آیینه دانشوران (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
جز (پروژه4: اولویت بندی و رتبه بندی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۹: | سطر ۹: | ||
|نویسنده=علیرضا ریحان یزدی | |نویسنده=علیرضا ریحان یزدی | ||
| − | |موضوع=سرگذشتنامه | + | |موضوع=سرگذشتنامه عالمان |
|زبان=فارسی | |زبان=فارسی | ||
| سطر ۱۵: | سطر ۱۵: | ||
|تعداد جلد=1 | |تعداد جلد=1 | ||
| − | |عنوان افزوده1= | + | |عنوان افزوده1=مقدمه و تعليقات |
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1=ناصر باقرى بيدهندى |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۶: | سطر ۲۶: | ||
}} | }} | ||
| − | + | کتاب '''«آيينۀ دانشوران»''' اثر سيد عليرضا ريحان يزدى (م، 1363 ش)، دايرةالمعارف‌گونه‌اى است به زبان فارسى، حاوى زندگی‌نامه علما و بزرگان [[یزد]] و معاصران نويسنده در [[حوزه علمیه قم]]. | |
| − | == معرفى | + | == معرفى کتاب == |
| − | «آيينه‌ى | + | انگيزه نويسنده از نگارش کتاب «آيينه‌ى دانشوران»، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين [[حوزه علميه]] بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى كه در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به نگارش اين اثر زده است. وى اين نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند كه به نفع و صلاح آنان نبوده است. |
| − | + | اين كتاب به خصوص در باب علماى روحانى شهر يزد و نواحى اطراف آن حاوى اطلاعات گرانبهايى است كه در منابع ديگر كمتر به چشم مى‌خورد. مؤلف مقارن با تأسيس [[مدرسه فيضيه]] به همت [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] يزدى به [[قم]] رفت و در آنجا سكنا گزيد و ضمن استفاده از محضر آن عالم بزرگ، به تدوين زندگى‌نامه و گزارش احوال و اشعار علماى [[یزد|يزدى]] و غير يزدى ساكن قم و ديگر طلبه‌هاى فاضل آنجا پرداخت. | |
| − | + | از جمله ويژگى‌هاى اين كتاب، می‌توان به اين نكته اشاره كرد كه اين اثر، نخستين دائرةالمعارف گونه‌اى است كه پس از تأسيس حوزه علميه قم نگاشته شده و بدين لحاظ مرجع آثار بعدى در اين زمينه است. همچنين اين كتاب گاهی اطلاعات مفيد مربوط به كتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از كتاب‌هاى مخطوطه كه توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است. | |
| − | + | نگارش كتاب حاضر از سال 1350ق آغاز و در سال 1354ق پايان يافته است. هر چند مؤلف به مرور آن را تكميل نموده است. | |
| + | == محتوای کتاب== | ||
| + | كتاب «آيينه‌ى دانشوران» مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم نويسنده و پنج چهره (فصل) و هر چهره داراى تذييل‌هايى است كه برخى كوتاه و برخى بسيار بلند است. از اين رو تذييل‌هاى بلند كتاب كه برخى بيش از صد صفحه است در انتهاى كتاب آمده و تذييل‌هاى كوتاه ذيل متن كتاب درج گرديده است. | ||
| − | كتاب مشتمل بر | + | كتاب در چاپ اول، مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تكميل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم -كه توفيق نشر آن را نيافت- محول كرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به كوشش ناصر باقرى بيدهندى در 950 صفحه انتشار يافت. كتاب همچنين داراى تصاوير متعددى از شخصيت‌هايى است كه در اين اثر از آن‌ها نام برده شده و توسط آقاى بيدهندى به كتاب افزوده شده است. |
| − | كتاب | + | *چهره اول كتاب با شرح حال مؤسس [[حوزه علمیه قم]]، آيت‌الله [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] يزدى آغاز شده است. در اين فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علميه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است. |
| − | + | *از جمله عالمانى كه در چهره دوم به بيان شرح حال آن‌ها پرداخته شده، مى‌توان از آقا مير سيد على مدرس بزرگ، آقا سيد يحيى، [[شیخ فضل الله نوری]]، مير سيد محمد اصفهانى فشاركى و... نام برد. | |
| + | *در چهره سوم، به بيان شرح حال دانشمندانى كه پيش از ورود مؤسس حوزه علميه قم، از ساير شهرها به شهر قم وارد شده و يا زادگاه ايشان همين شهر بوده، پرداخته شده و از شخصيت‌هايى چون [[میرزا جواد ملکی تبریزی]]، [[شیخ ابوالقاسم قمی]]، [[میرزا محمد فیض قمی]]، آقا محمد كبير، سيد فخرالدين قمى و سيد على شُبّر سخن به ميان آمده است. | ||
| − | + | *چهره چهارم به يادكرد عالمان و اساتيدى چون سيد صدرالدين محمدعلى موسوى، [[سید محمدتقی خوانساری]]، [[سید محمد حجت کوه کمری]]، [[سید احمد خوانساری]]، شيخ محمدعلى عراقى (اراكى)، [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]، سید ابوالحسن قزوینی، [[محمدعلی شاه آبادی]]، [[امام خمینی|سيد روح‌الله خمينى]]، [[سيد محمدرضا گلپايگانى]]، [[سید احمد شبیری زنجانی]] و... اختصاص يافته است. | |
| − | + | *چهره پنجم به يادكرد برخى از دانشجويان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علميه قم اختصاص يافته و از كسانى چون سيد على‌رضا مدرسى، آقا على گلپايگانى صفا، شيخ محمد صدوقى، [[غلامرضا عرفانیان یزدی]]، آقا سيد حسين بدلاء، [[سید رضا بهاءالدینی]] و... ياد شده است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | چهره پنجم به يادكرد برخى از دانشجويان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علميه قم اختصاص يافته و از كسانى چون سيد على‌رضا مدرسى، آقا على گلپايگانى صفا، شيخ محمد صدوقى، | ||
چهره پنجم داراى چهار تذييل است كه در تذييل نخست، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از كتاب «شيعه در هند» را كه خود نگاشته، ارائه مى‌كند. همچنين در اين تذييل، مقدمه‌هايى كه مؤلف بر سه كتاب خويش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسى كتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است. | چهره پنجم داراى چهار تذييل است كه در تذييل نخست، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از كتاب «شيعه در هند» را كه خود نگاشته، ارائه مى‌كند. همچنين در اين تذييل، مقدمه‌هايى كه مؤلف بر سه كتاب خويش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسى كتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است. | ||
| سطر ۶۴: | سطر ۵۷: | ||
در تذييل شماره دو، به بيان شرح حال مرحوم [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]] پرداخته شده و از توجه ويژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمين سخن به ميان آمده است. | در تذييل شماره دو، به بيان شرح حال مرحوم [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]] پرداخته شده و از توجه ويژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمين سخن به ميان آمده است. | ||
| − | در تذييل شماره سه، مؤلف به جريان سفر خود از قم به تهران در 23 دى | + | در تذييل شماره سه، مؤلف به جريان سفر خود از قم به [[تهران]] در 23 دى 1314ش اشاره كرده و از عالمانى چون [[سید احمد خوانساری]]، ميرزا خليل كمره‌اى، شيخ اسماعيل چاپلقى، سيد حسين رسولى محلاتى، [[سید محمود طالقانی]] و... ياد مى‌كند. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | نويسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته و سپس به معرفى كتاب «تذكره ميكده»، نوشته ميرزا محمدعلى وامق كه حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر كه در يزد ميزيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هايى را كه خود ضمن مطالعه اين كتاب نوشته درج كرده است. اين تذكره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراين نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد كمك موثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذكره ميكده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، كه پس از سال‌ها به همت ايرج افشار تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران كمتر شناخته بود، نقل كرده است. | |
| − | كتاب | ||
| − | + | در آخرين بخش كتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است. در همين بخش، اطلاعات پراكنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است كه از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولين انجمن نظارت در اين شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد. | |
== منابع== | == منابع== | ||
| − | + | *ویکی نور | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ویکی نور | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۱۰۲: | سطر ۷۹: | ||
}} | }} | ||
| − | [[رده:کتابهای شخصیت شناسی]] | + | [[رده:کتابهای شخصیت شناسی]][[رده:سرگذشت نامه ها]] |
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۶
 | |
| نویسنده | علیرضا ریحان یزدی |
| موضوع | سرگذشتنامه عالمان |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| مقدمه و تعليقات | ناصر باقرى بيدهندى |
|
| |
کتاب «آيينۀ دانشوران» اثر سيد عليرضا ريحان يزدى (م، 1363 ش)، دايرةالمعارف‌گونه‌اى است به زبان فارسى، حاوى زندگی‌نامه علما و بزرگان یزد و معاصران نويسنده در حوزه علمیه قم.
معرفى کتاب
انگيزه نويسنده از نگارش کتاب «آيينه‌ى دانشوران»، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين حوزه علميه بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى كه در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به نگارش اين اثر زده است. وى اين نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند كه به نفع و صلاح آنان نبوده است.
اين كتاب به خصوص در باب علماى روحانى شهر يزد و نواحى اطراف آن حاوى اطلاعات گرانبهايى است كه در منابع ديگر كمتر به چشم مى‌خورد. مؤلف مقارن با تأسيس مدرسه فيضيه به همت شيخ عبدالكريم حائرى يزدى به قم رفت و در آنجا سكنا گزيد و ضمن استفاده از محضر آن عالم بزرگ، به تدوين زندگى‌نامه و گزارش احوال و اشعار علماى يزدى و غير يزدى ساكن قم و ديگر طلبه‌هاى فاضل آنجا پرداخت.
از جمله ويژگى‌هاى اين كتاب، می‌توان به اين نكته اشاره كرد كه اين اثر، نخستين دائرةالمعارف گونه‌اى است كه پس از تأسيس حوزه علميه قم نگاشته شده و بدين لحاظ مرجع آثار بعدى در اين زمينه است. همچنين اين كتاب گاهی اطلاعات مفيد مربوط به كتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از كتاب‌هاى مخطوطه كه توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است.
نگارش كتاب حاضر از سال 1350ق آغاز و در سال 1354ق پايان يافته است. هر چند مؤلف به مرور آن را تكميل نموده است.
محتوای کتاب
كتاب «آيينه‌ى دانشوران» مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم نويسنده و پنج چهره (فصل) و هر چهره داراى تذييل‌هايى است كه برخى كوتاه و برخى بسيار بلند است. از اين رو تذييل‌هاى بلند كتاب كه برخى بيش از صد صفحه است در انتهاى كتاب آمده و تذييل‌هاى كوتاه ذيل متن كتاب درج گرديده است.
كتاب در چاپ اول، مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تكميل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم -كه توفيق نشر آن را نيافت- محول كرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به كوشش ناصر باقرى بيدهندى در 950 صفحه انتشار يافت. كتاب همچنين داراى تصاوير متعددى از شخصيت‌هايى است كه در اين اثر از آن‌ها نام برده شده و توسط آقاى بيدهندى به كتاب افزوده شده است.
- چهره اول كتاب با شرح حال مؤسس حوزه علمیه قم، آيت‌الله شيخ عبدالكريم حائرى يزدى آغاز شده است. در اين فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علميه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد فقه و اصول معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است.
- از جمله عالمانى كه در چهره دوم به بيان شرح حال آن‌ها پرداخته شده، مى‌توان از آقا مير سيد على مدرس بزرگ، آقا سيد يحيى، شیخ فضل الله نوری، مير سيد محمد اصفهانى فشاركى و... نام برد.
- در چهره سوم، به بيان شرح حال دانشمندانى كه پيش از ورود مؤسس حوزه علميه قم، از ساير شهرها به شهر قم وارد شده و يا زادگاه ايشان همين شهر بوده، پرداخته شده و از شخصيت‌هايى چون میرزا جواد ملکی تبریزی، شیخ ابوالقاسم قمی، میرزا محمد فیض قمی، آقا محمد كبير، سيد فخرالدين قمى و سيد على شُبّر سخن به ميان آمده است.
- چهره چهارم به يادكرد عالمان و اساتيدى چون سيد صدرالدين محمدعلى موسوى، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمری، سید احمد خوانساری، شيخ محمدعلى عراقى (اراكى)، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید ابوالحسن قزوینی، محمدعلی شاه آبادی، سيد روح‌الله خمينى، سيد محمدرضا گلپايگانى، سید احمد شبیری زنجانی و... اختصاص يافته است.
- چهره پنجم به يادكرد برخى از دانشجويان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علميه قم اختصاص يافته و از كسانى چون سيد على‌رضا مدرسى، آقا على گلپايگانى صفا، شيخ محمد صدوقى، غلامرضا عرفانیان یزدی، آقا سيد حسين بدلاء، سید رضا بهاءالدینی و... ياد شده است.
چهره پنجم داراى چهار تذييل است كه در تذييل نخست، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از كتاب «شيعه در هند» را كه خود نگاشته، ارائه مى‌كند. همچنين در اين تذييل، مقدمه‌هايى كه مؤلف بر سه كتاب خويش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسى كتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است.
در تذييل شماره دو، به بيان شرح حال مرحوم آيت‌الله بروجردى پرداخته شده و از توجه ويژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمين سخن به ميان آمده است.
در تذييل شماره سه، مؤلف به جريان سفر خود از قم به تهران در 23 دى 1314ش اشاره كرده و از عالمانى چون سید احمد خوانساری، ميرزا خليل كمره‌اى، شيخ اسماعيل چاپلقى، سيد حسين رسولى محلاتى، سید محمود طالقانی و... ياد مى‌كند.
نويسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته و سپس به معرفى كتاب «تذكره ميكده»، نوشته ميرزا محمدعلى وامق كه حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر كه در يزد ميزيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هايى را كه خود ضمن مطالعه اين كتاب نوشته درج كرده است. اين تذكره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراين نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد كمك موثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذكره ميكده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، كه پس از سال‌ها به همت ايرج افشار تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران كمتر شناخته بود، نقل كرده است.
در آخرين بخش كتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است. در همين بخش، اطلاعات پراكنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است كه از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولين انجمن نظارت در اين شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد.
منابع
- ویکی نور
