اسرار الآیات (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز (Aghajani صفحهٔ اسرار الایات را به اسرار الایات (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|نویسنده= ملاصدرا | |نویسنده= ملاصدرا | ||
| − | |موضوع= فلسفه | + | |موضوع= فلسفه اسلامی |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۱ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''«أسرار الآیات و أنوار البینات»''' کتابی است از [[ملاصدرا|صدرالمتالهین شیرازی]] (م، ۱۰۵۰ ق)، که با هدف بیان اسرارى از آیات [[قرآن کریم]] و اینکه مطالب حق [[حکمت|حِکمى]] بازگوکننده نکات موجود در آیات قرآنى است، به نگارش درآمده است. | |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | + | [[ملاصدرا|محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازى]] (۹۷۹-۱۰۵۰ ق)، معروف به صدرالمتألهین و ملاصدرا، فیلسوف بزرگ [[شیعه]] و صاحب مکتب [[فلسفه|فلسفى]] «حکمت متعالیه» است. | |
| − | + | از اساتید بزرگ ایشان، [[شیخ بهایی]]، [[میرداماد]] و [[میرفندرسکی]] می باشند و [[فیض کاشانی]] و [[ملا عبدالرزاق لاهیجی]] از معروف‌ترین شاگردان او هستند. | |
| − | + | مهمترین کتاب ملاصدرا «الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة» معروف به «[[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار اربعه]]» است که او نظام فلسفی خود را در آن تبیین کرد. برخی دیگر از آثار او عبارت است از: [[تفسیر القران الکریم|تفسیر القرآن الکریم]]، [[الشواهد الربوبیه (کتاب)|الشواهد الربوبیه]]، [[اللمعات المشرقیه (کتاب)|اللمعات المشرقیه]]،[[المبدا و المعاد (ملاصدرا)|المبدا و المعاد]] و [[العرشیه (کتاب)|العرشیه]]. | |
| − | == | + | ==انگیزه تألیف== |
| − | مؤلف در | + | مؤلف در بیان هدف از نگارش این کتاب که نام آن را در مقدمه «أسرار الآیات و أنوار البینات» عنوان نموده، مى‌گوید: «لیس غرضنا فی هذا الکتاب إلا إشارة إجمالیة إلى أسرار بعض آیات القرآن»؛ غرض ما در این کتاب چیزى جز این نیست که به اسرارى از آیات قرآنى اشاره کنیم. |
| − | + | بنابراین مؤلف در این کتاب در پى این هدف است که روشن کند مطالب حق [[حکمت|حِکمى]]، بازگو کننده نکات موجود در آیات [[قرآن|قرآنى]] است ولذا هر مدعایى را که مطرح مى‌کند پس از اشاره اجمالى به استدلال [[برهان|برهانى]] آن، به بیان قرآنى مى‌پردازد و با [[آیات]] زیادى آن را اثبات و تأیید مى‌کند. | |
| − | + | آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای در مقدمه‌ای که بر کتاب «اسرار الآیات و أنوار البینات» نوشته است، می‌گوید: [[ملاصدرا|صدرالمتألهین]] با نوشتن کتاب «اسرار الآیات» چند حقیقت را ثابت کرده است؛ از جمله آن که [[وحی]] و [[عقل]] که هر دو آیات بیّنات خدا و مسئول ارشاد بشرند، با هم تنافی ندارند؛ همچنان که میان انبوه فرستادگان و انبیای الهی تنافی و تنازعی نبود و ادعای اختلاف [[دین]] و عقل یا [[فلسفه]] و [[شرع]] تهمتی است که بر این دو بسته‌اند. | |
| − | == | + | ==محتوای کتاب== |
| + | موضوع مورد بحث صدرالمتألهین در کتاب أسرار الآیات عبارت است از الهیات به معناى اخص، شامل مباحث [[واجب الوجود|واجب‌الوجود]] و صفات و افعال او و [[نبوت]] و [[معاد]]. این کتاب شامل یک مقدمه و سه طرف و هر طرف شامل چند مشهد و هر مشهد شامل چند قاعده و نیز امور متفرقه دیگر است. مقدمه شامل چند قاعده است که اهم مطالب آن عبارتند از: | ||
| − | + | *تشویق به تعلم حکمت حقه و بیان عواقب جهل به آن | |
| + | *جهل مرکب بودن کفر | ||
| + | *تلازم کفر و محبت دنیا | ||
| + | *عنوان‌هاى قرآن | ||
| + | *فرق کلام الله و کتاب الله | ||
| + | *فرق قرآن و سایر کتب آسمانى | ||
| + | *بخش‌هاى اصلى و فرعى قرآن | ||
| − | + | ترتیب مطالب در متن کتاب چنین ست: | |
| − | + | *طرف اول شامل سه مشهد است: | |
| − | + | #مشهد اول، اهم مطالب آن عبارتند از: | |
| + | ##اثبات واجب با برهان صدیقین | ||
| + | ##بیان حقیقت ایمان و آثار و اقسام آن | ||
| + | ##اثبات توحید ذاتى و ربوبى و وجودى | ||
| + | #مشهد دوم، اهم مطالب آن عبارتند از: | ||
| + | ##صفات و اسماء واجب | ||
| + | ##توحید صفاتى | ||
| + | ##حقیقت اسماء | ||
| + | ##اسم اعظم | ||
| + | ##علم واجب و مراتب آن | ||
| + | ##قدرت واجب و سعه وجود او | ||
| + | ##کلام واجب | ||
| + | ##حروف مقطعه | ||
| + | ##صقع الهى | ||
| + | ##کیفیت تنزل قضاء | ||
| + | #مشهد سوم، اهم مطالب آن عبارتند از: | ||
| + | ##دوام جود واجب | ||
| + | ##کلمات تامه | ||
| + | ##انحاء چهارگانه فاعلیت واجب | ||
| + | ##عالم امر | ||
| + | ##غایت بودن واجب | ||
| − | + | *طرف دوم شامل چهار مشهد است: | |
| − | + | #مشهد اول، مطلب عمده آن عبارت است از اثبات حدوث زمانى تجددى. | |
| − | + | #مشهد دوم، عمده مطالب آن عبارتند از: | |
| − | + | ##رجوع عالم به خدا | |
| − | + | ##عالم خلق و امر | |
| − | + | ##خلیفة اللهى انسان | |
| − | + | ##مظهریت حقیقت محمدیه براى اسم اعظم | |
| − | + | ##حقیقت دنیا و آخرت | |
| − | + | ##لوح و قلم | |
| − | + | ##عرش و کرسى | |
| − | + | #مشهد سوم، عمده مطالب آن عبارتند از: | |
| − | + | ##ایجاد مرکبات | |
| − | + | ##نبات و حیوان و انسان | |
| − | + | ##تعدد حقیقت انسان در غایت سیرش | |
| − | + | ##بقاء روح بعد از موت | |
| − | + | ##تناسخ حق و باطل | |
| − | + | #مشهد چهارم، عمده مطالب آن عبارتند از: | |
| − | + | ##نبوت و احکامش | |
| − | + | ##وساطت انبیاء بین انسان و ملک | |
| − | + | ##هدایت عمومى خداوند | |
| − | + | ##دوام مرگ | |
| − | + | ##تفسیر آیه إنا عرضنا الأمانة... | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | # مشهد اول، مطلب عمده آن عبارت است از اثبات حدوث زمانى تجددى. | ||
| − | # مشهد دوم، عمده مطالب آن عبارتند از: | ||
| − | ## رجوع عالم به خدا | ||
| − | ## عالم خلق و امر | ||
| − | ## | ||
| − | ## | ||
| − | ## | ||
| − | ## لوح و قلم | ||
| − | ## عرش و | ||
| − | # مشهد سوم، عمده مطالب آن عبارتند از: | ||
| − | ## | ||
| − | ## نبات و | ||
| − | ## تعدد | ||
| − | ## بقاء روح بعد از موت | ||
| − | ## تناسخ حق و باطل | ||
| − | # مشهد چهارم، عمده مطالب آن عبارتند از: | ||
| − | ## نبوت و | ||
| − | ## وساطت | ||
| − | ## | ||
| − | ## دوام مرگ | ||
| − | ## | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *طرف سوم در علم معاد و شامل دوازده مشهد است: | |
| − | + | #مشهد اول، در قوس نزول و صعود در حرکت انسان و مراحل آن دو | |
| + | #مشهد دوم، در معنى ساعت، سر قیامت و زمان و مکانش، سبب اعراض از سلوک راه آخرت و نتایج آن. | ||
| + | #مشهد سوم، در قبر و عذاب و ثوابش | ||
| + | #مشهد چهارم، در بعث و حشر، تجسم ملکات | ||
| + | #مشهد پنجم، در صراط | ||
| + | #مشهد ششم، در نفخ صور | ||
| + | #مشهد هفتم، در صحیفه اعمال و تجسم اعمال | ||
| + | #مشهد هشتم، میزان و حساب | ||
| + | #مشهد نهم، در جنت و نار و ابواب آنها | ||
| + | #مشهد دهم، در زبانیه و تعدادش | ||
| + | #مشهد یازدهم، در درجات جنت و درکات نار | ||
| + | #مشهد دوازدهم، در درخت طوبى و زقوم و تجدد احوال بر اهل بهشت و جهنم. | ||
| − | + | چون مؤلف در این کتاب در پى این هدف است که روشن کند که مطالب حق حِکمى بازگوکننده نکات موجود در آیات [[قرآن|قرآنى]] است، به همین خاطر شیوه بحث او در این کتاب بدین گونه است که معمولاً در هر بحثى ابتدا مدعایى را با دلیل [[فلسفه|فلسفى]] آن طرح مى‌کند، سپس همان مدعا را از طرق [[آیه|آیات]] قرآن اثبات مى‌کند و در جوانب آن بحث و گفتگو مى‌نماید. | |
| − | در صفحه | + | نکته قابل توجهى که در اینجا مى‌توان گفت: این است که مؤلف هم در تفسیرش ([[تفسیر القران الکریم|تفسیر القرآن الکریم]]) و هم در این کتاب - که چکیده‌اى از بحث‌هاى تفسیری او نسبت به مباحث این دو کتاب است -، تصریح به کشف و شهود دارد. چنانکه در صفحه ۱۸۱ این کتاب بعد از این که حدیثى را در مورد [[عذاب قبر]] نقل مى‌کند، مى‌گوید: إنی والحمدلله أعلم بعین الیقین أن هذا الحدیث و نظائره الواردة من طریق الکتاب والسنة فی أحوال القیامة و أهوالها حق و صدق فآمنتُ بها إیمانا عیانا مقرونا بالکشف والشهود و بصرتُ بما لم یبصروا و جئتک من سبأ بنبأ یقین. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده: | + | *[[نرم افزار نور الحکمة ۳|نرم افزار نورالحکمه]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخش کتابشناسی. |
| − | [[رده:کتاب‌های | + | *[[خبرگزاری بین المللی قرآن]] (ایکنا). |
| − | [[رده:کتاب‌های فلسفی]] | + | [[رده:آثار ملاصدرا]] |
| + | [[رده:کتاب‌های عرفانی]] | ||
| + | [[رده:تفاسیر عرفانی]][[رده:کتاب‌های فلسفی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۲
 | |
| نویسنده | ملاصدرا |
| موضوع | فلسفه اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«أسرار الآیات و أنوار البینات» کتابی است از صدرالمتالهین شیرازی (م، ۱۰۵۰ ق)، که با هدف بیان اسرارى از آیات قرآن کریم و اینکه مطالب حق حِکمى بازگوکننده نکات موجود در آیات قرآنى است، به نگارش درآمده است.
محتویات
مؤلف
محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازى (۹۷۹-۱۰۵۰ ق)، معروف به صدرالمتألهین و ملاصدرا، فیلسوف بزرگ شیعه و صاحب مکتب فلسفى «حکمت متعالیه» است.
از اساتید بزرگ ایشان، شیخ بهایی، میرداماد و میرفندرسکی می باشند و فیض کاشانی و ملا عبدالرزاق لاهیجی از معروف‌ترین شاگردان او هستند.
مهمترین کتاب ملاصدرا «الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة» معروف به «اسفار اربعه» است که او نظام فلسفی خود را در آن تبیین کرد. برخی دیگر از آثار او عبارت است از: تفسیر القرآن الکریم، الشواهد الربوبیه، اللمعات المشرقیه،المبدا و المعاد و العرشیه.
انگیزه تألیف
مؤلف در بیان هدف از نگارش این کتاب که نام آن را در مقدمه «أسرار الآیات و أنوار البینات» عنوان نموده، مى‌گوید: «لیس غرضنا فی هذا الکتاب إلا إشارة إجمالیة إلى أسرار بعض آیات القرآن»؛ غرض ما در این کتاب چیزى جز این نیست که به اسرارى از آیات قرآنى اشاره کنیم.
بنابراین مؤلف در این کتاب در پى این هدف است که روشن کند مطالب حق حِکمى، بازگو کننده نکات موجود در آیات قرآنى است ولذا هر مدعایى را که مطرح مى‌کند پس از اشاره اجمالى به استدلال برهانى آن، به بیان قرآنى مى‌پردازد و با آیات زیادى آن را اثبات و تأیید مى‌کند.
آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای در مقدمه‌ای که بر کتاب «اسرار الآیات و أنوار البینات» نوشته است، می‌گوید: صدرالمتألهین با نوشتن کتاب «اسرار الآیات» چند حقیقت را ثابت کرده است؛ از جمله آن که وحی و عقل که هر دو آیات بیّنات خدا و مسئول ارشاد بشرند، با هم تنافی ندارند؛ همچنان که میان انبوه فرستادگان و انبیای الهی تنافی و تنازعی نبود و ادعای اختلاف دین و عقل یا فلسفه و شرع تهمتی است که بر این دو بسته‌اند.
محتوای کتاب
موضوع مورد بحث صدرالمتألهین در کتاب أسرار الآیات عبارت است از الهیات به معناى اخص، شامل مباحث واجب‌الوجود و صفات و افعال او و نبوت و معاد. این کتاب شامل یک مقدمه و سه طرف و هر طرف شامل چند مشهد و هر مشهد شامل چند قاعده و نیز امور متفرقه دیگر است. مقدمه شامل چند قاعده است که اهم مطالب آن عبارتند از:
- تشویق به تعلم حکمت حقه و بیان عواقب جهل به آن
- جهل مرکب بودن کفر
- تلازم کفر و محبت دنیا
- عنوان‌هاى قرآن
- فرق کلام الله و کتاب الله
- فرق قرآن و سایر کتب آسمانى
- بخش‌هاى اصلى و فرعى قرآن
ترتیب مطالب در متن کتاب چنین ست:
- طرف اول شامل سه مشهد است:
- مشهد اول، اهم مطالب آن عبارتند از:
- اثبات واجب با برهان صدیقین
- بیان حقیقت ایمان و آثار و اقسام آن
- اثبات توحید ذاتى و ربوبى و وجودى
- مشهد دوم، اهم مطالب آن عبارتند از:
- صفات و اسماء واجب
- توحید صفاتى
- حقیقت اسماء
- اسم اعظم
- علم واجب و مراتب آن
- قدرت واجب و سعه وجود او
- کلام واجب
- حروف مقطعه
- صقع الهى
- کیفیت تنزل قضاء
- مشهد سوم، اهم مطالب آن عبارتند از:
- دوام جود واجب
- کلمات تامه
- انحاء چهارگانه فاعلیت واجب
- عالم امر
- غایت بودن واجب
- طرف دوم شامل چهار مشهد است:
- مشهد اول، مطلب عمده آن عبارت است از اثبات حدوث زمانى تجددى.
- مشهد دوم، عمده مطالب آن عبارتند از:
- رجوع عالم به خدا
- عالم خلق و امر
- خلیفة اللهى انسان
- مظهریت حقیقت محمدیه براى اسم اعظم
- حقیقت دنیا و آخرت
- لوح و قلم
- عرش و کرسى
- مشهد سوم، عمده مطالب آن عبارتند از:
- ایجاد مرکبات
- نبات و حیوان و انسان
- تعدد حقیقت انسان در غایت سیرش
- بقاء روح بعد از موت
- تناسخ حق و باطل
- مشهد چهارم، عمده مطالب آن عبارتند از:
- نبوت و احکامش
- وساطت انبیاء بین انسان و ملک
- هدایت عمومى خداوند
- دوام مرگ
- تفسیر آیه إنا عرضنا الأمانة...
- طرف سوم در علم معاد و شامل دوازده مشهد است:
- مشهد اول، در قوس نزول و صعود در حرکت انسان و مراحل آن دو
- مشهد دوم، در معنى ساعت، سر قیامت و زمان و مکانش، سبب اعراض از سلوک راه آخرت و نتایج آن.
- مشهد سوم، در قبر و عذاب و ثوابش
- مشهد چهارم، در بعث و حشر، تجسم ملکات
- مشهد پنجم، در صراط
- مشهد ششم، در نفخ صور
- مشهد هفتم، در صحیفه اعمال و تجسم اعمال
- مشهد هشتم، میزان و حساب
- مشهد نهم، در جنت و نار و ابواب آنها
- مشهد دهم، در زبانیه و تعدادش
- مشهد یازدهم، در درجات جنت و درکات نار
- مشهد دوازدهم، در درخت طوبى و زقوم و تجدد احوال بر اهل بهشت و جهنم.
چون مؤلف در این کتاب در پى این هدف است که روشن کند که مطالب حق حِکمى بازگوکننده نکات موجود در آیات قرآنى است، به همین خاطر شیوه بحث او در این کتاب بدین گونه است که معمولاً در هر بحثى ابتدا مدعایى را با دلیل فلسفى آن طرح مى‌کند، سپس همان مدعا را از طرق آیات قرآن اثبات مى‌کند و در جوانب آن بحث و گفتگو مى‌نماید.
نکته قابل توجهى که در اینجا مى‌توان گفت: این است که مؤلف هم در تفسیرش (تفسیر القرآن الکریم) و هم در این کتاب - که چکیده‌اى از بحث‌هاى تفسیری او نسبت به مباحث این دو کتاب است -، تصریح به کشف و شهود دارد. چنانکه در صفحه ۱۸۱ این کتاب بعد از این که حدیثى را در مورد عذاب قبر نقل مى‌کند، مى‌گوید: إنی والحمدلله أعلم بعین الیقین أن هذا الحدیث و نظائره الواردة من طریق الکتاب والسنة فی أحوال القیامة و أهوالها حق و صدق فآمنتُ بها إیمانا عیانا مقرونا بالکشف والشهود و بصرتُ بما لم یبصروا و جئتک من سبأ بنبأ یقین.
منابع
- نرم افزار نورالحکمه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخش کتابشناسی.
- خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا).
