بیت الاحزان: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | «بیت الاحزان» یا «بیت الحزن» (به معنای خانه حزن و اندوه)، مکانی در کنار قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] در [[قبرستان بقیع]] است که [[امام علی]] علیه السلام بعد از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر]] صلّی اللّه علیه وآله برای [[حضرت فاطمه]] علیها السلام ساخت تا در آن به عبادت و عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. در ادبیات و اشعار فارسی نیز به خانه [[حضرت یعقوب علیه السلام|یعقوب پیامبر]] علیه السلام که در هنگام دوری از فرزندش [[حضرت یوسف علیه السلام|یوسف]] علیه السلام به ماتمسرا تبدیل شده بود<ref>قصص الانبیاء ص ۸۲</ref> «بیت الاحزان» می گویند. | |
| − | == | + | ==بیت‌الاحزان در تاریخ اسلام== |
| − | + | مهمترین و معروفترین مصداق «بیت الاحزان»، مکان یا [[مسجد|مسجدی]] است در قبرستان [[بقیع]] در [[مدینه]]، در جانب جنوبی قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] که «بیت الحزن» نیز نامیده شده است. مطابق برخی گزارشها، پس از رحلت [[پیامبر اکرم]] صلّی اللّه علیه وآله (سال ۱۱) و به دنبال تألّمات شدید روحی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] سلام اللّه علیها و نارضایتی از وضع موجود، [[امام علی]] علیه السلام مکانی را در قبرستان بقیع، برای وی ساخت تا در آن به عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. از این رو، این مکان بیت الاحزان نامیده شد. وی روزها با دو فرزند خود [[امام حسن علیه السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه السلام|حسین]] علیهماالسلام به بیت الاحزان می رفت و هنگام غروب، امیرالمؤمنین ایشان را به خانه برمی گرداند؛ پس از گذشت بیست و هفت روز از رحلت پدرش، بر اثر شدت بیماری دیگر نتوانست بدانجا برود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۷.</ref> | |
| − | + | منابع [[عامه]] نیز به این مکان در بقیع اشاره کرده اند. سمهودی (متوفی ۹۱۱)<ref>سمهودی، وفاء الوفا، ج۳، ص۹۰۷.</ref> به نقل از [[ابوحامد محمد غزالی|غزالی]] (متوفی ۵۰۵)، ضمن بیان آداب [[زیارت|زیارت]] بقیع، [[نماز]] گزاردن در مسجد بیت الحزن را [[مستحب]] دانسته و آن را محل اقامت حضرت فاطمه در ایام حزن او بر پدرش یاد کرده است. طبق این بیان، بعدها مسجدی نیز در مکان مزبور ساخته شده است. همچنین به اقامت حضرت فاطمه پس از وفات پدرش در بیت الاحزان واقع در بقیع تصریح شده است.<ref>رفعت باشا، مرآة الحرمین، ج ۱، ص۴۲۶.</ref> گذشته از این، احتمال دارد که قبر حضرت فاطمه در بیت الاحزان باشد و پس از [[مسجدالنبی]] و قبرستان بقیع، بیت الاحزان را سومین مکان محتمل دفن ایشان ذکر کرده اند.<ref> خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، ص۲۸۵-۲۸۴؛ سخاوی، التحفة اللطیفة، ج۱، ص۴۱.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | در | + | در تصویر قدیمی زیر از [[قبرستان بقیع]] که مربوط به قبل از تخریب آن توسط [[وهابیت]] است، شماره ۱ محل بیت الاحزان می باشد. |
| + | [[پرونده:Al-Baqi'.jpg|740px|تصویر قدیمی قبرستان بقیع. شماره ۱ بیت الاحزان]] | ||
| + | ==بیت‌الاحزان در ادبیات شیعه== | ||
| + | در ادب رثایی [[شیعه]] نیز بیت الاحزان جایگاه ویژه ای دارد. در [[شعر|شعر]] غنایی فارسی، بویژه در اشعار [[حافظ شیرازی|حافظ]]، این واژه و تعابیر مترادف آن (مانند کلبه احزان و کلبه غم) تکرار شده است. | ||
| + | |||
| + | رؤیاهایی نیز نقل شده که بنابر آنها [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] علیه السلام با سرودن شعر، بیت الاحزان را مایه غم و اندوه همیشگی خود دانسته است.<ref>مقرم، وفاة الصدیقة الزهرا، ص۹۷؛ سماوی، ظرافة الاحلام، ص۸۱؛ بحرانی، ریاض المدح و الرثا، ص۱۹۳-۱۹۶.</ref> از این رو، بعضی علمای شیعه آثاری به همین نام در شرح حوادث پس از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر]] و مصائب [[اهل بیت]] علیهم السلام خصوصاً [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] علیها السلام نگاشته اند که معروفترین آنها عبارت اند از: «بیت الاحزان فی مصائب سیّدة النسوان»، اثر [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] (متوفی ۱۳۵۹)؛ «بیت الاحزان فی مصائب سادات الزمان الخمسة الطاهره من ولد عدنان»، اثر [[عبدالخالق یزدی خراسانی|عبدالخالق بن عبدالرحیم یزدی]] (متوفی ۱۲۶۸).<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۸۵.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | *"بیت الاحزان"، دانشنامه جهان اسلام، محمدهانی ملاّ زاده. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:حضرت فاطمه سلام الله علیها]] | [[رده:حضرت فاطمه سلام الله علیها]] | ||
[[رده:اماکن تاریخ صدر اسلام]] | [[رده:اماکن تاریخ صدر اسلام]] | ||
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
| − | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۳۷: | سطر ۳۶: | ||
|رده= دارد | |رده= دارد | ||
}} | }} | ||
| + | <references /> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۰
«بیت الاحزان» یا «بیت الحزن» (به معنای خانه حزن و اندوه)، مکانی در کنار قبر عباس بن عبدالمطلب در قبرستان بقیع است که امام علی علیه السلام بعد از رحلت پیامبر صلّی اللّه علیه وآله برای حضرت فاطمه علیها السلام ساخت تا در آن به عبادت و عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. در ادبیات و اشعار فارسی نیز به خانه یعقوب پیامبر علیه السلام که در هنگام دوری از فرزندش یوسف علیه السلام به ماتمسرا تبدیل شده بود[۱] «بیت الاحزان» می گویند.
بیت‌الاحزان در تاریخ اسلام
مهمترین و معروفترین مصداق «بیت الاحزان»، مکان یا مسجدی است در قبرستان بقیع در مدینه، در جانب جنوبی قبر عباس بن عبدالمطلب که «بیت الحزن» نیز نامیده شده است. مطابق برخی گزارشها، پس از رحلت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله (سال ۱۱) و به دنبال تألّمات شدید روحی حضرت فاطمه سلام اللّه علیها و نارضایتی از وضع موجود، امام علی علیه السلام مکانی را در قبرستان بقیع، برای وی ساخت تا در آن به عزاداری در ماتم و فراق پدر خود بنشیند. از این رو، این مکان بیت الاحزان نامیده شد. وی روزها با دو فرزند خود حسن و حسین علیهماالسلام به بیت الاحزان می رفت و هنگام غروب، امیرالمؤمنین ایشان را به خانه برمی گرداند؛ پس از گذشت بیست و هفت روز از رحلت پدرش، بر اثر شدت بیماری دیگر نتوانست بدانجا برود.[۲]
منابع عامه نیز به این مکان در بقیع اشاره کرده اند. سمهودی (متوفی ۹۱۱)[۳] به نقل از غزالی (متوفی ۵۰۵)، ضمن بیان آداب زیارت بقیع، نماز گزاردن در مسجد بیت الحزن را مستحب دانسته و آن را محل اقامت حضرت فاطمه در ایام حزن او بر پدرش یاد کرده است. طبق این بیان، بعدها مسجدی نیز در مکان مزبور ساخته شده است. همچنین به اقامت حضرت فاطمه پس از وفات پدرش در بیت الاحزان واقع در بقیع تصریح شده است.[۴] گذشته از این، احتمال دارد که قبر حضرت فاطمه در بیت الاحزان باشد و پس از مسجدالنبی و قبرستان بقیع، بیت الاحزان را سومین مکان محتمل دفن ایشان ذکر کرده اند.[۵]
در تصویر قدیمی زیر از قبرستان بقیع که مربوط به قبل از تخریب آن توسط وهابیت است، شماره ۱ محل بیت الاحزان می باشد.
بیت‌الاحزان در ادبیات شیعه
در ادب رثایی شیعه نیز بیت الاحزان جایگاه ویژه ای دارد. در شعر غنایی فارسی، بویژه در اشعار حافظ، این واژه و تعابیر مترادف آن (مانند کلبه احزان و کلبه غم) تکرار شده است.
رؤیاهایی نیز نقل شده که بنابر آنها حضرت مهدی علیه السلام با سرودن شعر، بیت الاحزان را مایه غم و اندوه همیشگی خود دانسته است.[۶] از این رو، بعضی علمای شیعه آثاری به همین نام در شرح حوادث پس از رحلت پیامبر و مصائب اهل بیت علیهم السلام خصوصاً حضرت فاطمه علیها السلام نگاشته اند که معروفترین آنها عبارت اند از: «بیت الاحزان فی مصائب سیّدة النسوان»، اثر شیخ عباس قمی (متوفی ۱۳۵۹)؛ «بیت الاحزان فی مصائب سادات الزمان الخمسة الطاهره من ولد عدنان»، اثر عبدالخالق بن عبدالرحیم یزدی (متوفی ۱۲۶۸).[۷]
پانویس
- ↑ قصص الانبیاء ص ۸۲
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۷.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفا، ج۳، ص۹۰۷.
- ↑ رفعت باشا، مرآة الحرمین، ج ۱، ص۴۲۶.
- ↑ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، قسم المدینة المنورة، ص۲۸۵-۲۸۴؛ سخاوی، التحفة اللطیفة، ج۱، ص۴۱.
- ↑ مقرم، وفاة الصدیقة الزهرا، ص۹۷؛ سماوی، ظرافة الاحلام، ص۸۱؛ بحرانی، ریاض المدح و الرثا، ص۱۹۳-۱۹۶.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۸۵.
منابع
- "بیت الاحزان"، دانشنامه جهان اسلام، محمدهانی ملاّ زاده.
