امام موسی صدر: تفاوت بین نسخه‌ها
(←آرشیو عکس و تصویر) |
|||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | ''' | + | '''«سید موسی موسوی صدر»''' معروف به «امام موسی صدر» (متولد ۱۳۰۷ ش)، عالم متفکر و مجاهد [[ایران|ایرانی]] [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[آیت الله بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] و [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] است. وی طبق وصیت [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|علامه شرف‌الدین عاملی]] و به دعوت [[شیعه|شیعیان]] [[لبنان]]، به آن دیار هجرت نمود و خدمات فرهنگی و اجتماعی شایانی را به مردم آن منطقه ارزانی داشت؛ تشکیل مجلس اعلی شیعیان، تأسیس حوزه علمیه و احداث مدرسه صنعتی، از جمله این فعالیت‌هاست. |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
||نام کامل = سید موسی موسوی صدر | ||نام کامل = سید موسی موسوی صدر | ||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|وفات = | |وفات = | ||
|مدفن = | |مدفن = | ||
| − | |اساتید = [[ | + | |اساتید = [[آیت الله بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]، [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]]، [[محقق داماد]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[سید احمد خوانساری]]، [[سید محسن حکیم]]،... |
| − | |شاگردان = سید محمدعلی | + | |شاگردان = سید محمدعلی ابطحی، علی‌اصغر مسلمی کاشانی، [[یوسف صانعی]]، [[هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی]]،... |
| − | |آثار = | + | |آثار = اقتصاد در مکتب اسلام، اسلام و مشکل اختلافات طبقاتی، اسلام و فرهنگ قرن بیستم، اسلام و زن، اسلام و تربیت خانوادگی، اسلام و عبادت،... |
}} | }} | ||
| − | == | + | ==ولادت و خاندان== |
| + | سید موسی صدر در ۱۴ خرداد سال ۱۳۰۷ شمسی، در محله چهار مردان شهر [[قم]] بدنیا آمد. پدرش آیت‌الله [[سید صدرالدین صدر]] به دعوت بنیانگذار [[حوزه علمیه قم]]، شیخ [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|عبدالکریم حایری یزدی]]، به منظور معاونت و جانشینی ایشان به شهر قم هجرت کرد. صفیه مادر سید موسی نیز، دختر آیت‌الله [[سید حسین طباطبائی قمی]] بود. | ||
| − | + | [[پرونده:Ems.jpg|thumb|left|جایگاه سید موسی صدر در خاندان صدر]]پدربزرگ سید موسی، آیت‌الله [[سید اسماعیل صدر]] بود که در سال ۱۲۱۶ شمسی در [[اصفهان]] به دنیا آمد، ولی پدر و مادر او از جبل عامل [[لبنان]] به این شهر هجرت کرده بودند. خاندان صدر شاخه‌ای از خاندان شرف‌الدین بود و تا سال‌ها در جبل عامل لبنان می‌زیستند و از این رو به عاملی مشهورند. این خاندان از نوادگان [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسی کاظم]] علیه السلام و از خاندان‌های مشهور مذهبی در [[ایران]]، [[عراق]] و [[لبنان]] است. لقب صدر برای این خاندان به جهت انتساب به [[سید صدرالدین عاملی|سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی]] است که به سبب شهرت علمی و فقهی وی، فرزندانش همه به صدر معروف شدند.<ref>خاندان صدر در ایران، محسن کمالیان.</ref> | |
| − | == | + | ==تحصیل و استادان== |
| − | + | سید موسی، هم زمان با گذراندن درس‌های دبیرستان، به دروس حوزوی نیز می‌پرداخت، ولی شروع به تحصیل تمام وقت او در [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] از سال ۱۳۲۰ ش. آغاز شد. تحصیلات حوزوی سید موسی در [[قم]]، بیش از یک دهه به طول انجامید.[[پرونده:Lisans.jpg|thumb|left|مدرک کارشاسی امام موسی صدر از دانشگاه تهران]]سید موسی صدر در کنار تحصیل و تدریس درس‌های حوزه، در مهرماه ۱۳۲۹ در دانشکدهٔ حقوق [[تهران]] مشغول به تحصیل شد و در خرداد ۱۳۳۲، با اتمام پایان نامهای تحت عنوان «ترجمهٔ شروط و صحت آن» به اخذ درجهٔ لیسانس حقوق اقتصادی نایل می‌آید.<ref>لبنان به روایت امام موسی صدر، مقدمه، ص۱۶.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[پرونده:Lisans.jpg|thumb|left|مدرک کارشاسی امام موسی صدر از دانشگاه تهران]] | ||
| − | + | وی پس از گذراندن دورهٔ مقدمات و سطح متوسط و عالی، در درس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه]] استادان نامی و بزرگ حوزه قم و [[نجف]] شرکت جست که برخی از آنها عبارتند از: | |
| − | |||
| − | + | *[[محقق داماد|سید محمد محقق داماد]] | |
| + | *[[سید احمد خوانساری]] | ||
| + | *[[آیت الله بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] | ||
| + | *[[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه کمره‌ای]] | ||
| + | *[[سید صدرالدین صدر]] (پدرش) | ||
| + | *[[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائی]] | ||
| + | *[[سید رضا صدر]] (برادرش) | ||
| + | *[[سید محسن حکیم]] | ||
| + | *[[سید ابوالقاسم خویی]] | ||
| + | *[[سید عبدالهادی شیرازی]] | ||
| + | *[[شیخ حسین حلی]] | ||
| + | *[[سید محمود شاهرودی]] | ||
| + | *[[حسینعلی منتظری|حسینعلی منتظری]] | ||
| − | == | + | ==تدریس و شاگردان== |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | سید موسی صدر در کنار تحصیل خارج فقه و اصول، به تدریس مقدمات و سطح نیز اشتغال داشت. او در سایهٔ پشتکار شبانه‌روزی، توانست در مدت کوتاهی خود را در صف اساتید حوزهٔ علمیهٔ قم جای دهد، و پس از چندی به تدریس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه]] و [[منطق]] نیز بپردازد.<ref>همان</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | برخی از شاگردان او عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
*سید محمدعلی ابطحی اصفهانی | *سید محمدعلی ابطحی اصفهانی | ||
| سطر ۹۶: | سطر ۴۶: | ||
*[[یوسف صانعی]] (مرجع تقلید) | *[[یوسف صانعی]] (مرجع تقلید) | ||
*[[هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی]] | *[[هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی]] | ||
| − | *محمدجواد حجتی کرمانی (محقق و نویسنده) | + | *محمدجواد حجتی کرمانی (محقق و نویسنده). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | == آثار و تألیفات == |
| + | از سید موسی صدر آثار علمی فراوانی بر جای مانده‌است که معروف‌ترین آنها عبارت‌اند از: | ||
| − | + | * اقتصاد در مکتب اسلام، | |
| + | * اسلام و مشکل اختلافات طبقاتی، | ||
| + | * اسلام و فرهنگ قرن بیستم، | ||
| + | * اسلام و زن، | ||
| + | * اسلام و تربیت خانوادگی | ||
| + | * اسلام و عبادت.<ref>حجتی کرمانی، لبنان به روایت امام‌موسی صدر و دکتر چمران، ۱۷ و ۱۸.</ref> | ||
| − | + | افزون بر این، وی مقالات متعددی نوشت که در مجله «مکتب اسلام» درج شده‌است. همچنین وی مقدمه‌های تحقیقی و تحلیلی ارزشمندی بر کتاب‌های «معنای حدیث غدیر» نوشته سیدمرتضی خسروشاهی، «فاطمه زهرا(س)» نوشته سلیمان کتانی، «تاریخ فلسفه اسلامی» هانری کربن و «قرآن کریم و علوم طبیعی» از یوسف مروّت نوشته‌است. | |
| − | وی | ||
| − | |||
| − | + | مجموعه مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و بحث‌های علمی صدر با نامهای «سیرة الامام‌موسی الصدر و منبر و محراب» به کوشش علی حجتی کرمانی و «احادیث السحر و دراساة للحیاة» به اهتمام سیدحسین شرف‌الدین در لبنان به چاپ رسیده‌است. همچنین موسوعه دوازده‌جلدی مجموعه آثار امام‌موسی صدر با عنوان «گام به گام با امام‌موسی صدر» در مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام‌موسی صدر به انجام رسیده و منتشر شده‌است. | |
| − | + | ==فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی== | |
| − | + | سید موسی صدر در سال ۱۳۳۸ ش. در سفری به [[لبنان]] به دیدار علامه [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی]]، رهبر شیعیان آنجا رفت و مورد توجه خاص ایشان قرار گرفت؛ به گونه‌ای که وی از صدر برای برعهده‌گرفتن رهبری آینده شیعیان لبنان، برای اقامت دایم به لبنان، دعوت کرد. | |
| − | + | صدر پس از سفرهایی به لبنان و عراق، در سال ۱۳۳۷ ش، دوباره به [[ایران]] باز می‌گردد. او سال‌ها پیش با دوستان و همفکران خود در [[حوزه علمیه قم]]، در مورد راه اندازی یک مجله حوزوی، گفتگوهایی داشت و به آنها قول همکاری داده بود. مقدمات کار آماده شد و با پشتیبانی [[آیت الله بروجردی]]، در آذر ماه ۱۳۳۷ ش، اولین شماره نخستین مجله حوزوی در قم به نام «درسهایی از مکتب اسلام» منتشر گردید.<ref>زندگانی آیت الله بروجردی، ص۳۴۹.</ref> [[پرونده:Maktab.JPG|thumb|left|درسهایی از مکتب اسلام؛ اولین مجله حوزه علمیه قم]] | |
| − | + | همچنین سید موسى صدر با همکارى فرهنگیان متدین و خدمتگزار، امتیاز یک دبیرستان ملى را از وزارت فرهنگ گرفت و دبیرستان صدر تحت مدیریت ایشان شروع به فعالیت نمود و بعد از هجرت ایشان به لبنان، مدیریت مدرسه را به شخص دیگرى واگذار نمود. | |
| − | در اواخر سال ۱۳۳۸ | + | در اواخر سال ۱۳۳۸ ش. بعد از وفات زعیم مصلح لبنان عبدالحسین شرف الدین عاملی، طبق وصیت ایشان و به دعوت [[شیعه|شیعیان]] لبنان که با ارسال نامه اى از سید موسى صدر درخواست نمودند به آن دیار هجرت نماید و زعامت شیعیان را به عهده بگیرد و این دعوت با تأیید و تأکید آیت اللَّه بروجردى همراه شد، امام موسى صدر به لبنان قدم نهاد و در شهر صور رحل اقامت افکند. |
| − | + | برخی از فعالیتهای او در لبنان عبارتند از: [[پرونده:Lobnan.jpg|thumb|left|امام موسی صدر در مراسم کلنگ‌زنی یکی از طرح‌های عمرانی در جنوب لبنان]] | |
| − | + | *مدرسه صنعتی جبل عامل: اولین مؤسسه ای که وی در شهر صور لبنان بنیان نهاد، مدرسه صنعتی جبل عامل بود. | |
| − | * | + | *تأسیس جمعیت برّ و احسان: این مرکز که به شکل تعاونی و به ابتکار و همت سید موسی ایجاد گردیده است، دارای پنج کمیسیون جداگانه به نامهای تفتیش، برنامه، مالی، تبلیغات و مجالس مذهبی است، که هر کدام فعالیتهای خاص خود را دنبال می کنند. |
| − | + | *تأسیس خانه دختران: یکی از آنها مدرسه ای به نام بیت الفتاة (خانه دختران) بود. در این مکان به دختران بی سرپرست و فقیر هنرهای دستی دیگر آموزش می دادند. | |
| − | + | *آموزشگاه پرستاری: وی مرکز دیگری نیز برای بانوان دایر کرد به عنوان آموزشگاه پرستاری. در این آموزشگاه دخترانی که مدرک دیپلم گرفته بودند، پذیرفته می شدند و زیر نظر استادان با تجربه آموزش پرستاری می دیدند و پس از فارغ التحصیل شدن به مراکز بهداشتی، درمانی و بیمارستانها اعزام می شدند و در عین حالی که برای خود و خانواده مایه امید و زندگی بودند در آن مراکز در خدمت محرومان و بیچارگان قرار می گرفتند. | |
| − | * | + | *مرکز پزشکی: این مرکز به نام مدینة الطب شهرت یافته و تا به حال اقدامات وسیع و مهمی را در خصوص امور بهداشتی و درمانی به انجام رساند. |
| − | این | + | *مؤسسه قالیبافی: این مرکز آموزشی یکی از مراکز سرنوشت ساز برای بانوان و دیگر محرومان به حساب می آمد و به موجب همین اهمیت، زیر نظر شهید بزرگوار دکتر [[شهید مصطفی چمران|مصطفی چمران]] اداره می شد و بیش از ۳۰۰ دختر از منطقه جبل عامل در این مرکز آموزشی مشغول یادگیری قالیبافی بودند. |
| − | * | + | *حوزه علمیه: یکی دیگر از حرکتهای مهم و ماندگار سید موسی صدر، راه اندازی مرکز فعال دیگری به نام «معهد الدراسات الاسلامیه» (مرکز بررسیهای اسلامی) بوده است. |
| − | + | *تشکیل مجلس شیعیان: بر خلاف کارشکنی ها و مخالفتهای گوناگون، سرانجام تلاشهای مخلصانه سید موسی صدر به نتیجه رسید و نمایندگان شیعیان در مجلس شورای لبنان، به پیشنهاد وی یک طرح قانونی را تقدیم مجلس کردند که این طرح در ۱۳۸۷ ه.ق به تصویب مجلس و امضای رئیس جمهور لبنان رسید. بر اساس این طرح، شیعیان اجازه داشتند مجلسی را به نام «المجلس الاسلامی الشیعی الاعلی» برای دفاع از حقوق خود تأسیس نمایند. پس از گذراندن مراحل قانونی، در سال ۱۳۸۹ ه.ق مجلس اعلای شیعیان در لبنان به طور رسمی و قانونی شروع به فعالیت کرد. جورج جرداق مسیحی ضمن اظهار خوشحالی از انتخاب صدر به عنوان رئیس مجلس اعلای شیعیان، وی را دارای سیمای آرمانی، زیبا و بزرگوار از یک عالم دینی برشمرد و [[اخلاق]] او را ستایش کرد و او را پیرو [[امام علی علیه السلام|امام علی]](علیه السلام)، دادگر، راستگو و پاکدست دانست. | |
| − | + | سید موسی صدر معتقد بود که فقر فرهنگی، ارتباط تنگاتنگی با فقر اقتصادی دارد. همچنان که این دو بی ارتباط با مسائل سیاسی، نظامی، [[اخلاق|اخلاقی]] و اعتقادی نیز نمی توانند باشند. | |
| − | + | صدر با [[امام خمینی]] ارتباط داشت و از حامیان نهضت او بود؛ چنان‌که نامه‌هایی میان آن دو ردوبدل شده‌است. وی به مبانی سیاسی و انقلابی امام خمینی اعتقاد کامل داشت و نخستین روحانی در لبنان بود که شخصیت علمی، سیاسی و انقلابی امام خمینی را در میان مردم، به‌ویژه جوانان و نخبگان لبنان و [[فلسطین]] معرفی کرد و افکار و اندیشه‌های ایشان را رواج داد و ایشان را «الامام الاکبر» نامید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==امام موسى صدر در لیبى== | ==امام موسى صدر در لیبى== | ||
| − | امام موسى صدر در مرداد ماه | + | امام موسى صدر در مرداد ماه ۱۳۵۷ ش. قصد سفری به کشور [[الجزایر]] داشت. در روز نوزدهم ماه [[رمضان]] ۱۳۹۸ ق. وی از الجزایر به همراه شیخ محمد یعقوب و خبرنگار معروف استاد عباس بدرالدین بنا بر دعوت دولت [[لیبی]] و در طى دیدارى رسمى وارد کشور لیبی شد. شش روز بعد، ساعت دو بعد از ظهر، سید موسی صدر به همراه دو تن از همراهانش براى ملاقات با قذافى پادشاه لیبی، سوار اتومبیلهاى دولتى مى شود، ولى از آن پس تاکنون، خبر موثقی پیرامون زندگانی ایشان در دسترس نیست.<ref>بنیاد شهید چمران، لبنان، ص۳۸۶.</ref> مقامات لیبی مدعی شدند که وی خاک لیبی را به مقصد ایتالیا ترک کرده‌است؛ ولی ادعای سفر صدر به ایتالیا، از سوی کمیته تحقیق در لبنان، همچنین با شواهد و ادله زیادی در طول دو دهه رد شده‌است. |
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *کتاب امام موسی | + | *کتاب امام موسی صدر؛ امید محرومان، عبدالرحیم اباذری. |
| − | *یاران امام به روایت اسناد ساواک، | + | *یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۲۰-۷۳. |
| + | *"امام موسی صدر"، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۶۲۹–۶۳۹. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==پیوندها== | ==پیوندها== | ||
| سطر ۱۹۶: | سطر ۱۱۱: | ||
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
<gallery mode="packed" heights="170"> | <gallery mode="packed" heights="170"> | ||
| − | پرونده:موسی (4).jpg|alt=امام موسی صدر در کنار پدر و برادر و خواهر|از راست: سید علی موسوی صدر، سیده بتول موسوی صدر، سید صدرالدین موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر | + | پرونده:موسی (4).jpg|alt=امام موسی صدر در کنار پدر و برادر و خواهر|از راست: سید علی موسوی صدر، سیده بتول موسوی صدر، [[سید صدرالدین صدر|سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر]] و سید موسی موسوی صدر |
پرونده:موسی (15).jpg|سید موسی موسوی صدر در نوجوانی | پرونده:موسی (15).jpg|سید موسی موسوی صدر در نوجوانی | ||
پرونده:صدر (2).jpg|شهید سید محمدباقر موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر در نوجوانی | پرونده:صدر (2).jpg|شهید سید محمدباقر موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر در نوجوانی | ||
| − | پرونده:موسی (3).jpg|alt=امام موسی صدر در کنار پدر و برادر|از راست: سید موسی موسوی صدر، [[سید رضا صدر|سید رضا موسوی صدر]] و | + | پرونده:موسی (3).jpg|alt=امام موسی صدر در کنار پدر و برادر|از راست: سید موسی موسوی صدر، [[سید رضا صدر|سید رضا موسوی صدر]] و سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر |
پرونده:موسی (9).jpg|alt=امام موسی صدر و علامه شرف الدین|از راست: سید موسی موسوی صدر و [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی]] | پرونده:موسی (9).jpg|alt=امام موسی صدر و علامه شرف الدین|از راست: سید موسی موسوی صدر و [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی]] | ||
پرونده:موسی (11).jpg|سید موسی موسوی صدر در جوانی | پرونده:موسی (11).jpg|سید موسی موسوی صدر در جوانی | ||
پرونده:موسی (8).jpg|از راست: سید موسی موسوی صدر و سید محمد صدر کاظمینی | پرونده:موسی (8).jpg|از راست: سید موسی موسوی صدر و سید محمد صدر کاظمینی | ||
پرونده:موسی (12).jpg|سید موسی موسوی صدر | پرونده:موسی (12).jpg|سید موسی موسوی صدر | ||
| − | پرونده:سيد محمد حسين فضل الله (1).jpg|از راست: [[سید مرتضی عسکری|سید مرتضی شریف عسکری]]، محمدمهدی شمس الدین، سید موسی موسوی صدر و [[سید محمدحسین فضل الله|سید محمدحسین فضل‌الله]] | + | پرونده:سيد محمد حسين فضل الله (1).jpg|از راست: [[سید مرتضی عسکری|سید مرتضی شریف عسکری]]، محمدمهدی شمس الدین، سید موسی موسوی صدر و [[سید محمدحسین فضل الله|سید محمدحسین فضل‌الله]] |
پرونده:صدر (9).jpg|[[شهید سید محمدباقر صدر|شهید سید محمدباقر موسوی صدر]] و سید موسی موسوی صدر | پرونده:صدر (9).jpg|[[شهید سید محمدباقر صدر|شهید سید محمدباقر موسوی صدر]] و سید موسی موسوی صدر | ||
پرونده:موسی (2).jpg|از راست: سید موسی موسوی صدر، [[سید عبدالهادی شیرازی]] و سید اسماعیل موسوی صدر | پرونده:موسی (2).jpg|از راست: سید موسی موسوی صدر، [[سید عبدالهادی شیرازی]] و سید اسماعیل موسوی صدر | ||
| سطر ۲۱۶: | سطر ۱۳۱: | ||
پرونده:موسی (16).jpg|سید موسی موسوی صدر در بین مردم لبنان | پرونده:موسی (16).jpg|سید موسی موسوی صدر در بین مردم لبنان | ||
پرونده:موسی (10).jpg|alt=امام موسی صدر و پادشاه عربستان|سید موسی موسوی صدر و فیصل بن عبدالعزیز آل سعود | پرونده:موسی (10).jpg|alt=امام موسی صدر و پادشاه عربستان|سید موسی موسوی صدر و فیصل بن عبدالعزیز آل سعود | ||
| − | پرونده:موسی100. | + | پرونده:موسی100.JPG|اقامه نماز میت علی شریعتی توسط سید موسی موسوی صدر در دمشق |
پرونده:موسی (7).jpg|سید موسی موسوی صدر | پرونده:موسی (7).jpg|سید موسی موسوی صدر | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| − | [[رده:علمای معاصر| | + | [[رده:علمای معاصر|صدر،سید موسی]] |
| − | [[رده: | + | [[رده:علماء شیعه]] |
| + | [[رده:شخصیت های سیاسی]] | ||
| + | [[رده: علمای شهید]] | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۰
«سید موسی موسوی صدر» معروف به «امام موسی صدر» (متولد ۱۳۰۷ ش)، عالم متفکر و مجاهد ایرانی شیعه معاصر و از شاگردان آیت‌الله بروجردی و علامه طباطبایی است. وی طبق وصیت علامه شرف‌الدین عاملی و به دعوت شیعیان لبنان، به آن دیار هجرت نمود و خدمات فرهنگی و اجتماعی شایانی را به مردم آن منطقه ارزانی داشت؛ تشکیل مجلس اعلی شیعیان، تأسیس حوزه علمیه و احداث مدرسه صنعتی، از جمله این فعالیت‌هاست.
| |
| نام کامل | سید موسی موسوی صدر |
| زادروز | ۱۳۰۷ شمسی |
| زادگاه | قم |
|
| |
| اساتید |
آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبایی، محقق داماد، سید ابوالقاسم خویی، سید احمد خوانساری، سید محسن حکیم،... |
| شاگردان |
سید محمدعلی ابطحی، علی‌اصغر مسلمی کاشانی، یوسف صانعی، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی،... |
| آثار |
اقتصاد در مکتب اسلام، اسلام و مشکل اختلافات طبقاتی، اسلام و فرهنگ قرن بیستم، اسلام و زن، اسلام و تربیت خانوادگی، اسلام و عبادت،... |
محتویات
ولادت و خاندان
سید موسی صدر در ۱۴ خرداد سال ۱۳۰۷ شمسی، در محله چهار مردان شهر قم بدنیا آمد. پدرش آیت‌الله سید صدرالدین صدر به دعوت بنیانگذار حوزه علمیه قم، شیخ عبدالکریم حایری یزدی، به منظور معاونت و جانشینی ایشان به شهر قم هجرت کرد. صفیه مادر سید موسی نیز، دختر آیت‌الله سید حسین طباطبائی قمی بود.
پدربزرگ سید موسی، آیت‌الله سید اسماعیل صدر بود که در سال ۱۲۱۶ شمسی در اصفهان به دنیا آمد، ولی پدر و مادر او از جبل عامل لبنان به این شهر هجرت کرده بودند. خاندان صدر شاخه‌ای از خاندان شرف‌الدین بود و تا سال‌ها در جبل عامل لبنان می‌زیستند و از این رو به عاملی مشهورند. این خاندان از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام و از خاندان‌های مشهور مذهبی در ایران، عراق و لبنان است. لقب صدر برای این خاندان به جهت انتساب به سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی است که به سبب شهرت علمی و فقهی وی، فرزندانش همه به صدر معروف شدند.[۱]
تحصیل و استادان
سید موسی، هم زمان با گذراندن درس‌های دبیرستان، به دروس حوزوی نیز می‌پرداخت، ولی شروع به تحصیل تمام وقت او در حوزهٔ علمیهٔ قم از سال ۱۳۲۰ ش. آغاز شد. تحصیلات حوزوی سید موسی در قم، بیش از یک دهه به طول انجامید.
سید موسی صدر در کنار تحصیل و تدریس درس‌های حوزه، در مهرماه ۱۳۲۹ در دانشکدهٔ حقوق تهران مشغول به تحصیل شد و در خرداد ۱۳۳۲، با اتمام پایان نامهای تحت عنوان «ترجمهٔ شروط و صحت آن» به اخذ درجهٔ لیسانس حقوق اقتصادی نایل می‌آید.[۲]
وی پس از گذراندن دورهٔ مقدمات و سطح متوسط و عالی، در درس خارج فقه و اصول و فلسفه استادان نامی و بزرگ حوزه قم و نجف شرکت جست که برخی از آنها عبارتند از:
- سید محمد محقق داماد
- سید احمد خوانساری
- آیت‌الله بروجردی
- سید محمد حجت کوه کمره‌ای
- سید صدرالدین صدر (پدرش)
- علامه طباطبائی
- سید رضا صدر (برادرش)
- سید محسن حکیم
- سید ابوالقاسم خویی
- سید عبدالهادی شیرازی
- شیخ حسین حلی
- سید محمود شاهرودی
- حسینعلی منتظری
تدریس و شاگردان
سید موسی صدر در کنار تحصیل خارج فقه و اصول، به تدریس مقدمات و سطح نیز اشتغال داشت. او در سایهٔ پشتکار شبانه‌روزی، توانست در مدت کوتاهی خود را در صف اساتید حوزهٔ علمیهٔ قم جای دهد، و پس از چندی به تدریس فقه و اصول و فلسفه و منطق نیز بپردازد.[۳]
برخی از شاگردان او عبارتند از:
- سید محمدعلی ابطحی اصفهانی
- علی‌اصغر مسلمی کاشانی (مدرس حوزهٔ علمیه قم)
- یوسف صانعی (مرجع تقلید)
- علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی
- محمدجواد حجتی کرمانی (محقق و نویسنده).
آثار و تألیفات
از سید موسی صدر آثار علمی فراوانی بر جای مانده‌است که معروف‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- اقتصاد در مکتب اسلام،
- اسلام و مشکل اختلافات طبقاتی،
- اسلام و فرهنگ قرن بیستم،
- اسلام و زن،
- اسلام و تربیت خانوادگی
- اسلام و عبادت.[۴]
افزون بر این، وی مقالات متعددی نوشت که در مجله «مکتب اسلام» درج شده‌است. همچنین وی مقدمه‌های تحقیقی و تحلیلی ارزشمندی بر کتاب‌های «معنای حدیث غدیر» نوشته سیدمرتضی خسروشاهی، «فاطمه زهرا(س)» نوشته سلیمان کتانی، «تاریخ فلسفه اسلامی» هانری کربن و «قرآن کریم و علوم طبیعی» از یوسف مروّت نوشته‌است.
مجموعه مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و بحث‌های علمی صدر با نامهای «سیرة الامام‌موسی الصدر و منبر و محراب» به کوشش علی حجتی کرمانی و «احادیث السحر و دراساة للحیاة» به اهتمام سیدحسین شرف‌الدین در لبنان به چاپ رسیده‌است. همچنین موسوعه دوازده‌جلدی مجموعه آثار امام‌موسی صدر با عنوان «گام به گام با امام‌موسی صدر» در مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام‌موسی صدر به انجام رسیده و منتشر شده‌است.
فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی
سید موسی صدر در سال ۱۳۳۸ ش. در سفری به لبنان به دیدار علامه سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، رهبر شیعیان آنجا رفت و مورد توجه خاص ایشان قرار گرفت؛ به گونه‌ای که وی از صدر برای برعهده‌گرفتن رهبری آینده شیعیان لبنان، برای اقامت دایم به لبنان، دعوت کرد.
صدر پس از سفرهایی به لبنان و عراق، در سال ۱۳۳۷ ش، دوباره به ایران باز می‌گردد. او سال‌ها پیش با دوستان و همفکران خود در حوزه علمیه قم، در مورد راه اندازی یک مجله حوزوی، گفتگوهایی داشت و به آنها قول همکاری داده بود. مقدمات کار آماده شد و با پشتیبانی آیت الله بروجردی، در آذر ماه ۱۳۳۷ ش، اولین شماره نخستین مجله حوزوی در قم به نام «درسهایی از مکتب اسلام» منتشر گردید.[۵]
همچنین سید موسى صدر با همکارى فرهنگیان متدین و خدمتگزار، امتیاز یک دبیرستان ملى را از وزارت فرهنگ گرفت و دبیرستان صدر تحت مدیریت ایشان شروع به فعالیت نمود و بعد از هجرت ایشان به لبنان، مدیریت مدرسه را به شخص دیگرى واگذار نمود.
در اواخر سال ۱۳۳۸ ش. بعد از وفات زعیم مصلح لبنان عبدالحسین شرف الدین عاملی، طبق وصیت ایشان و به دعوت شیعیان لبنان که با ارسال نامه اى از سید موسى صدر درخواست نمودند به آن دیار هجرت نماید و زعامت شیعیان را به عهده بگیرد و این دعوت با تأیید و تأکید آیت اللَّه بروجردى همراه شد، امام موسى صدر به لبنان قدم نهاد و در شهر صور رحل اقامت افکند.
برخی از فعالیتهای او در لبنان عبارتند از:
- مدرسه صنعتی جبل عامل: اولین مؤسسه ای که وی در شهر صور لبنان بنیان نهاد، مدرسه صنعتی جبل عامل بود.
- تأسیس جمعیت برّ و احسان: این مرکز که به شکل تعاونی و به ابتکار و همت سید موسی ایجاد گردیده است، دارای پنج کمیسیون جداگانه به نامهای تفتیش، برنامه، مالی، تبلیغات و مجالس مذهبی است، که هر کدام فعالیتهای خاص خود را دنبال می کنند.
- تأسیس خانه دختران: یکی از آنها مدرسه ای به نام بیت الفتاة (خانه دختران) بود. در این مکان به دختران بی سرپرست و فقیر هنرهای دستی دیگر آموزش می دادند.
- آموزشگاه پرستاری: وی مرکز دیگری نیز برای بانوان دایر کرد به عنوان آموزشگاه پرستاری. در این آموزشگاه دخترانی که مدرک دیپلم گرفته بودند، پذیرفته می شدند و زیر نظر استادان با تجربه آموزش پرستاری می دیدند و پس از فارغ التحصیل شدن به مراکز بهداشتی، درمانی و بیمارستانها اعزام می شدند و در عین حالی که برای خود و خانواده مایه امید و زندگی بودند در آن مراکز در خدمت محرومان و بیچارگان قرار می گرفتند.
- مرکز پزشکی: این مرکز به نام مدینة الطب شهرت یافته و تا به حال اقدامات وسیع و مهمی را در خصوص امور بهداشتی و درمانی به انجام رساند.
- مؤسسه قالیبافی: این مرکز آموزشی یکی از مراکز سرنوشت ساز برای بانوان و دیگر محرومان به حساب می آمد و به موجب همین اهمیت، زیر نظر شهید بزرگوار دکتر مصطفی چمران اداره می شد و بیش از ۳۰۰ دختر از منطقه جبل عامل در این مرکز آموزشی مشغول یادگیری قالیبافی بودند.
- حوزه علمیه: یکی دیگر از حرکتهای مهم و ماندگار سید موسی صدر، راه اندازی مرکز فعال دیگری به نام «معهد الدراسات الاسلامیه» (مرکز بررسیهای اسلامی) بوده است.
- تشکیل مجلس شیعیان: بر خلاف کارشکنی ها و مخالفتهای گوناگون، سرانجام تلاشهای مخلصانه سید موسی صدر به نتیجه رسید و نمایندگان شیعیان در مجلس شورای لبنان، به پیشنهاد وی یک طرح قانونی را تقدیم مجلس کردند که این طرح در ۱۳۸۷ ه.ق به تصویب مجلس و امضای رئیس جمهور لبنان رسید. بر اساس این طرح، شیعیان اجازه داشتند مجلسی را به نام «المجلس الاسلامی الشیعی الاعلی» برای دفاع از حقوق خود تأسیس نمایند. پس از گذراندن مراحل قانونی، در سال ۱۳۸۹ ه.ق مجلس اعلای شیعیان در لبنان به طور رسمی و قانونی شروع به فعالیت کرد. جورج جرداق مسیحی ضمن اظهار خوشحالی از انتخاب صدر به عنوان رئیس مجلس اعلای شیعیان، وی را دارای سیمای آرمانی، زیبا و بزرگوار از یک عالم دینی برشمرد و اخلاق او را ستایش کرد و او را پیرو امام علی(علیه السلام)، دادگر، راستگو و پاکدست دانست.
سید موسی صدر معتقد بود که فقر فرهنگی، ارتباط تنگاتنگی با فقر اقتصادی دارد. همچنان که این دو بی ارتباط با مسائل سیاسی، نظامی، اخلاقی و اعتقادی نیز نمی توانند باشند.
صدر با امام خمینی ارتباط داشت و از حامیان نهضت او بود؛ چنان‌که نامه‌هایی میان آن دو ردوبدل شده‌است. وی به مبانی سیاسی و انقلابی امام خمینی اعتقاد کامل داشت و نخستین روحانی در لبنان بود که شخصیت علمی، سیاسی و انقلابی امام خمینی را در میان مردم، به‌ویژه جوانان و نخبگان لبنان و فلسطین معرفی کرد و افکار و اندیشه‌های ایشان را رواج داد و ایشان را «الامام الاکبر» نامید.
امام موسى صدر در لیبى
امام موسى صدر در مرداد ماه ۱۳۵۷ ش. قصد سفری به کشور الجزایر داشت. در روز نوزدهم ماه رمضان ۱۳۹۸ ق. وی از الجزایر به همراه شیخ محمد یعقوب و خبرنگار معروف استاد عباس بدرالدین بنا بر دعوت دولت لیبی و در طى دیدارى رسمى وارد کشور لیبی شد. شش روز بعد، ساعت دو بعد از ظهر، سید موسی صدر به همراه دو تن از همراهانش براى ملاقات با قذافى پادشاه لیبی، سوار اتومبیلهاى دولتى مى شود، ولى از آن پس تاکنون، خبر موثقی پیرامون زندگانی ایشان در دسترس نیست.[۶] مقامات لیبی مدعی شدند که وی خاک لیبی را به مقصد ایتالیا ترک کرده‌است؛ ولی ادعای سفر صدر به ایتالیا، از سوی کمیته تحقیق در لبنان، همچنین با شواهد و ادله زیادی در طول دو دهه رد شده‌است.
منابع
- کتاب امام موسی صدر؛ امید محرومان، عبدالرحیم اباذری.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۲۰-۷۳.
- "امام موسی صدر"، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۶۲۹–۶۳۹.
پانویس
پیوندها
آرشیو عکس و تصویر
از راست: سید علی موسوی صدر، سیده بتول موسوی صدر، سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر
سید موسی موسوی صدر در نوجوانی
شهید سید محمدباقر موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر در نوجوانی
از راست: سید موسی موسوی صدر، سید رضا موسوی صدر و سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر
از راست: سید موسی موسوی صدر و سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی
سید موسی موسوی صدر در جوانی
از راست: سید موسی موسوی صدر و سید محمد صدر کاظمینی
سید موسی موسوی صدر
از راست: سید مرتضی شریف عسکری، محمدمهدی شمس الدین، سید موسی موسوی صدر و سید محمدحسین فضل‌الله
شهید سید محمدباقر موسوی صدر و سید موسی موسوی صدر
از راست: سید موسی موسوی صدر، سید عبدالهادی شیرازی و سید اسماعیل موسوی صدر
از راست ردیف جلو: سید رضا جزایری، سید محمدعلی روضاتیان، سید مرتضی مستجابی، سید موسی موسوی صدر، سید جمال الدین صهری، سید مرتضی ابطحی، سید شهاب الدین قومی، سید ابوالفضل صفوی ریزی، سید هاشم جعفری و سید مهدی میردامادی - از راست ردیف عقب: فخرالدین کلباسی، محمد خادمی، ابراهیم ابن یمین، منوچهر منصورزاده، مهدی مظاهری و ناشناسان
سید موسی موسوی صدر در کارگاه قالی بافی در لبنان
سید موسی موسوی صدر و یاسر عرفات
از راست: سلیم الحص (نخست وزیر لبنان)، سلیمان فرنجیه (رئیس جمهور لبنان) و سید موسی موسوی صدر
از راست دو نفر آخر: سید موسی موسوی صدر و شهید مصطفی چمران در روسیه
سید موسی موسوی صدر در لباس احرام، در مسجدالحرام و طواف کعبه
سید موسی موسوی صدر در حال رای دادن در لبنان
سید موسی موسوی صدر در بین مردم لبنان
سید موسی موسوی صدر و فیصل بن عبدالعزیز آل سعود
اقامه نماز میت علی شریعتی توسط سید موسی موسوی صدر در دمشق
سید موسی موسوی صدر
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
