علی بن محمد خزاز قمی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} <keywords content='کلید واژه: علی بن محمد خزاز قمی، آثار علی بن محمد خ...' ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| + | '''«على بن محمد خزاز قمى»'''، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم نامدار [[شیعه]] در قرن چهارم و پنجم هجرى و از شاگردان [[شیخ صدوق]] است. وی در نظر همه رجالیان شیعه، عالمی موثق و بزرگوار معرفی شده است. کتاب ارزشمند «[[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر]]» در اثبات [[امامت]] [[ائمه اطهار|امامان دوازده‌گانه]] علیهم‌السلام، از مهمترین آثار اوست. | ||
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = على بن محمد خزاز قمى ازی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = ۳۱۰ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[اصفهان]] | ||
| + | |وفات = ۳۹۵ قمری | ||
| + | |مدفن = اصفهان | ||
| + | |اساتید = [[شیخ صدوق]]، [[محمد بن عبدالله شیبانی|محمد بن عبدالله شیبانى]]، [[احمد بن محمد جوهری|احمد بن محمد عیاش جوهرى]]، محمد بن وهبان بصرى، على بن حسین بن منده، حسین بن محمد بن سعید خزاعى،... | ||
| + | |شاگردان = ابوعلى احمد بن اسماعيل سليمانى، احمد بن زياد بن جعفر همدانى، احمد بن محمد بن اسحاق قاضى،... | ||
| + | |آثار = [[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر]]، الایضاح فى اصول الدین، الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | تاریخ دقیق ولادت على بن محمد خزاز قمى معلوم نیست، اما با نظر به دوران حیات استادان وى، همانند [[شیخ صدوق]] (متوفى ۳۸۱ ق) و [[احمد بن محمد جوهری|ابن عیاش جوهرى]] (متوفى ۴۰۱ ق)، مى توان گفت که این محدث فرزانه، تقریباً در نیمه دوم سده چهارم قمرى پا به عرصه وجود نهاده است.<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ الذریعه، ج ۱۸، ص ۸۶ و ج ۲، ص ۴۸۹.</ref> | ||
| + | [[کنیه|کنیه]] اش ابوالقاسم مى باشد و لقب معروف او خزاز و منسوب به [[قم]] و رى است. بر همین اساس برخى او را قمى رازى نامیده اند؛ البته بیشتر تراجم‌نویسان او را تنها قمى خوانده اند؛ از آن رو که زادگاه او در شهر قم بود، ولى براى کسب دانش [[حدیث]] به شهر رى رفت و در آنجا رحل اقامت افکند.<ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۲۰۱؛ اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۳۱۳؛ رجال شیخ طوسى، ص ۴۷۹؛ رجال نجاشى، ص ۱۹۱.</ref> | ||
| + | خزاز قمى در شهر رى وفات یافت و ظاهرا در همین شهر سر بر بالین خاک نهاد.<ref>فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.</ref> از سال رحلت او نیز اطلاع دقیقى در دست نیست؛ می توان گفت که او در نیمه اول سده پنجم قمرى چشم از جهان فروبسته است، مبنى بر اینکه استادش، ابن عیاش جوهرى در سال ۴۰۱ قمرى از دنیا رفت. و نیز [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانى]]، خزاز قمى را از بزرگان سده پنجم قمرى بشمار آورده است، زیرا وى بیشتر حیات علمى خود را در این سده سپرى کرد.<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷.</ref> | ||
| + | ==استادان و شاگردان== | ||
| + | خزاز قمى از محضر علماى بزرگى بهرهمند گشته است، از جمله: | ||
| − | + | *محمد بن على بن بابویه قمى معروف به «[[شیخ صدوق]]»، مشهورترین استاد خزاز قمى است. | |
| − | + | *[[محمد بن عبدالله شیبانی|محمد بن عبدالله شیبانى]]؛<ref>اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ کفایة الاثر در موارد متعدد.</ref> وى یکى از روایتگران برجسته شیعه است که شاگرد بزرگوارش، خزاز قمى، در جاى جاى اثر گرانسنگ خود، [[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر]] از این استاد مسلم [[حدیث|حدیث]]، روایت نقل مى کند و با دیده احترام به او مى نگرد. | |
| − | + | *[[احمد بن محمد جوهری|احمد بن محمد بن عیاش جوهرى]]، مشهور به «ابن عیاش»؛<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳. | |
| + | </ref> که در زمره دانشوران پرآوازه شیعه است. [[شیخ طوسى]] درباره او مى گوید: «جوهرى روایات فراوانى را شنید و فراگرفت و در نشر حدیث کوشش بسیار نمود؛ ... کتاب هاى زیادى دارد که معروفترین آنها [[مقتضب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر (کتاب)|مقتضب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر]] است».<ref>فهرست، طوسى، ص ۳۳، شماره ۸۸.</ref> | ||
| − | + | *محمد بن وهبان بصرى؛<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ و کفایه الاثر در موارد متعدد.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]] درباره اش چنین مى نگارد: «ابوعبدالله دبیلى، ساکن بصره از دانشوران نامدار و موثق شیعه است. روایاتى که او نقل مى کند بسیار جالب و بدون اشتباه و لغزش است».<ref>رجال، نجاشى، ص ۲۸۲.</ref> | |
| − | + | *على بن حسین بن منده؛<ref>اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳؛ و کفایة الاثر.</ref> [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] مى گوید: «خزاز قمى در اثر گرانقدر خود، از این دانشمند روایات بسیارى نقل نموده و از او تمجید کرده است که نشان از بزرگى ابن منده دارد».<ref>تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳. | |
| + | </ref> | ||
| + | *حسین بن محمد بن سعید خزاعى؛<ref>اعلام الشیعه، ص ۱۲۷.</ref> | ||
| − | + | *ابوعلى احمد بن اسماعيل سليمانى؛ | |
| + | *احمد بن زياد بن جعفر همدانى؛ | ||
| + | *احمد بن محمد بن اسحاق قاضى. | ||
| − | + | اما با این که خزاز قمى از نخبگان عالمان [[شیعه]] است، و طبعاً باید گروه زیادى از سرچشمه دانش او بهره برده باشند؛ ولى در کتاب هاى تراجم تنها به نام اندکى از شاگردان حدیثى وى اشاره شده است: | |
| − | + | *ابوالبرکات على بن حسین جوزى؛ | |
| + | *محمد بن حسین بن سعید قمى، که در شهر [[بغداد]] مى زیست؛ | ||
| + | *محمد بن ابى الحسن بن عبدالصمد قمى.<ref>آقا بزرگ تهرانى در اعلام الشیعه: ص ۱۲۷ و الذریعه، ج ۲، ص ۴۸۹. | ||
| + | </ref> | ||
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| + | تراجم‌نویسان نوشته اند که این [[محدث]] برجسته در عرصه هاى گوناگون علمی، کتاب هایى از خود به یادگار گذاشته است، ازجمله: | ||
| − | + | *الایضاح فى اصول الدین على مذهب أهل البيت عليهم السلام؛<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.</ref> در دانش استدلالى [[احکام شرعی|احکام]]. البته امروز ما از سرنوشت این کتاب اطلاعى در دست نداریم. | |
| − | [[ | + | *الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة؛<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.</ref> در مسائل فقهى. گویا این کتاب نیز همانند الایضاح - همچون بسیارى از کتاب هاى دیگرى که عالمان شیعه تألیف کردند - در کشاکش مبارزات سیاسى علیه مذهب [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام از بین رفته و اثرى از آنها در دست نیست. |
| − | [[ | + | *[[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر]]؛<ref>روضات الجنات: به نقل از معالم العلماء، ج ۴، ص ۳۱۳؛ الذریعه؛ ج ۱۸، ص ۸۶.</ref> در اثبات [[امامت]] امامان دوازده‌گانه علیهم‌السلام و مبحث مهم رهبرى [[عصمت|معصومین]] در جامعه دینى. این کتاب از منابع و مآخذ عمده دو کتاب معروف شیعه یعنی [[بحارالانوار]] و [[وسائل الشیعه]] می باشد.<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر؛ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.</ref> مؤلف در این کتاب تلاش مى کند تا با دلائل روشن و غیرقابل انکار، حقانیت امامت [[ائمه اطهار|امامان]] شیعه از بعد از رحلت [[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله را اثبات کند. |
| − | + | ==خزاز قمى از منظر عالمان== | |
| − | صاحب [[وسائل | + | *[[احمد بن علی نجاشی|شیخ نجاشى]] در وصف او مى گوید: «علي بن محمد بن علي خزّاز، ثقة من أصحابنا، و كان فقيها وجيها، له كتاب الإيضاح في أصول الدين على مذهب أهل البيت». على بن محمد خزاز شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه است. او مؤلف كتاب الإيضاح در اصول دين بر طبق مذهب اهل بيت عليهم السلام است مى باشد.<ref>رجال، نجاشى، ص ۱۹۱.</ref> |
| + | *[[شیخ طوسى]] نیز مى نویسد: خزاز رازى، متکلمى بلندمرتبه که در دانش [[علم کلام|کلام]] کتاب ها تألیف کرد، به علم [[فقه]] هم گرایش و دلبستگى فراوانى داشت. او در شهر رى مى زیست و در همانجا بدرود حیات گفت.<ref>فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.</ref> | ||
| + | *[[علامه حلى]] در كتاب [[خلاصة الاقوال (کتاب)|خلاصه]] درباره ايشان مى گوید: «كان ثقة من أصحابنا فقيها وجيها»؛ او شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه به شمار مى آيد.<ref>خلاصه، ص ۱۰۱.</ref> | ||
| + | *[[علامه مجلسى]] هم آورده است: شیخ سعادتمند على بن محمد خزار قمى...،<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، مصادرالکتاب...</ref> کتاب [[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الأثر]] او، کتابى است که مانند آن در زمینه [[امامت]] تألیف نشده و این اثر بهترین نشانه بر فضل و کمال و وثاقت و دیانت مؤلف آن است.<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر.</ref> | ||
| + | *صاحب [[وسائل الشیعه]] با این تعبیر از او یاد کرده است: دانشور نامدار و راستگو، على بن محمد خزاز قمى.<ref>وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.</ref> | ||
| + | *علامه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] در وصف او و اثرش می نگارد: کتاب کفایة الاثر در کمال خوبى و متانت نوشته شده و از تحقیقات خود مؤلف در این نوشتار بدست مى آید که این شخصیت بزرگوار در کمال فضل و دانش قرار داشته است.<ref>به نقل از تنقیح المقال، ج ۲، ص ۱۸۴.</ref> | ||
| + | *[[سید محمدباقر موسوی خوانساری|میرزا محمدباقر خوانسارى]] نیز می گوید: خزار قمى یکى از شخصیت هاى سترگ و برجسته شیعه است.<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.</ref> | ||
| + | *[[میرزا عبدالله افندی|ميرزا عبدالله افندى]] صاحب [[ریاض العلماء (کتاب)|رياض العلما]] درباره ايشان مى گويد: «الشيخ الأجل الأقدم، ابوالقاسم على بن محمد بن علي الخزاز القمى قدس سره، الفاضل العالم المتكلم الجليل الفقيه المحدث المعروف، تلميذ الصدوق ...»؛ شيخ بزرگوار ابوالقاسم على بن محمد بن على خزاز رازى قمى، از قدماى شيعه و شخصيتى فاضل، دانشمند، متكلم، بزرگوار، فقيه، راوى معروف و معتبر شيعه و از شاگردان [[شيخ صدوق]] و ديگر علماى معاصر با ايشان است. | ||
| + | *تعبیر [[شیخ عباس قمى]] هم چنین است: على بن محمد خزاز که قمى هم به او گفته مى شود، از قدما و پیشروان شیعه است.<ref>هدیة الاحباب، ص ۱۳۱؛ فوائد الرضویه، ص ۳۲۵؛ الکنى والالقاب، ج ۲، ص ۱۸۴.</ref> | ||
| − | + | ==پانویس== | |
| + | <references /> | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | *[[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، ابوالحسن ربانى صالح‌آبادى، جلد ۹. | |
| + | *على بن محمد خزاز قمى رازى، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه. | ||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= خوب | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده=دارد | ||
| + | }} | ||
| − | + | [[رده:علمای قرن چهارم]][[رده:علماء شیعه]][[رده:متکلمان]][[رده:محدثان]][[رده:فقیهان]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۱
«على بن محمد خزاز قمى»، محدث، فقیه و متکلم نامدار شیعه در قرن چهارم و پنجم هجرى و از شاگردان شیخ صدوق است. وی در نظر همه رجالیان شیعه، عالمی موثق و بزرگوار معرفی شده است. کتاب ارزشمند «کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر» در اثبات امامت امامان دوازده‌گانه علیهم‌السلام، از مهمترین آثار اوست.
| نام کامل | على بن محمد خزاز قمى ازی |
| زادروز | ۳۱۰ قمری |
| زادگاه | اصفهان |
| وفات | ۳۹۵ قمری |
| مدفن | اصفهان |
|
| |
| اساتید |
شیخ صدوق، محمد بن عبدالله شیبانى، احمد بن محمد عیاش جوهرى، محمد بن وهبان بصرى، على بن حسین بن منده، حسین بن محمد بن سعید خزاعى،... |
| شاگردان |
ابوعلى احمد بن اسماعيل سليمانى، احمد بن زياد بن جعفر همدانى، احمد بن محمد بن اسحاق قاضى،... |
| آثار |
کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر، الایضاح فى اصول الدین، الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة،... |
محتویات
زندگی‌نامه
تاریخ دقیق ولادت على بن محمد خزاز قمى معلوم نیست، اما با نظر به دوران حیات استادان وى، همانند شیخ صدوق (متوفى ۳۸۱ ق) و ابن عیاش جوهرى (متوفى ۴۰۱ ق)، مى توان گفت که این محدث فرزانه، تقریباً در نیمه دوم سده چهارم قمرى پا به عرصه وجود نهاده است.[۱]
کنیه اش ابوالقاسم مى باشد و لقب معروف او خزاز و منسوب به قم و رى است. بر همین اساس برخى او را قمى رازى نامیده اند؛ البته بیشتر تراجم‌نویسان او را تنها قمى خوانده اند؛ از آن رو که زادگاه او در شهر قم بود، ولى براى کسب دانش حدیث به شهر رى رفت و در آنجا رحل اقامت افکند.[۲]
خزاز قمى در شهر رى وفات یافت و ظاهرا در همین شهر سر بر بالین خاک نهاد.[۳] از سال رحلت او نیز اطلاع دقیقى در دست نیست؛ می توان گفت که او در نیمه اول سده پنجم قمرى چشم از جهان فروبسته است، مبنى بر اینکه استادش، ابن عیاش جوهرى در سال ۴۰۱ قمرى از دنیا رفت. و نیز آقا بزرگ تهرانى، خزاز قمى را از بزرگان سده پنجم قمرى بشمار آورده است، زیرا وى بیشتر حیات علمى خود را در این سده سپرى کرد.[۴]
استادان و شاگردان
خزاز قمى از محضر علماى بزرگى بهرهمند گشته است، از جمله:
- محمد بن على بن بابویه قمى معروف به «شیخ صدوق»، مشهورترین استاد خزاز قمى است.
- محمد بن عبدالله شیبانى؛[۵] وى یکى از روایتگران برجسته شیعه است که شاگرد بزرگوارش، خزاز قمى، در جاى جاى اثر گرانسنگ خود، کفایة الاثر از این استاد مسلم حدیث، روایت نقل مى کند و با دیده احترام به او مى نگرد.
- احمد بن محمد بن عیاش جوهرى، مشهور به «ابن عیاش»؛[۶] که در زمره دانشوران پرآوازه شیعه است. شیخ طوسى درباره او مى گوید: «جوهرى روایات فراوانى را شنید و فراگرفت و در نشر حدیث کوشش بسیار نمود؛ ... کتاب هاى زیادى دارد که معروفترین آنها مقتضب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر است».[۷]
- محمد بن وهبان بصرى؛[۸] نجاشى درباره اش چنین مى نگارد: «ابوعبدالله دبیلى، ساکن بصره از دانشوران نامدار و موثق شیعه است. روایاتى که او نقل مى کند بسیار جالب و بدون اشتباه و لغزش است».[۹]
- على بن حسین بن منده؛[۱۰] وحید بهبهانى مى گوید: «خزاز قمى در اثر گرانقدر خود، از این دانشمند روایات بسیارى نقل نموده و از او تمجید کرده است که نشان از بزرگى ابن منده دارد».[۱۱]
- حسین بن محمد بن سعید خزاعى؛[۱۲]
- ابوعلى احمد بن اسماعيل سليمانى؛
- احمد بن زياد بن جعفر همدانى؛
- احمد بن محمد بن اسحاق قاضى.
اما با این که خزاز قمى از نخبگان عالمان شیعه است، و طبعاً باید گروه زیادى از سرچشمه دانش او بهره برده باشند؛ ولى در کتاب هاى تراجم تنها به نام اندکى از شاگردان حدیثى وى اشاره شده است:
- ابوالبرکات على بن حسین جوزى؛
- محمد بن حسین بن سعید قمى، که در شهر بغداد مى زیست؛
- محمد بن ابى الحسن بن عبدالصمد قمى.[۱۳]
آثار و تألیفات
تراجم‌نویسان نوشته اند که این محدث برجسته در عرصه هاى گوناگون علمی، کتاب هایى از خود به یادگار گذاشته است، ازجمله:
- الایضاح فى اصول الدین على مذهب أهل البيت عليهم السلام؛[۱۴] در دانش استدلالى احکام. البته امروز ما از سرنوشت این کتاب اطلاعى در دست نداریم.
- الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة؛[۱۵] در مسائل فقهى. گویا این کتاب نیز همانند الایضاح - همچون بسیارى از کتاب هاى دیگرى که عالمان شیعه تألیف کردند - در کشاکش مبارزات سیاسى علیه مذهب اهل بیت علیهم‌السلام از بین رفته و اثرى از آنها در دست نیست.
- کفایة الاثر فى النص على الائمة الاثنى عشر؛[۱۶] در اثبات امامت امامان دوازده‌گانه علیهم‌السلام و مبحث مهم رهبرى معصومین در جامعه دینى. این کتاب از منابع و مآخذ عمده دو کتاب معروف شیعه یعنی بحارالانوار و وسائل الشیعه می باشد.[۱۷] مؤلف در این کتاب تلاش مى کند تا با دلائل روشن و غیرقابل انکار، حقانیت امامت امامان شیعه از بعد از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را اثبات کند.
خزاز قمى از منظر عالمان
- شیخ نجاشى در وصف او مى گوید: «علي بن محمد بن علي خزّاز، ثقة من أصحابنا، و كان فقيها وجيها، له كتاب الإيضاح في أصول الدين على مذهب أهل البيت». على بن محمد خزاز شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه است. او مؤلف كتاب الإيضاح در اصول دين بر طبق مذهب اهل بيت عليهم السلام است مى باشد.[۱۸]
- شیخ طوسى نیز مى نویسد: خزاز رازى، متکلمى بلندمرتبه که در دانش کلام کتاب ها تألیف کرد، به علم فقه هم گرایش و دلبستگى فراوانى داشت. او در شهر رى مى زیست و در همانجا بدرود حیات گفت.[۱۹]
- علامه حلى در كتاب خلاصه درباره ايشان مى گوید: «كان ثقة من أصحابنا فقيها وجيها»؛ او شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه به شمار مى آيد.[۲۰]
- علامه مجلسى هم آورده است: شیخ سعادتمند على بن محمد خزار قمى...،[۲۱] کتاب کفایة الأثر او، کتابى است که مانند آن در زمینه امامت تألیف نشده و این اثر بهترین نشانه بر فضل و کمال و وثاقت و دیانت مؤلف آن است.[۲۲]
- صاحب وسائل الشیعه با این تعبیر از او یاد کرده است: دانشور نامدار و راستگو، على بن محمد خزاز قمى.[۲۳]
- علامه وحید بهبهانى در وصف او و اثرش می نگارد: کتاب کفایة الاثر در کمال خوبى و متانت نوشته شده و از تحقیقات خود مؤلف در این نوشتار بدست مى آید که این شخصیت بزرگوار در کمال فضل و دانش قرار داشته است.[۲۴]
- میرزا محمدباقر خوانسارى نیز می گوید: خزار قمى یکى از شخصیت هاى سترگ و برجسته شیعه است.[۲۵]
- ميرزا عبدالله افندى صاحب رياض العلما درباره ايشان مى گويد: «الشيخ الأجل الأقدم، ابوالقاسم على بن محمد بن علي الخزاز القمى قدس سره، الفاضل العالم المتكلم الجليل الفقيه المحدث المعروف، تلميذ الصدوق ...»؛ شيخ بزرگوار ابوالقاسم على بن محمد بن على خزاز رازى قمى، از قدماى شيعه و شخصيتى فاضل، دانشمند، متكلم، بزرگوار، فقيه، راوى معروف و معتبر شيعه و از شاگردان شيخ صدوق و ديگر علماى معاصر با ايشان است.
- تعبیر شیخ عباس قمى هم چنین است: على بن محمد خزاز که قمى هم به او گفته مى شود، از قدما و پیشروان شیعه است.[۲۶]
پانویس
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ الذریعه، ج ۱۸، ص ۸۶ و ج ۲، ص ۴۸۹.
- ↑ روضات الجنات، ج ۲، ص ۲۰۱؛ اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۳۱۳؛ رجال شیخ طوسى، ص ۴۷۹؛ رجال نجاشى، ص ۱۹۱.
- ↑ فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷.
- ↑ اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ کفایة الاثر در موارد متعدد.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.
- ↑ فهرست، طوسى، ص ۳۳، شماره ۸۸.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ و کفایه الاثر در موارد متعدد.
- ↑ رجال، نجاشى، ص ۲۸۲.
- ↑ اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳؛ و کفایة الاثر.
- ↑ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳.
- ↑ اعلام الشیعه، ص ۱۲۷.
- ↑ آقا بزرگ تهرانى در اعلام الشیعه: ص ۱۲۷ و الذریعه، ج ۲، ص ۴۸۹.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.
- ↑ روضات الجنات: به نقل از معالم العلماء، ج ۴، ص ۳۱۳؛ الذریعه؛ ج ۱۸، ص ۸۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر؛ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.
- ↑ رجال، نجاشى، ص ۱۹۱.
- ↑ فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.
- ↑ خلاصه، ص ۱۰۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، مصادرالکتاب...
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.
- ↑ به نقل از تنقیح المقال، ج ۲، ص ۱۸۴.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.
- ↑ هدیة الاحباب، ص ۱۳۱؛ فوائد الرضویه، ص ۳۲۵؛ الکنى والالقاب، ج ۲، ص ۱۸۴.
منابع
- ستارگان حرم، ابوالحسن ربانى صالح‌آبادى، جلد ۹.
- على بن محمد خزاز قمى رازى، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
