اختیار مصباح السالکین (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
سطر ۳: سطر ۳:
 
|عنوان= اختيار مصباح السالكين
 
|عنوان= اختيار مصباح السالكين
 
|تصویر=[[پرونده:Ketab40.jpg|230px]]
 
|تصویر=[[پرونده:Ketab40.jpg|230px]]
|نویسنده= ابن میثم
+
|نویسنده= ابن میثم بحرانی
 
|موضوع=شرح نهج البلاغه
 
|موضوع=شرح نهج البلاغه
 
|زبان=عربی
 
|زبان=عربی
|تعداد جلد=1
+
|تعداد جلد=ا
 
|عنوان افزوده1=
 
|عنوان افزوده1=
 
|افزوده1=
 
|افزوده1=
سطر ۱۳: سطر ۱۳:
 
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/84453/ متن اختيار مصباح السالكين]
 
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/84453/ متن اختيار مصباح السالكين]
 
}}
 
}}
'''اختيار مصباح السالكين''' يا شرح نهج‌البلاغه الوسيط، كه خلاصه‌اى از معروف‌ترين شرح نهج‌البلاغه در سده هفتم قمرى، مصباح السالكين اثر محدث، فقيه و متكلم برجسته شيعى، [[ابن میثم، میثم بن علی|كمال‌ الدين ميثم بن على بن ميثم بحرانى]] است.
+
'''«اختیار مصباح السالکین»'''، تألیف [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن میثم بحرانى]] (م، ۶۹۹ ق)، از شروح معروف‌ «[[نهج‌البلاغه]]» در سده هفتم قمرى است. این کتاب در واقع خلاصه‌اى از «[[شرح نهج البلاغه ابن میثم (مصباح السالکین) (کتاب)|مصباح السالکین]]»، اثر دیگر بحرانی در شرح نهج‌البلاغه می‌باشد که آن را به درخواست عطاءالملک جوینی برای فرزندان او تلخیص کرده است.
  
== ساختار کتاب ==
+
== مؤلف ==
در ابتداى کتاب مدخلى ذكر شده كه به معرفى مؤلف و تأليفاتش پرداخته، سپس طبق قسمت‌هاى نهج‌البلاغه به شرح وتوضيح مختصر شده، از کتاب مصباح السالكين خود پرداخته است.
+
[[ابن میثم، میثم بن علی|کمال‌ الدین میثم بن على بن میثم بحرانى]] (۶۳۶-۶۹۹ ق) محدث، فقیه و متکلم برجسته [[شیعه]] در سدۀ ۷ قمری است.  
  
== گزارش محتوا ==
+
این عالم فرزانه، معاصر [[خواجه نصیرالدین طوسی]] بوده و ظاهرا میان آن دو رابطه استادی و شاگردی دوجانبه برقرار بوده است. بدین گونه که خواجه نزد وی به آموزش [[فقه]] و او نزد خواجه به آموزش [[علم کلام|کلام]] پرداخته است. [[علی بن سلیمان بحرانی]] و [[محقق حلی|جعفر بن حسن حلی]]، از دیگر اساتید بزرگ او هستند و [[علامه حلی]] از شاگردان اوست.
اين عالم فرزانه، معاصر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] بوده و ظاهرا ميان آن دو رابطه استادى و شاگردى دو جانبه برقرار بوده است. بدين گونه كه خواجه نزد وى به آموزش فقه و او نزد خواجه به آموزش كلام پرداخته است. هر چند گفته‌اند، مقام فقهى او بسان مقام كلامى خواجه بوده است، با اين همه مهم‌ترين اثر وى كه همين شرح نهج‌البلاغه است، بيش از همه شرحى به روش كلامى و فلسفى است.
 
  
قبل از پرداختن به روش ابن ميثم در اين شرح و ذكر ويژگى‌هاى آن، لازم به تذكر است كه وى پس از نگارش اين شرح، آن را تلخيص نموده و آن را اختيار مصباح السالكين ناميده است.
+
برخی دیگر از آثار ابن میثم بحرانى عبارتند از: [[شرح نهج البلاغه ابن میثم (مصباح السالکین) (کتاب)|مصباح السالکین]] (در شرح [[نهج‌البلاغه]])، [[شرح علی المائة کلمة لامیرالمومنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام (کتاب)|شرح المائة کلمة]] (یا منهاج العارفین)، القواعد فی علم الکلام، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، تجرید البلاغه، استقصاء النظر فی امامة الائمة الاثنی عشر.
  
وى در اين شرح به ساير شرح‌هاى قبل از خود نظر داشته و گاه با نقل كلمات شارحان پيشين به تاييد يا تضعيف اقوال آنان مى‌پردازد.
+
==معرفی کتاب==
 +
[[ابن میثم بحرانی|ابن میثم]] پس از نگارش شرحی بر «[[نهج البلاغة|نهج البلاغه]]» با عنوان «[[شرح نهج البلاغه ابن میثم (مصباح السالکین) (کتاب)|مصباح السالکین]]»، آن را در [[ماه شوال|شوال]] سال ۶۸۱ ق. بنا به درخواست عطاءالملک جوینی برای فرزندان وی تلخیص نموده و «اختیار مصباح السالکین» نامیده است. در واقع، ابن میثم با شرح نهج البلاغه و اهدای آن به عطاءالملک جوینی، تمایلات [[شیعه|شیعی]] او را دوچندان نموده و با تلخیص و روان‌نویسی آن (اختیار مصباح السالکین)، توانست افکار جوانان [[اهل سنت|سنی]] مذهب [[بغداد]] را به «تشیع» سوق دهد.
  
همچنين استفاده‌هاى به جا و شايسته از قرآن كريم در توضيح و تفسير كلام مولى عليه‌السلام و اشاره به اقوال اديبان گذشته در فهم كلمات نهج‌البلاغه نموده است.
+
بحرانی طبق قسمت‌هاى نهج‌البلاغه، به شرح و توضیح مختصر شده از کتاب مصباح السالکین خود پرداخته است. وى در این شرح به سایر شرح‌هاى قبل از خود نظر داشته و گاه با نقل کلمات شارحان پیشین به تایید یا تضعیف اقوال آنان مى‌پردازد. همچنین استفاده‌هاى به جا و شایسته از [[قرآن کریم]] در توضیح کلام [[امام علی علیه السلام|مولى علی]] علیه‌السلام و اشاره به اقوال ادیبان گذشته در فهم کلمات نهج‌البلاغه نموده است.
  
اما مهم‌ترين ويژگى شرح ابن‌ميثم، صبغه كلامى و فلسفى آن است. ابن ميثم به علت مطالعات گسترده حكمى و كلامى، با نگاه يك متكلم شيعى كوشيده است تا به بررسى و شرح نهج‌البلاغه بپردازد. اين ويژگى ضمن آنكه يك امتياز براى اين شرح تلقى گرديده، اما به علت تحت‌الشعاع قرار گرفتن ساير مسائل، مورد نقد برخى از شارحان ديگر قرار گرفته است. نقد ديگرى كه بر اين شرح مطرح گرديده، كثرت استناد به روايات غيرشيعى و ضعف استفاده از منابع روايى و نقلى شيعى است. هم چنين در مباحث ادبى و لغوى نيز نقدهايى به اين شرح وارد شده است.
+
مهمترین ویژگى شرح ابن‌ میثم، صبغه [[علم کلام|کلامى]] و [[فلسفه|فلسفى]] آن است. ابن میثم به علت مطالعات گسترده حکمى و کلامى، با نگاه یک متکلم شیعى کوشیده است تا به بررسى و شرح نهج‌البلاغه بپردازد. این ویژگى ضمن آنکه یک امتیاز براى این شرح تلقى گردیده، اما به علت تحت‌الشعاع قرار گرفتن سایر مسائل، مورد نقد برخى از شارحان دیگر قرار گرفته است. نقد دیگرى که بر این شرح مطرح گردیده، کثرت استناد به روایات غیرشیعى و ضعف استفاده از منابع روایى و نقلى شیعى است. همچنین در مباحث ادبى و لغوى نیز نقدهایى به این شرح وارد شده است.
  
در آخر شوال سال 681ه.ق اين مختصر را به اتمام رسانيده است.
+
==منابع==
 
 
اين کتاب را [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن ميثم بحرانى]] براى پسران عطاملك نظام‌الدين ابومنصور محمد و مظفرالدين ابوالعباس على در پايان شوال 681.
 
 
 
== وضعيت کتاب ==
 
در پايان کتاب 5 فهرست به قرار زير ذكر شده است:
 
 
 
#آيات قرآنى
 
#انصاف الابيات
 
#اعلام الکتاب
 
#مصادر مقدمه و تحقيق کتاب
 
#مواضيع کتاب
 
 
 
== منابع مقاله ==
 
 
 
متن و مقدمه کتاب
 
 
 
== منبع ==
 
ویکی نور
 
  
 +
* ویکی نور.
 
{{نهج البلاغه}}
 
{{نهج البلاغه}}
  
 
[[رده:شروح نهج البلاغه]]
 
[[رده:شروح نهج البلاغه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۱۰

Ketab40.jpg
نویسنده ابن میثم بحرانی
موضوع شرح نهج البلاغه
زبان عربی
تعداد جلد ا

متن اختيار مصباح السالكين

«اختیار مصباح السالکین»، تألیف ابن میثم بحرانى (م، ۶۹۹ ق)، از شروح معروف‌ «نهج‌البلاغه» در سده هفتم قمرى است. این کتاب در واقع خلاصه‌اى از «مصباح السالکین»، اثر دیگر بحرانی در شرح نهج‌البلاغه می‌باشد که آن را به درخواست عطاءالملک جوینی برای فرزندان او تلخیص کرده است.

مؤلف

کمال‌ الدین میثم بن على بن میثم بحرانى (۶۳۶-۶۹۹ ق) محدث، فقیه و متکلم برجسته شیعه در سدۀ ۷ قمری است.

این عالم فرزانه، معاصر خواجه نصیرالدین طوسی بوده و ظاهرا میان آن دو رابطه استادی و شاگردی دوجانبه برقرار بوده است. بدین گونه که خواجه نزد وی به آموزش فقه و او نزد خواجه به آموزش کلام پرداخته است. علی بن سلیمان بحرانی و جعفر بن حسن حلی، از دیگر اساتید بزرگ او هستند و علامه حلی از شاگردان اوست.

برخی دیگر از آثار ابن میثم بحرانى عبارتند از: مصباح السالکین (در شرح نهج‌البلاغهشرح المائة کلمة (یا منهاج العارفین)، القواعد فی علم الکلام، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، تجرید البلاغه، استقصاء النظر فی امامة الائمة الاثنی عشر.

معرفی کتاب

ابن میثم پس از نگارش شرحی بر «نهج البلاغه» با عنوان «مصباح السالکین»، آن را در شوال سال ۶۸۱ ق. بنا به درخواست عطاءالملک جوینی برای فرزندان وی تلخیص نموده و «اختیار مصباح السالکین» نامیده است. در واقع، ابن میثم با شرح نهج البلاغه و اهدای آن به عطاءالملک جوینی، تمایلات شیعی او را دوچندان نموده و با تلخیص و روان‌نویسی آن (اختیار مصباح السالکین)، توانست افکار جوانان سنی مذهب بغداد را به «تشیع» سوق دهد.

بحرانی طبق قسمت‌هاى نهج‌البلاغه، به شرح و توضیح مختصر شده از کتاب مصباح السالکین خود پرداخته است. وى در این شرح به سایر شرح‌هاى قبل از خود نظر داشته و گاه با نقل کلمات شارحان پیشین به تایید یا تضعیف اقوال آنان مى‌پردازد. همچنین استفاده‌هاى به جا و شایسته از قرآن کریم در توضیح کلام مولى علی علیه‌السلام و اشاره به اقوال ادیبان گذشته در فهم کلمات نهج‌البلاغه نموده است.

مهمترین ویژگى شرح ابن‌ میثم، صبغه کلامى و فلسفى آن است. ابن میثم به علت مطالعات گسترده حکمى و کلامى، با نگاه یک متکلم شیعى کوشیده است تا به بررسى و شرح نهج‌البلاغه بپردازد. این ویژگى ضمن آنکه یک امتیاز براى این شرح تلقى گردیده، اما به علت تحت‌الشعاع قرار گرفتن سایر مسائل، مورد نقد برخى از شارحان دیگر قرار گرفته است. نقد دیگرى که بر این شرح مطرح گردیده، کثرت استناد به روایات غیرشیعى و ضعف استفاده از منابع روایى و نقلى شیعى است. همچنین در مباحث ادبى و لغوى نیز نقدهایى به این شرح وارد شده است.

منابع

  • ویکی نور.