تغییر قبله: تفاوت بین نسخه‌ها
(←نماز به سمت بیت المقدس) |
(بازنویسی زمان تغییر قبله) |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| − | + | در سال دوم هجری با نزول [[آیه 144 سوره بقره|آیه ۱۴۴ سوره بقره]]، هنگامی که [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه وآله) در مسجد بنی سالم - که بعدا به "[[مسجد ذوقبلتین]]" شهرت یافت - مشغول اقامه نماز جماعت بود، [[قبله]] مسلمانان از [[مسجد الاقصى|مسجدالاقصی]] به سمت [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] ([[کعبه]]) تغییر یافت. | |
| + | ==نماز به سمت بیت‌المقدس== | ||
| − | + | در آغاز، [[قبله]] مسلمانان به جانب [[شام]] و رو به سوى [[مسجد الاقصى]] بود، امّا [با توجّه به این که این ناحیه در شمال مکه قرار مى گیرد] در بخشى از مکه این امکان وجود داشت که [[کعبه|کعبه]] نیز پیش روى نمازگزاران و میان آنها و مسجد الاقصى قرار بگیرد. امّا زمانى که [[رسول خدا]] (ص) به [[مدینه|مدینه]] [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت]] فرمود، دیگر چنین نحوه جمع میان دو قبله امکان نداشت، زیرا رو به جانب هر یک قرار گرفتن مستلزم پشت کردن به دیگرى بود. | |
| − | در آغاز | + | در آغاز هجرت پیامبر به مدینه، در زمانى کعبه را ترک گفته بود که بتها آن را در میان داشت و هنوز نشانه اى که حاکى از زوال آنها باشد در میان نبود و به همین سبب رو به جانب کعبه - با آن وضعیت - ایستادن، به معنى ایستادن رو به جانب بتها بود. |
| − | + | از دیگر سوى رسول اکرم (ص) بشدّت علاقه مند آن بود که اوّلا بتها از حریم کعبه زدوده شوند و ثانیا کعبه قبله مسلمانان باشد.<ref>صابرى، حسین، خاتم پیامبران صلى الله علیه و آله و سلم، ج۲، ص۳۵۱</ref> چرا که بازگشت به جانب کعبه، بازگشت به کعبه [[حضرت ابراهیم علیه السلام|ابراهیم]] (ع) پدر پیامبران الهى و نشانه اى حاکى از نصرت الهى و از میان رفتن بتها در زمانى دور یا نزدیک بود. | |
| − | + | [[یهود|یهود]] نیز که همواره دنبال خرده گیرى و اشکال تراشى بودند، لب به سرزنش گشوده گفتند [[پیامبر اسلام|محمد]] با ما مخالفت مى کند اما به سوى قبله ما [[نماز]] مى گزارد. پیامبر از این تبلیغات سوء آزرده خاطر گردید و منتظر بود که در این باره دستورى فرا رسد.<ref>میر شریفى، سید علی، پیام آور رحمت، ص ۸۱</ref> | |
| − | |||
| − | |||
==تغییر قبله مسلمین== | ==تغییر قبله مسلمین== | ||
| − | + | در ماه [[ماه شعبان|شعبان]] و یا [[ماه رجب|رجب]] سال دوم هجرت، در حالى که [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه و آله در مسجدى در محله بنى سلمه (یا بنی سالم) [[نماز ظهر]] مى خواند، در [[رکعت|رکعت]] دوم نماز، آیه ۱۴۴ [[سوره بقره]] بر او نازل شد: {{متن قرآن|«قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِک فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّینَّک قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَک شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَیثُ ما کنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکمْ شَطْرَهُ»}}؛ نگاه هاى انتظارآمیز تو را به سوى آسمان (براى تعیین قبله نهایى) مى بینیم! اکنون تو را به سوى قبله اى که از آن خشنود باشى، باز مى گردانیم. پس روى خود را به سوى مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روى خود را به سوى آن بگردانید! | |
| − | به این ترتیب رسول خدا و مسلمانان روى از | + | به این ترتیب رسول خدا و مسلمانان روى از [[بیت المقدس|بیت المقدس]] برتافتند و روى به قبله ([[کعبه]]) نماز را تمام کردند.<ref>میر شریفى، پیام آور رحمت، ص ۸۱</ref> |
| − | |||
| − | |||
[[پرونده:ذوقبلتین (1).jpg|thumb|left|[[مسجد ذوقبلتین]]]] | [[پرونده:ذوقبلتین (1).jpg|thumb|left|[[مسجد ذوقبلتین]]]] | ||
| − | مسلمانان | + | مسلمانان که شاهد گردش پیامبر به سمت کعبه بودند، برخی تبعیت کرده و به سوی کعبه برگشتند و برخی دیگر، متوجه قضایا نشده و هم چنان به سوی بیت المقدس نماز گزاردند، تا این که نماز تمام شد و پیامبر صلی الله علیه و آله خبر نوید بخش تغییر قبله را به آگاهی همگان رسانید. |
| − | چون نماز | + | چون نماز پیامبر صلی الله علیه و آله و برخی از مسلمانان، در یک وقت به دو قبله خوانده شد، [[مسجد]] بنی سالم، به مسجد "[[مسجد ذوقبلتین|ذو قبلتین]]" شهرت یافت.<ref> وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۳۰۸؛ فرازهایی از تاریخ پیامبراسلام صلی الله علیه و آله (جعفر سبحانی)، ص ۲۱۷.</ref> برخی معتقدند همان مسجدى که این جریان در آن اتّفاق افتاد، ذوقبلتین نامیده شد. اما گروهى دیگر عقیده دارند که مسجد دیگرى، به این نام موسوم شد. در آن مسجد گروهى از مسلمانان نماز مى خواندند که به آنان خبر رسید پیغمبر (ص) به سوى کعبه نماز مى خواند، آنان که در وسط نماز بودند، روى خود را از بیت المقدس به سوى کعبه کردند. بدین سبب، مسجد آنان را ذوقبلتین نامیدند.<ref>سپهری، محمد، سیرت جاودانه ،ج۲،ص:۴۶</ref> |
==زمان تغییر قبله== | ==زمان تغییر قبله== | ||
| − | در | + | در مورد زمان تغییر قبله بین منابع اختلاف است. برخی از منابع 15 شعبان را زمان تغییر قبله دانسته اند <ref>طبری، تاریخ طبری، ج2، ص 416؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج1، ص246</ref> و بعضی از منابع نیمه رجب را به عنوان روز تغییر قبله ذکر کرده اند<ref> ابن سعد، طبقات کبری، ج۱، ص۱۸۶ </ref> و غیر از اینها روایت های دیگری نیز وجود دارد. <ref>رجوع کنید دانشنامه حج و حرمین شریفین، مدخل تغییر قبله</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| + | *ابن سعد، الطبقات الكبرى، دار الكتب العلمية، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق. | ||
| + | *بلاذرى، أنساب الأشراف، دار الفكر، بيروت، ۱۴۱۷ق. | ||
| + | *دانشنامه حج و حرمین شریفین، مدخل "تغییر قبله". | ||
| + | *سپهری، محمد، سیرت جاودانه، پژوشگاه فرهنگ اندیشه اسلامى - تهران، چاپ اول، ۱۳۸۴ ش. | ||
| + | *صابرى، حسین، خاتم پیامبران صلى الله علیه و آله، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى - مشهد، ۱۳۸۰ ش. | ||
| + | *طبری، تاريخ الأمم و الملوك، دارالتراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق. | ||
| + | *على عربى، حسین، تاریخ تحقیقى اسلام، مؤسسه امام خمینى - قم، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ ش. | ||
| + | *میر شریفى، سید علی، پیام آوران رحمت، سمت - تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ ش. | ||
| − | |||
[[رده:وقایع ماه رجب]] | [[رده:وقایع ماه رجب]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۲
در سال دوم هجری با نزول آیه ۱۴۴ سوره بقره، هنگامی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در مسجد بنی سالم - که بعدا به "مسجد ذوقبلتین" شهرت یافت - مشغول اقامه نماز جماعت بود، قبله مسلمانان از مسجدالاقصی به سمت مسجدالحرام (کعبه) تغییر یافت.
نماز به سمت بیت‌المقدس
در آغاز، قبله مسلمانان به جانب شام و رو به سوى مسجد الاقصى بود، امّا [با توجّه به این که این ناحیه در شمال مکه قرار مى گیرد] در بخشى از مکه این امکان وجود داشت که کعبه نیز پیش روى نمازگزاران و میان آنها و مسجد الاقصى قرار بگیرد. امّا زمانى که رسول خدا (ص) به مدینه هجرت فرمود، دیگر چنین نحوه جمع میان دو قبله امکان نداشت، زیرا رو به جانب هر یک قرار گرفتن مستلزم پشت کردن به دیگرى بود.
در آغاز هجرت پیامبر به مدینه، در زمانى کعبه را ترک گفته بود که بتها آن را در میان داشت و هنوز نشانه اى که حاکى از زوال آنها باشد در میان نبود و به همین سبب رو به جانب کعبه - با آن وضعیت - ایستادن، به معنى ایستادن رو به جانب بتها بود.
از دیگر سوى رسول اکرم (ص) بشدّت علاقه مند آن بود که اوّلا بتها از حریم کعبه زدوده شوند و ثانیا کعبه قبله مسلمانان باشد.[۱] چرا که بازگشت به جانب کعبه، بازگشت به کعبه ابراهیم (ع) پدر پیامبران الهى و نشانه اى حاکى از نصرت الهى و از میان رفتن بتها در زمانى دور یا نزدیک بود.
یهود نیز که همواره دنبال خرده گیرى و اشکال تراشى بودند، لب به سرزنش گشوده گفتند محمد با ما مخالفت مى کند اما به سوى قبله ما نماز مى گزارد. پیامبر از این تبلیغات سوء آزرده خاطر گردید و منتظر بود که در این باره دستورى فرا رسد.[۲]
تغییر قبله مسلمین
در ماه شعبان و یا رجب سال دوم هجرت، در حالى که پیامبر صلی الله علیه و آله در مسجدى در محله بنى سلمه (یا بنی سالم) نماز ظهر مى خواند، در رکعت دوم نماز، آیه ۱۴۴ سوره بقره بر او نازل شد: «قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِک فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّینَّک قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَک شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَیثُ ما کنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکمْ شَطْرَهُ»؛ نگاه هاى انتظارآمیز تو را به سوى آسمان (براى تعیین قبله نهایى) مى بینیم! اکنون تو را به سوى قبله اى که از آن خشنود باشى، باز مى گردانیم. پس روى خود را به سوى مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روى خود را به سوى آن بگردانید!
به این ترتیب رسول خدا و مسلمانان روى از بیت المقدس برتافتند و روى به قبله (کعبه) نماز را تمام کردند.[۳]
.jpg)
مسلمانان که شاهد گردش پیامبر به سمت کعبه بودند، برخی تبعیت کرده و به سوی کعبه برگشتند و برخی دیگر، متوجه قضایا نشده و هم چنان به سوی بیت المقدس نماز گزاردند، تا این که نماز تمام شد و پیامبر صلی الله علیه و آله خبر نوید بخش تغییر قبله را به آگاهی همگان رسانید.
چون نماز پیامبر صلی الله علیه و آله و برخی از مسلمانان، در یک وقت به دو قبله خوانده شد، مسجد بنی سالم، به مسجد "ذو قبلتین" شهرت یافت.[۴] برخی معتقدند همان مسجدى که این جریان در آن اتّفاق افتاد، ذوقبلتین نامیده شد. اما گروهى دیگر عقیده دارند که مسجد دیگرى، به این نام موسوم شد. در آن مسجد گروهى از مسلمانان نماز مى خواندند که به آنان خبر رسید پیغمبر (ص) به سوى کعبه نماز مى خواند، آنان که در وسط نماز بودند، روى خود را از بیت المقدس به سوى کعبه کردند. بدین سبب، مسجد آنان را ذوقبلتین نامیدند.[۵]
زمان تغییر قبله
در مورد زمان تغییر قبله بین منابع اختلاف است. برخی از منابع 15 شعبان را زمان تغییر قبله دانسته اند [۶] و بعضی از منابع نیمه رجب را به عنوان روز تغییر قبله ذکر کرده اند[۷] و غیر از اینها روایت های دیگری نیز وجود دارد. [۸]
پانویس
- ↑ صابرى، حسین، خاتم پیامبران صلى الله علیه و آله و سلم، ج۲، ص۳۵۱
- ↑ میر شریفى، سید علی، پیام آور رحمت، ص ۸۱
- ↑ میر شریفى، پیام آور رحمت، ص ۸۱
- ↑ وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۳۰۸؛ فرازهایی از تاریخ پیامبراسلام صلی الله علیه و آله (جعفر سبحانی)، ص ۲۱۷.
- ↑ سپهری، محمد، سیرت جاودانه ،ج۲،ص:۴۶
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ج2، ص 416؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج1، ص246
- ↑ ابن سعد، طبقات کبری، ج۱، ص۱۸۶
- ↑ رجوع کنید دانشنامه حج و حرمین شریفین، مدخل تغییر قبله
منابع
- ابن سعد، الطبقات الكبرى، دار الكتب العلمية، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- بلاذرى، أنساب الأشراف، دار الفكر، بيروت، ۱۴۱۷ق.
- دانشنامه حج و حرمین شریفین، مدخل "تغییر قبله".
- سپهری، محمد، سیرت جاودانه، پژوشگاه فرهنگ اندیشه اسلامى - تهران، چاپ اول، ۱۳۸۴ ش.
- صابرى، حسین، خاتم پیامبران صلى الله علیه و آله، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى - مشهد، ۱۳۸۰ ش.
- طبری، تاريخ الأمم و الملوك، دارالتراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
- على عربى، حسین، تاریخ تحقیقى اسلام، مؤسسه امام خمینى - قم، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ ش.
- میر شریفى، سید علی، پیام آوران رحمت، سمت - تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ ش.
