احمد بن علی نجاشی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | '''«احمد بن علی نجاشی»''' (۴۵۰-۳۷۲ ق)، محدث و رجالی نامدار [[شیعه]] در قرن پنجم قمری و از شاگردان [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] است. علمای [[علم رجال|رجال]]، نجاشی را آگاهترین شخص نسبت به احوال روایان و شخصیت‌های [[تاریخ اسلام]] دانسته و نظرات او درباره راویان [[احادیث]] را مورد توجه قرار داده‌اند. کتاب «[[رجال نجاشی (کتاب)|فهرست اسماء مصنّفی الشیعه]]» او، از مهمترین آثار رجالی شیعه است. |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = احمد بن علی نجاشی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = ۳۷۲ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[بغداد]] | ||
| + | |وفات = ۴۵۰ قمری | ||
| + | |مدفن = [[سامرا]] | ||
| + | |اساتید = [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]]، احمد بن عبدالواحد بزاز، احمد بن على سیرافى، حسین بن عبیدالله بن غضائرى، [[ابن غضائری|احمد بن حسین بن غضائرى]]، [[هارون بن موسی تلعکبری]]،... | ||
| + | |شاگردان = [[شیخ طوسى]]، سلیمان بن حسن صهرشتى، عمادالدین بن معبد حسنى مروزى، ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد حسینی،... | ||
| + | |آثار = [[رجال نجاشی (کتاب)|فهرست اسماء مصنفی الشیعه]]، الجمعه و ما ورد فیها من الاعمال، الکوفه، مختصر الانواء و مواضع النجوم، تفسیر النجاشی،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==ولادت و خاندان== | ||
| + | احمد بن علی نجاشی در ماه [[صفر]] سال ۳۷۲ هجرى در شهر [[بغداد]] به دنیا آمد. پدر و خاندان نجاشى همه اهل [[کوفه]] بوده اند، ولى از آنجا که پدرش پس از ورود [[شیخ صدوق]] در سال ۳۵۵ ق. به بغداد از محضر او استفاده کرده و جدش هم در بغداد منزل داشته و خود نیز دوران کودکى و کسب معارف و علوم را در آنجا گذرانده است، صحیح تر آن است که بگوییم او در همان شهر بغداد به دنیا آمده است. | ||
| + | برای احمد نجاشی دو [[کنیه]] «ابوالحسین» و «ابوالعباس» در منابع شهرت دارد. جد هفتم نجاشی به نام «عبدالله» والی اهواز بود و به نجاشی شهرت داشت، بدین سبب او نیز به لقب «نجاشی» مشهور گشت. عبدالله نجاشی نامه اى به [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] علیه السلام نوشت و امام علیه السلام در جواب، «رساله اهوازیه» را براى او نوشته است. | ||
| + | ==تحصیل و اساتید == | ||
| + | احمد بن على نجاشى پس از رشد در دامان پدر و اساتید شهر [[کوفه]]، برای ارتقای دانش خود به شهرهای دیگر [[عراق]] مثل [[نجف]] و [[سامرا]] و [[بغداد]] مسافرت کرده و از مشاهیر آنجا بهره برد. چند بار هم به وطن اصلى خویش، کوفه، مراجعت نموده و در آنجا [[حدیث]] شنیده و [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] گرفته یا اجازه داده است. | ||
| + | نجاشى از تعداد زیادى از بزرگان روایت شنیده و روایت نقل کرده است. از جمله اساتید او مى‌توان به افراد زیر اشاره نمود: | ||
| − | احمد | + | *پدرش، على بن احمد نجاشى؛ نجاشى بعضى از کتابهاى [[شیخ صدوق]] را نزد پدرش خواند و از او اجازه نقل روایت کتابهاى شیخ صدوق را گرفت. |
| + | *[[شیخ مفید]] (م ۴۱۳ هجرى)؛ نجاشی در محضر [[شیخ مفید]] که در زمان خود زعامت شیعیان به او منتهی گردید، سالیان متمادی از اندوخته‌های علمی‌اش بهره برد. بیشتر کتاب‌های [[جعفر بن محمد قولویه]] ـ استاد شیخ مفید ـ و شماری دیگر را نزد او خوانده است.<ref> رجال النجاشی، ج ۱، ص ۱۲۱ و ۱۵۳.</ref> | ||
| + | *[[سید مرتضی]]؛ پس از درگذشت شیخ مفید، زعامت و پیشوایی شیعیان به سید مرتضی منتقل شد؛ نجاشی سالیان دراز در درس سید مرتضی حاضر شد و از دانش او نیز بهره برد. او گرچه از سید مرتضی در کتاب ارزشمندش روایتی نقل نمی‌کند، ولی به فرموده [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|محقق خوانساری]]، در نزد سید مرتضی بیشترین درس را خوانده است.<ref> روضات الجنات، محمدباقر خوانساری، ج۱، ص۶۳.</ref> خود نجاشی نقل می کند هنگامی که سید مرتضی در [[ربیع الاول]] سال ۴۳۶ ق. در شهر [[بغداد]] وفات نمود، وی بدن مطهر استادش را با کمک ابوالعلی محمد بن حسن جعفری و [[سلار دیلمی|سلار بن عبدالعزیز]]، غسل داده است.<ref> رجال النجاشی، ج۲، ص ۱۰۴، خلاصه، ص۴۶.</ref> | ||
| + | *احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن الحاشر (م ۴۲۳ هجرى) | ||
| + | *احمد بن على بن نوح سیرافى | ||
| + | *حسین بن عبیدالله بن غضائرى | ||
| + | *[[ابن غضائری|احمد بن حسین بن غضائرى]] | ||
| + | *[[هارون بن موسی تلعکبری]] | ||
| + | *احمد بن محمد بن عمران، معروف به ابن جُندى | ||
| − | == | + | ==شاگردان== |
| − | |||
| − | + | از جمله شاگردان مشهور نجاشی می توان افراد زیر را نام برد: | |
| − | |||
| − | + | *شیخ الطائفة، [[شیخ طوسى]] | |
| − | + | *ابوالحسن سلیمان بن حسن صهرشتى | |
| + | *سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى | ||
| + | *ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی. | ||
| − | == | + | ==آثار و تألیفات== |
| − | |||
| − | از | + | نجاشی آن جا که شرح حالش را یادآور شده، آثار زیر را از نوشته‌های خویش شمرده است: |
| − | + | # [[رجال نجاشی (کتاب)|فهرست اسماء مصنفی الشیعه]]؛ معروف به «رجال نجاشی» که از گرانبهاترین آثار [[شیعه|شیعی]] در [[علم رجال]] است. گویا [[سید مرتضی]] در یکی از جلسات درس، از سخن آن دسته از مخالفان که شیعه را به نداشتن آثار و سابقه علمی سرزنش می‌کردند، اظهار ناراحتی می‌کند و همین مسأله سبب می‌شود که نجاشی با تصمیم و اراده جدی دست به تحقیق زند و دانشوران شیعی و آثار ارزشمند آنان را معرفی کند. این کتاب حاوی نام ۱۲۷۰ نفر از علمای شیعی و آثار، کنیه، القاب، نیاکان و زندگی آنان است که در بیشتر موارد، سلسله سند از نجاشی تا راوی و شخصیتی که به معرفی و آثار او پرداخته، ذکر شده است. | |
| − | + | # الجمعه و ما ورد فیها من الاعمال: این کتاب درباره وظایف و اعمال عبادی در روز [[جمعه]] است. | |
| − | + | # کتاب الکوفه: در معرفی آثار و اماکن تاریخی شهر [[کوفه]] و نیز فضیلت آن‌ها است. | |
| − | + | # انساب بنی نضر بن قُعین: در این کتاب خاندان بنی نضر بن قعین را معرفی می‌کند. | |
| − | # | + | # مختصر الانواء و مواضع النجوم التی سمّتها العرب.<ref> همان، ج ۱، ص ۲۵۴.</ref> |
| − | + | # تفسیر النجاشی. | |
| − | + | # اخبار بنی سُنسن. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | نجاشی | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | # | ||
| − | # | ||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | + | احمد بن على نجاشى، پس از ۷۸ سال زندگى پربرکت، در سال ۴۵۰ قمرى (یا ۴۶۳ ق) در مطیرآباد، از نواحى [[سامراء]] دار فانى را وداع گفت.<ref>خلاصة الاقوال، ص ۱۲؛ الکنى و الالقاب، ج ۳، ص ۲۳۹.</ref> اولین کسی که به تاریخ و محل وفات او اشاره کرده [[علامه حلى]] (متوفى ۷۲۶ ق) در «[[خلاصة الاقوال (کتاب)|خلاصة الاقوال]]» است. | |
| − | احمد بن على نجاشى، پس از | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخش کتابشناسی. |
| − | * | + | *بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، محمدکاظم رحمان ستایش و محمدرضا جدیدی نژاد. |
| − | * | + | *[[گلشن ابرار]]، جلد ۱، زندگی نامه "نجاشی"، از محمدحسن امانی. |
| − | + | *فهرس التراث، سید محمدحسین حسینى جلالى، ج۱، ص۵۲۰ به بعد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | [[رده:علمای قرن پنجم]] | + | [[رده:علمای قرن پنجم]][[رده:علماء شیعه]] |
| − | [[رده:رجالیون]] | + | [[رده:رجالیون]][[رده:محدثان]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۶
«احمد بن علی نجاشی» (۴۵۰-۳۷۲ ق)، محدث و رجالی نامدار شیعه در قرن پنجم قمری و از شاگردان شیخ مفید و سید مرتضی است. علمای رجال، نجاشی را آگاهترین شخص نسبت به احوال روایان و شخصیت‌های تاریخ اسلام دانسته و نظرات او درباره راویان احادیث را مورد توجه قرار داده‌اند. کتاب «فهرست اسماء مصنّفی الشیعه» او، از مهمترین آثار رجالی شیعه است.
| نام کامل | احمد بن علی نجاشی |
| زادروز | ۳۷۲ قمری |
| زادگاه | بغداد |
| وفات | ۴۵۰ قمری |
| مدفن | سامرا |
|
| |
| اساتید |
شیخ مفید، سید مرتضی، احمد بن عبدالواحد بزاز، احمد بن على سیرافى، حسین بن عبیدالله بن غضائرى، احمد بن حسین بن غضائرى، هارون بن موسی تلعکبری،... |
| شاگردان |
شیخ طوسى، سلیمان بن حسن صهرشتى، عمادالدین بن معبد حسنى مروزى، ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد حسینی،... |
| آثار |
فهرست اسماء مصنفی الشیعه، الجمعه و ما ورد فیها من الاعمال، الکوفه، مختصر الانواء و مواضع النجوم، تفسیر النجاشی،... |
ولادت و خاندان
احمد بن علی نجاشی در ماه صفر سال ۳۷۲ هجرى در شهر بغداد به دنیا آمد. پدر و خاندان نجاشى همه اهل کوفه بوده اند، ولى از آنجا که پدرش پس از ورود شیخ صدوق در سال ۳۵۵ ق. به بغداد از محضر او استفاده کرده و جدش هم در بغداد منزل داشته و خود نیز دوران کودکى و کسب معارف و علوم را در آنجا گذرانده است، صحیح تر آن است که بگوییم او در همان شهر بغداد به دنیا آمده است.
برای احمد نجاشی دو کنیه «ابوالحسین» و «ابوالعباس» در منابع شهرت دارد. جد هفتم نجاشی به نام «عبدالله» والی اهواز بود و به نجاشی شهرت داشت، بدین سبب او نیز به لقب «نجاشی» مشهور گشت. عبدالله نجاشی نامه اى به امام صادق علیه السلام نوشت و امام علیه السلام در جواب، «رساله اهوازیه» را براى او نوشته است.
تحصیل و اساتید
احمد بن على نجاشى پس از رشد در دامان پدر و اساتید شهر کوفه، برای ارتقای دانش خود به شهرهای دیگر عراق مثل نجف و سامرا و بغداد مسافرت کرده و از مشاهیر آنجا بهره برد. چند بار هم به وطن اصلى خویش، کوفه، مراجعت نموده و در آنجا حدیث شنیده و اجازه گرفته یا اجازه داده است.
نجاشى از تعداد زیادى از بزرگان روایت شنیده و روایت نقل کرده است. از جمله اساتید او مى‌توان به افراد زیر اشاره نمود:
- پدرش، على بن احمد نجاشى؛ نجاشى بعضى از کتابهاى شیخ صدوق را نزد پدرش خواند و از او اجازه نقل روایت کتابهاى شیخ صدوق را گرفت.
- شیخ مفید (م ۴۱۳ هجرى)؛ نجاشی در محضر شیخ مفید که در زمان خود زعامت شیعیان به او منتهی گردید، سالیان متمادی از اندوخته‌های علمی‌اش بهره برد. بیشتر کتاب‌های جعفر بن محمد قولویه ـ استاد شیخ مفید ـ و شماری دیگر را نزد او خوانده است.[۱]
- سید مرتضی؛ پس از درگذشت شیخ مفید، زعامت و پیشوایی شیعیان به سید مرتضی منتقل شد؛ نجاشی سالیان دراز در درس سید مرتضی حاضر شد و از دانش او نیز بهره برد. او گرچه از سید مرتضی در کتاب ارزشمندش روایتی نقل نمی‌کند، ولی به فرموده محقق خوانساری، در نزد سید مرتضی بیشترین درس را خوانده است.[۲] خود نجاشی نقل می کند هنگامی که سید مرتضی در ربیع الاول سال ۴۳۶ ق. در شهر بغداد وفات نمود، وی بدن مطهر استادش را با کمک ابوالعلی محمد بن حسن جعفری و سلار بن عبدالعزیز، غسل داده است.[۳]
- احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن الحاشر (م ۴۲۳ هجرى)
- احمد بن على بن نوح سیرافى
- حسین بن عبیدالله بن غضائرى
- احمد بن حسین بن غضائرى
- هارون بن موسی تلعکبری
- احمد بن محمد بن عمران، معروف به ابن جُندى
شاگردان
از جمله شاگردان مشهور نجاشی می توان افراد زیر را نام برد:
- شیخ الطائفة، شیخ طوسى
- ابوالحسن سلیمان بن حسن صهرشتى
- سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى
- ابوالصمصام ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی.
آثار و تألیفات
نجاشی آن جا که شرح حالش را یادآور شده، آثار زیر را از نوشته‌های خویش شمرده است:
- فهرست اسماء مصنفی الشیعه؛ معروف به «رجال نجاشی» که از گرانبهاترین آثار شیعی در علم رجال است. گویا سید مرتضی در یکی از جلسات درس، از سخن آن دسته از مخالفان که شیعه را به نداشتن آثار و سابقه علمی سرزنش می‌کردند، اظهار ناراحتی می‌کند و همین مسأله سبب می‌شود که نجاشی با تصمیم و اراده جدی دست به تحقیق زند و دانشوران شیعی و آثار ارزشمند آنان را معرفی کند. این کتاب حاوی نام ۱۲۷۰ نفر از علمای شیعی و آثار، کنیه، القاب، نیاکان و زندگی آنان است که در بیشتر موارد، سلسله سند از نجاشی تا راوی و شخصیتی که به معرفی و آثار او پرداخته، ذکر شده است.
- الجمعه و ما ورد فیها من الاعمال: این کتاب درباره وظایف و اعمال عبادی در روز جمعه است.
- کتاب الکوفه: در معرفی آثار و اماکن تاریخی شهر کوفه و نیز فضیلت آن‌ها است.
- انساب بنی نضر بن قُعین: در این کتاب خاندان بنی نضر بن قعین را معرفی می‌کند.
- مختصر الانواء و مواضع النجوم التی سمّتها العرب.[۴]
- تفسیر النجاشی.
- اخبار بنی سُنسن.
وفات
احمد بن على نجاشى، پس از ۷۸ سال زندگى پربرکت، در سال ۴۵۰ قمرى (یا ۴۶۳ ق) در مطیرآباد، از نواحى سامراء دار فانى را وداع گفت.[۵] اولین کسی که به تاریخ و محل وفات او اشاره کرده علامه حلى (متوفى ۷۲۶ ق) در «خلاصة الاقوال» است.
پانویس
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخش کتابشناسی.
- بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، محمدکاظم رحمان ستایش و محمدرضا جدیدی نژاد.
- گلشن ابرار، جلد ۱، زندگی نامه "نجاشی"، از محمدحسن امانی.
- فهرس التراث، سید محمدحسین حسینى جلالى، ج۱، ص۵۲۰ به بعد.
