حسن سعيد تهرانى: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
(←ولادت و خاندان) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | ''' | + | '''آیت الله حسن سعید تهرانی''' (۱۲۹۸-۱۳۷۴ ش) نوه [[میرزا مسیح مجتهد تهرانی|میرزا مسیح مجتهد تهرانى]]، فقیه و نویسنده معاصر [[شیعه]]، و از شاگردان [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم]] و [[سید ابوالقاسم خویی]] بود. نشر کتابهای دینی، تأسیس کتابخانه چهل‌ستون، مدرسه علمی و گنجینه قرآن، از جمله فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی وی بوده است. حسن سعید صاحب تألیفات ارزشمندی در زمینه [[فقه]] و [[علم کلام|کلام]]، از جمله "محاضرة حول الامام المهدى عجّل الله تعالی فرجه" می باشد. |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| − | ||نام کامل = حسن | + | ||نام کامل = حسن سعید تهرانى |
| − | ||تصویر=[[پرونده:Tehrany.jpg| | + | ||تصویر=[[پرونده:Tehrany.jpg|۲۲۰px|center]] |
| − | ||زادروز = | + | ||زادروز = ۱۲۹۸ شمسی |
| − | |زادگاه = تهران | + | |زادگاه = [[تهران]] |
| − | |وفات = | + | |وفات = ۱۳۷۴ شمسی |
|مدفن = [[قم]]، قبرستان شیخان | |مدفن = [[قم]]، قبرستان شیخان | ||
| − | |اساتید = | + | |اساتید = [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، شیخ حسین بن على حلى،... |
|شاگردان = | |شاگردان = | ||
| − | |آثار = محاضرة حول الامام | + | |آثار = محاضرة حول الامام المهدى، الرسول و الشیعه، موسوعة المکاسب، الفقه فى تشریعه و تبیینه و استنباطه، حکومت از دیدگاه قرآن و عترت،... |
}} | }} | ||
| − | ==ولادت و خاندان == | + | ==ولادت و خاندان== |
| − | حسن | + | حسن به سال ۱۳۳۸ ه.ق (۱۲۹۸ ه.ش) در تهران دیده به جهان گشود. پدرش، آیت الله حاج میرزا عبدالله سعید تهرانی مشهور به چهلستونی(م، ۱۳۵۰ ه.ش)، از علماى طراز اول [[تهران]] بود. وی در سال ۱۳۳۰ ه.ق، به [[نجف]] اشرف رفت و در آن سامان از محضر آیات عظام [[محمدحسین نائینی|نائینى]]، [[ضیاء عراقى|آقا ضیاء عراقى]] و [[سید احمد کربلایی|سید احمد کربلایى]] استفاده کرد. وى کتاب هاى کتابخانه اش را [[وقف]] کتابخانه چهل ستون [[مسجد جامع]] تهران کرد و آثارى چون: حاشیه بر مکاسب، هفت رساله در مبداء و معاد، جمع کتاب و سنت و عقل و تفسیر، اصول فلسفه و سنن النبى از او برجاى ماند.<ref> زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ج ۴، ص ۵۳.</ref> |
| − | همچنین جدّ وى، | + | همچنین جدّ وى، [[میرزا مسیح مجتهد تهرانی|میرزا مسیح مجتهد تهرانى]] (۱۱۹۳-۱۲۶۳ ه.ق) از فقهای بنام بود و گروه زیادى از [[شیعه|شیعیان]] نقاط شمالى، غربى و مرکزى [[ایران]] او را به عنوان [[مرجعیت|مرجع]] خویش پذیرفتند. میرزا مسیح رهبرى قیام پرخروش را به دوش گرفت و بر علیه سیاستمداران روس در جامعه ستم زده عصر قاجاریه بپاخاست. بنا به توصیه وى مردم تهران در [[شعبان]] ۱۲۴۴ ه.ق، به سفارت روس یورش بردند تا «گریبایدوف» - وزیر مختار روس - را از برخى خلافکارى و اجحاف هایى که بر شیعیان روا مى داشت، برحذر دارند. |
==تحصیل و اساتید== | ==تحصیل و اساتید== | ||
| − | حسن | + | حسن سعید تحصیلات دوران نوجوانى را زیر نظر پدر عالمش گذراند. او با توصیه پدر و بر حسب ذوق درونى و استعداد ذاتى، علوم مقدماتى را در [[حوزه علمیه قم]] و [[تهران]] آموخت.<ref> مقدمه کتاب شناخت قرآن به قلم محمود سعید تهرانى (فرزند آیت الله سعید).</ref> آنگاه راهى حوزه مقدسه [[نجف]] اشرف شد و از محضر علماى این حوزه نیز بهره برد. برخی از اساتید او عبارتند از: |
| − | * | + | *آیت الله [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم]] (۱۳۰۶-۱۳۹۰ ه.ق): آیت الله حکیم افرادى را که همچون حسن سعید استعداد نویسندگى داشتند، تشویق مى کرد و بر مقدارى از مجلات مهم اسلامى (اضواء رسالة الاسلام، الایمان) و نیز جزواتى تحت عنوان «من هدى النجف» اشراف و نظارت داشت.<ref>درباره این شخصیت بنگرید به کتاب سید محسن حکیم مرزبان حوزه نورى (از سرى دیدار با ابرار)، عباس عبیرى و نیز مجله نور علم شماره مسلسل ۲۴، مجله فرهنگ شماره ۲ و ۳.</ref> |
| − | * | + | *آیت الله حسین حلى (۱۳۰۹-۱۳۹۴ ه.ق): وى فقیهى اصولى، عالمى ادیب و مورخى بصیر بشمار مى رفت و احاطه اى وافر به تاریخ، ادب و لغت داشت. از آثارش «اخذالاجرة على الواجب» را مى توان نام برد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۷، ص ۲۸۰.</ref> آیت الله سعید تقریرات او را تحت عنوان «شرح مکاسب» به رشته تحریر درآورد.<ref>وصیت من، مجموعه وصایاى آیت الله حاج شیخ حسن سعید، تهیه و تنظیم مؤسسه تحقیقاتى فرهنگى جلیل، ص ۱۵.</ref> آیت الله حسین حلى در تقریظى که بر این اثر نگاشته، از او به عنوان عالم محقق و مورد وثوق و خودش نام قرةالعین برد.<ref> تصویر من، دستخط این تقریظ در آخر کتاب احوال و آثار حضرت آیت الله سعید آمده است.</ref> |
| − | * | + | *آیت الله [[سید ابوالقاسم خویی]] (۱۳۱۷-۱۴۱۳ ه.ق): این فقیه بزرگوار متجاوز از نیم قرن به تلاش علمى در عرصه [[فقه]] مشغول بود و هزاران عالم و مدرس را تربیت کرد.<ref> یادنامه حضرت آیت الله خویى، مجله نور علم، ش ۴۷، جمله تاریخ و فرهنگ معاصر، ش ۵.</ref> |
| − | + | ذکاوت و نبوغ علمى شیخ سعید تهرانی او را مورد توجه و علاقه اساتید خود و علماى طراز اول حوزه [[نجف]] قرار داد و پس از اتمام تحصیلات به [[تهران]] بازگشت. | |
| − | == | + | ==فعالیت‌هاى فرهنگى== |
| − | + | '''تأسیس کتابخانه چهل‌ستون:''' | |
| − | |||
| − | در سال | + | آیت الله حسن سعید تهرانی در سال ۱۳۸۰ ه.ق، اقدام به تأسیس کتابخانه چهل‌ستون [[مسجد جامع]] تهران کرد. بخش اول ساختمان این کتابخانه در سال ۱۳۸۶ ه.ق تکمیل شد و اینک با داشتن بیش از چهل هزار جلد کتاب و نیز گنجینه عظیمى از [[قرآن کریم]]، یکى از ذخایر بسیار نفیس و گرانبهاى کتب اسلامى در این سرزمین بشمار مى رود.<ref>گفتگوى فصلنامه بینات با آیت الله حسن سعید، سال اول، شماره سوم، پاییز ۱۳۷۳.</ref> |
| − | + | آیت الله حسن سعید وقتى از نجف به تهران بازگشت، مدرسه اى در کنار مسجد بنا کرد که از سال ۱۳۸۶ ه.ق دوره هاى تحصیل در آن آغاز شد. او از بهترین مدرسان [[تهران]] و [[قم]] و اساتیدى چون حاج آقا نقوى و آیت الله [[سبحانی تبریزی، جعفر|جعفر سبحانى]] دعوت کرد تا طلاب جوان و نیروهاى دانشگاهى را با مبانى [[اسلام]] آشنا کنند. | |
| − | + | براى این که جوانان متوجه نیروى پرقدرت خود گردند، مجله اى تحت عنوان «بررسى جوانان درباره مسائل اسلامى» به راه انداخت که خود جوان ها، خصوصاً طلاب و دانشجویان، با همکارى برخى اساتید به نام خود مقاله تهیه مى کردند. متأسفانه در شماره ششم آن که آیت الله [[شهید مطهری]] نیز مقاله عالمانه اى مرقوم داشته بود، مجله توقیف شد و از آن پس انتشار نیافت.<ref>چشمه روشن، على مسجد جامعى، ص ۱۲. | |
| + | </ref> | ||
| + | استاد شهید مطهرى مى نویسد: «من این ابتکار جناب آقاى سعید را که با وارد کردن جوانان در بررسى مسایل اسلامى گام مثبت و مفیدى در راه نشر تعالیم اسلامى برداشته اند، به معظم له تبریک مى گویم...».<ref>همان مأخذ، ص ۱۴.</ref> | ||
| − | + | '''گنجینه قرآنى:''' | |
| − | + | ||
| − | + | آیت الله سعید براى مقابله با حربه مخالفان که موضوع [[تحریف قرآن|تحریف قرآن]] را به [[شیعه]] نسبت دادند، نسخه هایى از تمام [[قرآن]] هاى موجود در [[ایران]]، [[پاکستان|پاکستان]]، هندوستان، کشورهاى عربى و اروپایى و با ترجمه هاى گوناگون فارسى، اردو، انگلیسى، فرانسه، آلمانى و... را جمع آورى کرد و گنجینه قرآنى تشکیل داد. در این مجموعه حدود هزار نسخه [[قرآن کریم]] از سراسر دنیا جمع آورى شد که برخى از آنها [[نسخه خطی|نسخه خطى]] است. در این گنجینه اولین قرآن چاپ شده در ایران، اولین قرآن به طبع رسیده در جهان، قرآن علی بن هلال معروف به [[ابن بواب]]، قرآن چاپ بمبئى که تمامى سطور آن در همه صفحات با حرف الف شروع شده است، نگهدارى مى شود. | |
| − | + | ||
| − | + | همچنین نیمى از کتاب هاى کتابخانه چهل ستون مسجد جامع به [[تفسیر]] و [[علوم قرآن|علوم قرآنى]] اختصاص دارد. یکى از محصولات پرفایده این جایگاه، تهیه «دائرة المعارف قرآن کریم» است که در آن آثار [[شیعه]]، کتاب هاى قرآنى و مقالات دینى نشریافته و در دوازده جلد گرد آمده است.<ref>احوال و آثار حضرت آیت الله سعید، ص ۱۰.</ref> در ایام غدیر، از چهاردهم [[ذى الحجه]] تا روز [[عید غدیر|عید غدیر]]، تمامى قرآن ها با شناسنامه روى میز قرار داده مى شوند تا علاقه مندان از نزدیک با این مجموعه گران سنگ آشنا شوند. همچنین قرآن حامد که مورد توجه بلاد اسلامى است، با قطع جیبى به مناسبت اعیاد بزرگ اسلامى در چهارده شکل براى جوامع اسلامى، به عنوان هدیه، ارسال شده است.<ref>فصلنامه بینات، سال اول، شماره سوم، گفتگو با آیت الله حسن سعید.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | </ref> | ||
| − | + | '''دفاع از مکتب اهل بیت:''' | |
| − | + | آیت الله سعید تهرانی علاقه و ارادت عجیبى به [[ائمه اطهار|ائمه معصومین]] علیهم السلام و به مقام مقدس [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت ولی عصر]] عجل الله تعالی فرجه الشریف داشت. او مى کوشید مردم را به مسایل [[ولایت]] و فرهنگ ائمه علاقه مند سازد و بدون هیچ ادعایى براى احقاق حقوق [[اهل بیت]] علیهم السلام با اغلب علماى [[اهل سنت]] مکاتبه داشت. خود به تنهایى یک دارالتقریب بود و هنر نویسندگى را به عنوان وسیله اى براى بیان حقایق و نشر فضایل خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام، به خدمت گرفت و تا آخرین لحظه به این برنامه التزام داشت. مى گفت: «شاید خدا خواسته که در این برهه از زمان یادداشت هایى سودمند به یادگار بگذارم و در پیشرفت مکتب [[تشیع]] و آثار ستارگان درخشان آسمان امامت بدون سر و صدا کارى انجام دهم. امیدوارم خداى متعال تا آخرین لحظه حیات این توفیق را از من نگیرد و در راه نشر معارف این خاندان جان دهم و خدمتگزارى باشم که در حال انجام وظیفه جان تسلیم نموده و به لقاء حق پیوسته است». | |
| − | + | او کمال مطلوب را در خدمت به [[قرآن]] و [[اهل بیت]] مى دانست و با کسالت و دست هاى لرزانى که حتى استکان چاى را به زحمت نگه مى داشت، مى کوشید پایه های فرهنگ اهل بیت را استوار و برافراشته نگاه دارد.<ref>این نامه را آیت الله سعید در ۱۳ رجب سال ۱۴۱۴ ه.ق نگاشته است.</ref> | |
| − | + | در سال ۱۳۹۶ ه.ق (مطابق سال ۱۹۷۶ م) وزارت معارف کشور [[عربستان|عربستان سعودى]] کتابى به نام «التاریخ» براى تدریس در دبیرستان هاى آن کشور چاپ و منتشر کرد که ضمن آن مذهب [[شیعه]] در ردیف مذاهب [[شرک|شرک]] قلمداد شده بود. از جمله شخصیت هاى شیعه که علیه انتشار این گونه مطالب به مبارزه اى پیگیر در سطح جهان اسلام پرداخت، آیت الله حسن سعید بود که علاوه بر ترتیب دادن اجتماعى در مسجد جامع [[تهران]] (سال ۱۳۵۶ ه.ش) و ارسال نامه هایى براى دولت و رجال وقت [[ایران|ایران]]، مبارزه را به خارج از کشور کشانید و با نوشتن نامه هایى مکرر به مراجع [[نجف]] و مجلس اعلاى شیعیان [[لبنان]] و رئیس جامع الازهر و اعلام رونوشت این نامه به دولت و سفارتخانه عربستان، قاطعانه جمع آورى کتاب مذکور و منبع تکرار انتشار این گونه مطالب را خواستار شد و چون آیت الله حسن سعید در این ارتباط نامه اى به [[امام موسی صدر|امام موسى صدر]] نوشته بود تا ایشان با اقتدارى که دارد، مانع این روند ضد شیعه گردد، امام موسى صدر با مقامات عربستان مذاکره کرد و آنان دستور صریح براى جلوگیرى از طبع مجدد کتاب -مگر با تصحیح- را صادر کردند.<ref> دائرة المعارف قرآن کریم، حسن سعید، ج ۷، ص ۱۵.</ref> | |
| − | + | آیت الله سعید هنوز از مبارزه با این کتاب ضدشیعه فارغ نشده بود که کتاب دیگرى به نام «منکرة التوحید» براى تدریس در کلاس هاى دوره دوم مدارس متوسطه، در کشور [[مصر]] چاپ و توزیع شد و مؤلف آن کتاب ضمن بحث پیرامون تشیع اهانت هاى وارده در کتاب «التاریخ» را تکرار کرد. سرانجام پس از مکاتبات و مباحثات پى گیر شیخ عبدالحلیم محمود، رئیس جامع الازهر، وعده اصلاح کتاب یاد شده را داد.<ref>متن دستخط امام موسى صدر خطاب به آیت الله حسن سعید در ص ۵۱-۵۲ کتاب احوال و آثار حضرت آیت الله سعید آورده است.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| − | + | سخت کوشى در راه مطالعه و افزایش دانش، آشنایى با نظرات مشاهیر و آگاهى از نظرات دینى و [[فلسفه|فلسفى]] دیگر مسلمان هاى جهان از خصوصیات بارز آیت الله سعید تهرانی بود. وى از ۲۳ سالگى به تحقیق و تألیف روى آورد<ref>همان، ص ۳۵.</ref> | |
| + | و حتى در بستر بیمارى دست از کار و تلاش برنداشت و در مدت چهل ماه، با وجود بیمارى چشم، کتابى تحت عنوان «اسلام از دیدگاه قرآن و عترت» به نگارش درآورد.<ref>همان، ص ۱۰.</ref> | ||
| − | + | آیت الله حسن سعید بیش از چهل کتاب و مقاله در باب معارف اسلامى، [[قرآن]] و [[اهل بیت]]، به زبان عربى و فارسى نوشت. فهرست اهم آثار وى به شرح ذیل است: | |
| + | [[پرونده:Rasool.jpg|بندانگشتی|الرسول یدعوکم - یکی از آثار آیت الله سعید تهرانی]] | ||
| − | + | #اصول فقه (تقریرات بحث [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویى]])؛ | |
| + | #دماء ثلاثه (تقریرات بحث شیخ حسین حلى)؛ | ||
| + | #الرسول و الشیعه؛ | ||
| + | #موسوعة المکاسب؛ | ||
| + | #شیعتنا؛ | ||
| + | #الرسول یحدّثنا؛ | ||
| + | #الى علماء الاسلام؛ | ||
| + | #الرسول یدعوکم؛ | ||
| + | #رسالة فى الولایة ولاضرر؛ | ||
| + | #محاضرة حول الامام المهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف؛ | ||
| + | #[[حضرت فاطمه]] دژ شکست ناپذیر وحى؛ | ||
| + | #[[امام حسین]] علیه السلام از دیدگاه وحى؛ | ||
| + | #همه در انتظار اویند؛ | ||
| + | #حکومت از دیدگاه قرآن و عترت؛ | ||
| + | #[[امام مهدی]] عجل الله تعالی فرجه الشریف، راهگشاى عالم غیب؛ | ||
| + | #شرح قصیده بُرده؛ | ||
| + | #در مکتب امام حسین علیه السلام؛ | ||
| + | #در مکتب [[امام حسن علیه السلام|امام حسن مجتبى]] علیه السلام؛ | ||
| + | #اصول دین؛ | ||
| + | #ولایت فقیه؛ | ||
| + | #شناخت شیعه؛ | ||
| + | #نمودارى از حکومت [[امام على]] علیه السلام؛ | ||
| + | #پیک [[رمضان]]؛ | ||
| + | #نگهبان مکتب توحید (کتابنامه [[امام مهدی]] علیه السلام)؛ | ||
| + | #دائرة المعارف [[قرآن کریم]] در دوازده مجلد؛ | ||
| + | #اسلام از دیدگاه قرآن و عترت؛ | ||
| + | #شناخت قرآن (گزیده مقالات درباره قرآن کریم)؛ | ||
| + | #افکار پریشان یا مقالات سعید؛ | ||
| + | #ترجمه نورالابرار من حکم امیرالمؤمنین علیه السلام؛ | ||
| + | #حیات یابى (ترجمه احیاءالمیت به فضایل اهل البیت)؛ | ||
| + | #ما با خدا کار داریم؛ | ||
| + | #سیره رسول الله صلی الله علیه و آله، سنت الهى است؛ | ||
| + | #غدیر پیوند ناگسستنى رسالت و امامت؛ | ||
| + | #مبعث بیانگر رسالت و امامت در مکتب تشیع؛ | ||
| + | #مسئولیت؛ | ||
| + | #خدا و اولى الامر؛ | ||
| + | #نگهبان مکتب ما؛ | ||
| + | #الفقه فى تشریعه و تبیینه و استنباطه؛ | ||
| + | #مالکیت الاراضى؛ | ||
| + | #پیغمبر با شما سخن مى گوید؛ | ||
| + | #على از دیدگاه وحى؛ | ||
| + | #امامت و ولایت از نظر [[امام رضا علیه السلام|على بن موسى الرضا]] علیه السلام؛ | ||
| + | #[[امام صادق]] علیه السلام؛ | ||
| + | #پیام [[امام حسن عسکری]] علیه السلام.<ref>در این مورد بنگرید به ص ۵۴، مأخذ قبل و نیز ص ۴۸-۴۹ کتاب چشمه روشن. | ||
| + | </ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | سرانجام مرحوم | + | سرانجام مرحوم آیت الله حسن سعید تهرانی پس از عمرى مجاهدت بى دریغ در مسیر نشر فرهنگ [[تشیع]]، در ۱۸ [[شعبان]] المعظم ۱۴۱۶ ه.ق (۱۳۷۴ ش)، پس از تحمل بیمارى به دیدار معبود شتافت. پیکرش پس از [[تشییع جنازه|تشیعى]] شکوهمند در [[تهران]] و [[قم]]، در مزار شیخان قم (کنار مقبره [[میرزای قمی|میرزاى قمى]]) به خاک سپرده شد. |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۱۱۷: | سطر ۱۲۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * غلامرضا گلى زواره، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد | + | *غلامرضا گلى زواره، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۵. |
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| سطر ۱۲۵: | سطر ۱۲۸: | ||
پرونده:تهرانی (2).jpg|alt=آیت الله تهرانی در کنار پدر در جوانی|از راست: مصطفی مسجد جامعی، عبدالله حسن تهرانی و حسن سعید تهرانی | پرونده:تهرانی (2).jpg|alt=آیت الله تهرانی در کنار پدر در جوانی|از راست: مصطفی مسجد جامعی، عبدالله حسن تهرانی و حسن سعید تهرانی | ||
پرونده:تهرانی00.jpg|علی فلسفی و حسن سعید تهرانی | پرونده:تهرانی00.jpg|علی فلسفی و حسن سعید تهرانی | ||
| − | پرونده:تهرانی (3).jpg|از راست: شهید [[شهید بهشتی|سید محمد | + | پرونده:تهرانى 1.jpg|از راست: ناشناس، [[محمدتقی فلسفی]]، حسن سعيد تهرانى و مصطفی مسجد جامعی |
| − | + | پرونده:تهرانی (5).jpg|عبدالله سعید تهرانی مشهور به چهلستونی و حسن سعید تهرانی | |
| + | پرونده:تهرانی (3).jpg|از راست: شهید [[شهید بهشتی|سید محمد بهشتی]]، سید عبدالحمید مولانا، مصطفی مسجد جامعی، [[امام خمینی|سید روح الله خمینی]]، [[سید علی حسینی خامنه ای]]، حسن سعید تهرانی و ناشناس | ||
پرونده:تهرانی (7).jpg|حسن سعید تهرانی | پرونده:تهرانی (7).jpg|حسن سعید تهرانی | ||
| − | پرونده:تهرانی0.jpg|ردیف جلو از راست: ناشناس، حسن سعید تهرانی، [[سید احمد خوانساری |سید احمد موسوی خوانساری]]، مصطفی مسجد جامعی و نصرالله شاه آبادی | + | پرونده:تهرانی0.jpg|ردیف جلو از راست: ناشناس، حسن سعید تهرانی، [[سید احمد خوانساری|سید احمد موسوی خوانساری]]، مصطفی مسجد جامعی و نصرالله شاه آبادی |
پرونده:تهرانی (6).jpg|حسن سعید تهرانی و محمدباقر آشتیانی | پرونده:تهرانی (6).jpg|حسن سعید تهرانی و محمدباقر آشتیانی | ||
پرونده:تهرانی (1).jpg|حسن سعید تهرانی در راهپیمایی انقلاب | پرونده:تهرانی (1).jpg|حسن سعید تهرانی در راهپیمایی انقلاب | ||
پرونده:حایری (3).jpg|از راست تکیه به دیوار: احمد مجتهدی تهرانی، [[مهدی حائری تهرانی|مهدى حائرى تهرانى]]، ناشناس، ناشناس، حسن سعید تهرانی، ناشناس و [[محمدتقی فلسفی]] | پرونده:حایری (3).jpg|از راست تکیه به دیوار: احمد مجتهدی تهرانی، [[مهدی حائری تهرانی|مهدى حائرى تهرانى]]، ناشناس، ناشناس، حسن سعید تهرانی، ناشناس و [[محمدتقی فلسفی]] | ||
| − | پرونده:مرعشی (14).jpg|از راست: سید محمدعلی سبط الشیخ، [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] و حسن سعید تهرانی | + | پرونده:مرعشی (14).jpg|از راست: سید محمدعلی سبط الشیخ، [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی]] و حسن سعید تهرانی |
پرونده:تهرانی (4).jpg|از راست: سید محمد ضیاءآبادی، حسن سعید تهرانی و ناشناس | پرونده:تهرانی (4).jpg|از راست: سید محمد ضیاءآبادی، حسن سعید تهرانی و ناشناس | ||
| − | پرونده:تهرانی (8).jpg|سعید | + | پرونده:تهرانی (8).jpg|حسن سعید تهرانی |
| − | پرونده:تهرانی (9).jpg|قبر سعید | + | پرونده:تهرانی (9).jpg|قبر حسن سعید تهرانی |
</gallery> | </gallery> | ||
| − | + | [[رده:علمای معاصر|سعید تهرانى، حسن]] | |
| − | [[رده:علمای معاصر| | + | [[رده:مجتهدین]] |
| − | + | [[رده:مدفونین در قبرستان شیخان]] | |
| − | [[رده: | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۳۰
آیت الله حسن سعید تهرانی (۱۲۹۸-۱۳۷۴ ش) نوه میرزا مسیح مجتهد تهرانى، فقیه و نویسنده معاصر شیعه، و از شاگردان سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی بود. نشر کتابهای دینی، تأسیس کتابخانه چهل‌ستون، مدرسه علمی و گنجینه قرآن، از جمله فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی وی بوده است. حسن سعید صاحب تألیفات ارزشمندی در زمینه فقه و کلام، از جمله "محاضرة حول الامام المهدى عجّل الله تعالی فرجه" می باشد.
 | |
| نام کامل | حسن سعید تهرانى |
| زادروز | ۱۲۹۸ شمسی |
| زادگاه | تهران |
| وفات | ۱۳۷۴ شمسی |
| مدفن | قم، قبرستان شیخان |
|
| |
| اساتید |
سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین بن على حلى،... |
|
| |
| آثار |
محاضرة حول الامام المهدى، الرسول و الشیعه، موسوعة المکاسب، الفقه فى تشریعه و تبیینه و استنباطه، حکومت از دیدگاه قرآن و عترت،... |
محتویات
ولادت و خاندان
حسن به سال ۱۳۳۸ ه.ق (۱۲۹۸ ه.ش) در تهران دیده به جهان گشود. پدرش، آیت الله حاج میرزا عبدالله سعید تهرانی مشهور به چهلستونی(م، ۱۳۵۰ ه.ش)، از علماى طراز اول تهران بود. وی در سال ۱۳۳۰ ه.ق، به نجف اشرف رفت و در آن سامان از محضر آیات عظام نائینى، آقا ضیاء عراقى و سید احمد کربلایى استفاده کرد. وى کتاب هاى کتابخانه اش را وقف کتابخانه چهل ستون مسجد جامع تهران کرد و آثارى چون: حاشیه بر مکاسب، هفت رساله در مبداء و معاد، جمع کتاب و سنت و عقل و تفسیر، اصول فلسفه و سنن النبى از او برجاى ماند.[۱]
همچنین جدّ وى، میرزا مسیح مجتهد تهرانى (۱۱۹۳-۱۲۶۳ ه.ق) از فقهای بنام بود و گروه زیادى از شیعیان نقاط شمالى، غربى و مرکزى ایران او را به عنوان مرجع خویش پذیرفتند. میرزا مسیح رهبرى قیام پرخروش را به دوش گرفت و بر علیه سیاستمداران روس در جامعه ستم زده عصر قاجاریه بپاخاست. بنا به توصیه وى مردم تهران در شعبان ۱۲۴۴ ه.ق، به سفارت روس یورش بردند تا «گریبایدوف» - وزیر مختار روس - را از برخى خلافکارى و اجحاف هایى که بر شیعیان روا مى داشت، برحذر دارند.
تحصیل و اساتید
حسن سعید تحصیلات دوران نوجوانى را زیر نظر پدر عالمش گذراند. او با توصیه پدر و بر حسب ذوق درونى و استعداد ذاتى، علوم مقدماتى را در حوزه علمیه قم و تهران آموخت.[۲] آنگاه راهى حوزه مقدسه نجف اشرف شد و از محضر علماى این حوزه نیز بهره برد. برخی از اساتید او عبارتند از:
- آیت الله سید محسن حکیم (۱۳۰۶-۱۳۹۰ ه.ق): آیت الله حکیم افرادى را که همچون حسن سعید استعداد نویسندگى داشتند، تشویق مى کرد و بر مقدارى از مجلات مهم اسلامى (اضواء رسالة الاسلام، الایمان) و نیز جزواتى تحت عنوان «من هدى النجف» اشراف و نظارت داشت.[۳]
- آیت الله حسین حلى (۱۳۰۹-۱۳۹۴ ه.ق): وى فقیهى اصولى، عالمى ادیب و مورخى بصیر بشمار مى رفت و احاطه اى وافر به تاریخ، ادب و لغت داشت. از آثارش «اخذالاجرة على الواجب» را مى توان نام برد.[۴] آیت الله سعید تقریرات او را تحت عنوان «شرح مکاسب» به رشته تحریر درآورد.[۵] آیت الله حسین حلى در تقریظى که بر این اثر نگاشته، از او به عنوان عالم محقق و مورد وثوق و خودش نام قرةالعین برد.[۶]
- آیت الله سید ابوالقاسم خویی (۱۳۱۷-۱۴۱۳ ه.ق): این فقیه بزرگوار متجاوز از نیم قرن به تلاش علمى در عرصه فقه مشغول بود و هزاران عالم و مدرس را تربیت کرد.[۷]
ذکاوت و نبوغ علمى شیخ سعید تهرانی او را مورد توجه و علاقه اساتید خود و علماى طراز اول حوزه نجف قرار داد و پس از اتمام تحصیلات به تهران بازگشت.
فعالیت‌هاى فرهنگى
تأسیس کتابخانه چهل‌ستون:
آیت الله حسن سعید تهرانی در سال ۱۳۸۰ ه.ق، اقدام به تأسیس کتابخانه چهل‌ستون مسجد جامع تهران کرد. بخش اول ساختمان این کتابخانه در سال ۱۳۸۶ ه.ق تکمیل شد و اینک با داشتن بیش از چهل هزار جلد کتاب و نیز گنجینه عظیمى از قرآن کریم، یکى از ذخایر بسیار نفیس و گرانبهاى کتب اسلامى در این سرزمین بشمار مى رود.[۸]
آیت الله حسن سعید وقتى از نجف به تهران بازگشت، مدرسه اى در کنار مسجد بنا کرد که از سال ۱۳۸۶ ه.ق دوره هاى تحصیل در آن آغاز شد. او از بهترین مدرسان تهران و قم و اساتیدى چون حاج آقا نقوى و آیت الله جعفر سبحانى دعوت کرد تا طلاب جوان و نیروهاى دانشگاهى را با مبانى اسلام آشنا کنند.
براى این که جوانان متوجه نیروى پرقدرت خود گردند، مجله اى تحت عنوان «بررسى جوانان درباره مسائل اسلامى» به راه انداخت که خود جوان ها، خصوصاً طلاب و دانشجویان، با همکارى برخى اساتید به نام خود مقاله تهیه مى کردند. متأسفانه در شماره ششم آن که آیت الله شهید مطهری نیز مقاله عالمانه اى مرقوم داشته بود، مجله توقیف شد و از آن پس انتشار نیافت.[۹] استاد شهید مطهرى مى نویسد: «من این ابتکار جناب آقاى سعید را که با وارد کردن جوانان در بررسى مسایل اسلامى گام مثبت و مفیدى در راه نشر تعالیم اسلامى برداشته اند، به معظم له تبریک مى گویم...».[۱۰]
گنجینه قرآنى:
آیت الله سعید براى مقابله با حربه مخالفان که موضوع تحریف قرآن را به شیعه نسبت دادند، نسخه هایى از تمام قرآن هاى موجود در ایران، پاکستان، هندوستان، کشورهاى عربى و اروپایى و با ترجمه هاى گوناگون فارسى، اردو، انگلیسى، فرانسه، آلمانى و... را جمع آورى کرد و گنجینه قرآنى تشکیل داد. در این مجموعه حدود هزار نسخه قرآن کریم از سراسر دنیا جمع آورى شد که برخى از آنها نسخه خطى است. در این گنجینه اولین قرآن چاپ شده در ایران، اولین قرآن به طبع رسیده در جهان، قرآن علی بن هلال معروف به ابن بواب، قرآن چاپ بمبئى که تمامى سطور آن در همه صفحات با حرف الف شروع شده است، نگهدارى مى شود.
همچنین نیمى از کتاب هاى کتابخانه چهل ستون مسجد جامع به تفسیر و علوم قرآنى اختصاص دارد. یکى از محصولات پرفایده این جایگاه، تهیه «دائرة المعارف قرآن کریم» است که در آن آثار شیعه، کتاب هاى قرآنى و مقالات دینى نشریافته و در دوازده جلد گرد آمده است.[۱۱] در ایام غدیر، از چهاردهم ذى الحجه تا روز عید غدیر، تمامى قرآن ها با شناسنامه روى میز قرار داده مى شوند تا علاقه مندان از نزدیک با این مجموعه گران سنگ آشنا شوند. همچنین قرآن حامد که مورد توجه بلاد اسلامى است، با قطع جیبى به مناسبت اعیاد بزرگ اسلامى در چهارده شکل براى جوامع اسلامى، به عنوان هدیه، ارسال شده است.[۱۲]
دفاع از مکتب اهل بیت:
آیت الله سعید تهرانی علاقه و ارادت عجیبى به ائمه معصومین علیهم السلام و به مقام مقدس حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف داشت. او مى کوشید مردم را به مسایل ولایت و فرهنگ ائمه علاقه مند سازد و بدون هیچ ادعایى براى احقاق حقوق اهل بیت علیهم السلام با اغلب علماى اهل سنت مکاتبه داشت. خود به تنهایى یک دارالتقریب بود و هنر نویسندگى را به عنوان وسیله اى براى بیان حقایق و نشر فضایل خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام، به خدمت گرفت و تا آخرین لحظه به این برنامه التزام داشت. مى گفت: «شاید خدا خواسته که در این برهه از زمان یادداشت هایى سودمند به یادگار بگذارم و در پیشرفت مکتب تشیع و آثار ستارگان درخشان آسمان امامت بدون سر و صدا کارى انجام دهم. امیدوارم خداى متعال تا آخرین لحظه حیات این توفیق را از من نگیرد و در راه نشر معارف این خاندان جان دهم و خدمتگزارى باشم که در حال انجام وظیفه جان تسلیم نموده و به لقاء حق پیوسته است».
او کمال مطلوب را در خدمت به قرآن و اهل بیت مى دانست و با کسالت و دست هاى لرزانى که حتى استکان چاى را به زحمت نگه مى داشت، مى کوشید پایه های فرهنگ اهل بیت را استوار و برافراشته نگاه دارد.[۱۳]
در سال ۱۳۹۶ ه.ق (مطابق سال ۱۹۷۶ م) وزارت معارف کشور عربستان سعودى کتابى به نام «التاریخ» براى تدریس در دبیرستان هاى آن کشور چاپ و منتشر کرد که ضمن آن مذهب شیعه در ردیف مذاهب شرک قلمداد شده بود. از جمله شخصیت هاى شیعه که علیه انتشار این گونه مطالب به مبارزه اى پیگیر در سطح جهان اسلام پرداخت، آیت الله حسن سعید بود که علاوه بر ترتیب دادن اجتماعى در مسجد جامع تهران (سال ۱۳۵۶ ه.ش) و ارسال نامه هایى براى دولت و رجال وقت ایران، مبارزه را به خارج از کشور کشانید و با نوشتن نامه هایى مکرر به مراجع نجف و مجلس اعلاى شیعیان لبنان و رئیس جامع الازهر و اعلام رونوشت این نامه به دولت و سفارتخانه عربستان، قاطعانه جمع آورى کتاب مذکور و منبع تکرار انتشار این گونه مطالب را خواستار شد و چون آیت الله حسن سعید در این ارتباط نامه اى به امام موسى صدر نوشته بود تا ایشان با اقتدارى که دارد، مانع این روند ضد شیعه گردد، امام موسى صدر با مقامات عربستان مذاکره کرد و آنان دستور صریح براى جلوگیرى از طبع مجدد کتاب -مگر با تصحیح- را صادر کردند.[۱۴]
آیت الله سعید هنوز از مبارزه با این کتاب ضدشیعه فارغ نشده بود که کتاب دیگرى به نام «منکرة التوحید» براى تدریس در کلاس هاى دوره دوم مدارس متوسطه، در کشور مصر چاپ و توزیع شد و مؤلف آن کتاب ضمن بحث پیرامون تشیع اهانت هاى وارده در کتاب «التاریخ» را تکرار کرد. سرانجام پس از مکاتبات و مباحثات پى گیر شیخ عبدالحلیم محمود، رئیس جامع الازهر، وعده اصلاح کتاب یاد شده را داد.[۱۵]
آثار و تألیفات
سخت کوشى در راه مطالعه و افزایش دانش، آشنایى با نظرات مشاهیر و آگاهى از نظرات دینى و فلسفى دیگر مسلمان هاى جهان از خصوصیات بارز آیت الله سعید تهرانی بود. وى از ۲۳ سالگى به تحقیق و تألیف روى آورد[۱۶] و حتى در بستر بیمارى دست از کار و تلاش برنداشت و در مدت چهل ماه، با وجود بیمارى چشم، کتابى تحت عنوان «اسلام از دیدگاه قرآن و عترت» به نگارش درآورد.[۱۷]
آیت الله حسن سعید بیش از چهل کتاب و مقاله در باب معارف اسلامى، قرآن و اهل بیت، به زبان عربى و فارسى نوشت. فهرست اهم آثار وى به شرح ذیل است:
- اصول فقه (تقریرات بحث آیت الله خویى)؛
- دماء ثلاثه (تقریرات بحث شیخ حسین حلى)؛
- الرسول و الشیعه؛
- موسوعة المکاسب؛
- شیعتنا؛
- الرسول یحدّثنا؛
- الى علماء الاسلام؛
- الرسول یدعوکم؛
- رسالة فى الولایة ولاضرر؛
- محاضرة حول الامام المهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف؛
- حضرت فاطمه دژ شکست ناپذیر وحى؛
- امام حسین علیه السلام از دیدگاه وحى؛
- همه در انتظار اویند؛
- حکومت از دیدگاه قرآن و عترت؛
- امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، راهگشاى عالم غیب؛
- شرح قصیده بُرده؛
- در مکتب امام حسین علیه السلام؛
- در مکتب امام حسن مجتبى علیه السلام؛
- اصول دین؛
- ولایت فقیه؛
- شناخت شیعه؛
- نمودارى از حکومت امام على علیه السلام؛
- پیک رمضان؛
- نگهبان مکتب توحید (کتابنامه امام مهدی علیه السلام)؛
- دائرة المعارف قرآن کریم در دوازده مجلد؛
- اسلام از دیدگاه قرآن و عترت؛
- شناخت قرآن (گزیده مقالات درباره قرآن کریم)؛
- افکار پریشان یا مقالات سعید؛
- ترجمه نورالابرار من حکم امیرالمؤمنین علیه السلام؛
- حیات یابى (ترجمه احیاءالمیت به فضایل اهل البیت)؛
- ما با خدا کار داریم؛
- سیره رسول الله صلی الله علیه و آله، سنت الهى است؛
- غدیر پیوند ناگسستنى رسالت و امامت؛
- مبعث بیانگر رسالت و امامت در مکتب تشیع؛
- مسئولیت؛
- خدا و اولى الامر؛
- نگهبان مکتب ما؛
- الفقه فى تشریعه و تبیینه و استنباطه؛
- مالکیت الاراضى؛
- پیغمبر با شما سخن مى گوید؛
- على از دیدگاه وحى؛
- امامت و ولایت از نظر على بن موسى الرضا علیه السلام؛
- امام صادق علیه السلام؛
- پیام امام حسن عسکری علیه السلام.[۱۸]
وفات
سرانجام مرحوم آیت الله حسن سعید تهرانی پس از عمرى مجاهدت بى دریغ در مسیر نشر فرهنگ تشیع، در ۱۸ شعبان المعظم ۱۴۱۶ ه.ق (۱۳۷۴ ش)، پس از تحمل بیمارى به دیدار معبود شتافت. پیکرش پس از تشیعى شکوهمند در تهران و قم، در مزار شیخان قم (کنار مقبره میرزاى قمى) به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ج ۴، ص ۵۳.
- ↑ مقدمه کتاب شناخت قرآن به قلم محمود سعید تهرانى (فرزند آیت الله سعید).
- ↑ درباره این شخصیت بنگرید به کتاب سید محسن حکیم مرزبان حوزه نورى (از سرى دیدار با ابرار)، عباس عبیرى و نیز مجله نور علم شماره مسلسل ۲۴، مجله فرهنگ شماره ۲ و ۳.
- ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۷، ص ۲۸۰.
- ↑ وصیت من، مجموعه وصایاى آیت الله حاج شیخ حسن سعید، تهیه و تنظیم مؤسسه تحقیقاتى فرهنگى جلیل، ص ۱۵.
- ↑ تصویر من، دستخط این تقریظ در آخر کتاب احوال و آثار حضرت آیت الله سعید آمده است.
- ↑ یادنامه حضرت آیت الله خویى، مجله نور علم، ش ۴۷، جمله تاریخ و فرهنگ معاصر، ش ۵.
- ↑ گفتگوى فصلنامه بینات با آیت الله حسن سعید، سال اول، شماره سوم، پاییز ۱۳۷۳.
- ↑ چشمه روشن، على مسجد جامعى، ص ۱۲.
- ↑ همان مأخذ، ص ۱۴.
- ↑ احوال و آثار حضرت آیت الله سعید، ص ۱۰.
- ↑ فصلنامه بینات، سال اول، شماره سوم، گفتگو با آیت الله حسن سعید.
- ↑ این نامه را آیت الله سعید در ۱۳ رجب سال ۱۴۱۴ ه.ق نگاشته است.
- ↑ دائرة المعارف قرآن کریم، حسن سعید، ج ۷، ص ۱۵.
- ↑ متن دستخط امام موسى صدر خطاب به آیت الله حسن سعید در ص ۵۱-۵۲ کتاب احوال و آثار حضرت آیت الله سعید آورده است.
- ↑ همان، ص ۳۵.
- ↑ همان، ص ۱۰.
- ↑ در این مورد بنگرید به ص ۵۴، مأخذ قبل و نیز ص ۴۸-۴۹ کتاب چشمه روشن.
منابع
- غلامرضا گلى زواره، ستارگان حرم، جلد ۵.
آرشیو عکس و تصویر
حسن سعید تهرانی در نوجوانی
حسن سعید تهرانی در جوانی
از راست: مصطفی مسجد جامعی، عبدالله حسن تهرانی و حسن سعید تهرانی
علی فلسفی و حسن سعید تهرانی
از راست: ناشناس، محمدتقی فلسفی، حسن سعيد تهرانى و مصطفی مسجد جامعی
عبدالله سعید تهرانی مشهور به چهلستونی و حسن سعید تهرانی
از راست: شهید سید محمد بهشتی، سید عبدالحمید مولانا، مصطفی مسجد جامعی، سید روح الله خمینی، سید علی حسینی خامنه ای، حسن سعید تهرانی و ناشناس
حسن سعید تهرانی
ردیف جلو از راست: ناشناس، حسن سعید تهرانی، سید احمد موسوی خوانساری، مصطفی مسجد جامعی و نصرالله شاه آبادی
حسن سعید تهرانی و محمدباقر آشتیانی
حسن سعید تهرانی در راهپیمایی انقلاب
از راست تکیه به دیوار: احمد مجتهدی تهرانی، مهدى حائرى تهرانى، ناشناس، ناشناس، حسن سعید تهرانی، ناشناس و محمدتقی فلسفی
از راست: سید محمدعلی سبط الشیخ، سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی و حسن سعید تهرانی
از راست: سید محمد ضیاءآبادی، حسن سعید تهرانی و ناشناس
حسن سعید تهرانی
قبر حسن سعید تهرانی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
