو، با این كه ایشان مرجعیت و رفت و آمد و بیا و برو مردمی ‌‌دیگر مراجع عظام را نداشتند، و اصولا علاقه‌ای نیز به این قبیل امور، نشان نمی‌‌دادند، رشته‌ها و ریشه‌های مرجعیت را از دل كنده و به «غارب» آن افكنده، و متمحض در علم و تعلیم و تربیت گردیده بودند، و این امر شوخی نیست، ریاضت و مبارزه طولانی می‌‌طلبد از این رو درس ایشان، مجتهدپرور و مركز تلاقی افكار و تضارب اندیشه‌ها بود در اثر همین تمحض در علم بود كه جمعی از زبدگان حوزه به محفل گرم و باصفای وی می‌‌شتافتند جمع كثیری كه نام بردن اسامی ‌‌برخی از آنان می‌‌تواند نمونه بس اندك از بیشترین‌ها باشد افرادی مانند:
+
#مرحوم آیت الله [[شیخ مرتضی حائری یزدی]] (درس کفایه)
 +
#استاد شهید، آیت الله [[مرتضی مطهری]]
 +
#شهید دکتر [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشتی]]
 +
#شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی
 +
#شهید [[امام موسی صدر]] (رهبر شیعیان [[لبنان]])
 +
#شهید [[سید مصطفی خمینی]]
 +
#شهید [[شهید مفتح|دکتر محمد مفتح]]
 +
#آیت الله [[آیت الله علی قدوسی|شهید شیخ علی قدوسی]]
 +
#آیت الله حاج [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|شیخ حسینعلی منتظری]]
 +
#آیت الله حاج شیخ علی مشکینی
 +
#آیت الله [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی|سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]]
 +
#آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مکارم شیرازی]]
 +
#آیت الله حاج شیخ [[عبدالله جوادی آملی]]
 +
#آیت الله حاج [[سید موسی شبیری زنجانی]]
 +
#آیت الله حاج [[سید مهدی روحانی]]
 +
#آیت الله شیخ احمد آذری قمی
 +
#آیت الله حاج شیخ [[حسین نوری همدانی]]
 +
#آیت الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری
 +
#آیت الله حاج [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|سید محمدحسین حسینی تهرانی]]
 +
#آیت الله حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
 +
#آیت الله حاج شیخ [[حسین مظاهری اصفهانی]]
 +
#آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی
  
# مرحوم آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی (درس كفایه)
+
==آثار و تألیفات==
# استاد شهید، آیت الله مرتضی مطهری اعلی الله مقامه الشریف
+
[[پرونده:Md.jpg|thumb|left|نرم‌افزار «آموزگار فقاهت» شامل تصویر صد دفتر از تقریرات دروس آیت‌الله محقق داماد به قلم شاگردان ایشان]]
# شهید دكتر سید محمد حسینی بهشتی
 
# شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی
 
# شهید امام موسی صدر (رهبر شیعیان لبنان)
 
# شهید آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی
 
# شهید دكتر محمد مفتح
 
# شهید حاج شیخ علی قدوسی
 
# آیت الله حاج شیخ حسینعلی منتظری
 
# آیت الله حاج شیخ علی مشكینی
 
# آیت الله سید عبدالكریم موسوی اردبیلی
 
# آیت الله استاد حاج شیخ ناصر مكارم شیرازی
 
# آیت الله حاج سید موسی شبیری زنجانی
 
# آیت الله حاج سید مهدی روحانی
 
# آیت الله حاج میرزا علی احمدی زنجانی
 
# آیت الله سید كرامت الله شیرازی
 
# آیت الله حاج سید ابوالفضل میرمحمدی
 
# آیت الله شیخ احمد آذری قمی
 
# آیت الله حاج سید فخرالدین طاهری شیرازی
 
# آیت الله حاج سید نورالدین شیرازی
 
# آیت الله حاج شیخ حسین نوری همدانی
 
# آیت الله حاج شیخ عباس ایزدی نجف آبادی
 
# آیت الله حاج سید جلال طاهری اصفهانی
 
# آیت الله حاج سید محمد ابطحی كاشانی
 
# آیت الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری
 
# آیت الله حاج سید محمدحسین تهرانی (لاله‌زاری)
 
# آیت الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی
 
# آیت الله حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
 
# آیت الله حاج شیخ محمدتقی ستوده اراكی
 
# آیت الله حاج شیخ حسین مظاهری اصفهانی
 
# آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی
 
# آیت الله حاج سید محمد حسینی كاشانی
 
# آیت الله حاج سید علی محقق یزدی
 
# آیت الله حاج شیخ محمدعلی ذاكری شیرازی
 
# آیت الله حاج شیخ حسن شریعتمداری
 
  
و جمعی دیگر از بزرگان و معاریف حوزه.
+
از آثار عمده ایشان، حواشی بر [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] مرحوم [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید کاظم یزدی]] به قلم خودش می‌‌باشد، ولی تقریرات دروس [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] ایشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ایشان تحریر و تالیف و به مرحله چاپ رسیده است.
  
==خصوصیات و روحیات سيد محمد محقق داماد==
+
#مباحث [[حج]]، صلوة، صوم، [[اعتکاف]]، [[خمس]] و قسمت عمده [[زکات]]، توسط حضرت آیت الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] تقریر و تحریر به چاپ رفته است.
 +
#استاد بزرگوار آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] دوره درس اصول ایشان را نوشته‌اند.
 +
#آیت الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
 +
#آیت الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوة ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
  
مرحوم آیت الله محقق داماد، فرد زاهد و پارسا و بسیار صریح اللهجه، خوش مجلس و شیرین سخن بودند هرگز به مقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نمی‌‌دادند از تواضع و ادب خاصی برخوردار بودند او در ایام ماه [[رمضان]] در مسجد بازار [[قم]] به وعظ و ارشاد می‌‌پرداختند، و سخنان وی تاثیر عمیقی در دل شنوندگان باقی می‌‌گذاشت.
+
==فعالیت‌های سیاسی==
 +
بنا به گفته آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، آیت الله محقق داماد در عین اعتقاد به ملازمه [[دین]] و سیاست، از هرگونه فعالیت غیرعلمی پرهیز می‌کرده و همه وقت خود را مصروف تحقیق و تدریس کرده بود. تنها مباحثی که از وی در این زمینه نقل شده است حضور در جمع معترضین به تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ در اوائل دهه چهل است.
  
==فرزندان حاج سيد محمد محقق داماد==
+
به‌ دنبال‌ انتشار خبر تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ توسط‌ روزنامه‌ها، آیت الله محقق همراه علمایی چون‌ [[امام خمینی|امام‌ خمینی]]<nowiki/>، آیت‌الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] و آیت‌الله [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|گلپایگانی‌]] در منزل‌ [[مرتضی حائری یزدی|پسر موسس]] تشکیل‌ جلسه‌ دادند و به‌ تبادل‌نظر دربارۀ اوضاع‌ جاری‌ پرداختند. سرانجام‌ تصمیم‌ گرفتند که‌ تا پایان‌ کار و لغو تصویبنامه‌، هفته‌ای‌ یک‌ شب‌ جلساتی‌ را در منزل‌ یکی‌ از آیات‌ عظام‌ برقرار سازند و به‌ مبارزه‌ ادامه‌ دهند.
  
از وی فرزندان لایق و شایسته ای باقی مانده است كه از میان آنها حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج سید علی محقق از اساتید محترم حوزه علمیه [[قم]] و عضو جامعه مدرسین و از ائمه جماعت مسجد بازار قم می باشند كه به جای مرحوم پدر بزرگوارشان اقامه جماعت می نمایند و حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج سید مصطفی محقق كه از فضلا و مدرسین حوزه بوده مدت طولانی ریاست سازمان بازرسی كل كشور جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشتند و در موضوعات مختلفی صاحب تألیف می باشند.
+
بعد از جلسۀ ۱۶ مهر ۱۳۴۱ش آیات‌ عظام‌ تلگرافی‌ در اعتراض‌ به‌ تصمیم‌ دولت‌ اسدالله علم‌ در تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ به‌ شاه‌ مخابره‌ کردند. آیت‌الله سید محمد داماد نیز همراه [[سید احمد شبیری زنجانی|‌سید احمد شبیری زنجانی]] و مرتضی‌ حائری‌ تلگرافی‌ به‌ شاه‌ مخابره‌ و مسائلی‌ همچون‌ تساوی‌ مسلمان‌ و کافر و قید کتاب‌ آسمانی‌ به‌ جای‌ [[قرآن|قرآن‌]] در مراسم‌ تحلیف‌ را، مخالف‌ مصالح‌ عالیۀ [[اسلام|اسلام‌]] و نص‌ قانون‌ اساسی‌ قلمداد کردند و خواستار لغو این‌ تصویبنامه‌ شدند.
  
==آثار و تالیفات سيد محمد محقق داماد==
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
از آثار عمده ایشان، حواشی بر العروه الوثقی مرحوم یزدی به قلم خودش می‌‌باشد ولی تقریرات دروس [[فقه]] و [[اصول]] ایشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ایشان تحریر و تالیف و به مرحله چاپ رسیده است.
+
مرحوم آیت الله محقق داماد، فردی [[زهد|زاهد]]، پارسا و بسیار صریح اللهجه، خوش مجلس و شیرین سخن بودند. هرگز به مقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نمی‌‌دادند. از [[تواضع]] و [[ادب]] خاصی برخوردار بودند. او در ایام ماه [[رمضان]] در [[مسجد]] بازار [[قم]] به وعظ و ارشاد می‌‌پرداختند، و سخنان وی تاثیر عمیقی در دل شنوندگان باقی می‌‌گذاشت.
  
# مباحث [[حج]]، صلوه، صوم، [[اعتكاف]]، [[خمس]] و قسمت عمده [[زكات]] توسط حضرت آیت الله جوادی آملی تقریر و تحریر به چاپ رفته است دوره كتاب الحج در سه جلد چاپ و نشر و كتاب صلوه نیز.
+
==وفات==
# استاد بزرگوار آیت الله مكارم شیرازی دوره درس اصول ایشان را نوشته‌اند.
 
# آیت الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره [[اصول]] ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
 
# آیت الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوه ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
 
# آیت الله جوادی آملی بحث حج ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
 
  
==رحلت سيد محمد محقق داماد==
+
مرحوم آیت الله محقق داماد، پس از عمری تلاش و کوشش در راه انجام وظیفه الهی و پس از تربیت جمعی از شاگردان مجتهد و شایسته، روز چهارشنبه ۲ [[ذی الحجه]] سال ۱۳۸۸ هـ.ق بر اثر سکته قلبی، دار فانی را وداع گفت و در [[قم]] در مقبره‌ای از مقابر سمت شرقی صحن مطهر [[حضرت معصومه]] (سلام الله علیها) با تجلیل و تشییع کم سابقه مدفون گردید.
  
مرحوم آیت الله العظمی‌‌ محقق داماد، پس از عمری تلاش و كوشش در راه انجام وظیفه الهی و پس از تربیت جمعی از شاگردان مجتهد و شایسته، روز چهارشنبه 2 [[ذی الحجه]] الحرام سال 1388 هـ.ق بر اثر سكته قلبی پس از 75 روز بیماری دارفانی را وداع گفت و در مقبره‌ای از مقابر سمت شرقی صحن مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها با تجلیل و تشییع كم سابقه مدفون گردید، روحش شاد!
+
==منابع==
  
مقبره ای كه مرحوم آیت الله داماد در آن به خاك سپرده شده، اتاقی در حدود 12 مترمربع می باشد كه مرقد آن بزرگوار در وسط آن و روی قبر، سنگ برجسته ای در حدود 70*110 سانتی متر قرار دارد كه بر روی آن چنین حجّاری شده است: لقد لبّی ربّه الكریم.
+
*عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۴۶۳.
 +
*احمد محیطی اردکانی، "سید محمد محقق داماد"، [http://www.hawzah.net/fa/daneshvar/daneshvarview/3627 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۲.
 +
*ویکی شیعه.
  
مزار عالم ربانی فقیه اهل البیت مرحوم آیت الله حاج سید محمدتقی داماد یزدی قدس سره كه مقارن با تأسیس حوزه علمیه قم به این شهر مهاجرت و از محضر آیت الله حائری استفاده كامل نموده و سپس به ابتكار و تحقیق مخصوص به خویش به تدریس خارج اشتغال تا به فاصله اندكی فضلاء عظام به محضرش آشنا و تحقیقات علمی و فتاوی عمیق آن فقیه عالیقدر زبانزد مركز مهم اجتهاد و استنباط شد و با تدریس مداوم فقه و اصول و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء حوزه مقدسه رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد و سرانجام روز چهارشنبه دوم [[ذی الحجه]] سنه 1388 اختر فروزان آسمان تحقیق در سن شصت و پنج سالگی دعوت حق را لبیك گفته. «حشره الله مع اجداده و تغمّده بغفرانه».  
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 
+
<gallery mode="packed" heights="170">
==منابع==
+
پرونده:سیدداماد (1).jpg|سید محمد موسوی احمدآبادی (محقق داماد)
* عقيقي بخشايشي، تلخيص از كتاب فقهاي نامدار شيعه، صفحه 463.
+
پرونده:سیدداماد (2).jpg|سید محمد موسوی احمدآبادی (محقق داماد)
* احمد محیطی اردكانی، سید محمد محقق داماد، [http://www.hawzah.net/fa/daneshvar/daneshvarview/3627 پایگاه اطلاع رسانی حوزهبازیابی: 7 اسفند 1392.
+
پرونده:خوانساری000.jpg|از راست: سید ابراهیم ایروانی، [[سید محمد محقق داماد|سید محمد موسوی احمدآبادی (محقق داماد)]]، [[سید احمد خوانساری|سید احمد موسوی خوانساری]]، [[خویی، ابوالقاسم|سید ابوالقاسم موسوی خویی]]، سید نصرالله مستنبط، نصرالله صدقی حسنی (خلخالی) و سید محمدحسین میرسجادی
 +
پرونده:سیدداماد (4).jpg|از راست: سید محمد رضوی قمی، محمدحسین دزفولی، [[سید محمد محقق داماد|سید محمد موسوی احمدآبادی (محقق داماد)]]
 +
پرونده:سیداحمد حسینی (شبیری) زنجانی (6).jpg|از راست: ناشناسان، [[محقق داماد|سید محمد موسوی احمدآبادی (محقق داماد)]]، [[سید احمد شبیری زنجانی|سید احمد حسینی (شبیری) زنجانی][[شیخ عبدالنبی اراکی|عبدالنبی اراکی نجفی]] و [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی]]
 +
پرونده:سیدداماد (3).jpg|کتاب الخمس که توسط [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]] تقرير گشته است
 +
</gallery>
  
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|محقق داماد،سید محمد]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 
[[رده:مجتهدین]]
[[رده:مراجع تقلید]]
 
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۰

آیت الله سید محمد محقق داماد (۱۳۲۵ - ۱۳۸۸ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان آیت الله حائری و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله جوادی آملی از شاگردان برجسته او هستند.

محقق داماد.jpg
نام کامل سید محمد موسوی احمدآبادی
زادروز ۱۳۲۵ قمری
زادگاه اردکان، یزد
وفات ۱۳۸۸ قمری
مدفن قم، حرم حضرت معصومه سلام الله علیها

Line.png

اساتید

سید محمدتقی خوانساری، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، سید محمد حجت کوه‌کمری، ‌‌حاج شیخ عبدالکریم حائری،...

شاگردان

مرتضی مطهری، شهید بهشتی، امام موسی صدر، سید مصطفی خمینی، شهید مفتح، ناصر مکارم شیرازی، عبدالله جوادی آملی،...

آثار

حاشیه بر عروة الوثقی،...

ولادت

سید محمد محقق احمدآبادى یزدى معروف به محقق داماد در سال ۱۳۲۵ قمری در یک بیت رفیع علمی‌‌ و ولائی، در اردکان یزد پا به عرصه حیات نهاد. پدرش مرحوم حجت الاسلام حاج سید جعفر موسوی بود که در سفر عتبات وفات نمود و کودک هنوز از مادر متولد نگردیده بود.

تحصیل و استادان

سید محمد در یزد نزد اساتید نامداری مانند: مرحوم آقا سید احمد مدرس، مرحوم حاج سید یحی واعظ، مرحوم آقای سید حسن باغ گندمی‌‌ و مرحوم آقا سید محمد علیرضا حائری به تحصیل مقدمات علوم و سطوح پرداخت و مقداری از قوانین را پیش آیت الله شیخ غلامرضا یزدی تلمذ نمود، و با اشارت و صلاحدید وی، شاگرد ساعی و کوشا، عازم حوزه علمیه قم گردید.

سید محمد محقق به برکت استعداد ذاتی و ذوق و شوق فراوان تحصیلی، در طی نه سال اقامت در قم، به مراتب عالیه علمی ‌‌نائل آمد و ضمن تحصیل به تدریس و تعلیم نیز پرداخت.

ایشان در سال ۱۳۴۱ هـ.ق، یعنی در حدود ۱۶ سالگی به دروس حضرات آیات میر سید علی یثربی کاشانی (م ۱۳۸۰ هـ.ق)، مرحوم آقا سید محمدتقی خوانساری (م ۱۳۷۱ هـ.ق)، مرحوم حاج میرزا محمد همدانی (م ۱۳۶۵) و آیات عظام شیخ محمود اردکانی، و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و مرحوم سید محمد حجت کوه‌کمری (۱۳۷۲) و سرانجام درس آیت الله العظمی ‌‌حاج شیخ عبدالکریم حائری قدس سره راه یافته و تلمذ نموده است.

وی بیشترین بهره را از محضر مبارک زعیم عالیقدر و مؤسس حوزه علمیه قم (آیت الله حائری) برده، و در اثر احساس لیاقت و استعداد شاگرد، مورد عنایت و توجه خاص استاد عالیقدرش قرار گرفته است، و همین عنایت خاص استاد موجب گردیده که به افتخار دامادی وی نیز نائل آید، از این رو به «محقق داماد» معروف است.

تدریس و شاگردان

پس از ارتحال استاد بزرگوار و مؤسس حوزه علمیه قم، معظم‌له تدریس در این حوزه را شروع و در مدت اندکی، محضر درس وی به صورت مجمع فضلا و دانشمندان و محل ملاقات اندیشمندان درآمد، و ایشان از این فرصت عالی‌ترین بهره‌ها را برده، و در تمام ایام به تدریس و تربیت پرداخته اند. روزهایی هم که حوزه تعطیل می‌‌شد، بیت شریف ایشان یک مدرس بزرگ، و یک جایگاه رفع اشکالات و بحث و گفتگوی فقهی و اصولی درمی‌‌آمد. از این رو درس ایشان، مجتهدپرور و مرکز تلاقی افکار و تضارب اندیشه‌ها بود. در اثر همین تمحض در علم بود که جمعی از زبدگان حوزه به محفل گرم و باصفای وی می‌‌شتافتند، افرادی مانند:

  1. مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی (درس کفایه)
  2. استاد شهید، آیت الله مرتضی مطهری
  3. شهید دکتر سید محمد حسینی بهشتی
  4. شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی
  5. شهید امام موسی صدر (رهبر شیعیان لبنان)
  6. شهید سید مصطفی خمینی
  7. شهید دکتر محمد مفتح
  8. آیت الله شهید شیخ علی قدوسی
  9. آیت الله حاج شیخ حسینعلی منتظری
  10. آیت الله حاج شیخ علی مشکینی
  11. آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
  12. آیت الله ناصر مکارم شیرازی
  13. آیت الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی
  14. آیت الله حاج سید موسی شبیری زنجانی
  15. آیت الله حاج سید مهدی روحانی
  16. آیت الله شیخ احمد آذری قمی
  17. آیت الله حاج شیخ حسین نوری همدانی
  18. آیت الله حاج سید عبدالرسول شریعتمداری
  19. آیت الله حاج سید محمدحسین حسینی تهرانی
  20. آیت الله حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
  21. آیت الله حاج شیخ حسین مظاهری اصفهانی
  22. آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی

آثار و تألیفات

نرم‌افزار «آموزگار فقاهت» شامل تصویر صد دفتر از تقریرات دروس آیت‌الله محقق داماد به قلم شاگردان ایشان

از آثار عمده ایشان، حواشی بر العروة الوثقی مرحوم سید کاظم یزدی به قلم خودش می‌‌باشد، ولی تقریرات دروس فقه و اصول ایشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ایشان تحریر و تالیف و به مرحله چاپ رسیده است.

  1. مباحث حج، صلوة، صوم، اعتکاف، خمس و قسمت عمده زکات، توسط حضرت آیت الله جوادی آملی تقریر و تحریر به چاپ رفته است.
  2. استاد بزرگوار آیت الله مکارم شیرازی دوره درس اصول ایشان را نوشته‌اند.
  3. آیت الله طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.
  4. آیت الله شیخ محمد مؤمن، بحث صلوة ایشان را تقریر و تحریر نموده‌اند.

فعالیت‌های سیاسی

بنا به گفته آیت‌الله جوادی آملی، آیت الله محقق داماد در عین اعتقاد به ملازمه دین و سیاست، از هرگونه فعالیت غیرعلمی پرهیز می‌کرده و همه وقت خود را مصروف تحقیق و تدریس کرده بود. تنها مباحثی که از وی در این زمینه نقل شده است حضور در جمع معترضین به تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ در اوائل دهه چهل است.

به‌ دنبال‌ انتشار خبر تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ توسط‌ روزنامه‌ها، آیت الله محقق همراه علمایی چون‌ امام‌ خمینی، آیت‌الله مرعشی نجفی و آیت‌الله گلپایگانی‌ در منزل‌ پسر موسس تشکیل‌ جلسه‌ دادند و به‌ تبادل‌نظر دربارۀ اوضاع‌ جاری‌ پرداختند. سرانجام‌ تصمیم‌ گرفتند که‌ تا پایان‌ کار و لغو تصویبنامه‌، هفته‌ای‌ یک‌ شب‌ جلساتی‌ را در منزل‌ یکی‌ از آیات‌ عظام‌ برقرار سازند و به‌ مبارزه‌ ادامه‌ دهند.

بعد از جلسۀ ۱۶ مهر ۱۳۴۱ش آیات‌ عظام‌ تلگرافی‌ در اعتراض‌ به‌ تصمیم‌ دولت‌ اسدالله علم‌ در تصویب‌ لایحۀ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌ به‌ شاه‌ مخابره‌ کردند. آیت‌الله سید محمد داماد نیز همراه ‌سید احمد شبیری زنجانی و مرتضی‌ حائری‌ تلگرافی‌ به‌ شاه‌ مخابره‌ و مسائلی‌ همچون‌ تساوی‌ مسلمان‌ و کافر و قید کتاب‌ آسمانی‌ به‌ جای‌ قرآن‌ در مراسم‌ تحلیف‌ را، مخالف‌ مصالح‌ عالیۀ اسلام‌ و نص‌ قانون‌ اساسی‌ قلمداد کردند و خواستار لغو این‌ تصویبنامه‌ شدند.

ویژگی‌های اخلاقی

مرحوم آیت الله محقق داماد، فردی زاهد، پارسا و بسیار صریح اللهجه، خوش مجلس و شیرین سخن بودند. هرگز به مقامات صوری و مناصب ظاهری اهمیت نمی‌‌دادند. از تواضع و ادب خاصی برخوردار بودند. او در ایام ماه رمضان در مسجد بازار قم به وعظ و ارشاد می‌‌پرداختند، و سخنان وی تاثیر عمیقی در دل شنوندگان باقی می‌‌گذاشت.

وفات

مرحوم آیت الله محقق داماد، پس از عمری تلاش و کوشش در راه انجام وظیفه الهی و پس از تربیت جمعی از شاگردان مجتهد و شایسته، روز چهارشنبه ۲ ذی الحجه سال ۱۳۸۸ هـ.ق بر اثر سکته قلبی، دار فانی را وداع گفت و در قم در مقبره‌ای از مقابر سمت شرقی صحن مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) با تجلیل و تشییع کم سابقه مدفون گردید.

منابع

  • عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۴۶۳.
  • احمد محیطی اردکانی، "سید محمد محقق داماد"، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۲.
  • ویکی شیعه.

آرشیو عکس و تصویر