شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محمدعلی اراکی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
جز (مهدی موسوی صفحهٔ آیت الله محمد علی اراکی را به محمدعلی اراکی که تغییرمسیر بود منتقل کرد)
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
'''آیت الله العظمی محمدعلی اراکی''' (1273 - 1373 ش) (1312 - 1410 ق) فقیهی فرزانه، حكیمی هوشیار، از مراجع تقلید [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود.
+
'''آیت‌الله محمدعلی اراکی''' (1273-1373 ش)، از فقها و مراجع تقلید [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود. آیت الله اراكی علاوه بر تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، پیش از انقلاب [[نماز جمعه]] را نیز در [[قم]] اقامه می‎‌كرد.
−
ایشان پس از وفات آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]]، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.
 
−
 
 
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام کامل = محمدعلی مصلحی اراکی
 
|نام کامل = محمدعلی مصلحی اراکی
سطر ۱۰: سطر ۸:
 
|وفات =  ۱۳۷۳ شمسی
 
|وفات =  ۱۳۷۳ شمسی
 
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
 
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
−
|اساتید =  [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، محمدباقر اراکی سلطان‌آبادی، نورالدین اراکی و [[سید محمدتقی خوانساری]]
+
|اساتید =  [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، [[آقا نورالدین عراقی]]، [[سید محمدتقی خوانساری]]،...
−
|شاگردان = [[جعفر سبحانی]]، محی الدین حائری شیرازی، [[رضا استادی مقدم |رضا استادی]] و ...
+
|شاگردان = [[جعفر سبحانی]]، محی‌الدین حائری شیرازی، [[رضا استادی مقدم]]، [[محسن حرم پناهی]]،...
−
|آثار = حاشیه بر دررالفوائد شیخ عبدالکریم حائری، حاشیه بر عروة الوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة و ...
+
|آثار = حاشیه بر دررالفوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة،...
 
}}
 
}}
  
−
==خاندان==
+
==ولادت و خاندان==
−
خاندان آیت الله اراکی اهل فراهان بودند. بخش فراهان به مرکزیت فرمهین از توابع شهرستان تفرش (جزو استان مرکزی) است. فراهان وسیع ترین بخش تفرش است که دارای 74 آبادی است. این قلمرو در شمال اراک و در مجاورت کویر میقان واقع است.<ref>جغرافیای کامل ایران، ج2، ص1208؛ علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج11، ص 17032؛ سرزمین  و مردم ایران، ص54.</ref>
+
محمدعلی اراکی در 24 [[جمادی الثانی]] 1312 ق، (اول دی 1273 ش)، در اراك دیده به جهان گشود.<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.</ref>
−
جد پنجم مرحوم اراکی حاج حاتم نام داشته که روستای حاتم آباد در حوالی مصلح آباد به نامش معروف است و گفته اند برخی فرزندانش این آبادی را به نام وی ساخته اند. جد
 
−
چهارم ایشان حاج رضی نام داشته و روستا و قنات رضی آباد در کنار حاتم آباد به نام اوست.
 
−
محمدحسین خان افشار فرزند حاج رضی - که روستای مصلح آباد که در جنوب فراهان را
 
−
گسترش داد -  دارای هفت پسر بود که یکی از آنها به نام احمدبیگ، جد دوم آیت الله العظمی اراکی است. ایشان دارای دو پسر به نام های رحمت السلطان و آقا فتح الله بوده
 
−
است. آقا فتح الله تنها یک پسر به نام حاج میرزا احمد آقا داشته است. حاج میرزا آقا پدر آیت الله شیخ محمدعلی اراکی است.<ref>یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص89 و 82، به  نقل از: یادداشت های ابراهیم دهگان.</ref>
 
−
 
 
−
===پدر===
 
−
شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، فرزند فتح الله فرزند احمدبیگ فرزند محمدحسین از پارسایان و دانشوران اراک به شمار می آید. نام اصلی او احمد است، ولی به میرزا آقا معروف شد؛<ref>مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، که متن آن در آرشیو بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی موجود است.</ref>
 
−
میرزا آقا وقتی به عتبات عراق مشرف شد، در [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم سیدالشهدا علیه السلام]] که دعا مستجاب است، سه دعا کرد. اول خداوند شغل مناسبی به وی بدهد؛ دوم موضوع ازدواج و سوم آنکه پس از
 
−
مرگ در یکی از مکان های زیارتی به خاک سپرده شود که هر سه اجابت شد. پس از بازگشت، هنر نقاشی به او الهام شد و ذوقش در این بُعد هنری شکوفا گشت و با دختری از خانواده قائم مقام فراهانی وصلت کرد و پس از درگذشت، پیکرش در قبرستان نوی قم، به خاک سپرده شد. میرزا آقا آن چنان در نقاشی مهارت به دست آورد که به میرزا آقا نقاش،
 
−
معروف شد.
 
−
 
 
−
===مادر===
 
−
پدر آیت الله اراکی، حاج میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی ازدواج کرد که فرزند سید عقیل باشد. بنابراین آیت الله اراکی از طریق مادر از سادات است و به کسانی که از طریق والده، نسب به خاندان عترت و طهارت می برند، شریف می گویند. به همین دلیل ایشان در خاتمه کتاب بیع، خود را محمدعلی الشریف معرفی کرده است.<ref>محمدعلی اراکی، کتاب بیع، ج2، ص403.</ref>
 
−
 
 
−
===شجرنامه===
 
−
آیت الله شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333ه .ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به حضرت امام سجاد علیه السلام رسانیده است:
 
−
 
 
−
محمدعلی فرزند علویه آغابیگم جان خانم دختر سید عقیل، فرزند سید تقی، فرزند میرزا شفیع، فرزند میرزا سید طاهر، فرزند میرزا مسعود، فرزند سید حسن زینتی، فرزند میرزا زمان، فرزند میر لطف الله، فرزند میرشمس الدین، فرزند محمد سیدحسن، فرزند سید شرف الدین حسین، فرزند میرلطف الله، فرزند تاج الدین، فرزند سیدحسن واقف (مدفون در روستای افوشته نطنز)، فرزند میر شرف حسین، فرزند سید مرتضی اعظم، فرزند ابومحمد، فرزند میر ابوالفضل، فرزند میر اسماعیل، فرزند میر ابوطالب، فرزند سید محمد، فرزند سید حسین، فرزند علی، فرزند عمرو بن حسن الافطس، فرزند امامزاده علی اصغر، فرزند حضرت امام زین العابدین [[امام سجاد علیه السلام]].<ref>یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108 و 109.</ref>
 
−
 
 
−
==ولادت==
 
−
 
 
−
ایشان در 24 [[جمادی الثانی]] 1312 ق، برابر با اول دی ماه سال 1273 شمسی، در اراك دیده به جهان گشود.<ref> مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.</ref>
 
−
 
 
−
==تحصیلات==
 
−
 
 
−
محمدعلی پس از پشت سر نهادن دوران کودکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله حاج آقا صابر اراکی، مقدمات خواندن و نوشتن و تلاوت قرآن را آموخت. حاج صابر در عبادت و تقوا مقامی والا داشت.<ref>ناصرالدین انصاری قمی، اختران  فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.</ref>
 
−
آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است:
 
  
−
شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به
+
پدرش شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی [[ازدواج]] کرد که فرزند سید عقیل باشد. آیت الله اراکی شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333 ه.ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به [[امام سجاد]] علیه السلام رسانیده است.<ref>یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.</ref>
−
درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس [[صمدیه]]، سیوطی، معالم، رسائل و [[مکاسب]] را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.<ref>مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی،   مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19 و 20..</ref>
 
−
آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه خوشه‎ها چید.<ref> مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37 و 38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.</ref>
 
  
−
ایشان سال ها در درس آیت الله العظمی [[آقا نورالدین عراقی |آقا نورالدین اراكی]] و آیت الله العظمی شیخ [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی |عبدالكریم حائری یزدی]] شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد. با یكی از بستگان [[ازدواج]] نمود.<ref> مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.</ref>
+
==تحصیل و استادان==
  
−
==مهاجرت به قم==
+
محمدعلی اراکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله آقا صابر اراکی که در عبادت و [[تقوا]] مقامی والا داشت، مقدمات خواندن و نوشتن و [[تلاوت قرآن]] را آموخت.<ref>ناصرالدین انصاری قمی، اختران  فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.</ref>
−
اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 [[رجب]] 1340ه .ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ [[مرتضی حائری یزدی |مرتضی حائری]] و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب [[قم]] حرکت کرد.<ref>   شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.</ref>
 
  
−
به نظر آیت الله سید محسن خرازی، آیت الله اراکی به تبعیت از شیخ عبدالکریم حائری به حالت مُجردی به قم آمد و در بیرونیِ منزل ایشان اقامت اختیار کرد و بعد از مدتی در مدرسه خان سکونت گزید. بعد از چند ماهی خانواده را به قم آورد و تا آخرین لحظه در درس حاج شیخ شرکت کرد.<ref>روزنه هایی از عالم غیب، ص 356.</ref>
+
آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است: شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس [[صمدیه]]، سیوطی، معالم، رسائل و [[مکاسب]] را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.<ref>مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.</ref>
−
در [[ذی القعده|ذی قعده]] سال 1355ه .ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس سید [[آيت الله سید محمد تقی خوانساری |محمدتقی خوانساری]] شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371ه .ق)<ref>همان، ص 357.</ref>
 
  
−
آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری از انفاس قدسی [[میرزا جواد ملکی تبریزی]] بهره ها برد.<ref>ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.</ref> ایشان گفته است:در اوایل ورود به قم به اتفاق آقا شیخ احمد یزدی در مجالس درس اخلاق حاج میرزا جواد شرکت می کردم و او اصرار داشت که در درس فقه ایشان نیز حاضر گردم؛ اما من عذر آوردم که با وجود اشتغال به درس حاج شیخ عبدالکریم جمع بین هر دو امکان پذیر نخواهد بود.<ref>یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، ص140.</ref>
+
آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه]] آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه بهره برد.<ref> مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.</ref>
  
−
آیت الله اراکی در درس اخلاق میرزا جواد نکته مهمی را درباره زندگی اجتماعی و روابط با مردم آموخت و آن این بود که از معاشرت های خود کاست تا وقتش تلف نشود.
+
ایشان سالها در درس آیت الله [[آقا نورالدین عراقی|آقا نورالدین اراكی]] و آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی |شیخ عبدالكریم حائری یزدی]] شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره ‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد و با یكی از بستگان [[ازدواج]] نمود.<ref> مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.</ref>
  
−
==تدریس==
+
'''هجرت به قم:'''
  
−
آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در [[حوزه علمیه قم]]، پیچیده‎ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.
+
اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 [[رجب]] 1340 ه.ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ [[مرتضی حائری یزدی]] و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب [[قم]] حرکت کرد.<ref>شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.</ref>
  
−
آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]] (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.
+
در [[ذی القعده|ذی قعده]] سال 1355 ه.ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس آيت الله  [[سید محمدتقی خوانساری]] شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371 ق)<ref>همان، ص 357.</ref>
  
−
آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در مدرسه فیضیه درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.<ref>«فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67 و 68.</ref>
+
آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری، از انفاس قدسی [[میرزا جواد ملکی تبریزی]] بهره ها برد.<ref>ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.</ref>  
  
−
===روش های آموزشی===
+
==تدریس و شاگردان==
  
−
آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های [[شیخ انصاری]] معتقد بود و به شدت از آنها دفاع می کرد. از مبانی استدلالی استادش [[شیخ عبدالکریم حائری]] دفاع می کرد و به اشکالات شیخ [[محمدحسین نائینی|محمدحسین اصفهانی]] درباره رساله درر الاصول این استاد خود با دلیل های استوار و برهان های متین پاسخ می داد.
+
آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در [[حوزه علمیه قم]]، پیچیده‎ ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می ‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان، پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می ‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.
  
−
==تألیفات==
+
آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]] (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] پرداخت.
−
مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول نوشت. آثارش عبارتند از:
 
−
[[پرونده:Salat.jpg|thumb|left|کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی]]
 
  
−
#تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
+
آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در [[مدرسه فیضیه]] درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.<ref>«فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.</ref>
−
#تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
 
−
#تقریرات درس [[اصول فقه]] آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
 
−
#حاشیه بر «دررالاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
 
−
#تقریرات درس [[فقه]] آیت الله سید محمدتقی خوانساری
 
−
#حاشیه بر «عروه الوثقی»
 
−
#شرح «عروه الوثقی»
 
−
#توضیح المسائل
 
−
#مناسك [[حج]]
 
−
#رساله استفتائات
 
−
#مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
 
−
#النكاح والطلاق
 
−
#کتاب الصلاة
 
  
−
==شاگردان==
+
آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های [[شیخ انصاری]] معتقد بود و از آنها و همچنین از مبانی استدلالی استادش [[شیخ عبدالکریم حائری]] دفاع می کرد.
  
 +
برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
 
*آیت الله سید مهدی کشفی
 
*آیت الله سید مهدی کشفی
 
*آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
 
*آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
سطر ۱۰۰: سطر ۵۳:
 
*آیت الله سید محی الدین طالقانی
 
*آیت الله سید محی الدین طالقانی
 
*آیت الله سید محسن خرازی
 
*آیت الله سید محسن خرازی
−
*آیت الله محمد شاه آبادی
+
*آیت الله محمد شاه‌آبادی
 
*آیت الله محمدتقی ستوده
 
*آیت الله محمدتقی ستوده
 
*آیت الله [[محسن حرم پناهی]]
 
*آیت الله [[محسن حرم پناهی]]
سطر ۱۰۷: سطر ۶۰:
 
*آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
 
*آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
 
*آیت الله [[جعفر سبحانی]]
 
*آیت الله [[جعفر سبحانی]]
 +
 +
==آثار و تألیفات==
 +
مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم [[فقه]] و [[اصول فقه]] نوشت. آثارش عبارتند از:
 +
[[پرونده:Salat.jpg|thumb|left|کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی]]
 +
 +
#تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
 +
#تقریرات درس فقه آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی |شیخ عبدالكریم حائری یزدی]]
 +
#تقریرات درس اصول آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
 +
#حاشیه بر «درر الاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
 +
#تقریرات درس [[فقه]] آیت الله [[سید محمدتقی خوانساری]]
 +
#حاشیه بر «[[عروة الوثقی]]»
 +
#شرح «عروة الوثقی»
 +
#توضیح المسائل
 +
#مناسك [[حج]]
 +
#رساله استفتائات
 +
#مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
 +
#النكاح والطلاق
 +
#کتاب الصلاة
  
 
==برپایی نماز جمعه==
 
==برپایی نماز جمعه==
  
−
آیت الله اراكی پیش از انقلاب، [[نماز جمعه]] را در [[قم]] اقامه می‎كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه‎های آن مطالعه می‎كردند... رفته رفته [[نماز]] جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه حضرت امام به [[قم]] آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به [[امام خمینی]] فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز را باشكوه تمام اقامه كردند».<ref> روزنامه رسالت، 10/9/1373.</ref>
+
آیت الله اراكی پیش از انقلاب، [[نماز جمعه]] را در [[قم]] اقامه می‎ كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه ‎های آن مطالعه می ‎كردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه [[امام خمینی]] به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید، شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز جمعه را باشكوه تمام اقامه كردند».<ref> روزنامه رسالت، 10/9/1373.</ref>
−
 
 
  
 
==وفات==
 
==وفات==
−
آیت الله اراکی پس از 38 روز بستری در ساعات آخر روز سه شنبه هشتم آذر 1373 خورشیدی برابر با 25 جمادی الثانی 1415ه .ق میهمان عرشیان شد.  
+
مرحوم آیت الله محمدعلی اراکی، سرانجام در روز سه شنبه هشتم آذر 1373 شمسی (برابر با 25 جمادی الثانی 1415 ه.ق) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن فقیه بزرگوار تا [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] علیهاالسلام [[تشییع جنازه|تشییع]] شد و پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت عارف سالک [[آیت الله بهجت]]، در جوار قبر استادش [[شیخ عبدالکریم حائری]] به خاک سپرده شد.
−
صبح پنج شنبه، مراسم تشییع پیکر آن عزیز تا حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه علیها السلام برگزار شد.
 
−
نماز بر پیکر آیت الله اراکی، به امامت عارف سالک و مرجع وارسته حضرت آیت الله العظمی بهجت اقامه شد، سپس جنازه آیت الله مجاور قبر مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری و آقا سید محمدتقی خوانساری در آرامگاه ابدی خود آرام گرفت.
 
−
 
 
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
−
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
 
+
*[[گلشن ابرار]]، جلد 2، زندگینامه "آیت‌الله محمدعلی اراکی" از علی صدرايی خويی.
−
*تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد 2، زندگی نامه "آیت الله محمد علی اراکی" از علي صدرايي خويي
+
*زندگینامه آیت‌الله اراکی، در دسترس در [http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=3225&Keyword=%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C سایت تبیان]، تاریخ بازیابی: 27 آذر 1392.
−
*زندگی نامه آیت الله اراکی، در دسترس در[http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=3225&Keyword=%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C سایت تبیان]تاریخ بازیابی:27 آذرماه 1392.
+
*آیت‌الله محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
−
 
 
−
*آیت الله العظمی محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر و تهیه کننده: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
 
−
 
 
−
'''پيوندها'''
 
−
 
 
−
*'''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38381&scope=nBIWgj8XfboC_p9JkouC1-G9cw3GZ7Wt&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true توضيح المسائل (محمدعلي الأراكي)]'''
 
−
 
 
−
 
 
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
سطر ۱۶۷: سطر ۱۲۵:
  
 
[[رده:علمای معاصر|اراکی،محمدعلی]]
 
[[رده:علمای معاصر|اراکی،محمدعلی]]
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم|اراکی،محمدعلی]]
+
[[رده:علماء شیعه]]
 
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۷

Confirm3.jpg

آیت‌الله محمدعلی اراکی (1273-1373 ش)، از فقها و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیت الله اراكی علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، پیش از انقلاب نماز جمعه را نیز در قم اقامه می‎‌كرد.

۲۲۰px
نام کامل محمدعلی مصلحی اراکی
زادروز ۱۲۷۳ شمسی
زادگاه اراک
وفات ۱۳۷۳ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

شیخ عبدالکریم حائری، آقا نورالدین عراقی، سید محمدتقی خوانساری،...

شاگردان

جعفر سبحانی، محی‌الدین حائری شیرازی، رضا استادی مقدم، محسن حرم پناهی،...

آثار

حاشیه بر دررالفوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة،...


ولادت و خاندان

محمدعلی اراکی در 24 جمادی الثانی 1312 ق، (اول دی 1273 ش)، در اراك دیده به جهان گشود.[۱]

پدرش شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی ازدواج کرد که فرزند سید عقیل باشد. آیت الله اراکی شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333 ه.ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به امام سجاد علیه السلام رسانیده است.[۲]

تحصیل و استادان

محمدعلی اراکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله آقا صابر اراکی که در عبادت و تقوا مقامی والا داشت، مقدمات خواندن و نوشتن و تلاوت قرآن را آموخت.[۳]

آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است: شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس صمدیه، سیوطی، معالم، رسائل و مکاسب را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.[۴]

آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه بهره برد.[۵]

ایشان سالها در درس آیت الله آقا نورالدین اراكی و آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره ‎ها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد و با یكی از بستگان ازدواج نمود.[۶]

هجرت به قم:

اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 رجب 1340 ه.ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ مرتضی حائری یزدی و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب قم حرکت کرد.[۷]

در ذی قعده سال 1355 ه.ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس آيت الله سید محمدتقی خوانساری شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371 ق)[۸]

آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری، از انفاس قدسی میرزا جواد ملکی تبریزی بهره ها برد.[۹]

تدریس و شاگردان

آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیده‎ ترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می ‎كرد. از ویژگی‎های درس ایشان، پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا می ‎كرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.

آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در مدرسه فیضیه درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.[۱۰]

آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های شیخ انصاری معتقد بود و از آنها و همچنین از مبانی استدلالی استادش شیخ عبدالکریم حائری دفاع می کرد.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

  • آیت الله سید مهدی کشفی
  • آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
  • آیت الله سید عبدالوهاب بتولی رشتی
  • آیت الله حمد زیارتی
  • آیت الله سید محی الدین طالقانی
  • آیت الله سید محسن خرازی
  • آیت الله محمد شاه‌آبادی
  • آیت الله محمدتقی ستوده
  • آیت الله محسن حرم پناهی
  • آیت الله علی پناه اشتهاردی
  • آیت الله رضا استادی
  • آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
  • آیت الله جعفر سبحانی

آثار و تألیفات

مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول فقه نوشت. آثارش عبارتند از:

کتاب الصلاة - یکی از آثار آیت الله العظمی اراکی
  1. تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
  2. تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  3. تقریرات درس اصول آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  4. حاشیه بر «درر الاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
  5. تقریرات درس فقه آیت الله سید محمدتقی خوانساری
  6. حاشیه بر «عروة الوثقی»
  7. شرح «عروة الوثقی»
  8. توضیح المسائل
  9. مناسك حج
  10. رساله استفتائات
  11. مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
  12. النكاح والطلاق
  13. کتاب الصلاة

برپایی نماز جمعه

آیت الله اراكی پیش از انقلاب، نماز جمعه را در قم اقامه می‎ كرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبه ‎های آن مطالعه می ‎كردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه امام خمینی به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید، شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز جمعه را باشكوه تمام اقامه كردند».[۱۱]

وفات

مرحوم آیت الله محمدعلی اراکی، سرانجام در روز سه شنبه هشتم آذر 1373 شمسی (برابر با 25 جمادی الثانی 1415 ه.ق) دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن فقیه بزرگوار تا حرم حضرت معصومه علیهاالسلام تشییع شد و پس از اقامه نماز به امامت عارف سالک آیت الله بهجت، در جوار قبر استادش شیخ عبدالکریم حائری به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.
  2. ↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108-109.
  3. ↑ ناصرالدین انصاری قمی، اختران فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.
  4. ↑ مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19-20.
  5. ↑ مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37-38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.
  6. ↑ مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.
  7. ↑ شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.
  8. ↑ همان، ص 357.
  9. ↑ ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.
  10. ↑ «فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67-68.
  11. ↑ روزنامه رسالت، 10/9/1373.

منابع

  • گلشن ابرار، جلد 2، زندگینامه "آیت‌الله محمدعلی اراکی" از علی صدرايی خويی.
  • زندگینامه آیت‌الله اراکی، در دسترس در سایت تبیان، تاریخ بازیابی: 27 آذر 1392.
  • آیت‌الله محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.

آرشیو عکس و تصویر


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محمدعلی_اراکی&oldid=151444»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا